ماده واحده- موافقتنامه حمل و نقل هوائی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشورهای متحده آمریکا مشتمل بر یک مقدمه و بیست ماده و یک ضمیمه که در تاریخ ششم دیماه یکهزار و سیصد و سی و پنج خورشیدی در تهران بامضاء رسیده تصویب می‌نماید.
قانون فوق که مشتمل بر ماده واحده و متن موافقتنامه ضمیمه است پس از تصویب مجلس سنا در جلسه پنجشنبه هفدهم بهمن ماه یکهزار و سیصد‌و سی و شش به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
نایب رئیس مجلس شورای ملی – امان‌الله اردلان
موافقتنامه حمل و نقل هوائی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشورهای متحده امریکا
چون دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشورهای متحده امریکا بمنظور استقرار و دائر کردن سرویسهای هوائی بازرگانی بین قلمروهای مربوطه خود بتساوی مایلند موافقت‌نامه‌ای منعقد سازند علیهذا نمایندگان تام‌الاختیار خود را بدین منظور بشرح ذیل تعیین نموده‌اند:
از طرف دولت شاهنشاهی ایران
جناب آقای دکتر علیقلی اردلان وزیر امور خارجه.
از طرف دولت کشورهای متحده امریکا
جناب آقای سلدن چیپین سفیر کبیر کشورهای متحده امریکا
نمایندگان مزبور پس از ارائه و مبادله اختیارنامه‌های خود و تشخیص صحت آن درباره مواد ذیل موافقت نموده‌اند.
ماده اول – برای مقاصد این موافقتنامه
الف – مقصود از لفظ مقامات هواپیمائی در مورد کشورهای متحده آمریکا هیئت هواپیمائی کشوری (Civil Aeronautics Board) و هر شخص یا هیئتی است که مجاز باشد وظایفی را که اکنون هیئت هواپیمائی کشوری انجام میدهد انجام دهد و در مورد ایران مراد اداره کل هواپیمائی کشوری و‌هر شخص یا هیئتی است که مجاز باشد وظائفی را که اکنون اداره کل هواپیمائی کشوری انجام میدهد انجام دهد.
ب ) مقصود از موسسه هواپیمائی معینه مؤسسه‌ایست که یکی از طرفین متعاهدین بطرفیت متعاهد دیگر کتباً اعلان کند که آن مؤسسه خط یا خطوط مشخصی را که در برنامه خط سیر ضمیمه این موافقتنامه صورت داده شده است دائر خواهد نمود.
پ) مقصود از لفظ ‹‹قلمرو›› یک کشور اراضی و آبهای مجاور آنست که تحت حاکمیت یا سیطره یا حمایت یا قیمومت یا سرپرستی آن کشور باشد.
ت) مقصود از لفظ ‹‹سرویس هوائی›› هر سرویس هوائی است که در اوقات معین بوسیله هواپیما برای حمل و نقل عمومی مسافر یا پست یا بار انجام گیرد.
ث) مقصود از ‹‹سرویس هوائی بین‌المللی›› سرویس هوائی است که از فراز قلمرو بیش از یک کشور عبور کند.
ج – مقصود از توقف بمنظورهائی غیر از حمل و نقل فرود آمدن است برای هر مقصودی جز پیاده و سوار کردن مسافر یا بارگیری و باراندازی یا تحویل دادن و تحویل گرفتن پست.
ماده دوم)
الف – هر یک از طرفین متعاهدین بطرف متعاهد دیگر حقوق لازمه را بشرح ذیل برای بکار انداختن سرویسهای هوائی توسط موسسات هواپیمائی معینه اعطا میکند:
حق ترانزیت – حق توقف بمنظورهائی غیر از حمل و نقل – حق ورود و خروج بازرگانی برای حمل و نقل‌بین‌المللی مسافر و بار و پست در نقاط واقعه در قلمرو آن کشور که در هر یک از خطوط مصرحه در بند مربوط برنامه خط سیر ضمیمه این موافقتنامه نام برده شده است.
