ماده واحده – به دولت اجازه داده می‌شود به عضویت کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون‌مرزی مواد زاید زیان‌بخش و دفع آنها مصوب ۲۲مارس ۱۹۸۹ سوئیس درآید و اسناد آن را تسلیم نماید.
[آیین‌نامه اجرایی واردات، صادرات و عبور پسماندها بر اساس مقررات کنوانسیون بازل]
سازمان ملل – ۲۲ مارس ۱۹۸۹ ENEP/IG.83/3
برنامه محیط زیست – متن اصلی. انگلیسی
کنفرانس نمایندگان تام‌الاختیار درباره کنوانسیون جهانی مربوط به کنترل انتقالات برون‌مرزی زباله‌های مضر
بال، ۲۰ – ۲۲ مارس ۱۹۸۹
فقره ۳ از دستور کار
کنوانسیون بازل درباره کنترل انتقالات برون‌مرزی زباله‌های مضر و دفع آنها
مقدمه
اعضاء این کنوانسیون.
با علم به زیان احتمالی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله و انتقال برون‌مرزی آنها برای سلامت انسان،
با توجه به تهدید روزافزون سلامت انسان و محیط زیست از ایجاد و پیچیدگی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله و انتقال برون‌مرزی آنها،
و نیز با توجه به این نکته که مؤثرترین طریق حفظ سلامت انسان و محیط زیست در خطرات عارض از اینگونه زباله‌ها، تقلیل ایجاد آنها به حداقل از‌لحاظ کمی و کیفی و نتیجتاً کاهش خطر بالقوه آنها می‌باشد،
با اعتقاد به اینکه دولت ها باید تدابیر لازم را اتخاذ نمایند تا در اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، از جمله انتقال و دفع برون‌مرزی آنها حفظ سلامت‌انسان و محیط زیست، در هر جا که دفع شود مد نظر باشد،
با در نظر گرفتن این نکته که دولت ها باید اطمینان حاصل کنند که عوامل ایجاد زباله‌های مضر و سایر انواع زباله وظایف خود را به نحوی انجام دهند که‌حفظ محیط زیست، در هر جا که زباله‌ها دفع می‌شود، مورد توجه باشد،
با علم کامل به اینکه هر دولتی این حق مطلق را دارد که از ورود و دفع زباله‌های مضر و سایر انواع زباله در سرزمین خود جلوگیری نماید،
و نیز با توجه به تمایل روزافزون دولت ها، به ویژه کشورهای در حال رشد، به جلوگیری از انتقالات برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله بر سرزمین‌خود،
با اعتقاد به اینکه زباله‌های مضر و سایر انواع زباله باید تا جائیکه حفظ محیط زیست ایجاب می‌کند، در همان کشوری دفع شود که زباله‌ها در آن جا‌ایجاد شده است،
با اطلاع از اینکه انتقالات برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، از کشور محل ایجاد آنها به کشوری دیگر باید فقط تحت شرایطی مجاز دانسته‌شود که سلامت انسان و محیط زیست آن جا را به خطر نیندازد و نیز این انتقالات با مفاد این کنوانسیون مطابقت داشته باشد،
با توجه به اینکه تشدید نظارت در انتقالات برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله موجب اداره صحیح آنها از لحاظ زیست محیطی و نیز تقلیل‌حجم این گونه انتقالات برون‌مرزی خواهد گردید،
با اعتقاد به اینکه دولت ها برای مبادله صحیح اطلاعات درباره کنترل انتقالات برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به سرزمین های دیگر تدابیری‌اتخاذ نمایند،
با در نظر گرفتن این که برخی از موافقت نامه‌های منطقه‌ای و نیز بین‌المللی، متعرض مسأله حفظ و حمایت محیط زیست در رابطه با انتقال کالاهای خطرناک شده‌اند،
با توجه با اعلامیه کنفرانس سازمان درباره محیط زیست انسان (استکهلم ۱۹۷۲) رهنمودها و اصول برای اداره صحیح زباله‌های مضر جهت حفظ محیط زیست، (قاهره) مصوب شورای سرپرستی برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) طی قطعنامه شماره ۳۰/۱۴مورخ ۱۷ ژوئن ۱۹۸۷،توصیه کمیته کارشناسان سازمان ملل درباره انتقال کالاهای مضر (که در سال ۱۹۵۷ تدوین شده و هر دو سال یکبار آن را به روز درمی‌آورند)، توصیه‌ها، اعلامیه‌ها، مدارک و مقررات مربوط که در سیستم سازمان ملل تنظیم و تصویب گردیده و کارها و مطالعات انجام شده در سازمانهای منطقه‌ای‌و بین‌المللی،
نظر به روح، اصول، اهداف و وظایف منشور جهانی برای طبیعت، مصوب مجمع عمومی سازمان ملل در سی و هفتمین اجلاس خود (۱۹۸۲) بعنوان نظام اخلاقی مربوط به حفظ محیط زیست انسان و حفاظت از منابع طبیعی.
با تأیید اینکه دولت ها مسئول ایفای تعهدات بین‌المللی خود در رابطه با حمایت از سلامت انسان و حفظ و حمایت محیط زیست هستند و به موجب‌حقوق بین‌الملل مسئولیت دارند،
با علم اینکه در صورت نقض عملی مفاد این کنوانسیون یا هر پروتکل مربوط به آن حقوق بین‌الملل مربوط به معاهدات قابل اجراء خواهد بود،
با آگاهی از نیاز به ادامه توسعه و استفاده از تکنولوژیهائی که از لحاظ سلامت محیط زیست زباله کمتری تولید می‌کنند و اتخاذ شیوه‌های صحیح بازپروری، خانه‌داری مناسب و سیستم‌های مطلوب اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به منظور کاهش ایجاد آنها به حداقل.
و نیز با علم به توجه فزاینده جهانی به لزوم کنترل شدید انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله و نیاز به کاهش اینگونه انتقالات، در حد‌امکان، به حداقل،
با نگرانی از مسأله انتقالات غیر قانونی برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، و نیز با در نظر گرفتن امکانات محدود کشورهای در حال رشد برای‌اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله،
با آگاهی از لزوم ترغیب انتقال تکنولوژی برای اداره صحیح زباله‌های مضر و سایر انواع زباله‌ای که در محل ایجاد می‌شود، خاصه به کشورهای در حال‌رشد طبق روح رهنمودهای قاهره و قطعنامه شماره ۱۶/۱۴ شورای سرپرستی UNEP درباره ترغیب انتقال تکنولوژی مربوط به حمایت از محیط‌زیست.
و نیز با علم به اینکه زباله‌های مضر و سایر انواع زباله باید طبق کنوانسیون های بین‌المللی و توصیه‌های مربوط انتقال یابد،
و نیز با اعتقاد به اینکه انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله باید فقط هنگامی مجاز دانسته شود که انتقال و نهایتاً دفع اینگونه زباله‌ها از‌لحاظ زیست محیطی بی‌ضرر است، و با تصمیم به محافظت از سلامت انسان و محیط زیست از طریق کنترل شدید در مقابل اثرات زیانباری که ممکن‌است از ایجاد و اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله حادث شود، به نحو ذیل توافق نمودند،
ماده ۱ – حدود کنوانسیون.
۱ – زباله‌های ذیل که مورد انتقال برون‌مرزی قرار می‌گیرند برای منظورهای این کنوانسیون «زباله‌های مضر» محسوب می‌شوند:
الف – زباله‌هائی که جزء گروه مندرج در ضمیمه ۱ می‌باشند، مگر آنکه دارای خصوصیات مذکور در ضمیمه ۳ نباشند، و
ب – زباله‌هائی که مشمول بند (الف) نیستند، ولی طبق مقررات محلی کشورهای عضو صادرکننده و واردکننده یا عبور زباله‌های مضر محسوب می‌شوند.
۲ – زباله‌هائی که از گروه مندرج در ضمیمه ۲ هستند و مورد انتقال برون‌مرزی قرار می‌گیرند، برای منظورهای این کنوانسیون «سایر انواع زباله» به شمار‌می‌آیند.
۳ – زباله‌هائی که بعلت رادیو اکتیو بودن مشمول سیستم‌های دیگر بین‌المللی کنترل، از جمله اسناد بین‌المللی مشخصاً قابل اجراء در مورد مواد رادیو‌اکتیو می‌باشند، در چهارچوب این کنوانسیون قرار نمی‌گیرند.
۴ – زباله‌های ناشی از عملیات عادی کشتیها، که دفع آنها مشمول سند بین‌المللی دیگری می‌باشد، در چهارچوب این کنوانسیون قرار نمی‌گیرند.
ماده ۲ – تعریف‌ها
برای منظورهای این کنوانسیون.
۱ – «زباله‌ها» اجسام یا اشیائی است که طبق مقررات قانون ملی دفع می‌شوند یا باید دفع شوند.
۲ – « اداره» به معنی جمع‌آوری، انتقال و دفع زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله، از جمله مراقبت بعدی از محلهای دفع می‌باشد.
۳ – «انتقال برون‌مرزی» به معنی انتقال زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله است از ناحیه‌ای تحت حاکمیت ملی یک دولت به ناحیه‌ای تحت حاکمیت‌ملی یک دولت دیگر یا از طریق آن، یا به ناحیه‌ای یا از طریق ناحیه‌ای که تحت حاکمیت ملی دولت دیگری نباشد، مشروط بر آنکه لااقل دو دولت در‌این انتقال ذیمدخل باشند،
۴ – «دفع» به معنی هر عملی است که در ضمیمه ۴ این کنوانسیون مشخص شده است،
۵ – «محل یا وسایل مجاز» به معنی محل یا وسایل دفع زباله‌های مضر و سایر انواع زباله است که مرجع مربوط کشوری که محل یا وسایل در آن قرار‌دارد، آن را مجاز دانسته است،
۶ – «مرجع ذیصلاح» به معنی یک مرجع دولتی است که یک کشور عضو در نواحی که خود صلاح می‌داند، تعیین می‌نماید تا مسئول دریافت اطلاعیه مربوط به انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله اطلاعات مربوط به آن، و جوابگوئی به آن اطلاعیه طبق ماده ۶ باشد،
۷ – «مرکز» به معنی واحد کشور عضوی است که در ماده ۵ بدان اشاره شده و مسئول دریافت یا ارائه اطلاعات پیش‌بینی شده در مواد ۱۳ و ۱۵می‌باشد.
۸ – «اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به نحو صحیح از لحاظ « زیست‌محیطی» به معنی انجام اقدامات عملی است به منظور اداره زباله‌های مضر و‌سایر انواع زباله بنحوی که سلامت انسان و محیط زیست در برابر اثرات زیان‌بار احتمالی این گونه زباله‌ها حفظ گردند،
۹ – « ناحیه تحت حاکمیت ملی یک دولت» به معنی هر گونه اراضی، ناحیه دریایی یا هوائی است که در داخل آن، یک دولت طبق حقوق بین‌المللی در‌رابطه با سلامت انسان و محیط زیست مسئولیت اداری و انضباطی اعمال می‌نماید،
۱۰ – «کشور صدور» به معنی کشور عضوی است که قرار است انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از آن جا آغاز شود،
۱۱ – «کشور ورود» به معنی کشور عضوی است که انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر و یا سایر انواع زباله به منظور دفع آنها در آنجا یا به منظور بارگیری‌آن قبل از دفع در ناحیه‌ای که تحت حاکمیت ملی هیچ دولتی نیست انجام می‌گیرد،
۱۲ – «کشور عبور» به معنی کشوری جز کشور صدور و یا کشور ورود است که انتقال زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از طریق آن انجام می‌شود یا قرار‌است انجام شود.
۱۳ – «کشورهای ذیربط» به معنی کشورهای صدور، ورود یا عبور می‌باشند، خواه عضو کنوانسیون باشند و خواه نباشند،
۱۴ – «شخص» به معنی شخص حقیقی یا حقوقی است.
