شماره ۶۸۹۷۱/ت۶۱۲۴۳هـ – ۱/۵/۱۴۰۳
هیئت وزیران در جلسه ۲۰/۴/۱۴۰۳ به پیشنهاد شماره ۱۸۸۹/۱۰۰/۱۴۰۲ مورخ ۶/۲/۱۴۰۲ سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آییننامه مشارکت در حفظ محیط زیست طبیعی و رونق کسب و کار محیط زیستی را به شرح زیر تصویب کرد:
ماده ۱ـ در این آییننامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار میروند:
۱ـ سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست.
۲ـ مناطق چهارگانه: پارکهای ملی، آثار طبیعی، پناهگاههای حیات وحش و مناطق حفاظت شده.
۳ـ شورای عالی: شورای عالی حفاظت محیط زیست.
۴ـ مشارکت: رابطه قراردادی سازمان با اشخاص حقیقی و حقوقی با هدف حفاظت و احیای تمام یا بخشی از حیات وحش و اجزای آنها با اتکا به تخصص و سرمایه‌گذاری شخص طرف مشارکت، بابت اجرای برنامههای حفاظتی و پژوهشی، تحقیقاتی، آموزشی و ترویجی به ازای اجازه استفاده از امکانات، تأسیسات و مستحدثات در صورت مجوز قانونی و طبیعت‌گردی با مجوز وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و بهرهبرداری پایدار از حیات وحش در چهارچوب ضوابط دستگاه اجازهدهنده.
۵ ـ تنوع زیستی: اقسام زندگی در سه سطح ژن، گونه و زیست‌بوم (اکوسیستم).
۶ ـ بهرهبرداری پایدار و خردمندانه: استفاده از اجزای تنوع زیستی (نظیر طبیعت‌گردی (با مجوز وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری)، حیات وحش‌نگری، عکاسی و فیلمبرداری حیات وحش، شکار و صید) به نحوی که منجر به کاهش تنوعزیستی در طوﻻنی مدت نشده و ظرفیت آن برای رفع نیازهای انسان حفظ شود.
ماده ۲ـ سازمان میتواند نگهداری و اداره موزه های تاریخ طبیعی و آثار طبیعی ملی را با رویکرد مشارکت با بخش غیردولتی انجام دهد. شرایط، نحوه حمایت، نظارت و ارزیابی فعالیت‌ها و رسیدگی به نقض تعهدات طرف مشارکت به موجب شیوه نامه‌ای خواهد بود که در چهارچوب قوانین ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آییننامه توسط سازمان تهیه و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.
تبصره ـ سازمان موظف است هرساله وجوه حاصل از اجرای ماده واحده قانون اخذ ورودیه از بازدیدکنندگان پارک ها و موزه‌های تاریخ طبیعی مصوب ۱۳۶۷ که در ﻻیحه بودجه هر سال پیشبینی میشود را به منظور اجرای طرح مشارکتی در اختیار طرف مشارکت قرار دهد تا در قالب تبصره (۴) ماده واحده قانون یادشده، برای تأمین نیازهای تجهیزاتی و تدارکاتی امور حفاظتی هزینه نماید.
ماده ۳ـ به‌منظور اجرای برنامه های حفاظت حیات وحش، سازمان می تواند در ازای مشارکت متقاضیان در اجرای برنامه های حفاظتی و تأمین امکانات و تجهیزات مربوط که منجر به بهبود و افزایش جمعیت حیات وحش گردد، امتیاز بهره برداری پایدار و خردمندانه از جانوران وحشی را برای طرف مشارکت منظور نماید. نحوه مشارکت در قالب توافق‌نامه یا تفاهم‌نامه و ضوابط مربوط به آن، در چهارچوب دستورالعملی که ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آییننامه توسط سازمان ابلاغ میشود، تعیین میگردد.
تبصره ـ درخصوص پروانه‌های شکار و صید، طرف مشارکت میتواند پس از پرداخت حقوق دولت نسبت به بازاریابی و فروش سهمیه‌های تعیینشده مطابق تقاضا و قیمت بازار اقدام نماید.
ماده ۴ـ سازمان میتواند با استفاده از ظرفیت مراکز تکثیر در شرایط نیمهاسارت با رعایت کلیه اصول حفظ سلامت و خلوص ژنی به منظور احیا و بازسازی جمعیتهای حیات‌وحش در طبیعت، از مشارکت اشخاص حقیقی یا حقوقی برای تکثیر گونه‌های در خطر انقراض یا حمایت و حفاظت‌شده استفاده نماید. در این صورت، طرف مشارکت اجازه برداشت معادل حداکثر سی درصد (۳۰%) جمعیت موالید را در قالب صادرات یا فروش مولد یا شکار قانونی موالید رهاسازیشده با اخذ مجوزهای ﻻزم از سازمان و بدون پرداخت وجه خواهد داشت.
تبصره ـ چنانچه عرصه مورد پیشنهاد طرف مشارکت از اراضی ملی باشد، طرف مشارکت موظف به اخذ مجوزهای ﻻزم از سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور می‌باشد.
