ماده واحده – موافقتنامه بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به همکاری اقتصادی و فنی که در تهران به تاریخ ۱۵ امردادماه ۱۳۴۲ بین نمایندگان مختار طرفین به امضاء رسیده و مشتمل بر یک مقدمه و چهارده ماده میباشد تصویب و به دولت اجازه مبادله اسناد مصوب آن داده میشود.
قانون بالا که مشتمل بر یک ماده و متن موافقت نامه ضمیمه است در جلسه روز یکشنبه نوزدهم مهرماه یکهزار و سیصد و چهل و سه به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – مهندس عبدالله ریاضی
قانون فوق در جلسه روز چهارشنبه ۱۳۴۴/۱/۲۵ به تصویب مجلس سنا رسیده است.
موافقتنامه بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
راجع به همکاری اقتصادی و فنی
دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی نظر به تمایل طرفین برای توسعه روابط بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی با روح دوستی و حسن همجواری و با در نظر گرفتن تمایل متقابل برای بسط و توسعه همکاری اقتصادی و فنی بر اساس اصول تساوی حقوق – عدم مداخله در امور داخلی و احترام کامل برای حق حاکمیت ملی هر دو کشور و بمنظور مساعدت به ایران در توسعه اقتصاد ملی آن تصمیم گرفتند این موافقت نامه را بشرح زیر منعقد سازند:
ماده ۱ – ایران و اتحاد جماهیر شوروی در کارهای زیر همکاری خواهند کرد:
در ساختمان سدی به ارتفاع در حدود ۳۵ الی ۴۰ متر برای ایجاد مخزن آب به حجم انتفاعی در حدود ۶۰۰ الی ۸۰۰ میلیون متر مکعب آب و کارخانه هیدروالکتریک بظرفیت ۴۰ الی ۶۰ هزار کیلو وات در ناحیه نخجوان و سد انحرافی به ارتفاع قریب ۱۰ متر در ناحیه قرادیز در رودخانه ارس که رود مرزی بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی میباشد.
در ساختمان کارخانه پرورش ماهی استورژن بظرفیت سالیانه سه میلیون و پانصد هزار بچه‌ماهی در ایران. در انجام کارهای لاروبی در مرداب پهلوی بحر خزر.
در تنظیم گزارش اقتصادی و فنی راجع بتجدید ذخایر ماهی مورد صید در آبهای ایران در بحر خزر.
در ساختمان ۱۱ انبار غله بظرفیت کل تا ۸۰ هزار تن.
ماده ۲ – طرفین موافقت نمودند که سازمانهای شوروی با شرکت سازمانهای ایران کارهای مربوط به مطالعات مقدماتی و تهیه پروژه و ساختمان تأسیسات هیدروانرژی بر روی رود ارس (سد و کارخانه برق در ناحیه نخجوان و سد در ناحیه فرادیز).
موضوع ماده یک این موافقت نامه را انجام دهند ساختمان تأسیسات مذکور در مدت حداکثر ۶ الی هفت سال از تاریخ امضاء این موافقتنامه اجرا خواهد شد.
ضمناً گزارش اقتصادی و فنی با در نظر گرفتن موضوع‌های مشترک استفاده از آب و برق برای طرفین ظرف یک سال از تاریخ امضاء قرارداد بین سازمانهای طرفین تهیه خواهد شد.
مسائل تفصیلی انجام ساختمان از جمله تعیین قطعات زمین بوسیله طرفین فهرست و ابعاد تأسیسات – محل آنها در خاک طرفین – ترتیب استخراج و استفاده از منابع ریگ و خاک و ماسه و سایر مواد غیر فعال واقع در زمینهای تعیین شده برای ساختمان یا در مسافت کم از این زمینها انواع و حجم خدمات سازمانهای ایران و کارشناسان و کارگران ایرانی ضمن اجرای ساختمان و نیز سایر مسائل ممکنه مورد توافق سازمانهای صلاحیتدار طرفین قرار‌خواهد گرفت.