ب ) و نیز مقرر است که در مناطق جنگ یا مناطقی که در اشغال نظامی است یا مناطقی که جنگ و اشغال نظامی در آن تأثیر داشته است دائر نگاهداشتن اینگونه سرویس‌ها منوط به تصویب مقامات صلاحیتدار نظامی خواهد بود.
ماده سوم) افتتاح سرویس هوائی در یک خط مصرح توسط موسسه یا موسسات هواپیمائی یکی از طرفین متعاهدین بعد از آنکه طرف متعاهد مؤسسه مزبور یا موسسات هواپیمائی مزبور را برای خط مزبور تعیین کند و طرف متعاهد دیگر اجازه مقتضی برای دایر ساختن خط صادر نماید در هر موقع ممکنست طرف متعاهد دیگر تحت شرایط مقرره در ماده چهارم مکلف خواهد بود بی آنکه تاخیری بی‌جهت روا دارد این اجازه را بدهد مشروط باینکه قبل از اجازه اشتغال بکارهائی که در این موافقتنامه مورد نظر است مؤسسه یا موسسات معینه در برابر مقامات صلاحیتدار هواپیمائی طرف مزبور طبق قوانین و مقرراتی که از طرف مقامات مزبور علی‌القاعده بموقع اجرا گذاشته میشود بالضروره واجد شرایط باشند.
ماده چهارم) هر یک از طرفین متعاهدین این حق را محفوظ میدارد که از دادن اجازه مذکور در ماده سوم این موافقتنامه برای دائر کردن موسسه‌هواپیمائی که طرف متعاهد دیگر تعیین نموده خودداری کند یا اجازه را باطل نماید یا شرایطی را که لازم بداند بر مؤسسه یا موسسات هواپیمائی تحمیل‌کند و این در صورتی است که متقاعد نشود که مالکیت عمده موسسه مزبور و نظارت موثر در موسسه هواپیمائی مزبور باتباع طرف متعاهد دیگر واگذار شده باشد یا در صورتی که موسسه هواپیمائی مزبور قوانین و مقررات مذکور در ماده پنجم این موافقتنامه را رعایت نکند یا در صورتی که موسسه هواپیمائی مزبور یا دولتی که آن موسسه را تعیین نموده است بوجه دیگری از عهده ایفاء تعهدات مندرجه در این موافقتنامه یا از عهده اجراء شرایطی بر نیاید که تحت آن شرایط حقوق مزبور طبق این موافقتنامه اعطا گردیده است مشروط بر اینکه بی‌مشورت قبلی با طرف دیگر شرایطی تحمیل نگردد.
ماده پنجم)
الف – قوانین و مقررات یکی از طرفین متعاهدین مربوط باجازه ورود یا عزیمت طیاراتی که بهواپیمائی بین‌المللی اشتغال دارند در‌قلمرو آن کشور یا مربوط بکار افتادن و پرواز اینگونه هواپیماها هنگامی که در قلمرو آن کشور باشد شامل هواپیماهای موسسه یا موسسات هواپیمائی معینه طرف متعاهد دیگر خواهد بود و هواپیماهای مزبور هنگام ورود یا عزیمت از قلمرو طرف متعاهد اول و هنگامی که داخل قلمرو طرف متعاهد اول باشد قوانین و مقررات مزبور را رعایت خواهد نمود.
ب ) قوانین و مقررات یکی از طرفین متعاهدین مربوط باجازه ورود یا عزیمت مسافرین و کارکنان و محمولات هواپیما از قبیل مقررات مربوط بورود و ترخیص و مهاجرت و گذرنامه و گمرک و قرنطینه را مسافرین و کارکنان یا محمولات طرف متعاهد دیگر هنگام ورود یا عزیمت و هنگامی که در قلمرو طرف متعاهد اول باشد خودشان یا نمایندگانشان رعایت خواهند نمود.
