قانون تاسیس سازمان اسناد ملی ایران

تاریخ تصویب: ۱۳۴۹/۰۲/۱۷
تاریخ انتشار: ۱۳۴۹/۰۳/۱۴

ماده اول – بمنظور جمع‌آوری و حفظ اسناد ملی ایران در سازمان واحد و فراهم آوردن شرایط و امکانات مناسب برای دسترسی عموم به این اسناد ‌و همچنین صرفه‌ جوئی در هزینه‌ های اداری و استخدامی از طریق تمرکز پرونده‌‌های راکد وزارتخانه‌ ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و امحاء ‌اوراق زائد سازمانی به نام سازمان اسناد ملی ایران وابسته به سازمان امور اداری و استخدامی کشور تأسیس میگردد.

تبصره – اسناد مذکور در این ماده شامل کلیه اوراق مراسلات، دفاتر، پرونده‌ ها، عکسها، نقشه‌ ها، کلیشه‌ ها، نمودارها، فیلمها، میکروفیلمها، نوارهای ‌ضبط صوت و سایر اسنادی است که در دستگاه دولت تهیه شده و یا به دستگاه دولت رسیده است و بطور مداوم یا غیرمداوم در تصرف دولت بوده و ‌از لحاظ اداری، مالی، اقتصادی، قضائی، سیاسی، فرهنگی، علمی، فنی و تاریخی به تشخیص سازمان اسناد ملی ایران ارزش نگهداری دائمی داشته‌ باشند.


ماده دوم – سازمان اسناد ملی ایران دارای یک رئیس و یک شوری و تشکیلات لازم خواهد بود.


ماده سوم – رئیس سازمان اسناد ملی از بین مستخدمین عالیرتبه دولت که دارای تحصیلات عالی و سابقه تحقیق و تخصص در امور اداری و ‌تشخیص و بایگانی اسناد باشند به پیشنهاد دبیرکل سازمان امور اداری و استخدامی کشور و به تصویب هیئت وزیران انتخاب میشود.
رئیس سازمان اسناد ملی مأمور اجرای مصوبات شوری و مسئول اداره امور سازمان است.


ماده چهارم – شورای سازمان مرکب از اشخاص زیر خواهد بود:
۱ – وزیر امور خارجه
۲ – وزیر فرهنگ و هنر
۳ – دادستان کل
۴ – دبیرکل سازمان امور اداری و استخدامی کشور
۵ – دادستان دیوان محاسبات
۶ – دو نفر از اشخاص متبحر در فرهنگ و تاریخ ایران به پیشنهاد وزیر علوم و آموزش عالی و تصویب هیئت وزیران که برای مدت سه سال ‌انتخاب میشوند و انتخاب مجدد آنها بلامانع است.

بجای اعضاء مذکور در چهار بند اول ممکن است معاونان آنها حضور یابند.
اعضاء شورا از بین خود یک نفر را بعنوان رئیس انتخاب میکنند.

تبصره ۱ – رئیس سازمان اسناد ملی ایران بعنوان دبیر شورا در جلسات شرکت میکند ولی حق رأی نخواهد داشت.

تبصره ۲ – نماینده وزارتخانه یا سازمانی که اتخاذ تصمیم درباره اوراق زائد و یا اسناد و پرونده‌ های آن وزارتخانه یا سازمان در شورا مطرح است ‌برای تبادل نظر بجلسات شورا دعوت میشود.

تبصره ۳ – آئین ‌نامه طرز تشکیل جلسات شورا و ترتیب انتخاب رئیس و نحوه اتخاذ تصمیمات به تصویب شورا خواهد رسید.


ماده پنجم – وظائف شوری بشرح زیر است:

الف – تشخیص اوراق زائد قابل امحاء و تصویب فهرست مشروح آنها که قبلا از طرف سازمان اسناد ملی و وزارتخانه‌ یا مؤسسه دولتی ذیربط ‌طبق مقررات این قانون تهیه و تنظیم شده باشد.

ب – تصویب آئین‌ نامه‌ های مربوط بنحوه بررسی و نقل و انتقال پرونده ‌های راکد و اسناد ملی.

