[آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه اجرای اصول ۸۵ و ۱۳۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اصلاحات بعدی]
شماره ۱۴۸۵ – ۱۳۷۹/۲/۱۱
فصل اول
ماده ۱ – تعاریف برخی از عناوین و اصطلاحات مذکور در این آیین‌نامه.
۱ – ۱ – قانون اساسی: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
۲ – ۱ – جمهوری: جمهوری اسلامی ایران.
۳ – ۱ – مجلس: مجلس شورای اسلامی.
۴ – ۱ – دولت: هیأت وزیران.
۵ – ۱ – نماینده دولت: معاون حقوقی و مجلس رئیس جمهوری یا نماینده وی.
۶ – ۱ – مصوبات یا مصوبه: اساسنامه ها، تصویب‌نامه‌ها، آیین‌نامه‌ها، تصمیم نامه ها و یا هر اسم یا عنوان دیگری که در اجرای قسمت اخیر اصل ۸۵ یا در انجام وظائف اداری و تأمین اجرای قوانین و تنظیم سازمانهای اداری موضوع اصل ۱۳۸ قانون اساسی از اتخاذ می شود.
۷ – ۱ – موضوعات یا موضوع: کلیه مسائل ارجاعی از طرف رئیس مجلس به جز مصوبات.
۸ – ۱ – مسائل: اعم از مصوبات و موضوعات.
۹ – ۱ – هیأت: هیأت بررسی و تطبیق مصوبات دولت با قوانین.
۱۰ – ۱ – هیأت رئیسه: رئیس، نایب رئیسان و دبیر هیأت.
۱۱ – ۱ – اعضاء: شامل رئیس، نایب رئیسان، دبیر و سایر انتخاب شدگان توسط رئیس مجلس.
۱۲ – ۱ – اتفاق نظر: رأی متفق علیه کلیه اعضاء شرکت کننده در رأی.
۱۳ – ۱ – اکثریت: حداقل نصف به علاوه یک کلیه اعضاء شرکت کننده در رأی.
۱۴ – ۱ – اقلیت: نصف و کمتر از نصف کلیه اعضاء شرکت کنندگان در رأی.
۱۵ – ۱ – کارکنان دفتر: شامل رئیس، معاون، کارشناسان، کارمندان، خدمتگزار یا خدمتگزاران دفتر هیأت.
فصل دوم
ترتیب تعیین رئیس و اعضاء هیئت، ترکیب هیأت رئیسه و چگونگی انتخاب اعضاء هیأت مزبور به استثناء رئیس هیأت
ماده ۲ – اعضاء هیأت از طرف رئیس مجلس، تعیین و منصوب می شوند.
ماده ۳ – هیأت رئیسه مرکب است از یک رئیس، دو نایب رئیس و یک دبیر.
ماده ۴ – نایب رئیسان و دبیر هیأت در جلسه ای با حضور حداقل سه چهارم از اعضاء هیأت به اتفاق یا به اکثریت آراء برای مدت دو سال انتخاب می شوند.
تبصره ۱ – در صورتی که قبل از انقضاء دوره دو ساله مزبور هر یک از نایب رئیسان یا دبیر هیأت، به هر دلیل عضویت هیأت را از دست بدهند نسبت به انتخاب فرد یا افراد جایگزین اقدام خواهد شد.
تبصره ۲ – پس از انقضاء دوره دو ساله مذکور در این ماده و نیز با انقضاء دوره دو ساله تبصره فوق، انتخاب تجدید می شود. انتخاب مجدد هر یک از نایب رئیسان یا دبیر قبلی هیأت بلامانع است و مادام که تجدید انتخاب صورت نگیرد، هر یک از مشارالیهم که دوره دو ساله سمت آنان منقضی شده است در سمت های خود باقی خواهند بود.
فصل سوم
مسئولیتها و اختیارات هیأت رئیسه
ماده ۵ – مسئولیت و اختیارات رئیس هیأت.
۱ – ۵ – تعیین خط مشی کلی امور مربوطه به هیأت و امور دفتری و جانبی آن.
۲ – ۵ – پیشنهاد اشتغال کارکنان دفتری هیأت و یا تائید هر یک از آنها.
۳ – ۵ – ارجاع مصوبات و موضوعات به هر یک از اعضاء هیأت برای جلب نظر مقدماتی ایشان.
۴ – ۵ – اخذ نظر اهل خبره از طریق ارجاع قضیه مورد نظر به کارشناس یا کارشناسان مربوطه.