ماده ۳ – تأدیه مخارج و مطالعه و تهیه پروژه ساختمان تأسیسات هیدرو انرژی موضوع مادۂ ۱ این موافقت نامه از طرف دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بر اساس شرایط متساوی خواهد بود یعنی هر طرف ۵۰ درصد مخارج مربوط به انجام کارهای فوق را کارسازی خواهد کرد.
دولت اتحاد جماهیر شوری سوسیالیستی بمنظور پرداخت ۵۰ درصد مخارج کارهای مطالعاتی و تهیه پروژه و رساندن ماشین آلات و مصالح از شوروی و نیز بمنظور پرداخت خدمات کارشناسان و کارگران شوروی مربوط بساختمان تأسیسات هیدروانرژی در رودخانه ارس اعتباری تا مبلغ ۳۵ میلیون روبل (یک روبل محتوی ۹۸۷۴۱۲/۰ گرم طلای خالص میباشد) بدولت شاهنشاهی ایران خواهد داد.
در نظر است که بعد از اینکه سازمانهای صلاحیتدار طرفین پروژه فنی را برای ساختمان تأسیسات تهیه و تصویب نمایند طرفین مبلغ اعتباری را که طبق این ماده به ایران داده میشود قطعی بنمایند.
ماده ۴ – نظر بحق متساوی هر یک از طرفین برای تمام منابع آب و انرژی قسمت‌های مرزی رودخانه ارس:
۱ – طرفین شرایط و ترتیب اداره و بهره‌برداری از تأسیسات هیدروانرژی موضوع ماده یک این موافقت نامه را بعداً مورد توافق قرار میدهند.
2 – مقارن اتمام ساختمان تأسیسات طرفین ترتیب استفاده از منابع آب و انرژی رودخانه ارس مربوط بوجود تأسیسات هیدروانرژی فوق‌الذکر را مورد توافق قرار خواهند داد.
3 – نمایندگان دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوری سوسیالیستی بعد از تنظیم گزارش اقتصادی و فنی درباره ساختمان تأسیسات هیدروانرژی بر روی رود ارس (موضوع ماده دوم این موافقت نامه) و بررسی آن بوسیله سازمانهای صلاحیتدار طرفین در خصوص برنامه و مدت ساختمان تأسیسات مراحل بعدی توافق حاصل مینمایند.
ماده ۵ –
(۱) _ هر یک از طرفین برای مدت مطالعات و ساختمان و تأسیسات هیدروانرژی بر روی رود ارس به اتباع طرف دیگر که مشغول ساختمان هستند حق ورود و اقامت بلامانع در قطعات خاک خود مربوط به انجام ساختمان مذکور خواهد داد.
طرفین ترتیب انجام این حق را مورد توافق قرار خواهند داد.
2 – طرفین موافقت مینمایند ترتیب فوق را در مورد اشخاصی که مربوط به اداره بهره‌برداری از تأسیسات هیدروانرژی باشند نیز اجرا نمایند. در نظر است که در موقع تعیین شرایط و ترتیب اداره بهره‌برداری از تأسیسات طبق بند ۱ ماده چهار این موافقت نامه این ترتیب نیز بتفصیل تعیین شود.
ماده ۶ – بمنظور انجام همکاری در ساختمان کارخانه پرورش بچه ماهی و اجرای کارهای لاروبی مرداب پهلوی و ساختمان انبارهای غله موضوع ماده یک این موافقت نامه.
۱ – سازمانهای شوروی:
کارهای لازمه مربوط بمطالعات مقدماتی و تهیه پروژه را انجام خواهند داد. ماشین آلات و تجهیزات و مصالح ساختمانی را که در ایران وجود ندارند تحویل خواهند داد.
تعداد تا ده هزار بچه ماهی بنام آمور سفید تحویل خواهند داد.