ماده ششم- هیچیک از مقررات این موافقتنامه طوری تفسیر یا تلقی نخواهد شد که حقوق انحصاری و مانع لاغیری بطرف متعاهد دیگر یا موسسات هواپیمائی آن اعطاء یا موسسات هواپیمائی هر کشور دیگری برکنار کند یا تبعیض علیه آن موسسات روا داد.
ماده هفتم- هیچیک از مقررات این موافقتنامه طوری تفسیر یا تلقی نخواهد شد که بموسسات هواپیمائی معینه یکی از طرفین متعاهدین در قلمرو طرف متعاهد دیگر حق بدهد در ازاء کرایه یا پاداش مسافر یا بار یا پست بمقصد نقطه دیگری در همان قلمرو قبول کند.
ماده هشتم- موسسه یا موسسات هواپیمائی معینه طرفین متعاهدین بطور منصفانه و متساوی فرصت خواهد داشت سرویسهائی را که مورد – موافقت قرار گرفته است در خطوط مصرحه بین قلمرو یکدیگر بکار اندازند.
ماده نهم- ضمن دائر شدن سرویسهای اصلی مندرجه در این موافقتنامه توسط هر یک از طرفین متعاهدین منافع موسسات هواپیمائی طرف متعاهد دیگر در نظر گرفته خواهد شد تا نسبت به سرویسهائی که طرف متعاهد دیگر در تمام یا قسمتی از همان خطوط ترتیب میدهد تأثیر ناروائی نداشته باشد.
ماده دهم- گواهی‌نامه‌های قابلیت پرواز گواهی‌نامه‌های صلاحیت و پروانه‌هائی را که یکی از طرفین متعاهدین صادر کند یا برای آن اعتبار قائل شود و هنوز بقوت خود باقی باشد طرف متعاهد دیگر برای دائر ساختن خطوط و سرویسهای مندرجه در این موافقتنامه معتبر خواهد شناخت مشروط باینکه مقرراتی که بموجب آن مقررات اینگونه گواهی‌نامه‌ها یا پروانه‌ها صادر گردیده یا برای آن اعتبار قائل شده‌اند با حداقل موازینی که ممکن است‌در تعقیب قرارداد هواپیمائی کشوری بین‌المللی برقرار شود برابری کند یا بالاتر باشد.
لیکن هر یک از طرفین متعاهدین این حق را محفوظ میدارد که از شناختن گواهی‌نامه‌های صلاحیت و پروانه‌هائی که کشور دیگری باتباع طرف متعاهد مزبور داده است بمنظور پرواز از فراز قلمرو خود امتناع کند.
ماده یازدهم- برای جلوگیری از کارهای تبعیض‌آمیز و برای تأمین رفتار مساوی طرفین متعاهدین توافق دارند که
الف – هر یک از طرفین متعاهدین ممکن است عوارض عادلانه و معقولی برای استفاده از فرودگاههای عمومی و سایر تسهیلاتی که تحت نظارت خود دارد وضع کند یا اجازه دهد وضع شود. لیکن هر یک از طرفین متعاهدین موافقت دارد که عوارض مزبور بیشتر از عوارضی نباشد که هواپیماهای خود آن‌کشور که در سرویسهای بین‌المللی مشابهی کار میکنند برای استفاده از فرودگاهها و تسهیلات مزبور می‌پردازند.
ب – سوخت و روغنهای مخصوص چرب کردن و لوازم فنی مصرف شدنی و قطعات یدکی و آلات و ادوات و وسائل عادی و مواد ذخیره‌ای که یکی از‌طرفین متعاهدین یا اتباع او وارد قلمرو طرف متعاهد دیگر نماید و فقط بمنظور استفاده هواپیمای طرف متعاهد مزبور باشد بر اساس معامله متقابله از حقوق گمرکی و عوارض بازرسی و حقوق و عوارض ملی دیگر معاف خواهد بود.