۵ – ۵ – انتخاب نوع مصوبات و موضوعات و تعیین ترتیب زمانی طرح هر یک از آنها در جلسات هیئت.
۶ – ۵ – اداره جلسات، اعلام کفایت مذاکرات و اخذ رأی.
۷ – ۵ – هر اقدام دیگری که در رهگذر ایفاء هر چه بهتر و بیشتر رسالت هیأت ضروری تشخیص شود.
تبصره ۱- رئیس هیأت می تواند مسئولیتها یا اختیارات موضوع بندهای ۲ و ۳ و ۵ این ماده را به هر یک از نایب رئیسان هیأت تفویض نماید، این تفویض مانع ایفاء مسئولیتها یا استفاده از اختیارات مذکور از طرف رئیس هیأت نخواهد بود.
تبصره ۲ – در غیاب رئیس هیأت اداره جلسات، اعلام کفایت مذاکرات، اخذ رأی و انجام سایر مسئولیتهای رئیس هیأت به شرح ماده ۷ و تبصره ۲ ماده مزبور این آیین‌نامه، تبصره های ۱ و ۲ بند۱ – ۸ و تبصره ۵ بند ۲ – ۸ و تبصره: بند ۳ – ۸ با نائب رئیس اول و در غیاب وی با نائب رئیس دوم هیأت است.
ماده ۶ – مسئولیتها و اختیارات دبیر هیأت.
۱ – ۶ – نظارت بر کلیه امور دفتری هیأت.
۲ – ۶ – مطالعه ابتدائی مصوبات و موضوعات ارجاعی به هیأت.
۳ – ۶ – دستور تهیه سوابق و مدارک مورد نیاز برای بررسی مصوبات و موضوعات مزبور.
۴ – ۶ – تشخیص ابتدائی لزوم طرح مصوبات و موضوعات در هیأت.
۵ – ۶ – اعلام لزوم جلب نظر کارشناس نسبت به مصوبات و موضوعات در مورد نظر.
۶ – ۶ – نظارت در تنظیم صورت جلسات هیأت و دقت در انعکاس صورتجلسات مزبور در دفتر مربوط.
۷ – ۶ – پیگیری دستورات و تصمیمات هیأت و مکاتبه لازم با مراجع یا مقامات ذیربط.
۸ – ۶ – دعوت از کارشناسان و مسئولینی که حضورشان در هیأت به منظور جلب نظر یا اخذ توضیح از آنان لازمست.
تبصره – در موارد لزوم جلب نظر کارشناسان یا اخذ توضیح از مسئولین ذیربط، مقامات و مراجع قانونی مربوطه نسبت به معرفی و حضور کارشناس یا مسئول مورد نظر، اقدام خواهند نمود.
فصل چهارم
تشکیل و ترتیب جلسات، چگونگی بررسی مصوبات و موضوعات مطروحه، اخذ رأی و انشاء آن
ماده ۷ – هیأت هفته ای سه روز، جلسه خواهد داشت این جلسات در مورد مسائل عادل با حضور حداقل پنج نفر، در مورد مسائل مهم با حضور حداقل هفت نفر و دو مورد مسائل غیر مهم با حضور حداقل سه نفر از اعضاء، رسمیت خواهد یافت، تشخیص نوع مسائل سه گانه مزبور، به پیشنهاد دبیر و تأئید رئیس هیأت به عمل خواهد آمد.
تبصره ۱ – میزان حق حضور در جلسه اعضاء در جلساتی که خارج از ساعات اداری تشکیل می گردد به پیشنهاد رئیس هیأت و تصویب رئیس مجلس تعیین خواهد شد.
تبصره ۲ – حضور کلیه اعضاء در جلسات هیأت الزامی است و غیبت غیرموجه، هر یک از اعضاء، در ده جلسه متوالی یا بیست جلسه غیر متوالی در سال، به منزله استعفاء تلقی می شود تشخیص غیر موجه بودن عدم حضور با رئیس هیأت است.
ماده ۸ – مصوبات و موضوعات، به ترتیبی که در دستور کار هیأت قرار گرفته است توسط دبیر یا یکی دیگر از اعضاء هیأت قرائت و به شرح ذیل مورد بررسی و اظهار نظر قرار می گیرد.
۱ – ۸ – در صورتی که هیچ یک از اعضاء حاضر در جلسه مصوبه قرائت شده را مخالف قانون ندانند این مصوبه مغایر با قانون تلقی نمی شود.