۱۵ – «صادرکننده» به معنی شخصی است که تحت حاکمیت دولت کشور صدوری می‌باشد که ترتیب صدور زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را‌می‌دهد.
۱۶ – «واردکننده» به معنی شخصی است که تحت حاکمیت دولت کشور ورودی می‌باشد که ترتیب ورود زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را می‌دهد.
۱۷ – «انتقال‌دهنده» به معنی شخصی است که انتقال زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله را انجام می‌دهد.
۱۸ – «ایجادکننده» به معنی شخصی است که فعالیتش زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله ایجاد می‌کند، یا هر گاه شخص ایجادکننده معلوم نباشد،شخصی است که آن زباله‌ها را در اختیار دارد یا آن را کنترل می‌کند،
۱۹ – «دفع‌کننده» به معنی شخصی است که زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله برای او حمل می‌شود تا آنها را دفع نماید،
۲۰ – «سازمان یک پارچه‌سازی سیاسی و یا اقتصادی» به معنی سازمانی است که توسط دولتهای دارای حاکمیت ملی تشکیل شده است و دولت های‌عضو آن سازمان صلاحیت مربوط به امور تحت این کنوانسیون را به آن سازمان واگذار نموده‌اند و دارای اختیارات تام طبق مقررات داخلی خود‌می‌باشند تا کنوانسیون را امضاء کند، تصویب نماید، بپذیرد، با آن موافقت نماید و رسماً آن را تأیید کند یا بدان ملحق گردد.
۲۱ – «انتقال غیر قانونی» به معنی هر گونه انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله می‌باشد که در ماده ۹ مشخص گردیده است.
ماده ۳ – تعریف‌های ملی از زباله‌های مضر
۱ – هر عضو کنوانسیون باید ظرف مدت شش ماه از تاریخ امضاء این کنوانسیون دبیرخانه کنوانسیون را از موضوع زباله‌هائی (غیر از زباله‌هائی که در‌ضمیمه‌های ۱ و ۲ ذکر شده است) که طبق قوانین ملی خود بعنوان زباله‌های مضر در نظر گرفته یا تعریف کرده است، آگاه سازد و نیز شرایط مربوط به‌شیوه‌های انتقال برون‌مرزی قابل اجراء در مورد اینگونه زباله‌ها را به اطلاع دبیرخانه برساند.
۲ – هر عضو کنوانسیون باید دبیرخانه را متعاقباً از تغییرات عمده در اطلاعاتی که طبق بند ۱ ارائه داده است مطلع سازد.
۳ – دبیرخانه باید فوراً اطلاعاتی را که به موجب بندهای ۱ و ۲ دریافت داشته است به آگاهی همه اعضاء کنوانسیون برساند.
۴ – اعضاء کنوانسیون باید اطلاعاتی را که دبیرخانه به آنها داده است در اختیار صادرکنندگان خود بگذارند.
ماده ۴ – تعهدات عمومی
۱ – الف – اعضائی که از حق خود در منع ورود زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله برای دفع استفاده می‌کنند باید اعضای دیگر را از تصمیم خود طبق ماده ۱۳آگاه سازند.
ب – اعضاء کنوانسیون می‌توانند صدور زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را به کشور اعضائی که ورود اینگونه زباله‌ها را منع کرده‌اند، هنگامی که به‌موجب بند فرعی (الف) فوق مطلع شده‌اند منع نمایند یا، صدور آن را اجازه ندهند.
پ – اعضاء کنوانسیون می‌توانند صدور زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را، هر گاه کشور واردکننده کتباً در مورد خاصی از ورود زباله موافقت نکرده باشد، و در صورتی که کشور واردکننده ورود اینگونه زباله را منع ننموده باشد، منع کنند، یا اجازه ندهند.
۲ – هر عضو کنوانسیون باید تدابیر مناسب را جهت موارد ذیل اتخاذ نماید:
الف – حصول اطمینان از اینکه ایجاد زباله‌های مضر و سایر انواع زباله در کشور خود به حداقل کاهش یابد، در این مورد باید جنبه‌های اجتماعی،تکنولوژیکی و اقتصادی مد نظر باشد،
ب – حصول اطمینان از داشتن امکانات کافی دفع زباله، برای اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به نحو صحیح از لحاظ زیست‌محیطی، به منظور‌اینکه در حد امکان این زباله‌ها در همان سرزمین دفع شوند،
پ – حصول اطمینان از اینکه اشخاص دست اندرکار اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله در داخل آن سرزمین اقدامات لازم را جهت پیشگیری از‌آلودگی ناشی از اداره اینگونه زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به عمل آورند و هر گاه آلودگی پیش آمد عواقب آن را برای سلامت انسان و محیط زیست به حداقل برسانند.
ت – حصول اطمینان از اینکه انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به حداقل تقلیل یابد و با اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به نحو‌صحیح از لحاظ زیست محیطی مطابقت داشته باشد و این عمل به طرزی انجام شود که سلامت انسان و محیط زیست در برابر اثرات سوء ناشی از اینگونه انتقالات حفظ شود.
ث – جلوگیری از صدور زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله به کشور یا گروه کشورهای عضو این کنوانسیون، که به یک سازمان یکپارچه‌سازی اقتصادی و‌یا سیاسی تعلق دارند. خاصه کشورهای در حال رشد، که طبق قوانین خود هر گونه ورود زباله را ممنوع کرده‌اند، و نیز هر گاه این کشورها تشخیص دهند که زباله‌های مورد بحث طبق ضوابطی که اعضاء کنوانسیون در اولین نشست خود درباره آنها تصمیم می‌گیرند، به نحو صحیحی از لحاظ زیست محیطی‌اداره نخواهد شد.
ج – درخواست ارائه اطلاعات مربوط به انتقال برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله طبق مفاد الحاقیه شماره ۵ – الف – به کشورهای ذیربط، با‌تبیین اثرات انتقال مورد نظر بر سلامت انسان و محیط زیست.
ج – جلوگیری از ورود زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، در صورتی که تشخیص دهند که زباله‌های مورد بحث به نحو صحیح از لحاظ زیست محیطی‌اداره نخواهند شد.
ح – همکاری در فعالیتهای اعضای دیگر کنوانسیون و سازمانهای ذینفع به طور مستقیم و از طریق دبیرخانه، از جمله توزیع اطلاعات درباره انتقال‌برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله ، به منظور بهبود اداره صحیح اینگونه زباله‌ها از لحاظ زیست محیطی و نیز جلوگیری از انتقالات غیر‌قانونی آن.
۳ – اعضای کنوانسیون اعلام می‌دارند که انتقال غیر قانونی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله عملی جنایتکارانه است.
۴ – هر عضو کنوانسیون باید تدابیر مناسب اداری یا قانونی و غیره را جهت اجرای مفاد این کنوانسیون، از جمله تدابیری به منظور جلوگیری و تنبیه‌اعمال مغایر این کنوانسیون، اتخاذ نماید.
۵ – هیچیک از اعضای کنوانسیون نباید اجازه دهد که زباله‌های مضر و سایر انواع زباله به کشوری که عضو کنوانسیون نیست صادر شود یا از کشوری که‌عضو کنوانسیون نیست وارد گردد.
۶ – اعضای کنوانسیون موافقت می‌نمایند که اجازه ندهند که زباله‌های مضر و سایر انواع زباله برای دفع در داخل ناحیه‌ای در جنوب ۶۰ درجه عرض‌جنوبی صادر گردد. خواه اینگونه زباله‌ها مورد انتقالات برون مرزی قرار گیرند و خواه نگیرند.
۷ – علاوه بر این، هر عضو کنوانسیون باید.
الف – اجازه ندهد که اشخاص تحت حاکمیت ملی خود زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را منتقل یا دفع کنند، مگر آنکه این اشخاص مختار یا مجاز‌باشند که اینگونه عملیات را انجام دهند.
ب – مقرر دارد که زباله‌های مضر و سایر انواع زباله‌ای که مورد انتقالات برون‌مرزی قرار می‌گیرند، و طبق مقررات و ضوابطی که از لحاظ بین‌المللی در‌زمینه بسته‌بندی و برچسب زنی و حمل و نقل مورد قبول همگان است، بسته‌بندی، برچسب زنی و حمل و نقل گردد و اینکه به سایر شیوه‌های مربوطه‌شناخته شده بین‌المللی توجه لازم مبذول گردد.
پ – مقرر دارد که زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، دارای سند انتقال از نقطه آغاز تا نقطه دفع آن باشد.
۸ – هر عضو کنوانسیون باید بخواهد که زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله‌ای که قرار است صادر گردد به نحوی که در کشور صدور یا هر جای دیگر اداره شود که از لحاظ زیست محیطی سالم باشد، رهنمودهای فنی برای اداره زباله‌های مشمول این کنوانسیون طبق ضوابط زیست محیطی توسط اعضاء‌کنوانسیون در نخستین اجلاسشان تعیین خواهد گردید.
۹ – اعضای کنوانسیون باید تدابیر مناسب اتخاذ نمایند تا انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله فقط در موارد مجاز دانسته شود که:
الف – کشور صدور – توانائی فنی وسایل لازم، محلهای دفع مناسب و ظرفیت کافی برای دفع زباله‌های مورد بحث به نحو مؤثر و از لحاظ‌زیست‌محیطی صحیح نداشته باشد، یا
ب – زباله‌های مورد بحث به عنوان مواد اولیه برای (Recycling) بازپروری یا صنایع بازسازی در کشور ورود لازم باشد، یا
پ – انتقال برون‌مرزی مورد بحث مطابق ضوابط دیگری باشد که اعضای کنوانسیون تعیین خواهند کرد، مشروط به اینکه آن ضوابط مغایر با اهداف این کنوانسیون نباشد.
۱۰ – تعهد کشورهائی که زباله‌های مضر و سایر انواع زباله در آنجا ایجاد می‌شود مبنی بر اینکه این زباله‌ها باید به نحو سالم از لحاظ زیست محیطی‌اداره شود، نباید تحت هیچ شرایطی به کشورهای ورود یا عبور منتقل گردد.
۱۱ – هیچ چیز در این کنوانسیون نباید مانع شود که یک کشور عضو کنوانسیون مقررات اضافی، که با مفاد این کنوانسیون و مقررات حقوق بین‌الملل‌مطابقت داشته باشد، به منظور حفظ بهتر سلامت انسان و محیط زیست وضع کند.
۱۲ – هیچ چیز در این کنوانسیون نباید به هیچ وجه حاکمیت ملی دولت ها بر دریای ساحلی آنها طبق قوانین بین‌الملل و حقوق حاکمه و حاکمیتی که‌دولتها در مناطق اقتصادی انحصاری و فلات قاره خود طبق قوانین بین‌الملل و نیز به اعمال حقوق و آزادیهای دریانوردی یا هوانوردی کشتیها و‌هواپیماها، که به موجب حقوق بین‌الملل پیش‌بینی شده در اسناد مربوطه منعکس است، لطمه وارد آورد.
۱۳ – اعضای کنوانسیون باید تعهد کنند که در فواصل معین امکانات تقلیل مقدار آلودگی احتمالی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را که به کشورهای دیگر، به ویژه کشورهای در حال رشد، صادر می‌شود، مورد تجدید نظر قرار دهند.
ماده ۵ – تعیین مراجع و مراکز صالح
بمنظور اجرای این کنوانسیون اعضای کنوانسیون باید:
1 – یک یا چند مرجع صالح و مرکز تعیین یا تأسیس نمایند. در مورد کشور عبور یک مرجع صالح باید جهت دریافت اطلاعیه تعیین شود.
2 – ظرف سه ماه از تاریخ به اجراء درآمدن این کنوانسیون برای آنها، به دبیرخانه اطلاع دهند که چه سازمانهائی را به عنوان مراجع صالح و مرکز خود‌تعیین کرده اند.
3 – ظرف یک ماه از تاریخ تصمیم خود، دبیرخانه را از تغییرات مربوط به تعیین مراجع صالح و مرکز خود، طبق بند فوق، آگاه سازند.