پ – سوخت و روغنهای مخصوص چرب کردن و لوازم فنی مصرف شدنی و قطعات یدکی و آلات و ادوات و وسائل عادی و مواد ذخیره‌ای که در هواپیمای موسسات هواپیمائی یکی از طرفین متعاهدین نگاه داشته شود آن هواپیما مجاز باشد در خط و سرویسهای مندرجه در این موافقتنامه کار کند و پس از ورود به قلمرو یا خروج از قلمرو طرف متعاهد دیگر بر اساس معامله متقابله از حقوق گمرکی و عوارض بازرسی و سایر حقوق و عوارض ملی معاف خواهد بود ولو اینکه هواپیمای مزبور آن لوازم را در پروازهای خود در قلمرو مذکور مورد استفاده قرار دهد یا مصرف کند.
ت – سوخت و روغنهای مخصوص چرب کردن و سایر لوازم فنی مصرف شدنی و قطعات یدکی و آلات و ادوات و وسائل عادی و سایر مواد ذخیره که با هواپیمای موسسات هواپیمائی یکی از طرفین متعاهدین در قلمرو طرف دیگر حمل شود و در سرویسهای بین‌المللی مورد استفاده قرار گیرد بر اساس معامله متقابله از حقوق گمرکی و مالیات و رسوم داخلی و عوارض بازرسی و سایر حقوق و عوارض ملی معاف خواهد بود.
ماده دوازدهم- سرویسهای هوائی که از طرف موسسات هواپیمائی بموجب این موافقتنامه دائر و در دسترس عموم گذاشته شود با احتیاجاتی که عامه از سرویسهای مزبور دارند ارتباط یا تناسب نزدیک خواهد داشت.
در مورد سرویسهائی که بموجب این موافقتنامه یکی از موسسات هواپیمائی معینه دائر کند طرفین متعاهدین هر دو تفاهم دارند که نخستین هدف سرویسهای مزبور همواره تهیه ظرفیت کافی برای تأمین حوائج حمل و نقل بین کشور متبوع آن موسسه و کشورهائی خواهد بود که مقصد نهائی حمل و نقل باشد. حق پیاده و سوار کردن مسافر و بارگیری و باراندازی محمولات بین‌المللی که مبداء و مقصد آن کشورهای ثالث باشد و در نقطه یا نقاطی در‌خطوط مصرحه در این موافقتنامه صورت گیرد طبق اصول کلی بسط و توسعه موافق ترتیب صحیحی که مورد قبول هر دو طرف متعاهد است اجرا‌خواهد شد و تابع این اصل کلی خواهد بود که ظرفیت باید متناسب باشد با:
الف – احتیاجات حمل و نقل بین کشور و مبداء و کشورهای مقصد نهائی حمل و نقل و
ب – احتیاجات خط هواپیمائی سرتاسری و
پ – احتیاجات حمل و نقل منطقه‌ای که خط مزبور از آن منطقه میگذرد پس از آنکه سرویسهای محلی و ناحیه‌ای بحساب آورده شود.
ماده سیزدهم- تعرفه‌هائی که در خطوط مندرجه در این موافقتنامه وضع میشود با توجه لازم بکلیه عوارض مربوطه از قبیل مخارج دیر نگاهداشتن و‌نفع معقول و تعرفه‌های موضوعه موسسات نقلیه دیگر و همچنین با در نظر گرفتن اوصاف ممیزه هر سرویس باید نرخهای معقول باشد و مطابق مندرجات بندهای ذیل تعیین خواهد شد:
الف – تعرفه‌های موسسات هر یک از طرفین متعاهدین برای نقاطی که بین قلمرو کشورهای متحده آمریکا و قلمرو ایران واقع و در برنامه خط سیر که ضمیمه است بدان اشاره شده است طبق مقررات این موافقتنامه موکول به تصویب مقامات هواپیمائی طرفین متعاهدین خواهد بود و مقامات مزبور مطابق تعهداتی که بموجب این موافقتنامه دارند در حدود اختیارات قانونی خود عمل خواهند کرد.