متخصصین شوروی را برای جمع‌آوری مدارک اولیه – انجام کارهای مطالعاتی نظارت پروژه و مشاوره در موقع ساختمان تأسیسات – تعلیم فنی کارگران و کارشناسان ایرانی – مساعدت در نصب کردن و میزان کردن و بکار انداختن دستگاهها به ایران اعزام خواهند کرد.
کارگران و متخصصین ایرانی را برای تعلیم فنی در کارخانه‌های شوروی بمنظور استفاده بعدی از آنها در تأسیساتی که در این ماده ذکر میشود قبول خواهند کرد.
گزارش فنی و اقتصادی مربوط به تجدید ذخایر ماهی مورد صید در آبهای ایران بحر خزر را با شرکت متخصصین ایرانی ظرف حداکثر یک سال از تاریخ امضاء قرارداد تنظیم خواهند کرد.
اسناد و مدارک فنی که برای تأمین بهره‌برداری عادی تأسیسات موضوع این ماده لازم میباشد در اختیار سازمانهای ایرانی خواهند گذاشت .
در امر تنظیم جریان و تولید و بهره‌برداری از تأسیساتی که طبق این ماده ساخته شده مساعدت فنی خواهند نمود.
۲ – سازمانهای ایران:
آن قسمت از مدارک اولیه را که برای تهیه پروژه لازم است و در ایران موجود میباشد بسازمانهای شوروی میدهند و در تهیه بقیه مدارک لازم با سازمانهای شوروی همکاری میکنند.
پروژه‌های فنی را ظرف شش هفته بعد از دریافت این پروژه‌ها از سازمانهای شوروی مورد رسیدگی و تصویب قرار خواهند داد.
ساختمان تأسیسات و انجام کارها را طبق پروژه‌ها با مساعدت فنی سازمانهای شوروی بعمل خواهند آورد. ساختمان تأسیسات و انجام کارها از لحاظ نیروی کار و برق و آب و وسایل حمل و نقل و مصالح لازم که در ایران موجود است و ایجاد راه‌ها و تأسیسات فرعی و خطوط مواصلات خارج از محل ساختمان را تأمین خواهند کرد.
پرداخت مخارج مربوط به ساختمان تأسیسات و انجام سایر کارها و همچنین منازل و سرویس پزشکی و سرویسهای عمومی و اجتماعی لازمه و وسایل نقلیه برای مسافرتهای اداری در داخله ایران را بطور مجانی برای متخصصین شوروی که برای بذل مساعدت فنی طبق این موافقت نامه به ایران اعزام میشوند تأمین خواهند کرد.
ماده ۷ – دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی با تمایل برای کمک به ایران در تربیت کادرهای ملی برای صنایع شیلات موافقت مینماید گروهی از اتباع ایرانی را به تعداد و شرایطی که مورد توافق سازمانهای صلاحیتدار طرفین خواهد بود برای تحصیل در مدارس متوسطه و عالی اتحاد شوروی قبول کند.
ماده ۸ – اعتبار پیش‌بینی شده طبق ماده سوم این موافقتنامه از قرار ۳/۶درصد بهره در سال بدولت شاهنشاهی ایران داده میشود.
دولت شاهنشاهی ایران هر قسمت استفاده شده از این اعتبار را ظرف دوازده سال به اقساط متساوی سالیانه از تاریخ اول ژانویه سال بعد از سال استفاده از آن قسمت استهلاک خواهد کرد.
بهره اعتبار از تاریخ استفاده قسمت مربوطه اعتبار حساب خواهد شد و ظرف سه ماهه اول سال بعد از سالی که بابت آن این بهره حساب شده تأدیه‌خواهد گردید. آخرین پرداخت بهره همزمان با آخرین پرداخت قسمت اصلی اعتبار بعمل خواهد آمد. تاریخ استفاده از اعتبار برای پرداخت بهای لوازم و مصالح تاریخ مهر ایستگاه مقصد روی بارنامه راه‌آهن و در خصوص سایر انواع کارها تاریخ صورتحساب منظور خواهد شد.