ماده ۶ – انتقال برون‌مرزی بین اعضای کنوانسیون.
۱ – کشور صدور باید کتباً و از طریق مرجع صالح کشور صدور، مرجع صالح کشورهای ذینفع را از هر گونه انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر یا سایر‌انواع زباله که در نظر دارد انجام دهد مطلع سازد، یا از ایجادکننده یا صادرکننده زباله‌ها بخواهد که چنین اقدامی را بعمل آورد. اینگونه اطلاعیه باید‌محتوی مطالب و اطلاعات مذکور در الحاقیه ۵ الف و به زبان قابل قبول کشور ورود باشد. فقط یک اطلاعیه باید به هر کشور ذینفع ارسال گردد.
۲ – کشور ورود باید کتباً به کشور اطلاع‌دهنده پاسخ دهد و موافقت خود را تحت شرایطی یا بدون قید و شرط اعلام دارد، از اجازه انتقال امتناع ورزد یا‌اطلاعات بیشتری درخواست نماید. یک نسخه از پاسخ نهائی کشور ورود باید بجای مراجع صالح کشورهای ذینفع که اعضای کنوانسیون هستند ارسال گردد.
۳ – تا زمانی که کشور صدور تأیید کتبی مبنی بر موارد ذیل را دریافت نکرده است نباید به ایجادکننده یا صادرکننده زباله اجازه شروع انتقال برون‌مرزی را‌بدهد.
الف – اطلاع دهنده موافقت کتبی کشور ورود را دریافت کرده است. و
ب – اطلاع دهنده تأییدیه وجود قرارداد بین صادرکننده و دفع‌کننده را، که طی آن اداره صحیح زیست محیطی زباله‌های مورد نظر تصریح گردیده است،دریافت نموده است.
۴ – هر کشور عبور عضو کنوانسیون باید فوراً وصول اطلاعیه را به طرف اطلاع‌دهنده اعلام دارد. این کشور می‌تواند متعاقباً ظرف شصت روز موافقت‌خود را با انتقال زباله تحت شرایطی یا بدون قید و شرط کتباً به آگاهی طرف اطلاع دهنده برساند یا از دادن اجازه امتناع ورزد و یا درخواست اطلاعات‌اضافی بنماید. کشور صدور نباید تا موافقت کتبی کشور عبور را دریافت نکرده است اجازه انتقال برون‌مرزی را بدهد، ولی هر گاه در هر زمان یک عضو‌کنوانسیون تشخیص دهد که موافقت کتبی قبلی – یا بطور کلی و یا در موارد خاص – برای عبور زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله ضرورت ندارد، یا‌هر گاه شرایط را تغییر دهد، باید طبق ماده ۱۳ فوراً اعضای دیگر کنوانسیون را از تصمیم خود مطلع سازد. در این صورت اگر ظرف مدت شصت روز از‌تاریخ وصول اطلاعیه‌ای که توسط کشور عبور داده شده است، کشور صدور پاسخی دریافت نکند، کشور صدور می‌تواند اجازه شروع صدور زباله را از‌طریق کشور عبور صادر نماید.
۵ – در موردی که انتقال برون‌مرزی زباله فقط طبق قوانین کشور صدور مضر شناخته شده باشد،
الف – الزامات بند ۹ این ماده که شامل حال واردکننده یا دفع‌کننده و کشور واردکننده می‌شود، و با اعمال تغییرات لازم در مورد صادرکننده و کشور‌صدور نیز قابل اجراء می‌باشد.
ب – در صورتی که کشور ورود یا کشورهای ورود و عبور که اعضاء کنوانسیون هستند، زباله را مضر تشخیص داده باشند، الزامات بندهای ۱ و ۳ و ۴ و۶ این ماده که شامل حال صادرکننده و کشور صدور می‌باشد، با اعمال تغییرات لازم در مورد واردکننده یا دفع‌کننده و کشور ورود نیز قابل اجراء خواهد‌بود، یا
پ – هر گاه فقط کشور عبور این زباله‌ها را مضر تشخیص داده باشد، مفاد بند ۴ شامل حال آن کشور خواهد بود.
۶ – کشور صدور می‌تواند ، در صورت موافقت کتبی کشورهای ذیربط، در موارد زیر به ایجادکننده یا صادرکننده اجازه دهد که از یک اطلاعیه کلی‌استفاده کند. در موردی که زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله‌ای که خصوصیات فیزیکی و شیمیائی آنها تغییر نمی‌کند، زباله‌ها بطور مرتب از طریق‌گمرک خروج معین و واحد کشور صدور، از طریق گمرک ورود معین و واحد کشور ورود و در مورد عبور از طریق گمرک ورود و خروج معین و واحد‌کشور یا کشورهای عبور برای دفع‌کننده معین و واحد ارسال می‌گردد.
۷ – کشورهای ذیربط می‌توانند موافقت کتبی خود را مبنی بر استفاده از یک اطلاعیه کلی مذکور در بند ۶ در صورت ارائه برخی اطلاعات مانند مقادیر‌دقیق یا لیست ادواری زباله‌های مضر و سایر انواع زباله‌ای که ارسال خواهد شد اعلام دارند.
۸ – ممکن است اطلاعیه کلی و موافقت کتبی مورد اشاره در بندهای ۶ و ۷ شامل محموله‌های متعدد زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله طی یک دوره حداکثر ۱۲ ماه باشد.
۹ – اعضای کنوانسیون باید بخواهند که هر شخصی که مسئول انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله است مدرک انتقال را به محض تحویل‌یا دریافت زباله‌های مورد نظر امضاء نماید. آنها همچنین باید بخواهند که دفع‌کننده دریافت زباله‌ها را توسط دفع‌کننده و در زمان مناسب و تاریخ خاتمه‌دفع را، همانگونه که در اطلاعیه مشخص شده است، به اطلاع صادرکننده و مرجع صالح کشور صدور برسانند. هر گاه این امر به اطلاع کشور صدور‌نرسیده باشد مرجع صالح کشور صدور یا صادرکننده باید کشور ورود را مطلع سازد.
۱۰ – اطلاعیه و پاسخ مندرج در این ماده باید به مرجع صالح اعضای ذیربط، یا در مورد کشورهای غیر عضو به هر مرجع دولتی مناسب، تسلیم شود.
۱۱ – هر انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله باید تحت پوشش بیمه، یا هر گونه ضمانت‌نامه‌ای قرار گیرد که کشور ورود یا کشور عبور که‌عضو کنوانسیون هستند مناسب تشخیص دهند.
ماده ۷ – انتقال برون‌مرزی از یک کشور عضو کنوانسیون از طریق کشورهائی که عضو کنوانسیون نیستند. بند ۲ ماده ۶ کنوانسیون با تغییرات لازم حسب مورد، شامل انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله از یک کشور عضو کنوانسیون از طریق‌یک کشور یا کشورهائی که عضو کنوانسیون نیستند، خواهد بود.
ماده ۸ – وظیفه ورود مجدد – در صورتی که انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله، که کشورهای ذیربط در مورد آن موافقت نموده‌اند ،نتواند با توجه به مفاد این کنوانسیون، طبق شرایط قرارداد بطور کامل انجام گیرد، کشور صدور باید زباله‌های مورد نظر را توسط صادرکننده ظرف نود‌روز از تاریخی که کشور واردکننده کشور صدور و دبیرخانه را مطلع ساخته است یا طی مدت زمان دیگری که کشورهای ذیربط توافق نمایند به کشور‌صدور باز گرداند. بدین منظور، کشور صدور و هر کشور طرف عبور زباله نباید از اعاده آن زباله‌ها به کشور صدور مخالفت نماید.
ماده ۹ – انتقال غیر قانونی.
۱ – برای منظور این کنوانسیون، در موارد ذیل انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله غیر قانونی محسوب می‌شود.
الف – انتقال بدون اطلاع به کشورهای ذیربط طبق مقررات این کنوانسیون، یا
ب – انتقال بدون موافقت کشور ذیربط طبق مقررات این کنوانسیون، یا
پ – انتقال با موافقت کشورهای ذیربط از طریق جعل، قلب واقعیت یا تقلب، یا
ت – در صورتی که نحوه انتقال عملاً با مدارک مربوط مغایر باشد، یا
ث – در صورتی که انتقال منجر به دفع عمدی (مانند دامپینگ) زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله بر خلاف مقررات این کنوانسیون و اصول کلی قوانین‌بین‌المللی گردد.
۲ – در مورد انتقال برون‌مرزی غیر قانونی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله در نتیجه رفتار صادرکننده یا ایجادکننده، کشور صدور باید اقداماتی انجام‌دهند تا زباله‌های مورد نظر.
الف – توسط صادرکننده یا ایجادکننده، یا در صورت لزوم توسط خود او به کشور صدور بازگردانده شود، یا هر گاه این کار عملی نباشد،
ب – به نحو دیگری که با مقررات این کنوانسیون مطابقت داشته باشد، ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخی که مورد انتقال غیر قانونی به کشور صدور اطلاع داده شده است، یا طی مدت زمانی که طرفهای ذیربط توافق کنند، خود آنها را دفع نماید.
بدین منظور طرف های ذیربط نباید با اعاده زباله‌ها به کشور صدور مخالفت نمایند یا موانعی در راه آن ایجاد کنند.
۳ – در مورد انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله‌ای که در اثر عمل واردکننده یا دفع‌کننده، غیر قانونی شناخته شده است، کشور ورود باید‌مطمئن گردد که زباله‌های مورد بحث توسط واردکننده یا دفع‌کننده به نحوی دفع می‌شود که از لحاظ زیست محیطی سالم است، یا در صورت لزوم‌ظرف ۳۰ روز در تاریخی که کشور ورود از انتقال غیر قانونی مطلع شده است یا طی مدت زمان دیگری که مورد توافق کشورهای ذیربط قرار گیرد، توسط خود کشور واردکننده دفع گردد. بدین منظور طرفهای ذیربط باید حسب ضرورت در مورد دفع زباله‌ها به نحو صحیح و سالم از لحاظ زیست‌محیطی با یکدیگر همکاری نمایند.
۴ – در مواردی که مسئولیت انتقال غیر قانونی را نتوان به صادرکننده یا ایجادکننده یا واردکننده یا دفع‌کننده منتسب دانست، طرف های ذیربط یا سایر‌اعضای کنوانسیون حسب ضرورت باید از طریق همکاری اقداماتی نمایند تا زباله‌های مورد نظر در اسرع وقت به نحوی سالم از لحاظ زیست محیطی یا‌در کشور صدور یا در کشور ورود یا به مناسبت در هر جای دیگر دفع گردد.
۵ – هر عضو کنوانسیون باید مقررات ملی مناسبی به منظور جلوگیری از انتقال غیر قانونی زباله یا مجازات این عمل وضع نماید، اعضای کنوانسیون‌باید جهت تحقق اهداف این ماده یا یکدیگر همکاری نمایند.
ماده ۱۰ – همکاری بین‌المللی
۱ – اعضای این کنوانسیون باید به منظور بهبود و اداره صحیح وسایل زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از لحاظ زیست محیطی با یکدیگر همکاری‌نمایند.
۲ – بدین منظور اعضای کنوانسیون باید:
الف – در صورت تقاضا، اطلاعاتی، خواه بطور دوجانبه و خواه چندجانبه، با توجه به ترغیب اداره صحیح و سالم زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از‌لحاظ زیست محیطی از جمله با در نظر گرفتن هماهنگی در ضوابط و رویه‌های فنی بر این اداره مناسب زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، در اختیار‌بگذارند.
ب – در نظارت بر اثرات اداره زباله‌های مضر بر سلامت انسان و محیط زیست با یکدیگر همکاری کنند.