تبصره ۱ – این قبیل مصوبات پس از تهیه گزارش از طرف رئیس هیأت و ملاحظه و تائید رئیس مجلس، بایگانی می شوند.
تبصره ۲ – چنانچه هر یک از اعضاء هیأت یا هر یک از مقامات و مراجع ذیربط یا ذینفع مصوبات موضوع تبصره ۱ بند ۱ – ۸ را مغایر قانون بدانند باید مشروح دلائل خود را کتباً به دبیر هیأت اعلام نمایند. دبیر هیأت، سوابق مزبور را به نظر دو نفر از دیگر اعضاء هیأت برای جلب نظر مقدماتی ایشان می رساند مصوبه پس از اظهار نظر مزبور، وسیله رئیس هیأت، به نظر رئیس مجلس می رسد تا در صورتی که مصوبه را قابل طرح مجدد در هیأت دانستند نظیر مصوباتی که ابتداء در هیأت مطرح می شود اقدام گردد.
۲ – ۸ – در صورتی که قسمت قرائت شده، مورد ایراد قرار گیرد، ایراد کننده یا ایراد کنندگان به ترتیب و با نظر رئیس جلسه، نظر و استدلال خود را اظهار و چنانچه سایر اعضاء هیأت با نظر و استدلال اظهار شده، مخالفت نکنند، قسمت مزبور به رأی گذارده خواهد شد و چنانچه یک یا چند نفر دیگر از اعضاء هیأت با نظر و استدلال اظهار شده مخالف باشند به ترتیب فوق، نظر و استدلال خود را اظهار می نمایند. تکرار این ترتیب مادام که رئیس جلسه مذاکرات را کافی نداند بلامانع است و در صورتی که رئیس جلسه مذاکرات را کافی تشخیص دهد نسبت بقسمت مزبور رأی گیری به عمل خواهد آمد.
تبصره ۱ – هر یک از اعضاء هیأت که مذاکرات را کافی تشخیص دهند می توانند در این خصوص درخواست اخذ رأی کنند، رئیس جلسه درخواست یا درخواستهای مزبور را به رأی می گذارد و در صورت حصول اکثریت، نسبت به قسمت قرائت شده اخذ رأی به عمل خواهد آمد.
تبصره ۲ – در مواردی که جلسه با حضور حداقل ۷ نفر تشکیل شود و یک یا دو نفر از اعضاء حاضر در جلسه با اتفاق نظر سایرین موافق نباشند یک یا هر دو نفر مزبور می توانند در رأی گیری شرکت نکنند.
تبصره ۳ – در صورت حصول اتفاق نظر، رأی وسیله رئیس جلسه انشاء می شود و در صورت حدوث اختلاف نظر، حسب مورد رأی وسیله رئیس جلسه و یکی از اعضائی که با نظر وی موافق نیست انشاء خواهد شد.
تبصره ۴ – در مواردی که کلیه یا اکثریت شرکت کنندگان در رأی مصوبه را مغایر با قانون تشخیص داده باشند با شرح ماده ۹ این آیین‌نامه عمل می شود.
تبصره ۵ : اتفاق نظر هیأت در خصوص عدم مغایرت مصوبه با قانون و نیز سوابق مربوطه به حدوث اختلاف نظر بین اعضاء هیأت وسیله رئیس هیأت به نظر رئیس مجلس می رسد چنانچه رأی ناظر به عدم مغایرت مصوبه با قانون (اعم از اتفاق، اکثریت و اقلیت) مورد تائید رئیس مجلس قرار گیرد این رأی متبع است و در غیر این صورت به شرح ماده ۹ اقدام خواهد شد.
۳ – ۸ – پس از قرائت موضوع مطروحه در جلسه، هر یک از اعضاء حاضر در جلسه به ترتیب و با نظر رئیس جلسه، نظرات خود را ابراز می دارند. ترتیب تکرار مطالب و اعلام کفایت مذاکرات به شرح مذکور در بند ۲ – ۸ و تبصره ۱ بند مزبور است.
تبصره – در صورت حصول اتفاق نظر، این نظر وسیله رئیس جلسه نوشته می شود و در صورت حدوث اختلاف نظر، حسب مورد رئیس جلسه و یکی از اعضائی که طرف مقابل وی قرار دارد نسبت به تحریر نظر، اقدام و سوابق وسیله رئیس هیأت برای اتخاذ تصمیم نهایی به نظر رئیس مجلس خواهد رسید.