ب – هر تعرفه‌ای که یکی از موسسات هواپیمائی هر یک از طرفین متعاهدین پیشنهاد کند لااقل سی (30) روز جلوتر از تاریخ شروع آن باید بمقامات هواپیمائی هر دو طرف متعاهد تسلیم شود مشروط باینکه مدت سی (30) روز مزبور را بتوان در موارد خاصی در صورت توافق مقامات هواپیمائی هر یک از طرفین متعاهدین تقلیل داد.
پ – برای هر مدتی که هیئت هواپیمائی کشوری کشورهای متحده آمریکا آئین‌نامه کنفرانس حمل و نقل مجمع بین‌المللی حمل و نقل هوائی را تصویب نموده است هر موافقت‌نامه‌ای بدین طریق درباره تعرفه منعقد شود و شامل موسسات‌هواپیمائی کشورهای متحده آمریکا گردد منوط به تصویب هیئت مزبور خواهد بود. موافقت‌نامه‌هائی که از مجرای این دستگاه درباره نرخ منعقد شود ممکن است همچنین طبق اصول مندرجه در بند (الف) فوق مستلزم تصویب مقامات هواپیمائی دولت ایران نیز باشد.
ت – طرفین متعاهدین توافق دارند که مندرجات بندهای (ث) و (ح) و (ج) این ماده درباره طرز اقدام در موارد ذیل اجرا خواهد شد:
1- هر گاه در مدتی که طرفین متعاهدین آئین‌نامه کنفرانس حمل و نقل مجمع بین‌المللی حمل و نقل هوائی را تصویب کرده است موافقتنامه صریحی درباره تعرفه در مدت معقولی توسط یکی از طرفین متعاهدین به تصویب نرسد یا کنفرانس مجمع بین‌المللی حمل و نقل هوائی نتواند در باره تعرفه‌ای توافق نماید یا.
2- هر موقعی که آئین‌نامه مجمع بین‌المللی حمل و نقل هوائی شامل نشود یا
3- چنانچه یکی از طرفین متعاهدین در هر موقع کناره‌گیری کند یا مجدداً آن قسمت از آئین‌نامه کنفرانس حمل و نقل مجمع بین‌المللی حمل و نقل هوائی را که مربوط باین ماده است تصویب ننماید.
ث) در صورتی که بموجب قانون بمقامات هواپیمائی کشورهای متحده امریکا اختیار داده شود که تعرفه‌های منصفانه‌ای مطابق اصول اقتصادی برای حمل و نقل هوائی اشخاص و اموال بوسیله سرویسهای بین‌المللی تعیین کند و تعرفه‌های پیشنهادی را بطریقی معوق نماید که هیئت هواپیمائی کشوری اکنون مجاز است نظیر آن اقدام را در مورد اینگونه تعرفه‌ها برای حمل و نقل هوائی اشخاص و اموال در داخله کشورهای متحده امریکا بعمل آورد و هر یک از طرفین متعاهدین از آن تاریخ طوری از اختیار خود استفاده خواهد کرد که هر گاه بتشخیص مقامات هواپیمائی طرف متعاهدی که مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی آن تعرفه یا تعرفه‌هائی برای حمل و نقل هوائی از قلمرو یک طرف متعاهد بنقطه یا نقاطی در قلمرو طرف متعاهد دیگر پیشنهاد کند که منصفانه و مطابق اصول اقتصادی نباشد از اجرای چنین تعرفه یا تعرفه‌ها جلوگیری شود.