پ – با توجه به قوانین، مقررات و سیاست های داخلی خود در زمینه توسعه و استفاده از تکنولوژیهای جدید و سالم از لحاظ زیست محیطی و مولد‌حداقل زباله و بهبود تکنولوژیهای موجود به منظور در حد امکان حذف تولید زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله و دستیابی به روش های مؤثر اداره صحیح‌آنها به طریقی سالم از نظر زیست محیطی، از جمله بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی استفاده از این تکنولوژیهای جدید یا‌تکامل‌یافته، همکاری نمایند.
ت – با توجه به قوانین، مقررات و سیاستهای داخلی خود در زمینه انتقال تکنولوژی و سیستم‌های اداره مربوط به اداره صحیح زباله‌های مضر و سایر‌انواع زباله از لحاظ زیست محیطی، فعالانه همکاری کنند. آنها باید همچنین در مورد توسعه ظرفیت فنی بین اعضای کنوانسیون، به ویژه اعضائی که‌ممکن است که مساعدت فنی در این زمینه نیاز داشته باشد یا درخواست مساعدت فنی نمایند همکاری کنند.
ث – در زمینه تهیه رهنمودها و یا شیوه‌های عمل مناسب فنی همکاری نمایند.
۳ – اعضای کنوانسیون باید طرق و وسایل مناسب را به منظور مساعدت به کشورهای در حال رشد در اجرای بندهای فرعی (الف)، (ب) و (پ)، بند ۲ماده ۴ به کار گیرند.
۴ – با در نظر گرفتن نیازهای کشورهای در حال رشد، همکاری بین اعضای کنوانسیون و سازمانهای ذیصلاح بین‌المللی به منظور آگاهی عمومی، توسعه‌تکنولوژیهای مناسب اداره صحیح زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از لحاظ زیست محیطی و استفاده از تکنولوژیهائی که حداقل زباله را تولید می‌نماید،ترغیب می‌گردد.
ماده ۱۱ – موافقت نامه‌های دو جانبه، چندجانبه و منطقه‌ای
۱ – با وجود مقررات ماده ۴، بند ۵ اعضاء کنوانسیون می‌توانند به انعقاد موافقت نامه‌های دو جانبه ، چندجانبه و منطقه‌ای یا اتخاذ ترتیباتی مربوط به‌انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، با اعضای کنوانسیون یا کشورهای غیر عضو کنوانسیون مبادرت نمایند. مشروط به اینکه این‌موافقت نامه‌ها یا ترتیبات از اداره صحیح زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله، طبق شرایط این کنوانسیون، عدول ننماید. این موافقت نامه‌ها یا ترتیبات باید‌حاوی مقرراتی باشد که در مقایسه با مقررات این کنوانسیون در ارتباط با اداره سالم زباله‌ها از لحاظ زیست محیطی کاستی نداشته باشد، به ویژه باید‌مصالح و منافع کشورهای در حال رشد در آنها ملحوظ گردد.
۲ – اعضای کنوانسیون باید دبیرخانه را از موافقت نامه‌ها یا ترتیبات دوجانبه، چندجانبه یا منطقه‌ای مذکور در بند ۱ یا آنهائی که قبل از به اجراء درآمدن این‌کنوانسیون برای آنها، به منظور کنترل انتقالات برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله بین طرف های آن موافقتنامه، منعقد نموده‌اند آگاه سازند.مقررات این کنوانسیون نباید بر انتقالات برون‌مرزی که طبق اینگونه موافقت نامه‌ها انجام می‌گیرد، اثر بگذارد مشروط به آن که آن موافقت نامه‌ها به اداره‌صحیح زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله طبق مقررات این کنوانسیون خللی وارد ننماید.
ماده ۱۲ – مشاوره در مورد مسئولیت ها
اعضای کنوانسیون باید جهت تهیه یک پروتکل، در اسرع وقت، بمنظور وضع مقررات و اتخاذ شیوه‌های مربوط به مسئولیت و جبران زائد خسارات‌ناشی از انتقال و دفع برون مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، با یکدیگر همکاری نمایند.
ماده ۱۳ – انتقال اطلاعات
۱ – اعضاء کنوانسیون باید در صورت اطلاع از بروز حادثه‌ای در جریان انتقال برون مرزی یا دفع زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله، که احتمالاً ممکن‌است موجب خطراتی برای سلامت انسان یا محیط زیست در کشورهای دیگر باشد ، آن کشورها را فوراً مطلع سازند.
۲ – اعضای کنوانسیون باید یکدیگر را از طریق دبیرخانه در موارد ذیل آگاه سازند.
الف – تغییرات مربوط به تعیین مراجع ذیصلاح یا مراکز، طبق ماده ۵،
ب – تغییرات مربوط به تعریف مقامات کشور خود از زباله‌های مضر، طبق ماده ۳، و در اسرع وقت.
پ -تصمیمات اتخاذ شده توسط آنها مربوط به عدم موافقت کلی یا جزئی یا ورود زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله جهت دفع در داخل منطقه تحت‌حاکمیت ملی خود.
ت – تصمیمات اتخاذ شده توسط آنها به منظور محدود یا منع کردن حدود زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله، ث – هر گونه اطلاعات دیگری که طبق بند ۴ این ماده لازم باشد.
۳ – اعضای کنوانسیون باید با درنظر گرفتن قوانین و مقررات ملی خود گزارش درباره سال قبل حاوی اطلاعات ذیل، از طریق دبیرخانه، قبل از پایان یافتن‌هر سال به کنفرانس اعضاء کنوانسیون که به موجب ماده ۱۵ تشکیل می‌گردد، تسلیم نمایند.
الف – مراجع ذیصلاح و مراکز که توسط آنها طبق ماده ۵ تعیین گردیده‌اند.
ب – اطلاعات مربوط به انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله‌ای که در آنها دخالت داشته‌اند، شامل:
1 – مقدار زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله صادر شده، نوع، خصوصیات، مقصد، هر کشور محل عبور و شیوه دفع آنها همانگونه که در پاسخ اطلاعیه‌ها‌اعلام گردیده است،
2 – مقدار زباله‌های مضر و سایر انواع زباله وارد شده، نوع، خصوصیات، مبداء و شیوه‌های دفع آنها.
3 – موارد دفع که طبق شیوه‌های مورد نظر انجام نگردیده است.
4 – اقدامات لازم جهت کاهش مقدار زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله مورد انتقال برون‌مرزی.
پ – اطلاعات مربوط به تدابیر اتخاذ شده توسط آنها در اجرای این کنوانسیون.
ت – اطلاعات درباره آمار رسمی گردآوری شده درباره اثرات ایجاد نقل مکان و دفع زباله‌های مضر، سایر انواع زباله بر سلامت انسان و محیط زیست.
ث – اطلاعات درباره موافقت نامه‌ها و ترتیبات دوجانبه، چند جانبه و منطقه‌ای منعقد و اتخاذ شده، طبق ماده ۱۱ این کنوانسیون.
ج – اطلاعات درباره حوادث پیش‌آمده طی انتقال و دفع برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله و مربوط به تدابیر اتخاذ شده جهت جبران آن.
چ – اطلاعات مربوط به طرق دفع در محدوده حاکمیت ملی آنها.
ح – اطلاعات درباره تدابیر انجام شده برای اتخاذ تکنولوژیهائی جهت کاهش و یا پیشگیری از ایجاد زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، و
خ – امور دیگری که کنفرانس کنوانسیون اعضاء مناسب تشخیص دهند.
۴ – اعضای کنوانسیون باید، با توجه به قوانین و مقررات ملی خود، اطمینان حاصل کنند که نسخه‌هائی از اطلاعیه مربوط به هر انتقال برون‌مرزی‌زباله‌های مضر یا سایر انواع زباله و پاسخ آن – هنگامی که یک عضو کنوانسیون که تشخیص داده است که آن انتقال برون‌مرزی برای محیط زیستش‌زیان‌آور بوده است، چنین درخواستی کرده باشد – به دبیرخانه ارسال گردد.
ماده ۱۴ – جنبه‌های مالی
1 – اعضاء کنوانسیون موافقت می‌نمایند که حسب نیازهای خاص مناطق و مناطق فرعی مختلف، مراکز منطقه‌ای و زیر منطقه‌ای برای آموزش و انتقال‌تکنولوژی مربوط به اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله و به حداقل رساندن ایجاد آنها تأسیس گردد. اعضاء کنوانسیون باید در مورد برقراری‌مکانیسم‌های مناسب و داوطلبانه تأمین مالی تصمیم بگیرند.
2 – اعضای کنوانسیون باید برقراری یک تنخواه گردان را به منظور مساعدت موقت در موارد اضطراری جهت به حداقل رساندن خسارات مربوط به‌حوادث ناشی از انتقال برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله یا هنگام دفع آن زباله‌ها، مد نظر قرار دهند.
ماده ۱۵ – کنفرانس اعضاء.
۱ – یک کنفرانس اعضاء کنوانسیون بدین وسیله تشکیل می‌گردد، نخستین جلسه کنفرانس اعضاء باید توسط مدیر اجرائی UNEP قبل از پایان یک‌سال از تاریخ لازم‌الاجراء شدن این کنوانسیون تشکیل شود. پس از آن جلسات عادی کنفرانس اعضاء باید در فواصل زمانی که کنفرانس در نخستین‌نشست خود تعیین می‌نماید، برگزار گردد.
۲ – جلسات فوق‌العاده کنفرانس اعضاء باید در هر زمانی که کنفرانس لازم بداند یا به درخواست هر یک از اعضای کنوانسیون تشکیل شود، مشروط به آنکه ظرف شش ماه از تاریخی که چنین درخواستی از طرف دبیرخانه به آنها ابلاغ می‌شود، مورد تأیید لااقل یک‌سوم اعضاء کنوانسیون قرار گرفته‌باشد.
۳ – کنفرانس اعضاء باید به اتفاق آراء آئین‌نامه خود یا آئین‌نامه هر ارگان فرعی را که ممکن است تأمین نماید، و نیز مقررات مالی برای بالاخص تعیین‌مشارکت مالی اعضای این کنوانسیون را تصویب کند.
۴ – اعضای کنوانسیون باید در نخستین جلسه خود هر گونه تدابیر دیگری را که برای مساعدت در ایفای مسئولیت های خود در ارتباط با حفظ و حمایت‌محیط زیست دریائی در چهارچوب این کنوانسیون ضروری تشخیص داده شود، اتخاذ نماید.
۵ – کنفرانس اعضاء باید اجرای مؤثر این کنوانسیون را بطور مستمر مورد بررسی و ارزیابی قرار دهند، علاوه بر این باید:
الف – هماهنگ‌سازی سیاست ها، خط مشی‌ها و تدابیر مناسب جهت به حداقل رساندن زیان زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را برای سلامت انسان‌ترغیب نمایند.
ب – در صورت لزوم اصلاحیه‌ها و ضمائمی برای این کنوانسیون، با توجه به – از جمله – اطلاعات علمی، فنی، اقتصادی و زیست محیطی تهیه و‌تصویب کنند،
پ – هر گونه اقدام دیگری را که بر اساس تجربه‌های حاصل از عملکرد کنوانسیون و عملکرد موافقت نامه‌ها و ترتیبات پیش‌بینی شده در ماده ۱۱، برای‌نیل به اهداف این کنوانسیون لازم بدانند، مورد توجه و عمل قرار دهند.
ت – حسب ضرورت پروتکل‌هائی را مورد توجه و تصویب قرار دهند، و
ث – حسب نیاز ارگان های فرعی به منظور اجرای این کنوانسیون تأسیس کنند.
۶ – سازمان ملل، ارگانهای تخصصی آن، و همچنین هر کشوری که عضو این کنوانسیون نیست، می‌توانند بعنوان ناظر در جلسات کنفرانس اعضاء‌کنوانسیون نماینده اعزام دارند. هر ارگان یا سازمان دیگری، خواه ملی، خواه بین‌المللی، دولتی یا غیر دولتی، که در زمینه‌های مربوط به زباله‌های مضر یا‌سایر انواع زباله واجد شرایط باشد و تمایل خود را به اعزام نماینده بعنوان ناظر به جلسات کنفرانس اعضاء کنوانسیون به اطلاع دبیرخانه رسانده باشد،می‌تواند در جلسات شرکت کند، مگر آنکه لااقل یک‌سوم اعضاء حاضر با این امر مخالفت نمایند. پذیرش و شرکت ناظران مشمول آئین‌نامه‌ای خواهد‌بود که کنفرانس اعضاء تصویب می‌نماید.