پرداختها برای استهلاک اعتبار و تأدیه بهره آن وسیله طرف ایران از طریق حواله کردن ریال ایرانی (یک ریال ایرانی محتوی ۰۱۱۷۳۱۶/۰ گرم طلای خالص میباشد) بحساب مخصوصی که در بانک مرکزی ایران بنام بانک دولتی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (یا طبق تقاضای آن بنام بانک بازرگانی خارجی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی) باز خواهد شد بعمل خواهد آمد.
تسعیر روبل به ریال بر اساس محتوی طلائی روبل و ریال در روز پرداخت بعمل خواهد آمد و وجوه رسیده بحساب مذکور برای خرید کالا تحت شرایط موافقتنامه بازرگانی موجوده ایران و شوروی و نیز برای سایر پرداختهای مؤسسات شوروی در ایران استفاده خواهد شد و همچنین طبق درخواست بانک دولتی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (یا بنا بتقاضای آن طبق درخواست بانک بازرگانی خارجی اتحاد شوروی) ممکن است به ارز قابل تبدیل تسعیر شود. تسعیر ریال به ارز قابل تبدیل بر اساس محتوی طلائی ریال ایرانی و ارز قابل تبدیل مربوطه در روز پرداخت بعمل‌خواهد آمد.
ماده ۹ – در صورت تغییر محتوی طلائی روبل موضوع ماده سه این موافقتنامه بانک مرکزی ایران و بانک دولتی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (یا بنا به تقاضای آن بانک بازرگانی خارجی اتحاد شوروی) در روز تغییر محتوی طلائی روبل باقی مانده وجوه موجوده در حسابهای مربوط به اعتبار را که مطابق مادۂ ۱۰ این موافقتنامه باز شده با رعایت تناسب مربوطه تجدید نظر مینماید بهمین ترتیب مبلغ اعتبار استفاده نشده نیز تجدید حساب‌خواهد شد.
در صورت تغییر محتوی طلایی ریال ایرانی بانک مرکزی ایران و بانک دولتی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (یا بنا بتقاضای آن بانک بازرگانی خارجی اتحاد شوروی) باقی مانده وجوه را طبق حساب علیحده موضوع مادۂ ۸ این موافقت نامه در روز تغییر محتوی طلائی ریال ایرانی تجدید حساب مینمایند.
ماده ۱۰ – بمنظور کنترل استفاده و استهلاک اعتبار – حساب کردن و پرداخت بهره بابت اعتبار که طبق این موافقت نامه داده شده بانک مرکزی ایران و بانک دولتی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی (و یا بنا بتقاضای آن بانک بازرگانی خارجی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی) برای یکدیگر حسابهای مخصوصی مربوط به اعتبار به روبل باز میکنند و متفقاً ترتیب تصفیه حساب را مطابق اعتبار برقرار مینمایند.
ماده ۱۱ – دولت شاهنشاهی ایران مخارج سازمانهای شوروی ناشی از انجام مساعدت فنی در ساختمان تأسیسات و اجرای کارهای موضوع ماده شش این موافقتنامه را از طریق ماهی – خاویار – فرآورده‌های ماهی – سنگ معدن – فلزات رنگین پنبه – پشم و سایر کالاهای ایرانی تحت شرایط موافقتنامه موجوده ایران و شوروی به اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی پرداخت خواهد کرد.
ماده ۱۲ – انجام ساختمان تأسیسات هیدروانرژی بر روی رود ارس و همچنین بذل مساعدت فنی در ساختمان تأسیسات و اجرای کارهای پیش‌بینی شده در این موافقتنامه بر اساس قراردادهای مورد انعقاد بین سازمانهای صلاحیتدار ایران و شوروی که دارای اختیارات این کار بترتیب از طرف دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی میباشند بعمل خواهد آمد. قراردادهای مذکور حداکثر ظرف دو ماه از تاریخ تسلیم آنها بوسیله سازمانهای شوروی باید بوسیله طرفین مطالعه و امضاء شود .