هر گاه یکی از طرفین متعاهدین به وصول اعلامیه مذکور در بند (ب) فوق از تعرفه‌ای که موسسه یا موسسات هواپیمائی طرف متعاهد دیگر پیشنهاد کرده است ناراضی باشد عدم رضایت خود را قبل از انقضای پانزده (15) روز اول از سی (30) روز مذکور بطرف متعاهد دیگر اعلام خواهد نمود و طرفین متعاهدین کوشش خواهند کرد در مورد نرخ مقتضی توافق حاصل کنند.
هر گاه چنین توافقی حاصل شود هر یک از طرفین متعاهدین کمال مجاهدت را به عمل خواهد آورد که تعرفه مزبور را در مورد مؤسسه یا موسسه هواپیمائی خود بموقع اجرا گذارد.
هر گاه در پایان مدت سی (30) روز مذکور در بند (ب) فوق توافق حاصل نشود تعرفه پیشنهادی مزبور ممکنست بطور موقت اجرا شود تا اینکه مطابق طریقه مندرجه در بند (ج) ذیل اختلاف حل گردد مگر آنکه مقامات هواپیمائی کشور موسسه حمل و نقل هوائی مربوطه صلاح خود را در تعلیق اجرای تعرفه مزبور بداند.
ج – قبل از آنکه چنین اختیاری بمقامات هواپیمائی کشوری متحده امریکا داده شود هر گاه یکی از طرفین متعاهدین از تعرفه پیشنهادی موسسه یا مؤسسات هواپیمائی هر یک از طرفین متعاهدین برای سرویسهای مربوطه از قلمرو یک طرف متعاهد به نقطه یا نقاطی در قلمرو طرف متعاهد دیگر ناراضی باشد عدم رضایت خود را قبل از انقضای پانزده (15) روز اول از مدت سی (30) دور مذکور در بند (ب) فوق بطرف دیگر اعلام خواهد نمود و طرفین متعاهدین کوشش خواهند کرد درباره تعرفه مقتضی توافق حاصل نمایند.
هر گاه چنین توافقی حاصل شود هر یک از طرفین متعاهدین کمال مجاهدت را بعمل خواهد آورد که موجبات اجرای تعرفه مزبور را که مورد موافقت واقع شده است توسط مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی خود فراهم سازد.
این موضوع مورد تصدیق است که هر گاه چنین توافقی قبل از انقضای سی (30 (روز مزبور حاصل نشود طرف متعاهدی که نسبت بتعرفه مزبور معترض است ممکن است برای جلوگیری از شروع یا ادامه سرویس مزبور با تعرفه مورد شکایت اقداماتی را که لازم بداند بعمل آورد.
چ – هر گاه در موردی طبق بندهای (ث) و (ج) این ماده مقامات هواپیمائی طرفین متعاهدین پس از مشاوره‌ای که بر اثر شکایت یکی از طرفین متعاهدین نسبت بتعرفه پیشنهادی یا تعرفه موجود مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی طرف متعاهد دیگر آغاز شود نتوانند درباره تعرفه مقتضی در مدت معقولی توافق حاصل نمایند به درخواست هر یک از طرفین مقررات ماده 16 این موافقتنامه اجرا خواهد شد.
ماده چهاردهم- مقامات هواپیمائی هر یک از طرفین متعاهدین به درخواست مقامات هواپیمائی طرف متعاهد دیگر اطلاعات و آمار مربوط به حمل بار‌و مسافر را از قلمرو طرف متعاهد دیگر و بمقصد قلمرو طرف مزبور بوسیله سرویسهائی که مورد موافقت واقع گردیده و از طرف موسسه یا موسسات هواپیمائی معینه طرف متعاهد اول انجام شده است بطرف متعاهد دیگر خواهند داد و مراد اطلاعات و آماریست که معمولا از طرف مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی معینه تهیه و بمقامات هواپیمائی دولت متبوعه خود برای انتشار تقدیم می‌گردد. هر گونه اطلاعات اضافی درباره آمار حمل و بار مسافر که مقامات هواپیمائی یکی از طرفین متعاهدین از مقامات هواپیمائی طرف متعاهد دیگر بخواهد پس از تقاضا منوط ببحث و توافق بین طرفین متعاهدین خواهد بود.