۷ – کنفرانس اعضاء باید سه سال بعد از به اجراء درآمدن این کنوانسیون و پس از آن حداقل هر شش سال یکبار، مؤثر بودن کنوانسیون را مورد ارزیابی‌قرار دهد. و در صورت لزوم منع کامل یا جزئی انتقالات برون‌مرزی زباله‌های مضر و سایر انواع زباله را با توجه به آخرین اطلاعات علمی، زیست‌محیطی، فنی و اقتصادی اعمال نماید.
ماده ۱۶ – دبیرخانه
۱ – وظایف دبیرخانه از این قرار است:
الف – ترتیب دادن و ارائه خدمات به جلسات پیش‌بینی شده در مواد ۱۵ و ۱۷.
ب – تهیه و ارسال گزارش هائی بر اساس اطلاعات کسب شده طبق مواد ۳ و ۴، ۶، ۱۱، ۱۳ و همچنین بر اساس اطلاعات حاصل از جلسات ارگان های‌فرعی تأسیس‌یافته به موجب ماده ۱۵ و نیز بر اساس اطلاعات مناسب ارائه شده توسط سازمانهای بین‌الدول و غیر دولتی مربوط.
پ – تهیه گزارش هائی درباره فعالیت انجام شده خود در ایفای وظایفش به موجب این کنوانسیون و ارائه آن گزارش ها به کنفرانس اعضاء.
ت – انجام هماهنگی لازم با ارگان های بین‌المللی مربوط به ویژه اتخاذ ترتیبات زاید حسب ضرورت برای ایفای مؤثر وظایف خود.
ث – برقراری تماس با مراکز و مراجع ذیصلاحی که طبق ماده ۵ این کنوانسیون تأسیس شده‌اند،
ج – گردآوری اطلاعات مربوط به محل‌ها و امکانات موجود اعضاء که برای دفع زباله‌های مضر و سایر انواع زباله آنها فراهم آمده است و ارائه این‌اطلاعات به اعضاء کنوانسیون.
چ – دریافت اطلاعات درباره مواد ذیل از اعضاء کنوانسیون و انتشار آن بین آنها:
– منابع مساعدت و آموزش فنی،
– دانش فنی و علمی موجود،
– منابع نظرات و مشاوره‌های کارشناسی کسب شده،
– نحوه دسترسی به منابع،
به منظور مساعدت – در صورت تقاضا – در زمینه‌های:
– اجرای سیستم انتشار اطلاعات مربوط به این کنوانسیون.
– اداره زباله‌های مضر و سایر انواع زباله،
– تکنولوژیهای مناسب زیست محیطی مربوط به زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، از قبیل تکنولوژیهائی که یا فضولات کمی تولید می‌کند یا هیچ.
– ارزیابی امکانات و محلهای دفع.
– کنترل زباله‌های مضر و سایر انواع زباله، و
– اقدامات اضطراری.
ح – حسب تقاضای اعضاء تأمین اطلاعات درباره مشاوران و مؤسسات مشاوره‌ای که دارای صلاحیت فنی لازم برای ارائه مساعدت به اعضاء برای‌منظورهای ذیل می‌باشد بررسی اخطار مربوط به انتقال برون‌مرزی، مقارنه حمل زباله مضر یا سایر انواع زباله با اعلام اخطار مربوط به آن و حصول‌اطمینان از اینکه وسایل و شیوه‌های دفع زباله‌های مضر و سایر انواع زباله از لحاظ زیست محیطی بی‌خطر است. هزینه انجام اینگونه بررسی ها بر عهده دبیرخانه نخواهد بود.
خ – مساعدت به اعضاء در صورت تقاضای آنها، در تعیین موارد حمل و نقل غیر قانونی زباله و در جریان گذاردن فوری اعضاء ذیربط از انتقالات غیر‌قانونی که در شرف انجام یافتن است.
د – همکاری با اعضاء و سازمانهای ذیصلاح مربوط بین‌المللی در تأمین کارشناس و تجهیزات به منظور مساعدت فوری به کشورها در صورت بروز‌شرایط اضطراری، و
ذ – ایفای وظایف دیگری که ممکن است کنفرانس اعضاء برای منظورهای این کنوانسیون در نظر بگیرند.
۲ – وظایف دبیرخانه تا پایان نخستین جلسه کنفرانس اعضاء، که طبق ماده ۱۵ تشکیل می‌گردد موقتاً توسط UNEP انجام می‌گیرد.
۳ – کنفرانس اعضاء در نخستین اجلاس خود دبیرخانه را از سازمان های صالح بین‌الدول موجود که ابراز تمایل به ایفای وظایف دبیرخانه به موجب این‌کنوانسیون نموده‌اند، تعیین خواهد کرد. کنفرانس اعضاء در این اجلاس همچنین ایفای وظایف محوله به ویژه وظایف تعیین شده طبق بند ۱ فوق توسط‌دبیرخانه موقت را مورد ارزیابی قرار خواهد داد. و درباره ساختارهای مناسب برای انجام آن وظایف تصمیم خواهد گرفت.
ماده ۱۷ – اصلاح کنوانسیون
۱ – هر عضو کنوانسیون می‌تواند اصلاحیه‌هائی برای این کنوانسیون پیشنهاد نماید و هر عضو پروتکل می‌تواند پیشنهادهائی جهت اصلاح آن پروتکل‌بدهد. در این اصلاحیه‌ها باید ملاحظات علمی و فنی مربوط مورد توجه قرار گیرد.
۲ – اصلاحیه‌های این کنوانسیون باید در یکی از جلسات کنفرانس اعضاء تصویب گردد. اصلاحیه‌های هر پروتکل باید توسط اعضای پروتکل مربوط در‌یکی از جلسات خود تصویب شود. متن هر اصلاحیه پیشنهادی کنوانسیون یا هر پروتکل هر گاه به نحو دیگری در پروتکل پیش‌بینی نشده باشد، باید‌لااقل شش ماه قبل از جلسه‌ای که قرار است آن را تصویب نماید توسط دبیرخانه به اطلاع اعضاء برسد. دبیرخانه همچنین باید اصلاحیه‌های پیشنهادی‌را برای آگاهی امضاء‌کنندگان این کنوانسیون به آنها ابلاغ نماید.
۳ – اعضاء کنوانسیون باید مساعی ممکن را برای نیل به توافق به اتفاق آراء درباره هر اصلاحی پیشنهادی این کنوانسیون بعمل آورند. در صورتی که‌مساعی برای نیل به توافق با اتفاق آراء به نتیجه نرسد و توافق حاصل نگردد به عنوان آخرین راه حل اصلاحیه توسط سه‌چهارم رأی اکثریت اعضاء‌حاضر و صاحب رأی در جلسه تصویب خواهد شد و به وسیله مرجع امانتدار برای تصویب، موافقت، تأیید یا پذیرش رسمی اعضاء برای آنها ارسال‌خواهد گردید.
۴ – شیوه عمل مذکور در بند ۳ فوق در مورد اصلاحیه‌های آن پروتکل انجام خواهد شد، به استثنای اینکه دوسوم آراء اکثریت اعضاء آن پروتکل که در‌جلسه حضور دارند و دارای حق رأی هستند، برای تصویب آن اصلاحیه‌ها کافی است.
۵ – اسناد تصویب، موافقت و تأیید و پذیرش رسمی اصلاحیه‌ها باید نزد مرجع امانتدار سپرده شود. اصلاحیه‌های مصوب طبق بندها ۳ و ۴ فوق برای‌اعضاء که آنها را پذیرفته‌اند از نهمین روز دریافت اسناد تصویب، موافقت و تأیید و پذیرش رسمی آنها وسیله لااقل سه‌چهارم اعضائی که اصلاحیه‌پروتکل مربوطه را پذیرفته‌اند، در صورتی که بنحو دیگری در پروتکل قید نشده باشد، لازم‌الاجراء خواهد بود. اصلاحیه‌ها در مورد هر عضو دیگر از‌نهمین روز بعد از آنکه آن عضو اسناد تصویب، موافقت و تأیید و پذیرش رسمی اصلاحیه‌ها را سپرده است، لازم‌الاجراء خواهد بود.
۶ – به منظور این ماده «اعضاء حاضر و صاحب رأی» یعنی اعضائی که حضور دارند و رأی مثبت یا منفی می‌دهند.
ماده ۱۸ – انتخاب و اصلاح الحاقیه‌ها
۱ – الحاقیه‌های این کنوانسیون یا الحاقیه‌های هر پروتکل جزء لاینفک این کنوانسیون یا پروتکل‌ها خواهند بود. مگر آنکه بنحو دیگری پیش‌بینی‌شده باشد، و اشاره به این کنوانسیون یا پروتکل های آن اشاره به الحاقیه‌های آنها نیز خواهد بود. این الحاقیه‌ها منحصر به امور علمی، فنی و اداری‌خواهند بود.
۲ – هر گاه در پروتکل‌ها پیش‌بینی‌های دیگری در خصوص الحاقیه‌های آنها نشده باشد شیوه‌های ذیل در مورد پیشنهاد، تصویب و لازم‌الاجراء شدن‌الحاقیه‌های اضافی بر این کنوانسیون یا پروتکل‌ها، اعمال می‌گردد.
الف – الحاقیه‌های این کنوانسیون و پروتکل‌های آن طبق روش مذکور در ماده ۱۷ بندهای ۲ و ۳ و ۴ پیشنهاد و تصویب می‌گردد.
ب – هر عضو که قادر نباشد الحاقیه این کنوانسیون یا الحاقیه پروتکلی را که عضو آن است بپذیرد باید ظرف شش ماه از تاریخ اعلام تصویب توسط مرجع امانتدار، این مرجع را از موضوع آگاه سازد. مرجع امانتدار باید بلافاصله همه اعضاء را از این اعلام مطلع سازد. هر عضو می‌تواند در هر زمان‌اعلام مخالفت قبلی خود را پس بگیرد و در نتیجه الحاقیه‌های مورد بحث برای آن عضو قابل اجراء خواهند گردید.
پ – پس از انقضای شش ماه از تاریخ ابلاغ امر از طرف مرجع امانتدار الحاقیه برای کلیه آن اعضای کنوانسیون یا پروتکل مربوط که طبق مقررات بند‌فرعی (ب) فوق اطلاعیه نداده‌اند، لازم‌الاجراء می‌گردد.
۳ – پیشنهاد، تصویب و به اجراء درآمدن الحاقیه‌های این کنوانسیون یا هر پروتکل آن مشمول همان شیوه عملی می‌شود که در مورد پیشنهاد، تصویب و‌لازم‌الاجراء شدن الحاقیه‌های این کنوانسیون یا الحاقیه‌های پروتکل‌ها ملحوظ می‌گردد. در الحاقیه‌ها و اصلاحیه‌های آنها باید ملاحظات مربوطه علمی و‌فنی نیز مورد توجه قرار گیرد.
۴ – هر گاه الحاقیه اضافی یا اصلاحیه یک الحاقیه مستلزم اصلاحیه ای بر این کنوانسیون یا پروتکل‌ها باشد، الحاقیه اضافی یا الحاقیه اصلاح شده نباید تا‌زمانی که اصلاحیه این کنوانسیون یا اصلاحیه پروتکل‌ها لازم‌الاجراء نشده‌اند به مرحله اجرا درآیند.
ماده ۱۹ – رسیدگی
هر عضوی که تصور می‌کند که عضوی دیگر به تعهدات خود به موجب این کنوانسیون عمل نکرده یا عمل نمی‌کند می‌تواند موضوع را به اطلاع دبیرخانه برساند و در این صورت باید فوراً و همزمان عضوی را که این ادعا علیه او شده است مستقیماً یا از طریق دبیرخانه از جریان امر آگاه سازد. کلیه‌اطلاعات مربوطه باید وسیله دبیرخانه در اختیار اعضاء قرار گیرد.