ج – تصویب آئین ‌نامه‌ های مربوط به تنظیم و نگهداری اسناد ملی و گذاشتن آنها در دسترس عامه و همچنین مقررات مربوط باسناد محرمانه و ‌نحوه مراجعه به آنها.

د – تصویب مقررات و ضوابط و معیارهائی که وزارتخانه ‌ها و مؤسسات وابسته بدولت باید در تنظیم و ضبط و نگهداری پرونده ‌ها و اسناد و‌ مدارک رعایت کنند.

هـ – تدوین تعرفه‌ ای که طبق آن سازمان اسناد ملی در ازای تهیه میکروفیلم و فتوکپی و رونوشت گواهی شده و یا انجام خدمات مشابه از اشخاص (‌اعم از حقیقی و حقوقی) حق الزحمه دریافت خواهد کرد.

تبصره – وجوه حاصل از بند (هـ) این ماده به حساب درآمد خزانه دولت منظور خواهد شد.


ماده ششم –

‌الف – وزارتخانه ‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته بدولت مکلفند طبق آئین‌ نامه ای که به تصویب هیئت وزیران برسد بایگانیهای خود را بر اساس ‌اصول و روشهای متحدالشکلی که شورای سازمان طبق بند (‌د) از وظائف خود تهیه کرده در مدتی که در آیین‌نامه مزبور برای هر یک از سازمانها تعیین‌ خواهد شد تنظیم و پرونده‌ های راکد را از پرونده ‌های جاری تفکیک و طبقه ‌بندی کنند.

ب – وزارتخانه‌ ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت مکلفند کلیه اسناد و پرونده‌ های راکد را که احتیاجی به نگهداری آنها در سازمانهای مربوط ‌نیست برای نگهداری موقت به سازمان اسناد ملی بسپارند مگر آنکه از تاریخ تهیه و تنظیم سند و یا تاریخ آخرین برگ پرونده مدت چهل سال گذشته ‌باشد که در این صورت باید بطور دائم بسازمان اسناد ملی منتقل شود.

تبصره – وزارتخانه‌ ها و مؤسسات دولتی و وابسته بدولت و همچنین شورای سازمان اسناد ملی مکلفند اسناد و پرونده‌ هائی را که طبق این ماده در‌ اختیار سازمان اسناد ملی قرار گرفته است و افشای مطالب آنها بحقوق اشخاص و یا مصالح دولت لطمه میزند برای مدت مقرر محرمانه محسوب ‌دارند و سازمان مکلف است که این اسناد و پرونده‌ ها را بر حسب مورد تا انقضای مدت مقرر و یا اعلام ثانوی وزارتخانه یا مؤسسه مربوط و یا تصمیم‌ مجدد شوری در دسترس مراجعان به استثنای مراجع صالحه قانونی قرار ندهد.


ماده هفتم – آیین‌نامه مربوط به تشخیص اوراق زائد و ترتیب امحاء آنها به پیشنهاد رئیس سازمان اسناد ملی و تأیید شورا به تصویب کمیسیونهای‌ مربوط مجلسین میرسد.

[‌آیین‌نامه تشخیص اوراق زائد و ترتیب امحای آنها]


ماده ۸- [اصلاحی ۱۳۹۴/۱۲/۱۷]
ستاد کل نیروهای مسلح، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سازمان های وابسته به آنان که ماهیت و مأموریت نظامی و امنیتی دارند از شمول مقررات این قانون مستثنی هستند و ترتیب نگهداری، حفظ اسناد ملی و امحای اوراق زائد در سازمان های یادشده با اطلاع سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و با تشخیص هیأتهای صلاحیتداری است که به این منظور تشکیل می شوند.
طرز تشکیل هیأتهای مزبور و نحوه اجرای مفاد این ماده به موجب آیین‌نامه‌ای است که ظرف مدت سه ماه از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح تهیه می شود و به تصویب فرماندهی کل قوا می رسد.


قانون فوق مشتمل بر هشت ماده و شش تبصره پس از تصویب مجلس سنا در تاریخ ۲۲ /۱ /۱۳۴۹ در جلسه روز پنجشنبه هفدهم اردیبهشت ماه یکهزار و سیصد و چهل و نه به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

رئیس مجلس شورای ملی – عبداله ریاضی