ماده ۹ – در موارد مذکور در تبصره ۴ و قسمت اخیر تبصره ۵ بند ۲ – ۸ این آیین‌نامه، دبیر هیأت آراء مربوط را به عنوان رأی مقدماتی هیأت وسیله دورنگار به نماینده دولت ابلاغ می نماید، نماینده مزبور، حداکثر ظرف ۵ روز از تاریخ ابلاغ مزبور، فهرست رأی یا آرائی را که قابل بررسی مجدد می داند، وسیله دورنگار به دفتر هیأت اعلام و حداکثر تا دو هفته از تاریخ ابلاغ رأی فرصت دارد در یکی از جلساتی که برای بررسی مجدد مصوبه یا مصوبات مورد نظر تعیین خواهد شد حضور یابد این قبیل جلسات با حضور حداقل پنج نفر از اعضاء هیأت رسمیت خواهد داشت.
تبصره ۱ – در صورتی که نماینده دولت حضور نماینده یا نمایندگان ذیربط وزارتخانه ها مؤسسات شرکتها و نهادهای مربوطه را ضروری بداند حضور آنان در هیأت بلامانع است.
تبصره ۲ – چنانچه نماینده دولت مهلت دو هفته ای مزبور را کافی نداند می تواند قبل از انقضاء این مهلت درخواست خود در مورد تمدید حداکثر یک هفته مهلت دیگر را به دفتر هیأت وسیله دورنگار اعلام نماید، مجرد این اعلام، موافقت با درخواست مزبور تلقی می شود.
تبصره 3 – عدم ذکر هر یک از آراء ابلاغ شده مذکور در این ماده در فهرست موضوع تبصره فوق و نیز حسب مورد عدم حضور نماینده دولت در هیأت در مهلت ابتدائی یا مهلت تمدید شده، به منزله مخالف نبودن وی با هر یک از این دوگونه آراء است.
ماده ۱۰ – با حضور نماینده دولت و عندالاقتضاء نماینده یا نمایندگان ذیربط در جلسه مقرر هر یک از ایشان نقطه نظر و استدلال خود را اظهار و در صورتی که هیچ یک از اعضاء هیأت با نقطه نظر و استدلال مزبور، مخالفتی ابراز نکنند این امر، به منزله عدول از نظر قبلی هیأت تلقی و پس از ارائه سابقه وسیله رئیس هیأت به رئیس مجلس، وفق نظر رئیس مجلس اقدام و در غیر این صورت به شرح ذیل عمل می شود.
۱ – ۱۰ – هر یک از اعضائی که با نقطه نظر و استدلال ابراز شده در جلسه مخالف بوده یا آن را برای عدم مغایرت مصوبه مورد نظر با قانون کافی ندانند نظر و استدلال خود را اظهار داشته و در صورت لزوم با نظر رئیس جلسه تا اعلام کفایت از طرف وی تبادل نظر به عمل خواهد آمد در پایان چنانچه «نماینده دولت» رای مورد نظر را تائید یا از مخالفت با آن صرف نظر کند قضیه مختومه تلقی و در غیر این صورت، رئیس جلسه نسبت به «رأی گیری» نهائی اقدام می نماید.
تبصره ۱ – در صورتی که رأی قبلی هیأت بدون لزوم انجام اصلاحاتی در آن عیناً مورد تائید مجدد قرار گیرد نیازی به تحریر مجدد رأی نیست و در صورتی که انجام اصلاحاتی در آن ضروری باشد رئیس جلسه رأی اصلاحی را انشاء می نماید.
تبصره ۲ – در صورت حدوث اختلاف نظر نسبت به رأی قبلی هیأت، حسب مورد رأی وسیله رئیس جلسه و یکی از اعضائی که با نظر وی موافق نیست انشاء خواهد شد.
تبصره ۳ – هر یک از آراء موضوع تبصره های فوق الذکر به وسیله رئیس هیأت به نظر رئیس مجلس می رسد و نظر رئیس مجلس در مورد هر یک از آنها متبع است.
فصل پنجم
اعلام مغایرت مصوبه و ابلاغ به مراجع ذیربط
ماده ۱۱ – رأی مربوط به مغایرت تمام یا قسمتی از مصوبه با قانون که به عنوان رئیس جمهوری از طرف رئیس مجلس امضاء می شود پس از ثبت و شماره گذاری در دفتر هیات به شرح ذیل ابلاغ می شود.