ماده ۲۰ – حل و فصل اختلافات:
۱ – در صورت بروز اختلاف بین اعضاء در خصوص تفسیر، رعایت و اجراء مقررات این کنوانسیون یا پروتکل‌های مربوطه، باید اعضاء از طریق مذاکره‌یا هر طریق مسالمت‌آمیز دیگر به انتخاب خود اختلافات را حل و فصل نمایند.
۲ – هر گاه اعضاء ذیربط نتوانند از طریق مذکور در بند قبل اختلاف خود را تسویه کنند، در صورت توافق طرف های اختلاف، اختلاف باید در دادگاه بین‌المللی عدالت یا نزد هیأت داوری، که طبق شرایط مندرج در الحاقیه ۶ راجع به داوری پیش‌بینی شده است، مطرح گردد. ولی عدم حصول توافق در‌مورد طرح اختلاف در دادگاه بین‌المللی عدالت یا در هیأت داوری، اصحاب دعوی را از مسئولیت ادامه یافتن راه حل از طرق مذکور در بند ۱ آزاد‌نمی‌سازد.
۳ – هنگام تصویب، پذیرش، موافقت و تأیید رسمی یا الحاق به این کنوانسیون یا هر زمان بعد از آن، یک دولت و یا سازمان یکپارچه‌سازی سیاسی و یا‌اقتصادی می‌تواند اعلام نماید که رسماً و بدون توافق خاصی تعهد (الف) طرح اختلاف در دادگاه بین‌المللی عدالت و یا (ب) رجوع به حکمیت طبق‌شیوه عمل پیش‌بینی شده در الحاقیه شماره ۶، را بالقوه اجباری شناخته است. این اعلام باید کتباً به اطلاع دبیرخانه برسد و دبیرخانه هم باید آن را به‌اعضاء کنوانسیون ابلاغ کند.
ماده ۲۱ – امضاء
این کنوانسیون برای امضاء، دولت ها، و نامیبیا، به نمایندگی شورای سازمان ملل برای نامیبیا، و سازمان یکپارچه‌سازی سیاسی و یا اقتصادی، در شهر بال‌در تاریخ ۲۲ مارس ۱۹۸۹، و در وزارت امور خارجه سوئیس فدرال در برن از تاریخ ۲۳ مارس ۱۹۸۹ تا ۳۰ ژوئن ۱۹۸۹، و در دفتر مرکزی سازمان ملل‌متحده در نیویورک از ۱ ژوئیه ۱۹۸۹ تا ۲۲ مارس ۱۹۹۰، مفتوح خواهد بود.
ماده ۲۲ – تصویب، پذیرش، تأیید و موافقت رسمی
۱ – این کنوانسیون مشمول تصویب، پذیرش، تأیید و موافقت دولتها و نیز نامیبیا، به نمایندگی شورای سازمان ملل برای نامیبیا و مشمول تأیید و‌موافقت رسمی سازمانهای یکپارچه‌سازی سیاسی و یا اقتصادی خواهد بود. اسناد تصویب، پذیرش، تأیید یا موافقت رسمی باید نزد مرجع امانتدار‌سپرده شود.
۲ – هر سازمان مذکور در بند ۱ فوق بدون اینکه دولت های عضو آن طرف این کنوانسیون باشند ملزم به تعهدات تحت این کنوانسیون خواهد بود.
در‌مورد سازمانهائی که یک یا چند دولت عضوش طرف کنوانسیون است، سازمان و دولت های عضو آن باید در مورد مسئولیت های مربوطه خود برای اجرای‌تعهداتشان به موجب این کنوانسیون تصمیم بگیرند. در اینگونه موارد سازمان و دولت های عضو حق نخواهند داشت مستقلاً حقوق تحت کنوانسیون را‌اعمال نمایند.
۳ – سازمانهای مذکور در بند ۱ فوق، در اسناد تأیید یا موافقت رسمی خود باید حدود صلاحیت خود را نسبت به امور تحت حاکمیت کنوانسیون اعلام‌نمایند. این سازمانها باید همچنین مرجع امانتدار را از تغییرات اساسی در حدود صلاحیت خود آگاه سازند و مرجع مزبور نیز باید اعضاء کنوانسیون را از‌این امر مطلع نماید.
ماده ۲۳ – الحاق
1 – این کنوانسیون پس از انقضای مهلت امضاء برای الحاق دولت ها و نامیبیا به نمایندگی شورای سازمان ملل برای نامیبیا و سازمانهای یکپارچه‌سازی‌سیاسی و یا اقتصادی مفتوح خواهد بود.
اسناد و الحاق باید نزد مرجع امانتدار سپرده شود.
2 – سازمانهای مذکور در بند ۱ فوق، بایستی در اسناد الحاق، حدود صلاحیت خود را نسبت به انجام امور مربوط به موضوعات کنوانسیون اعلام‌نمایند. این سازمانها همچنین باید مرجع امانتدار را از هر گونه تغییرات عمده در حدود صلاحیت خویش آگاه سازند.
3 – مقررات بند ۲ ماده ۲۲، نسبت به سازمانهای یکپارچه‌سازی سیاسی و یا اقتصادی که به این کنوانسیون ملحق می‌شوند، اعمال خواهد گردید.
ماده ۲۴ – حق رأی
1 – جز در مواردی که در بند ۲ ذیل پیش‌بینی شده است هر طرف متعاهد این کنوانسیون حق یک رأی خواهد داشت.
2 – سازمانهای یکپارچه‌سازی سیاسی و یا اقتصادی در مورد امور مربوط به حوزه صلاحیتشان طبق ماده ۲۲ بند ۳ و ماده ۲۳، بند ۲ حق رأی خود را با‌مقدار آراء مساوی تعداد دولت های عضو خود که عضو کنوانسیون یا پروتکل مربوط به آن هستند، اعمال خواهند کرد.
در صورتی که دولت های عضو این سازمانها از حق خود استفاده می‌کنند، خود سازمانها نباید حق رأی خود را اعمال نمایند و بالعکس.
ماده ۲۵ – مجری شدن.
1 – این کنوانسیون در نودمین روز پس از تاریخ ایداع رسمی اسناد تصویب، پذیرش، تأیید و موافقت رسمی و الحاق لازم‌الاجراء می‌گردد.
2 – در مورد هر دولت یا سازمان یکپارچه‌سازی سیاسی و یا اقتصادی که این کنوانسیون را رسماً تصویب می‌کند، می‌پذیرد، با آن موافقت می‌نماید یا‌تأیید می‌کند، یا بعد از تاریخ ایداع بیستمین سند تصویب، پذیرش، موافقت و تأیید و الحاق رسمی بدان ملحق می‌گردد، در نودمین روز بعد از تاریخ‌سپردن اسناد تصویب، پذیرش، موافقت، تأیید یا الحاق رسمی توسط این گونه دولت یا سازمان یکپارچه‌سازی اقتصادی و یا سیاسی این کنوانسیون‌لازم‌الاجراء می‌گردد.
3 – برای اهداف بندهای ۱ و ۲ فوق، هیچ سند سپرده شده توسط سازمان یکپارچه‌سازی سیاسی و یا اقتصادی بعنوان اسناد اضافه بر آن چه دولت های‌عضو آن سازمان ایداع کرده‌اند، محسوب نخواهد شد.
ماده ۲۶ – تشریط و بیانیه‌ها
1 – هیچگونه تشریط یا قیدی نسبت به این کنوانسیون نباید اعمال گردد.
2 – بند ۱ این ماده مانع از این نمی‌شود که یک دولت یا سازمانهای یکپارچه‌سازی سیاسی و یا اقتصادی، در هنگام امضاء، تصویب، پذیرش، موافقت‌و تأیید کنوانسیون و الحاق رسمی به آن اظهارات و بیاناتی برای از جمله هماهنگ ساختن قوانین و مقررات با مفاد این کنوانسیون بنماید، مشروط بر‌اینکه اینگونه اظهارات و بیانات به منظور حفظ یا تغییر اثرات حقوقی مفاد کنوانسیون در ارتباط با آن دولت نبوده باشد.
ماده ۲۷ – انصراف
1 – در هر زمان سه سال پس از تاریخ مجری شدن کنوانسیون برای هر عضو، آن عضو می‌تواند با تسلیم اطلاعیه کتبی به مرجع امانتدار از کنوانسیون‌انصراف حاصل نماید.
2 – انصراف پس از یک سال از تاریخ دریافت اطلاعیه توسط مرجع امانتدار، یا هر تاریخ بعد که ممکن است در اطلاعیه قید شده باشد، قابل اجراء‌خواهد بود.
ماده ۲۸ – مرجع امانت دار
دبیر کل سازمان ملل مرجع امانت دار این کنوانسیون و پروتکل های مربوطه آن خواهد بود.
ماده ۲۹ – متون معتبر
متون عربی، چینی، انگلیسی، فرانسه، روسی و اسپانیائی این کنوانسیون دارای اعتبار یکسان اند.
الحاقیه شماره ۱
طبقه‌بندی مواد زائدی که باید تحت کنترل قرار گیرند
انواع مواد زائد
1 – مواد زائد حاصل از مراقبتهای پزشکی در بیمارستانها
2 – مواد زائد حاصل از تولید و تهیه فرآورده‌های داروئی.
3 – داروهای زائد.
4 – مواد زائد حاصل از تولید، فرمولاسیون و کاربرد داروهای گیاهی و مواد کشنده میکروارگانیسم‌ها.
5 – مواد زائد حاصل از ساخت فرمولاسیون و کاربرد مواد شیمیائی و مواد کشنده میکرو ارگانیسم‌ها
6 – مواد زائد حاصل از تولید، فرمولاسیون و کاربرد حلالهای آبی.
7 – مواد زائد حاصل از تصفیه حرارتی و آبکاری فلزات بوسیله سیانیدها.
8 – ضایعات روغنهای معدنی که برای استفاده‌های رایج مناسب نیستند.
9 – امولسیونهای زائد مخلوط روغنهای آب و هیدروکربن‌های آب.
10 – مواد زائد و ذرات آلوده شده بابی‌فنلیهای پولی کلرینه شده PCB و یا توفنیلهای پولی کلرینه شده PCT و یا بی نفیلهای پولی برومینه شده PBB.
11 – بقایای قیر حاصل از پالایش، تقطیر و تصفیه حرارتی.
12 – مواد زائد حاصل از تولید، فرمولاسیون و کاربرد جوهرها، رنگها، مواد رنگی، لاک الکل و روغنهای جلا.
13 – مواد زائد حاصل از تولید، فرمولاسیون و کاربرد رزینها (صمغ کاج) لاتکس (شیره گیاهی)، چسبها و نرم‌کننده‌ها.
14 – مواد زائد شیمیائی حاصل از فعالیتهای تحقیقاتی، عمرانی یا آموزشی که ماهیت شناخته شده‌ای ندارند و یا جدید بوده و اثراتشان بر روی انسان یا‌محیط ناشناخته است.
15 – ضایعاتی که ماهیت انفجاری دارند و تابع سایر قوانین نیستند.
16 – مواد زائد حاصل از تولید، فرمولاسیون و کاربرد مواد شیمیائی مورد استفاده در عکاسی.
17 – مواد زائد حاصل از پرداخت سطحی فلزات و پلاستیک‌ها.
18 – بقایای حاصل از عملیات دفع مواد زائد صنعتی.
ضایعاتی که دارای مواد متشکله زیر می‌باشند:
19 – کربونیل‌های فلزی.
20 – بریلیوم، ترکیبات بریلیوم.
21 – ترکیبات کرم شش ظرفیتی.
22 – ترکیبات مس.
23 – ترکیبات روی.
24 – آرسنیک، ترکیبات آرسنیکی.
25 – سله‌نیوم، ترکیبات سله‌نیوم
26 – کادیموم، ترکیبات کادمیوم.