قراردادها برای تنظیم گزارش اقتصادی و فنی تأسیسات هیدورانرژی بر روی رود ارس و گزارش اقتصادی و فنی راجع به تجدید ذخائر ماهی مورد صید در آبهای ایران در بحر خزر و همچنین برای انجام کارهای مطالعات و تنظیم پروژه کارخانه پرورش ماهی استورژن و انجام کارهای لاروبی در مرداب‌پهلوی بحر خزر و ساختمان انبارهای غله که در نوبت اول منعقد خواهد شد در مدت ۲ الی ۳ ماه از تاریخ امضای این موافقت نامه از طرف سازمانهای شوروی تنظیم و تسلیم خواهند شد.
در این قراردادها حجم و مدت و قیمت و سایر شرایط تفصیلی انجام ساختمان و تأسیسات هیدروانرژی و بذل مساعدت فنی موضوع این موافقت نامه بسازمانهای ایرانی تعیین خواهد شد ضمناً قیمتهای لوازم و مصالحی که برای ساختمان تأسیسات هیدروانرژی و سایر تأسیسات بوسیله سازمانهای شوروی طبق این موافقتنامه تحویل خواهد شد با توافق طرفین بر اساس قیمتهای بازار جهانی تعیین خواهد گردید.
بعلاوه تعهدات سازمانهای ایرانی در جمع‌آوری مدارک اولیه – تهیه زمینها برای ساختمان تأمین منازل مسکونی دارای وسایل لازمه زندگی و سرویس پزشکی و وسایل نقلیه برای مسافرتهای اداری جهت متخصصین شوروی – مطالعه و به تصویب رساندن پروژه فنی – اختصاص دادن نیروی کار و سایر تعهدات و همچنین مواعد صریح انجام این کارها نیز در قراردادها تعیین خواهد شد.
ماده ۱۳ – بنا به پیشنهاد یکی از طرفین و بمنظور رسیدگی بجریان اجرائی این موافقت نامه و نیز بمنظور تهیه توصیه‌های مربوطه – چنانچه این توصیه‌ها لازم شناخته شد، نمایندگان طرفین سالی لااقل یکمرتبه ملاقات خواهند نمود این توصیه‌ها برای مطالعه دولتهای طرفین متعاهدین تسلیم‌خواهد شد.
این ملاقاتها بنوبت در تهران و مسکو بعمل خواهد آمد.
ماده ۱۴ – این موافقت نامه باید بر طبق ترتیب مقرره در هر یک از دو کشور به تصویب برسد. موافقتنامه مذکور در تاریخ امضاء آن موقتاً قوت و اعتبار یافته و در تاریخ مبادله اسناد تصویب که در شهر مسکو انجام خواهد گرفت قوت و اعتبار قطعی پیدا خواهد کرد.
در شهر تهران بتاریخ پنجم امرداد ماه سال ۱۳۴۲ مطابق با ۲۷ ژوئیه سال ۱۹۶۲ در دو نسخه اصلی هر یک به زبانهای فارسی و روسی که هر دو متن دارای اعتبار یکسان میباشند امضاء شد.
از طرف دولت شاهنشاهی ایران ___ از طرف دولت جماهیر شوروی سوسیالیستی
(مهندس صفی اصفیا) _____ (و-آ.سرگیف)
مدیر عامل سازمان برنامه ______معاون وزارت روابط اقتصادی با کشورهای خارجی
موافقتنامه فوق مشتمل بر یک مقدمه و چهارده ماده ضمیمه ماده واحده موافقتنامه دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به همکاری اقتصادی و فنی میباشد.
رئیس مجلس شورای ملی – مهندس عبدالله ریاضی