۱ – ۱۱ – ارسال نسخه اصلی رأی به دبیرخانه مرکزی ریاست جمهوری برای آگاهی رئیس جمهوری و دستور اقدام لازم.
۲ – ۱۱ – ارسال یک نسخه از تصویر رأی به وسیله دورنگار به دفتر هیأت دولت. زمان ارسال این تصویر به دفتر مزبور، تاریخ ابلاغ رأی به هیأت وزیران محسوب و ملاک انجام تکلیف قانونی موضوع ماده واحده قانون نحوه اجرای اصل هشتاد و پنجم و یکصد و سی و هشتم قانون اساسی است. (در صورت عدم اصلاح یا لغو مصوبه مورد نظر در مهلت قانونی هفت روزه که مستلزم ملغی الاثر بودن تمام یا قسمتی از مصوبه مزبور از انقضاء این مهلت است دفتر هیأت دولت فوراً مراتب را حسب مورد به مرجع یا مراجع اجرائی مربوطه برای توقف اجراء اعلام می نماید).
۳ – ۱۱ – ارسال یک نسخه از تصویر رأی به وسیله دورنگار به دفتر معاون حقوقی و مجلس رئیس جمهوری برای آگاهی و پیگیری قضیه از جهت اصلاح یا لغو مصوبه و در صورت عدم اصلاح یا لغو مصوبه، اعلام فوری مراتب حسب مورد به مرجع یا مراجع اجرائی به شرح عبارت داخلی پرانتز بند فوق.
۴ – ۱۱ – ارسال یک نسخه از تصویر رأی وسیله دورنگار حسب مورد، به سازمان برنامه و بودجه، خزانه‌داری کل، دیوان محاسبات کشور، وزارتخانه ذیربط و سایر مراجع اجرائی، حسب مورد به منظور اعمال نظارت یا انجام تکلیف قانونی.
فصل ششم
پست های سازمانی مشاغل، شرایط احراز، حقوق و مزایا و زمان لازم الاجراء بودن این آیین‌نامه
ماده ۱۲ – مشاغل:
۱ – رئیس هیأت
۲ – دبیر هیأت
۳ – رئیس دفتر هیأت
۴ – معاون دفتر
۵ – کارشناس ۴ نفر
۶ – متصدی شبکه رایانه ای یک نفر
۷ – بایگانی و ثبات یک نفر
۸ – خدمتگزار ۲ نفر
ماده ۱۳ – شرایط احراز مشاغل از نظر تحصیلات و تجربه در مورد رئیس دفتر، معاون و کارشناسان دفتر هیأت عبارتست از:
دارا بودن دانشنامه لیسانس با ۹ سال سابقه خدمت یا فوق لیسانس با شش سال سابقه خدمت و یا دکتر با ۳ سال سابقه خدمت.
تبصره ۱ – کسانی که قبل از تصویب این آیین‌نامه به یکی از مشاغل مذکور منصوب شده اند از شرط سابقه خدمت و تجربه معافند.
تبصره ۲ – شاغلین این دفتر، از نظر استخدامی، ارتقاء گروه، حقوق، مزایا و سایر موارد، مشمول قوانین و مقررات جاری و مورد عمل مجلس شورای اسلامی می باشند.
ماده ۱۴ – رئیس هیأت در صورتی که شغل دولتی داشته باشد از نظر استخدامی با مشاور و رئیس دفتر ریاست مجلس هم طراز خواهد بود و اگر بازنشسته بوده، یا شغل دولتی نداشته باشد از حقوق و مزایای مشاور و رئیس دفتر ریاست مجلس استفاده خواهد کرد.
ماده ۱۵ – دبیر هیأت در صورتی که شغل دولتی داشته باشد از نظر استخدامی هم طراز معاون اول مشاور و رئیس دفتر ریاست مجلس شورای اسلامی خواهد بود و در صورتی که بازنشسته بوده یا کارمند دولت نباشد از حقوق و مزایای معاون اول مشاور و رئیس دفتر ریاست مجلس استفاده خواهد کرد.
ماده 16 – رئیس دفتر هیأت و معاون وی به ترتیب با مدیر کل و معاون مدیر کل هم طراز خواهند بود.
ماده 17 – این آیین‌نامه از زمان لازم الاجراء شدن قانون الحاق ۵ تبصره به قانون نحوه اجرای اصل 85 و 138 قانون اساسی لازم الاجراء خواهد بود.
رئیس مجلس شورای اسلامی – علی اکبر ناطق نوری