27 – آنتی‌موان، ترکیبات آنتی موان
28 – تلوریوم، ترکیبات تلوریوم
29 – جیوه، ترکیبات جیوه
30 – تالیوم، ترکیبات تالیوم
31 – سرب، ترکیبات سرب
32 – ترکیبات فلوراین غیر آلی به استثنای کلسیم فلوراید
33 – سیانیدهای غیر آلی
34 – اسیدها به فرم حلال یا جامد
35 – بازها به فرم حلال یا جامد (BASIC) با بازهای بصورت جامد
36 – پنبه نسوز (پودر یا الیاف)
37 – ترکیبات آلی فسفره
38 – سیانیدهای آلی
39 – فنل‌ها، ترکیبات فنل از جمله کلروفنلها
40 – اترها
41 – حلالهای آلی هالوژن
42 – حلالهای آلی غیر از حلالهای هالوژن.
43 – هر گونه خانواده Cogenor دبی بنزوفوران پولی کلره
44 – هر گونه خانواده بنزوپی دایوکسین پولی کلره
45 – ترکیبات ارگانوهالوژن غیر از موادیکه در این الحاقیه به آنها اشاره شده (مثلاً شماره‌های ۳۹، ۴۱، ۴۲، ۴۳، ۴۴).
الحاقیه شماره ۲
طبقه‌بندی ضایعاتی که نیاز به توجه خاص دارند.
46 – مواد زائد خانگی
47 – بقایای حاصل از سوزاندن مواد زائد خانگی.
الحاقیه شماره ۳
لیست مشخصات خطرناک برای مواد زائد
|
گروه سازمان ملل
|
کد
|
مشخصات
|
|
*1
|
1H
|
مواد منفجره یک ماده منفجره یا ماده زائد منفجره عبارت از یک ماده مایع، جامد یا زائدی است (یا مخلوطی از مواد زائد) که در یک درجه حرارت، فشار و سرعت‌معین قادر است به وسیله واکنش‌های شیمیایی که منجر به تولید گاز می‌شود به محیط اطراف خود خسارت وارد نماید
|
|
۳
|
3H
|
مایعات قابل اشتعال مایعات قابل اشتعال عبارتند از مایعات یا مخلوط مایعات، یا مایعات حاوی جامدات به صورت تعلیق (مانند رنگها، روغنهای جلا، لاک الکل و غیره …)(که شامل مواد یا مواد زائدی که از جهات دیگر جزء مواد خطرناک طبقه‌بندی شده‌اند نمی‌باشند که در آزمایش closed – cup در درجه حرارتی که‌بیش از ۶۰.۵ درجه سانتیگراد نباشد و در آزمایش open – cup در درجه حرارتی که بیش از ۶۵.۶ درجه سانتیگراد نباشد بخارهای قابل اشتعال از‌خود بیرون می‌دهند. (چون نتایج آزمایشهای فوق دقیقاً با هم قابل مقایسه نبوده و حتی نتایج جداگانه به وسیله همان آزمایش نیز اغلب تغییر می‌کند لذا‌مقررات نیز در این موارد قابل تغییر بوده و اجازه می‌دهد که این چنین تغییرات در متن تعاریف گنجانیده شوند).
|
|
¼
|
۱/۴ H
|
مواد جامد قابل اشتعال شامل مواد جامد یا مواد جامد زائد، جز آنهایی که تحت عنوان مواد قابل انفجار طبقه‌بندی شده‌اند می‌باشند که تحت شرایطی در حال حمل و نقل به‌آسانی قابل احتراق هستند، یا ممکن است در اثر اصطکاک موجب آتش‌سوزی گردند
|
|
۲/۴
|
۲/۴ H
|
مواد یا مواد زائدی که قابلیت احتراق خود به خود دارند. مواد یا مواد زائدی که در شرایط عادی هنگام حمل و نقل اگر با مشکلی مواجه شدند خود به خود ایجاد حرارت می‌کنند، یا در تماس با هوا به شدت‌گرم شده و قابلیت احتراق دارند
|
|
¾
|
۳/۴ H
|
مواد یا مواد زائدی که در تماس با آب گازهای قابل اشتعال متصاعد می‌کنند. مواد یا مواد زائدی که در فعل و انفعال با آب قابلیت اشتعال به خود دارند یا گازهای قابل اشتعال به مقدار خطرناک متصاعد می‌کنند
|
|
۱/۵
|
۱/۵ H
|
ترکیب با اکسیژن مواد یا مواد زائدی که بالقوه قابل احتراق نیستند ولی ممکن است در اثر ترکیب با اکسیژن موجب احتراق سایر مواد یا به احتراق سایر مواد کمک کند
|
|
۲/۵
|
۲/۵ H
|
پروکسیدهای آلی شامل آن دسته از مواد یا مواد زائدی می‌باشند که حاوی ساختمان اکسیژن دوظرفیتی بوده که نسبت به حرارت ناپایدارند و ممکن است تحت تأثیر‌حرارت محیط خارج سریعاً تجزیه شوند
|
|
۱/۶
|
۱/۶ H
|
سموم (حاد) مواد یا مواد زائدی هستند که اگر خورده شوند، استنشاق شوند و یا از طریق تماس با پوست جذب گردند موجب مرگ شده یا سلامت انسان را به طور‌جدی به خطر می‌اندازند
|
|
۲/۶
|
۲/۶ H
|
مواد عفونت‌زا مواد یا مواد زائدی که حاوی میکروارگانیسیم‌های فعال و یا زهر آنها بوده و به طور مشخص یا مشکوک موجب بیماری در حیوان یا انسان می‌گردند
|
|
۸
|
۸ H
|
مواد خورنده مواد یا مواد زائدی که با فعل و انفعالات شیمیایی هنگامی که با بافتهای زنده تماس حاصل می‌کنند موجب صدمات شدید می‌شوند، یا در صورت نشت‌کردن به اشیاء دیگر یا وسایط حمل و نقل لطمه می‌زنند. یا آنها را از بین می‌برند. ممکن است خطرات دیگری نیز در بر داشته باشند.
|
|
۹
|
۱۰ H
|
متصاعد شدن گازهای سمی در تماس با آب یا هوا مواد یا مواد زائدی که در فعل و انفعالات با هوا یا آب ممکن است گازهای سمی به مقدار خطرناک متصاعد کنند
|
|
۹
|
۱۱ H
|
سموم (مزمن) مواد یا مواد زائدی که اگر استنشاق شده، خورده شوند، یا از طریق تماس با پوست جذب گردند اثرات مزمن در بر داشته از جمله خواص سرطان‌زائی.
|
|
۹
|
۱۲ H
|
مواد اکوتوکسیک (مسموم‌کننده محیط زیست) مواد یا مواد زائدی که اگر در محیط رها شوند بلافاصله ممکن است اثرات حاد از خود نشان دهند یا از طریق تجمع در بافتهای زنده اثرات سوء داشته‌باشند.
|
|
۹
|
۱۳ H
|
مشکلاتی که بعد از عملیات دفع روی می‌دهد از جمله نشت کردن می‌تواند دربرگیرنده هر یک از مشخصات لیست شده در بالا باشد.
|
۱: پاورقی: طبق سیستم طبقه‌بندی مواد خطرناک که شامل توصیه‌های سازمان ملل متحد در حمل و نقل کالاهای خطرناک می‌باشد. سازمان ملل، نیویورک، ۱۹۸۸<<
آزمایشها
زیان های احتمالی برخی از مواد از انواع مواد زائد هنوز کاملاً مشخص نگردیده است. هیچگونه آزمایشی برای تعیین این زیانها از لحاظ کمی هنوز به‌وجود نیامده است. برای یافتن طرقی جهت مشخص نمودن خطرات احتمالی این مواد زائد برای انسان و محیط زیست لازم است تحقیقات بیشتری بعمل آید. در مورد ترکیبات و مواد خالص آزمایشهای استاندارد در نظر گرفته شده است. بسیاری از کشورها آزمایشهای استاندارد را به کار می‌برند که‌می‌توان در مورد مواد مذکور در الحاقیه شماره ۱ جهت تصمیم‌گیری در خصوص اینکه آیا این مواد دارای ویژگیهای مورد اشاره در این الحاقیه می‌باشند‌از آنها استفاده کرد.
الحاقیه شماره ۴
عملیات دفع
الف – عملیاتی که شامل هیچکدام از روشهای متداول مانند بازیابی، استفاده مجدد، احیاء، استفاده مجدد مستقیم یا هر نوع روش دیگری نمی‌گردد.
بخش الف شامل کلیه عملیات دفع است که بطور عملی به کار برده می‌شود.
1 – دفع در زمین یا روی زمین (مانند دفن در زمین و غیره)
2 – اصلاح زمین (مانند تجزیه بیولوژیکی مواد زائد مایع یا لجن در خاکها و غیره)
3 – تزریق در اعماق زمین (مانند تزریق در چاهها، غارهای نمکی یا اماکن طبیعی)
4 – دفن سطحی (مانند دفع مایعات یا لجن‌های زائد در گودالها، استخرها، حوضچه‌ها و غیره).
5 – دفن با تکنیک خاص (مانند قرار دادن مواد زائد در کپسولهای دربسته و ایزوله از یکدیگر و از محیط و غیره)
6 – دفع مواد زائد در منابع آب غیر از دریاها و اقیانوس‌ها.
7 – دفع در اقیانوس یا دریا از جمله در بستر دریا.
8 – تصفیه بیولوژیکی که در جای دیگر این الحاقیه مشخص نشده‌اند و شامل مواد یا مخلوطی از مواد زائد منتج از این روش می‌باشد که در عملیات‌بخش الف مطرح می‌گردد.
9 – اصلاح فیزیکی، شیمیایی، که در جای دیگر این الحاقیه مشخص نشده‌اند شامل مواد یا مخلوطی از مواد زائد منتج از این روش می‌باشند که در‌عملیات بخش اول مطرح می‌شوند (مانند تبخیر، خشک کردن، آهکی کردن، خنثی سازی، ترسیب و غیره)
10 – سوزاندن در خشکی.
11 – سوزاندن در دریا.
12 – انباشتن دائمی (مانند قرار دادن ظروف حاوی مواد زائد در معدن و غیره)
13 – مخلوط کردن قبل از هر یک از عملیات مذکور در بخش الف.
14 – بسته‌بندی قبل از هر یک از عملیات مذکور در بخش الف.
15 – انبار کردن موقت جهت انجام هر یک از عملیات مذکور در بخش الف.
(ب) عملیاتی که شامل روشهای متداول بازیابی، استفاده مجدد، احیاء، استفاده مجدد مستقیم یا هر نوع روش دیگری می‌باشد.
بخش (ب) شامل هر گونه عملیات مربوط به موادی می‌شود که از لحاظ قانونی به عنوان مواد زائد خطرناک تعیین گردیده و همچنین عملیات مذکور در‌بخش (الف) شامل حال آنها می‌شود.
1 – استفاده مواد زائد به عنوان سوخت (غیر از روش سوزاندن بطریق مستقیم) با تولید انرژی.
2 – احیاء و تولید مجدد حلالها.
3 – احیاء و استفاده مجدد از مواد آلی که به عنوان حلال بکار نمی‌روند.
4 – احیاء و استفاده مجدد از فلزات و ترکیبات فلزی.
5 – احیاء و استفاده مجدد از سایر مواد غیر آلی.
6 – تولید مجدد اسیدها و بازها.
7 – بازیابی ترکیبات مورد استفاده برای کاهش آلودگی.
8 – بازیابی کاتالیزورها.
9 – استفاده مجدد از روغنهائی که در پالایش و یا موارد دیگر بکار می‌روند.
10 – استفاده برای اصلاح زمین به منظور استفاده از آن در کشاورزی یا توسعه اکولوژیکی.
11 – استفاده از مواد باقیمانده حاصل از هر یک از عملیات مذکور در شماره‌های ۱ تا ۱۰.
12 – تغییر مواد زائد برای هر یک از عملیات مذکور در شماره‌های ۱ تا ۱۱.