ماده پانزدهم-
الف – هر گاه یکی از طرفین متعاهدین مایل به تغییر مقررات این موافقتنامه باشد ممکن است درخواست کند که بین مقامات صلاحیتدار طرفین متعاهدین مشاوره بعمل آید و مشاوره مزبور طی مدت شصت روز از تاریخ تقاضا شروع خواهد شد. همچنین در صورتی که یکی از طرفین متعاهدین مایل شود درباره اجرا یا تفسیر شرایط این موافقتنامه مشورتی بعمل آورد بطریق مشابهی اقدام بعمل خواهد آمد. هر زمان مقامات مذکور درباره تغییر این موافقتنامه توافق حاصل نمایند تغییر مزبور پس از آنکه بوسیله تبادل یادداشت از مجاری سیاسی تأئید گردد بموقع اجرا گذاشته خواهد شد و فوراً باطلاع شورای سازمان بین‌المللی هواپیمائی کشوری خواهد رسید.
ب – تغییراتی که هر یک از طرفین متعاهدین در مسیر خطوط هوائی مصرحه بدهد باستثنای تغییر نقاطی که از مؤسسه یا مؤسسات هواپیمائی معینه در قلمرو طرف متعاهد دیگر بهره‌مند می‌شوند بعنوان تغییرات در این موافقتنامه تلقی نخواهد شد. بنابراین مقامات هواپیمائی هر یک از طرفین متعاهدین ممکن است یکطرفه مبادرت به تغییرات مزبور بنماید مشروط باینکه هر تغییری بی‌درنگ به مقامات هواپیمائی طرف متعاهد دیگر اعلام شود.
ماده شانزدهم- هر گاه اختلافی بین طرفین متعاهدین در مورد تفسیر یا اجرای این موافقتنامه و برنامه خط سیر که ضمیمه آنست پیش آید طرفین متعاهدین در وهله نخست کوشش خواهند نمود اختلاف را بوسیله مذاکره مستقیم بین خود حل و فصل نمایند. اگر نتوانند با مذاکره مستقیم اختلاف را حل و فصل نمایند اختلاف مزبور برای گزارش مشورتی به شخص دیگر یا هیئت دیگری که با توافق طرفین متعاهدین تعیین شود یا به حکمیت هیئتی مرکب از سه داور یک داور بانتخاب هر یک از طرفین متعاهدین و داور سوم با توافق دو داور دیگر ارجاع خواهد شد مشروط به اینکه از اتباع هیچ یک از طرفین متعاهدین نباشد. هر یک از طرفین متعاهدین در ظرف دو ماه از تاریخ تسلیم یادداشت سیاسی توسط هر یک از طرفین بطرف دیگر دائر بتقاضای حکمیت یک داور تعیین خواهد نمود و درباره داور سوم در ظرف یکماه پس از انقضاء مدت دو ماه مزبور توافق حاصل خواهد شد.
اگر هر یک از طرفین متعاهدین داور خود را در ظرف دو ماه تعیین نکند یا اگر درباره داور سوم در مهلت معینه توافق حاصل نشود هر یک از طرفین متعاهدین ممکن است از رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری درخواست نماید که داور یا داوران را انتخاب و بدین سمت لزوماً منصوب کند.
طرفین متعاهدین کمال مجاهدت را در حدود اختیارات خود طبق قوانین اساسی مربوطه بعمل خواهند آورد که نظری که در گزارش مشورتی اظهار شده است اجرا شود.
مخارج هیئت حکمیت بین طرفین متعاهدین متساویاً تقسیم خواهد شد.
