شماره ۱۲۰/۵۱۰۰ – ۱۳۷۱/۵/۲۸
ماده ۱– هدف
بیان موازین صحیح رفتار و انضباط دانش آموزان وتعیین چگونگی ترغیب و تشویق وتنبیه آنان به منظور رشد استعدادها و بهسازی رفتار و اخلاق و پیشگیری از تخلفات و جبران آنها .
الف – وظایف دانش آموزان
ماده ۲– هریک از دانش آموزان در دوران تحصیل موظف است موازین اسلامی و مقررات آموزش و پرورش را در اخلاق و رفتار خویش به شرح زیر معمول دارد :
۱-۲- رعایت ادب و احترام نسبت به مدیر، معاون ، معلمان ، مربیان و دیگر کارکنان واحد آموزشی .
۲-۲- رعایت حسن رفتار و اخلاق و همکاری با سایر دانش آموزان .
۳-۲- سعی شایسته در یادگیری و تحصیل واطاعت از دستورات آموزشی و تربیتی و شرکت در فعالیت های اجتماعی مدرسه و انجام فرائض دینی .
۴-۲- حضور به موقع در واحد آموزشی و خروج از آن در پایان ساعات مقرر و پرهیز از خروج در ساعات مقرر بدون اطلاع اولیاء خود و موافقت مدیریت مدرسه .
تبصره– حضور در مدرسه در غیر ساعات مقرر (برای استفاده از زمین ورزش ، آزمایشگاه ، کتابخانه ، فعالیت های اجتماعی و…) منوط به کسب اجازه از ولی ، با اطلاع و موافقت مدیر و سرپرستی او یا یکی از معاونان ، معلمان و مربیان است .
۵-۲- حضور مرتب در واحد آموزشی و کلاس درس در تمام ایامی که مدرسه رسماً دایر است و پرهیز از غیبت های غیرضروری .
تبصره– در صورت غیبت دانش آموز از مدرسه ،لازم است علت آن توسط ولی وی به واحد آموزشی اعلام گردد و هنگام حضور دوباره در مدرسه گواهی مورد تایید ارائه نماید تا در پرونده اش ضبط شود .
۶-۲- رعایت بهداشت و نظافت شخصی و همکاری با دانش آموزان دیگر و مسئولین مربوط در پاکیزه نگه داشتن مدرسه .
۷-۲- استفاده از لباس و کفش وجوراب ساده و مناسب واصلاح موی سر متناسب با شئون دانش آموزی ، رعایت حجاب و زنگ روپوش و مقنعه برای دختران طبق دستورالعمل های وزارت آموزش و پرورش.
۸-۲- خودداری از به کار بردن وسایل تجملی و زینتی و پرهیز از به همراه آوردن اشیاء گرانبها و وسایل غیر مجاز (از قبیل: عکس ، نوارهای صوتی و تصویری و کتاب های نامناسب و…) در واحد آموزشی.
۹-۲- خودداری از خریدو فروش در واحد آموزشی به غیر از موارد مذکور در آیین نامه تعاونی مدرسه .
۱۰-۲- کوشش و توجه در حفظ ومراقیت از وسایل خویش و اهتمام در حفظ و نگهداری اموال و تجهیزات و ساختمان آموزشی
تبصره– بدیهی است چنانچه دانش آموز خسارتی به وسایل و ساختمان واحد آموزشی یا سایر دانش آموزان وارد آورد ، باید خسارت وارده را جبران نماید .
ب – ترغیب و تشویق
ماده ۳– توجه و اهتمام دانش آموز به وظایف مندرج در ماده ۲ ، مثبت و شایسته تقدیر است .
ماده ۴– مدیر وکلیه همکاران آموزشی وپرورشی وی می باید برنامه های شوق انگیز و هماهنگی فراگیری برای ترغیب وتشویق دانش آموزان به انجام وظایف در آغاز سال تحصیلی پیش بینی وبه تدریج اجرا نمایند .
ماده ۵– دانش آموزانی که وظایف خود را به نحو شایسته انجام می دهند ، از طرق زیر و با رعایت ترتیب مورد تشویق قرار می گیرند :
۱-۵- تشویق شفاهی در کلاس و در حضور دانش آموزان .
۲-۵- تشویق شفاهی در مراسم صبحگاهی در حضوی کلیه دانش آموزان
۳-۵- تشویق کتبی و شفاهی در حضور کلیه دانش آموزان با حضور ولی او
۴-۵- تشویق کتبی و شفاهی در حضور کلیه دانش آموزان با حضور ولی او
۵-۵- اعطای جایزه یا لوح تقدیر با امضای مدیر مدرسه در حضور همه دانش آموزان و با حضور اولیاء دانش آموزان که تقدیر می شوند .