13 – جمع‌آوری مواد به منظور استفاده از آنها در عملیات مربوط به بخش (ب)
الحاقیه شماره ۵
الف )
اطلاعاتی که باید هنگام تسلیم اطلاعیه ارائه گردد
1 – دلائلی برای صدور ماده زائد
2 – صادرکننده ماده زائد(۱)
3 – تولیدکننده یا (تولیدکنندگان) ماده زائد و محل تولید (۱)
4 – دفع‌کننده ماده زائد و محل دفع (۱).
5 – حمل‌کننده (یا حمل‌کنندگان) ماده زائد و عوامل آنها، در صورت معلوم بودن (۱)
6 – کشور صدور ماده زائد.
مرجع صلاحیتدار (۲)
7 – کشورهای ترانزیت
مرجع صلاحیتدار (۲)
8 – کشور واردکننده ماده زائد
مرجع صلاحیتدار (۲).
9 – اطلاعیه کلی یا اطلاعیه واحد
10 – تاریخ (یا تاریخهای) مورد نظر حمل و مدتی که طی آن ماده زائد قرار است صادر بشود و مسیر مورد نظر (از جمله نقاط مبداء و مقصد) (۳)
11 – طرق حمل و نقل مورد نظر (جاده، راه‌آهن، خط دریائی، خط هوائی، آبهای داخلی)
12 – اطلاعات مربوط به بیمه (۴)
13 – تعیین ماده زائد و شرح فیزیکی آن از جمله شماره V و شماره UN و ترکیب آن (۵) و اطلاعات مربوط به شرایط عمل با آنها از جمله شرایط اضطراری مانند حوادث احتمالی.
14 – نوع بسته‌بندی مورد نظر (مانند بدون ظرف ، تانکر، بشکه و…)
15 – وزن با حجم تقریبی بار (۶).
16 – مراحلی که طی آن ماده زائد تولید شده است (۷).
17 – در مورد مواد زائد مندرج در الحاقیه شماره ۱، طبقه‌بندی الحاقیه شماره ۲، ویژگیهای خطر، شماره H و گروه UN.
18 – روش دفع طبقه الحاقیه شماره ۳.
19 – اعلام صحت اطلاعات توسط تولیدکننده یا صادر کننده ماده زائد
20 – اطلاعات ارائه شده توسط دفع‌کننده (از جمله مشخصات فنی حمل دفع) به صادرکننده یا تولیدکننده ماده زائد مبنی بر اینکه طبق قوانین و مقررات کشور واردکننده و با رعایت ضوابط و معیارهای زیست محیطی دلیلی برای عدم قبول ماده زائد برای دفع وجود دارد.
21 – اطلاعات مربوط به نحوه انعقاد قرارداد بین صادرکننده و دفع‌کننده ماده زائد.
توضیحات
1 – اسم کامل و نشانی، شماره تلفن، تلکس یا پست تصویری و نام و نشانی، شماره تلفن، تلکس، تلفاکس، شخص که می‌توان با او تماس گرفت.
2 – نام کامل و نشانی، شماره تلفن، تلکس و تلفاکس.
3 – هر گاه یک اطلاعیه کلی در مورد بارگیریها بطور جداگانه صادر می‌شود، چه تاریخ هر بارگیری مشخص شده باشد یا نشده باشد باید تعداد بارگیریهای پیش‌بینی شده مشخص گردد.
4 – تهیه اطلاعاتی در مورد چگونگی بیمه محموله و نحوه رعایت این شرایط توسط صادرکننده، حمل‌کننده و دفع‌کننده ماده زائد.
5 – ماهیت و غلظت ترکیبات خیلی خطرناک از نظر سمیت و سایر خطراتی که در زمان حمل و نقل یا در موقع دفع ماده زائد ممکن است روی دهد.
6 – در مورد اطلاعیه کلی مربوط به چند محموله، هم کل مقدار مورد نظر و نیز مقادیر مورد نظر برای هر یک از محموله‌ها ضروری است.
7 – تا آنجا که لازم است پس از خاتمه عملیات دفع، خطرات ناشی از دفع مواد زائد ارزیابی و مشخص گردد.
الحاقیه شماره ۵ (ب)
اطلاعاتی که باید در مورد سند نقل و انتقال ارائه گردد.
1 – صادرکننده ماده زائد (۱)
2 – تولیدکننده (یا تولیدکنندگان) ماده زائد و محل تولید (۱)
3 – دفع‌کننده ماده زائد و محل دفع آن (۱)
4 – حمل‌کننده (یا حمل‌کنندگان) زباله (۱) یا عامل (یا عوامل) آنها.
5 – موضوع اطلاعیه کلی یا اطلاعیه واحد.
6 – تاریخ شروع حرکت از مرز و دریافت رسید توسط هر شخصی که تحویل‌گیرنده ماده زائد است.
7 – طرق مختلف حمل و نقل (جاده، راه‌آهن، راه‌های آبی داخلی، راه دریائی، راه هوائی) شامل کشورهای صادرکننده، ترانزیت و واردکننده، ماده زائد، در صورتی که محل ورود و خروج محموله مشخص شده باشد.
8 – مشخصات کاملی از ماده زائد (خواص فیزیکی، نام و گروه بارگیری UNشماره V شماره 9H و شماره حسب مورد).
9 – اطلاعاتی در مورد نیازهای ضروری برای حمل و نقل ماده زائد از جمله پیش‌بینی شرایط اضطراری مانند حوادث احتمالی.
10 – نوع و شماره بسته‌ها.
11 – وزن و یا حجم بار
12 – صدور اظهارنامه توسط تولیدکننده یا صادرکننده مبنی بر صحت اطلاعات داده شده.
13 – صدور اظهارنامه توسط تولیدکننده یا صادرکننده مبنی بر عدم مخالفت مراجع ذیصلاح همه کشورهای ذیربط که اعضاء کنوانسیون هستند.
14 – صدور گواهی توسط دفع‌کننده ماده زائد مبنی بر مشخص نمودن روش دفع و تاریخ تقریبی دفع. توضیح#یادداشتها
اطلاعات لازم مربوط به سند انتقال باید در صورت امکان با سند مربوطه طبق مقررات حمل در یک سند باشد. در صورتی که چنین کاری میسر نباشد، اطلاعات باید اطلاعات ارائه شده بموجب حمل مقررات حمل را تکمیل کند و نه تکرار آن باشد. سند انتقال باید دستورالعملهای مربوط به اینکه چه شخصی باید اطلاعات را ارائه دهد و یا چه فرمهائی را پر کند در بر داشته باشد.
(۱) اسم کامل و نشانی، شماره تلفن، تلکس یا تلفاکس، و نام و نشانی، شماره تلفن، تلکس یا تلفاکس شخصی که می‌توان در موارد اضطراری با او تماس گرفت.
الحاقیه شماره ۶
داوری
ماده ۱ – هر گاه موافقتنامه مذکور در ماده ۲۰ کنوانسیون به نحو دیگری پیش‌بینی نکرده باشد، داوری طبق مواد ۲ تا ۱۰ ذیل باید انجام شود.
ماده ۲ – طرف مدعی باید به دبیرخانه اطلاع دهد که طرفها توافق نموده‌اند که اختلاف طبق بند ۲ یا بند ۳ ماده ۲۰ به داوری ارجاع شود و به خصوص مواد کنوانسیون را که تفسیر یا اجرای آنها مورد اختلاف است ذکر کند. دبیرخانه باید اطلاعات واصله را به آگاهی کلیه اعضاء کنوانسیون برساند.
ماده ۳ – هیأت داوری مرکب از سه عضو خواهد بود هر یک از اصحاب دعوی باید یک داور تعیین کند و دو داوری که بدین نحو منصوب می‌گردند باید با توافق داور ثالث را تعیین کنند، و این داور رئیس هیأت داوری خواهد بود. سرداور نباید تبعة هیچ یک از طرفهای دعوا یا مقیم در سرزمین یکی از‌طرفها، یا در سمت دیگری در دعوی ذیمدخل بوده باشد.
ماده ۴ –
1 – هر گاه رئیس دیوان داوری تا دو ماه بعد از انتصاب داور دوم تعیین نگردد، دبیر کل سازمان ملل به درخواست هر یک از دو طرف دعوی ظرف دو‌ماه دیگر او را منصوب خواهد کرد.
2 – هر گاه یکی از دو طرف دعوی ظرف دو ماه بعد از دریافت درخواست، داور خود را تعیین نکند، طرف دیگر می‌تواند موضوع را باطلاع دبیر کل‌سازمان ملل برساند تا وی رئیس دیوان را ظرف دو ماه دیگر منصوب نماید. رئیس دیوان پس از نصب باید از طرفی که داور خود را تعیین نکرده است‌بخواهد که یک داور ظرف دو ماه تعیین کند. بعد از این مدت او باید موضوع را به اطلاع دبیر کل سازمان مل برساند و او طی دو ماه دیگر این انتساب را‌انجام خواهد داد.
ماده ۵ –
1 – دیوان داوری تصمیم خود را طبق قوانین بین‌الملل و بر اساس مقررات این کنوانسیون اتخاذ خواهد کرد.
۲ – هر دیوان داوری که بموجب مقررات این الحاقیه تشکیل می‌شود آئین‌نامه خود را تدوین خواهد نمود.
ماده ۶ –
1 – تصمیمات دیوان داوری خواه در مورد مسائل شکلی و خواه در مورد موضوعات ماهوی باید با اکثریت آراء اعضاء اتخاذ گردد.
2 – دیوان داوری باید اقدامات لازم را جهت احراز حقایق بعمل آورد. دیوان می‌تواند به درخواست هر یک از طرفین تدابیر حمایتی موقت و اساسی توصیه نماید.
3 – طرفهای دعوا باید هر گونه امکانات لازم را برای انجام مؤثر دادرسی در اختیار بگذارند.
4 – غیبت یا قصور هر یک از طرفین دعوا نباید مانع جریان دادرسی گردد.
ماده ۷ – دیوان دعاوی متقابلی را که مستقیماً از موضوع اختلاف ناشی می‌گردد استماع خواهد کرد و دربارة آنها تصمیم خواهد گرفت.
ماده ۸ – جز در مواردی که دیوان داوری تحت شرایط خاص دعوا به گونه‌ای دیگر مقرر می‌دارد، هزینه‌های داوری، از جمله دستمزد داوران، باید بطور مساوی توسط طرفین دعوا تقبل گردد. دادگاه صورت هزینه‌ها را در پرونده ضبط و صورت حساب قطعی مربوطه را به طرفین تسلیم خواهد نمود.
ماده ۹ – هر یک از امضاء‌کنندگان کنوانسیون، که دارای منافعی در موضوع دعوا است که جنبة حقوقی دارد و ممکن است تصمیم در مورد دعوا بر آن منافع اثر بگذارد، می‌تواند با موافقت دیوان در دادرسی مداخله نماید.
ماده ۱۰ –
1 – دیوان باید ظرف پنج ماه از تاریخ تشکیل رأی خود را صادر نماید، مگر آنکه لازم تشخیص دهد که مهلت را تمدید کند مشروط به اینکه از پنج ماه تجاوز نماید.
2 – رأی دیوان باید مستند و مستدل باشد. این رأی قطعی و نسبت به طرفین دعوا الزام‌آور خواهد بود.
3 – کلیه اختلافات طرفین مربوط به تفسیر یا اجرای رأی، باید توسط یکی از طرفین به اطلاع دیوانی که رأی را صادر کرده است برسد و هر گاه این دیوان نتواند به آن رسیدگی کند، اختلاف باید در دیوان دیگری که بدین منظور مانند دیوان نخست تشکیل می‌شود مطرح گردد.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده منضم به متن کنوانسیون شامل مقدمه و بیست و نه ماده و شش الحاقیه در جلسه روز سه‌شنبه سی و یکم شهریور ماه یکهزار و سیصد و هفتاد و یک مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۲/۷/۱۳۷۱ به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی – علی‌اکبر ناطق نوری