ماده هفدهم- اگر معاهده یا موافقتنامه عمومی چند جانبه‌ای درباره حقوق سرویسهای مرتب هوائی بین‌المللی نسبت به حمل و نقل بار و مسافر در‌مورد طرفین متعاهدین اجرا شود این موافقتنامه طوری اصلاح خواهد شد که با مقررات معاهده یا موافقتنامه مزبور منطبق گردد.
ماده هیجدهم- این موافقتنامه و کلیه اصلاحات آن و قراردادهای مربوط به آن در سازمان بین‌المللی هواپیمائی کشوری ثبت خواهد شد.
ماده نوزدهم- هر یک از طرفین متعاهدین در هر موقع ممکن است قصد خود را برای فسخ این موافقتنامه بطرف دیگر اعلام کند.
چنین اخطاری باید در همان موقع برای سازمان بین‌المللی هواپیمائی کشوری نیز فرستاده شود.
هر گاه چنین ابلاغی صادر شود این موافقتنامه یکسال پس از تاریخ وصول‌ابلاغ مزبور فسخ خواهد شد مگر اینکه با توافق طرفین متعاهدین اخطار مربوط بقصد فسخ (موافقتنامه) قبل از انقضاء مدت مزبور مسترد شود.
اگر طرف متعاهد دیگر وصول اخطار را اعلام نکند چهارده روز پس از وصول اخطار به سازمان بین‌المللی هواپیمائی کشوری اخطار مزبور دریافت شده تلقی خواهد گردید.
ماده بیستم- همین که دولت ایران تصویب این موافقتنامه را بدولت کشورهای متحده امریکا اعلام کند در تاریخ وصول اعلامیه مزبور این موافقتنامه بموقع گذاشته خواهد شد.
برای گواهی مراتب فوق امضاءکنندگان ذیل نمایندگان تام‌الاختیار طرفین که اجازه لازم از دولتهای مربوط خود داشتند این موافقتنامه را در دو نسخه امضاء نمودند و بمهر خود ممهور ساختند.
این موافقتنامه بتاریخ روز بیست و ششم دی ماه سال یکهزار و سیصد و سی و پنج در تهران به زبان‌های فارسی و انگلیسی در دو نسخه تنظیم شد و هر دو متن متساویا معتبر است. از طرف دولت کشورهای متحده امریکا از طرف دولت ایران
برنامه خط سیر
1) مؤسسه یا موسسات هواپیمائی که از جانب دولت کشورهای متحده امریکا تعیین گردد حق خواهد داشت سرویسهای هوائی در هر یک از خطوط مصرحه از راه نقاطی که در فاصله بین دو طرف قرار گرفته است در هر دو جهت دائر نماید و هواپیماهای آن طبق برنامه معین در نقاطی که در این بند تصریح شده است در ایران فرود آید:
از کشورهای متحده امریکا به سوی تهران و یا آبادان و نقاط ماوراء آن از راه نقاطی که در فاصله بین دو طرف قرار گرفته است.
2) موسسه یا موسسات هواپیمائی که از جانب دولت ایران تعیین گردد حق خواهد داشت سرویسهای هوائی از راه نقاطی که در فاصله بین دو طرف قرار گرفته است در هر دو جهت دائر نماید و هواپیماهای آن طبق برنامه معین در قلمرو کشورهای متحده امریکا در خطی که بتاریخ بعد معین خواهد شد فرود آید.
3) نقاط واقعه در خطوط مصرحه ممکن است به اختیار موسسه یا موسسات هواپیمائی معینه در هر پرواز یا در همه پروازها حذف گردد.
موافقتنامه فوق مشتمل بر یک مقدمه و بیست ماده و برنامه خط سیر ضمیمه قانون موافقتنامه حمل و نقل هوائی بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت کشورهای متحده آمریکا بوده و صحیح است.
نایب رئیس مجلس شورای ملی – امان‌الله اردلان