۶-۵- تشویق کتبی واعطای لوح تقدیر از طرف اداره آموزش وپرورش (با پیشنهاد مدیریت واحد آموزشی یا مدرسه )
۷-۵- معرفی برای شرکت در اردوهای تربیتی ، آموزشی ، هنری و…..
۸-۵- تشویق کتبی یا لوح تقدیر وجایزه برای دانش آموزان ممتاز هر منطقه که در انجام فرائض دینی ، مخصوصاً نماز و فعالیت های آموزشی و تربیتی و شرکت در کارهای اجتماعی ، درخشان شناخته می شوند. (این مراسم با حضور اولیاء دانش آموزان و معلمان ذیربط انجام می گیرد .)
۹-۵- اعطای نشان های دانش آموزی.
ماده ۶– در تشویق های شفاهی وکتبی ضمن رعایت نکات زیر باید یادآوری نمود که : بالاترین تقدیرها و بهترین جوایز ، محبت و رضایت آفریدگار متعال است و او کسانی را که وظایف خویش را به درستی انجام دهند دوست می دارد و بهترین جایزه ها را می بخشد و لذا باید برای کسب رضایت و محبت او بیشتر و بهتر کوشید .
۱-۶- برنامه تشویق های مدرسه باید فراگیر بوده و روح امید و تعاون وعشق به کار و کوشش و جدیت را در همه دانش اموزان براگیزد .
۲-۶- ملاک اصلی در تشویق ، سعی و کوشش دانش آموز و میزان پیشرفت تحصیلی و تربیتی او در مقایسه با وضع قبلی اوست .
۳-۶- تشویق باید به گونه ای انجام پذیرد که علت آن برای دانش آموزی که تشویق می شود و نیز برای سایر دانش آموزان روشن باشد .
۴-۶- جوایزی که تهیه می شود می باید متناسب با سن و ذوق دانش آموز باشد و ارزش آموزشی وتربیتی آن مورد توجه قرار گیرد .
۵-۶- تشویق های مهم باید در حضور اولیاء دانش آموزان انجام شود و در پرونده آنان درج گردد و در صورت عدم حضور اولیاء به نحوی به اطلاع آنان برسد و از آنان تقدیر گردد.
۶-۶- اتخاذ تصمیم در مورد بند ۱-۵ با معلم و مربی دانش آموز و بندهای ۵-۲ لغایت ۵-۵- با هماهنگی وموافقت مدیریت واحد آموزشی و بندهای ۶-۵- و ۷-۵-و ۸-۵ توسط ستاد تربیتی مدرسه انجام خواهد گرفت .در مورد بند ۹-۵ طبق دستورالعمل خاص اقدام می گردد.
ج : تذکر و تنبیه
ماده ۷– تقصیر و سهل انگاری نسبت به انجام وظایف و مندرج در ماده ۲ تخلف محسوب می شود.
ماده ۸– مدیریت، ستاد تربیتی ، معاونان ، معلمان و مربیان موظفند قبل از اعمال هرگونه تنبیه به وضع موقعیت محصل آگاهی یابند و در جستجوی انگیزه و علت تخلف برآیند و حتی المقدور و با راهنمایی و بر طرف کردن علت از تنبیه و تکرار تخلف پیشگیری نمایند .
ماده ۹– محصلین متخلفی که سایر راهنمایی ها و چاره جویی ها ی تربیتی، در آنها مفید و موثر نمی افند، با رعایت تناسب و ترتیب و جهات مندرج در ماده ۸ مورد تنبیه قرار می گیرند .
۱-۹- تذکر و اخطار شفاهی به طور خصوص
۲-۹- تذکر واخطار شفاهی در حضور چند نفر از محصلینی که شاهد تخلف بوده اند .
۳-۹- اخطار کتبی و اطلاع به ولی دانش آموز (بدون درج در پرونده او )
۴-۹- اخطار کتبی و اطلاع به ولی دانش آموز ( با درج در پرونده او )
۵-۹- اخطار کتبی و تقلیل نمره انضباط (هر مرتبه حداکثر دو نمره و تا هشت نمره، با درج در پرونده او )
۶-۹- اخراج موقت از واحد آموزشی با اطلاع قبلی ولی دانش اموز، حداکثر برای مدت سه روز (در این گونه موارد با گرفتن تعهد از دانش آموز و ولی او ، می تواند به مدرسه بازگردد)
۷-۹- تغییر کلاس ،در صورت وجود کلاس های مکرر (حتی المقدور بدون اعلام علت تغییر به دیگر دانش آموزان )
۸-۹- انتقال به مدرسه دیگر در پایان سال تحصیلی ، برای مدت یک سال یا بیشتر ( در این گونه موارد لازم است وضع تحصیلی و تربیتی و اطلاعات ضروری دیگر که برای تربیت و اصلاح دانش آموز مفید می باشد ، به اطلاع مدیریت مدرسه جدید برسد .)