ماده ۵ ـ سازمان میتواند مجوز استفاده از حیات وحش و نمادهای ترویجی سازمان در تبلیغات انواع محصوﻻت (اعم از کاﻻ و خدمات) طرف مشارکت یا تبلیغ محصوﻻت در مناطق تحت مدیریت، موزه‌ها، نمایشگاهها و همایشهای محیط زیست به عنوان آورده خود در قرارداد مشارکت در ازای حفاظت از حیات وحش یا بیمه حیات وحش در برابر خسارات آنان به افراد و دارایی و منافع ایشان لحاظ کند.
شیوه نامه اجرایی این ماده ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آییننامه توسط سازمان تصویب و ابلاغ میشود.
ماده ۶ ـ سازمان میتواند انجام پایش‌های محیط زیستی، مدیریت (نگهداری) فضاهای آزمایشگاهی و نیز مستثنیات تملکشده توسط سازمان، اجرای طرح های شناسنامه‌دار کردن جانوران وحشی زنده در اسارت و نمونه‌های آکنده سازی‌شده (تاکسیدرمی) و اجزای جانوران وحشی که فهرست آنها توسط سازمان تعیین و اعلام میگردد و همچنین آموزش شکارچیان را در قالب قراردادهای مشارکت در بهره برداری و یا خرید خدمات و یا سایر روش های قانونی به اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار نماید. شیوه نامه اجرایی این ماده ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ این آییننامه توسط سازمان تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید .
تبصره ـ دارندگان جانوران وحشی زنده در اسارت و نمونه‌های آکنده سازی شده (تاکسیدرمی) و اجزای جانوران وحشی که تا زمان ابلاغ این آییننامه فاقد مجوزهای ﻻزم باشند، میتوانند از طریق یک نوبت فراخوان عمومی اعلامی از سوی سازمان، در موعد مقرر در فراخوان، ضمن خوداظهاری، جهت اخذ شناسنامه و شناسهگذاری اقدام نمایند.
ماده ۷ـ همیاری و اقدامات اجرایی داوطلبانه برای حمایت از جانوران وحشی و حفاظت از زیستگاه ها توسط کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی پس از هماهنگی و کسب اجازه از سازمان با رعایت حقوق قانونی و عرفی ذی نفعان امکانپذیر است. دستورالعمل همیاری و نحوه ارائه خدمات و اقدامات داوطلبانه توسط سازمان تدوین و ابلاغ میشود .
ماده ۸ ـ سازمان می تواند در راستای انجام وظیفه حفاظت از جانوران وحشی در معرض خطر انقراض و حمایت و حفاظت شده از مشارکت اشخاص حقیقی یا حقوقی در ازای بهره برداری پایدار و خردمندانه از گونه های یادشده با رعایت حقوق قانونی و عرفی ذی نفعان استفاده نماید.
ماده ۹ـ سازمان میتواند از مشارکت اشخاص حقیقی یا حقوقی برای حفاظت، احیا و بهرهبرداری پایدار و خردمندانه از گونه‌های گیاهی بومی (اندمیک) و در معرض تهدید در مناطق تحت مدیریت سازمان برای کمک به حفاظت و بهبود وضعیت پوشش گیاهی استفاده نماید. مناطق و رویشگاههای نیازمند مشارکت توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور شناسایی و به سازمان معرفی میگردد.
ماده ۱۰ـ ضوابط مربوط به حفاظت و نگهداری از جانوران وحشی در عرصه‌های خارج از مناطق تحت مدیریت سازمان که در اختیار سایر دستگاه های دولتی، نهادها و سازمان های نظامی، انتظامی و امنیتی قرار دارند، به نحوی که نافی حقوق دستگاه های اجرایی نباشند، توسط سازمان، تدوین و جهت اجرا به دستگاه های مذکور ابلاغ میشود و کلیه دستگاه ها مکلف به اجرای آن هستند . نظارت بر روند اجرای ضوابط ابلاغی برعهده سازمان است.
ماده ۱۱ـ کسب و کارهای محیطزیستی یا مشارکت در حفاظت محیط زیست عی موضوع این آییننامه، در زمره فعالیتهایی قرار می‌گیرند که مشمول دریافت تسهیلات و مشوقهای توسعه اشتغال و کسب و کار بوده و وزارتخانه‌های جهادکشاورزی، امور اقتصاد دارایی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سایر مراجع مربوط میتوانند برای اعطای تسهیلات نسبت به معرفی به بانک عامل اقدام نمایند.
ماده ۱۲ـ اجرای این آییننامه نافی حقوق زارعین، کشاورزان و معدنکاران نسبت به حقوق مالکانه خود و نیز دامداران نسبت به حق چرا و پروانه چرا یا طرح های مرتع‌داری نبوده و رعایت قانون حفاظت و بهرهبرداری از جنگل‌ها و مراتع مصوب ۱۳۴۶ و آیین‌نامه‌های مربوط به آن الزامی است.
معاون اول رئیس جمهور ـ محمد مخبر