۹-۹- انتقال به واحد آموزشی دیگر در طول سال تحصیلی (این اقدام منحصراً به هنگام ضرورت و با صلاحدید موافقت هسته مشاوره منطقه آموزشی خواهد بود .)
۱۰-۹- در صورتی که دانش آموزی به علت ناسازگاری و تخلفات مکرر، سه مرتبه از مدرسه ای به مدرسه دیگر منتقل شود و به وسیله ستاد تربیتی آخرین مدرسه تشخیص داده شود که نظم آموزشی و تربیتی را بر هم می زند و موجب انحراف و گمراهی دانش آموزان می گردد، تا مدتی که شورای بررسی و مشکلات تربیتی اداره کل آموزش وپرورش استان به استناد دلایل ستاد تربیتی مدرسه و هسته مشاوره منطقه آموزشی معین می کند ،از حضور در مدارس محروم می گردد. و از اولیاء او خواسته می شود که تعلیم و تربیت و بهسازی رفتار فرزند خویش را بیرون از واحدهای آموزشی بر عهده گیرند و بهتر مراقبت نمایند.
تبصره ۱– در کلیه مواردی که اطلاع ولی دانش آموز از تخلف فرزندش لازم است باید با صلاحدید مدیر یا ستاد تربیتی مدرسه انجام گیرد ، تا با تدبیر کافی ، حساسیت های ولی بررسی و آنگاه با کرامت و ملایمت او را در جریان رفتار فرزندش قرارداد و با وی مشورت نمود .
تبصره ۲– اعمال تنبیهات مندرج در بندهای ۱-۹ و ۲-۹ بر عهده معلم و مربی مربوط و بندهای ۳-۹ لغایت ۷-۹ با هماهنگی و موافقت مدیریت مدرسه و بندهای ۸-۹ و ۹-۹ با پیشنهاد ستاد تربیتی مدرسه و تصویب هسته مشاوره منطقه آموزشی و در مورد بند ۱۰-۹ علاوه بر تصویب هسته مشاوره منطقه آموزشی تصویب شورای بررسی مشکلات تربیتی اداره کل آموزش وپرورش نیز ضروری است .
تبصره ۳– در اجرای بندهای ۸-۹ و ۹-۹ لازم است ضرورت این اقدام در طول سال تحصیلی با دلایل کافی برای ولی محصل تبیین شود ، به علاوه مشروح دلایل برای اخذ تصمیم نهایی به هسته مشاوره ارسال گردد.
ماده ۱۰– اعمال تنبیهات انضباطی مقرر در این آیین نامه باید با رعایت نکات زیر انجام پذیرد.
۱-۱۰- تنبیه انضباطی باید جنبه روشنگرانه و آگاه کننده داشته باشد .
۲-۱۰- ترتیب و تدریج مناسب در اجرای تنبیهات رعایت شود .
۳-۱۰- به شرایط جسمی و روانی ، سنی، خانوادگی ، محیطی ، اجتماعی و اقتصادی دانش آموز توجه شود .
۴-۱۰- نحوه تنبیه با تخلفی که دانش آموز مرتکب شده ، متناسب باشد .
۵-۱۰ – از تعیین تکالیف و تنبیهات شاق و نامربوط ، جداً خودداری شود.
۶-۱۰- صلاح اندیشی و خیرخواهی مدرسه برای دانش آموز و ولی او بیان و روشن شود .
۷-۱۰- فاصله زمانی بین وقوع تخلف و اجرای تنبیه ، نزدیک و منطقی باشد .
۸-۱۰- شیوه جبران تخلف به دانش آموز ارائه گردد و از او خواسته شود که خطا و تخلف خود را جبران کند (مثلاً در مورد ناسازگاری با سایر دانش آموزان نمونه هایی از همکاری و تعاون ،برای او تعیین شود تا انجام دهد و در مقابل انجام هر برنامه به تناسب ، مقداری از نمرات کسر شده از نمره انضباط خود را جبران کند و موجبات محو اخطار درج شده در پرونده خود را فراهم آورد .)
۹-۱۰- در اجرای تنبیهات حیاء دانش آموز حفظ شود و آبروی او محفوظ بماند و به همین جهت از تنبیه در حضور جمع جز در موارد ضروری اجتناب شود .
۱۰-۱۰ – از اهانت و تنبیه بدنی جداً خودداری شود.
تبصره– مدیریت مدرسه موظف است همکاران آموزشی و تربیتی خویش را نسبت به مواد این ایین نامه در جلسات شورا آگاه کند و مخصوصاً ممنوعیت تنبیه بدنی را مکرراً تذکر دهد و در صورت تخلف از این امر ، موضوع وشخص متخلف را به اداره آموزش وپرورش منطقه آموزشی گزارش و معرفی نماید و تا به وسیله مراجع ذیصلاح پیگیری گردد.
۱۱-۱۰- لازم است تنبیهات وتشویقات اعمال شده و نتیجه آنها در رفتار دانش آموز ،در برگه هایی تحت عنوان «گزارش رفتار» ثبت و در پروند وی درج شود پس از گذشت سه ماه و عدم تکرار تخلف باید امحاء شود تا سابقه نامناسبی برای دانش آموز باقی نماند.
۱۲-۱۰- به منظور استفاده از همفکری و همکاری اولیاء دانش آموزان متخلف برای بهسازی رفتار و تربیت فرزندانشان ، لازم است حتی المقدور با رعایت صلاح دانش آموزان ، تخلفات و تنبیهات آنان به اطلاع اولیاء ایشان برسد .
ماده ۱۱– چنانچه دانش آموزی مرتکب جرائم عمومی (جرم ،جنحه و جنایت ) شده باشد ، اقدام و رسیدگی به وضعیت وی با هماهنگی مدیریت مدرسه بر عهده مراجع قانونی ذیصلاح خواهد بود .
تبصره – در صورت بازداشت ،مدت بازداشت دانش آموز به عنوان وقفه تحصیلی محسوب شده و ترک تحصیل یا غیبت تلقی نمی گردد و تصمیم گیری در مورد نحوه ادامه تحصیل وی بر عهده ستاد تربیتی مدرسه و هسته مشاوره منطقه مربوط خواهد بود .
بدیهی است سایر مقررات تحصیل در مدارس روزانه (شرایط سنی و…) در مورد وی ملحوظ خواهد شد .
د – وظایف واحد آموزشی در ارتباط با مقررات انضباطی
ماده ۱۲– مدیریت هر واحد آموزشی موظف است با همکاری معلمان ومربیان وظایف دانش آموزان و چگونگی تشویقات و اجمالی از تنبیهات پیش بینی شده در این آیین نامه را به تناسب سن و فهم دانش آموزان و به اقتضای شرایط تدریجاً به آنان از طرق مختلف از قبیل (نصب در تابلوی اعلانات و….) آموزش دهد و تفهیم نماید .
ماده ۱۳– فرم هایی که در موقع ثبت نام توسط دانش آموز و ولی او تکمیل می شوئد ، باید حاوی اهم وظایف و مقررات انضباطی این آیین نامه باشد ، تا ضمن آگاهی و توجه ، دانش آموز و ولی او انجام این وظایف را تعهد کنند و یک نسخه از وظایف دانش آموز در هنگام ثبت نام به او تسلیم شود .
ماده ۱۴– مدیریت واحد آموزشی موظف است در برخی از جلسات عمومی اولیاء و مربیان اهم مفاد این آیین نامه را تشریح و تبیین نماید و با مشاوره و همکاری اولیاء دانش آموزان خواستار رعایت بهتر مقررات مذکور در این آیین نامه گردد.
ماده ۱۵– مدیریت واحد آموزشی موظف است در مواردی که دانش آموز تاخیر ورود مکرر و یا غیبت غیر موجه داشته باشد ، مراتب را به اطلاع ولی وی برسانند تا با همکاری ولی چاره جویی لازم انجام گیرد .
ماده ۱۶– مسئولیت حسن اجرای این آیین نامه به عهده مدیر هر واحد آموزشی است، تعیین هر نوع مقررات انضباطی غیر از مفاد این ایین نامه ممنوع می باشد.
ماده ۱۷– دستورالعمل های اجرایی لازم در مورد این آیین نامه توسط وزارت آموزش وپرورش تهیه و ابلاغ می گردد.
موضوع: آیین نامه انضباطی دانش آموزان مشتمل بر ۱۷ ماده و هشت تبصره در پانصد و چهل و چهارمین جلسه شورای عالی آموزش وپرورش ۲۵ /۴ /۱۳۷۱ به تصویب رسید.
صحیح است به مورد اجرا گذارده شود.
محمد علی نجفی
وزیر آموزش وپرورش
– در این آیین نامه به جای عبارت دانش آموزان دبستان ها، مدارس راهنمایی تحصیلی، دبیرستان ها و هنرجویان هنرستان ها از کلمه «دانش آموز» و به جای عبارت دبستان، مدرسه راهنمایی تحصیلی ، دبیرستان و هنرستان از عبارت «واحد آموزشی یا مدرسه» استفاده شده است.