مصوب ۲۳ و ۳۰/ ۱/ ۱۳۸۵ شورای نگهبان [۱]
ماده ۱- بر اساس اصل (۹۹) قانون اساسی، نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری به عهدۀ شورای نگهبان می‌باشد. این نظارت استصوابی و عام و در تمام مراحل و در کلیۀ امور مربوط‌به انتخابات، جاری است.
ماده ۲- پیش از شروع انتخابات، از سوی شورای نگهبان پنج نفر از افراد مسلمان و مطلع و مورد اعتماد به‌عنوان هیئت‌مرکزی نظارت بر انتخابات با اکثریت آرا، انتخاب و به وزارت‌کشور معرفی می‌شوند.
تبصره- از پنج نفر عضو هیئت‌مرکزی نظارت حداقل یک نفر باید عضو شورای نگهبان باشد.
ماده ۳- هیئت‌مرکزی نظارت بر انتخابات در اولین جلسۀ خود از بین اعضا نسبت‌به انتخاب رئیس، نایب‌رئیس، دبیر و سخنگو اقدام می‌نماید و محل کار خود را تعیین و به وزارت کشور اعلام می‌دارد.
ماده ۴- هیئت‌مرکزی نظارت بر انتخابات می‌تواند برای انجام مسئولیت محوله محل کار خود را در وزارت‌کشور قرار دهد و هیئت‌های منصوب از جانب آن نیز می‌توانند محل کار خود را در استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و بخشداری‌ها قرار دهند.
ماده ۵- هیئت‌مرکزی نظارت بر کلیۀ مراحل انتخابات و جریان‌های انتخاباتی و اقدامات وزارت‌کشور در امر انتخابات و هیئت‌های اجرایی و حسن و صحت جریان انتخابات نظارت خواهد کرد.
ماده ۶- نظارت هیئت‌مرکزی بر انتخابات مجلس خبرگان از طریق مقتضی از جمله موارد زیر انجام می‌گیرد:
الف- گزارش‌های بازرسان، ناظرین و دفاتر نظارتی شورای نگهبان.
ب- تعیین ناظر در تمام هیئت‌های مربوط‌به انتخابات.
ج- اعزام بازرسان مستقل در صورت لزوم برای رسیدگی به شکایات مربوط‌به هیئت‌ها و عوامل اجرایی.
د- رسیدگی به شکایات و پرونده‌ها و مدارک انتخابات.
ﻫ- بررسی گزارشات واصله از وزارت‌کشور.
تبصره ۱- هیئت‌مرکزی نظارت بر انتخابات می‌تواند ناظرین و بازرسین خود را و هیئت‌های منصوب از جانب آن می‌توانند ناظرین خود را از بین کارمندان دولت انتخاب نمایند.
تبصره ۲- وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی و وابسته به دولت مکلف‌اند با مأموریت کارمندانی که در جریان انتخابات به همکاری آنان بر حسب درخواست هیئت‌های نظارت نیاز است موافقت نمایند و مدت مأموریت آنان جزء خدمت اداری محسوب می‌گردد.
ماده ۷- شکایاتی که در جریان برگزاری انتخابات از هیئت‌های اجرایی و ناظرین شورای نگهبان و سایر عوامل اجرایی به هیئت‌مرکزی نظارت واصل می‌شود، در جلسه هیئت مذکور مطرح و حسب اهمیت موضوع به یکی از طرق زیر مورد رسیدگی قرار می‌گیرد:
الف- ارسال شکایات به هیئت‌نظارت استان جهت رسیدگی و اعلام نتیجه.
ب- اعزام بازرس از مرکز.
تبصره[۲]- هیئت‌مرکزی نظارت رونوشت احکام بازرسان اعزامی را به استانداری یا فرمانداری و وزارت‌کشور ارسال می‌دارد.
ماده ۸- هیئت‌مرکزی نظارت باید در هر استان هیئتی مرکب از پنج نفر با شرایط مذکور در ماده (۲) جهت نظارت بر انتخابات آن استان تعیین کند.
تبصره ۱- هیئت‌مرکزی نظارت یک نسخه از احکام صادره هیئت‌های مذکور را به وزارت‌کشور ارسال می‌دارد.
تبصره ۲- وزارت‌کشور بلافاصله پس از دریافت احکام هیئت‌های نظارت، مراتب را به فرماندار شهرستان مرکز استان ابلاغ می‌نماید.
تبصره ۳- هیئت‌های اجرایی شهرستان‌های مراکز استان موظف‌اند هیئت‌نظارت استان را در جریان کلیۀ امور انتخابات آن استان بگذارند و نظرات هیئت مذکور در همۀ موارد مربوط‌به انتخابات جز موارد زیر قطعیت دارد:
۱- ابطال یا توقف کل انتخابات یک حوزۀ انتخابیه.
۲- ابطال یا توقف انتخابات شعبی که در سرنوشت انتخابات تأثیر تعیین‌کننده دارد.
ماده ۹- چنانچه هیئت‌های نظارت استان به مواردی برخورد نمایند که در توقف و یا ابطال کلی و یا تغییر نتیجۀ انتخابات موثر باشند، نظر خود را با ذکر دلایل صورت‌جلسه نموده و همراه با مستندات، به هیئت‌مرکزی نظارت جهت بررسی و اظهارنظر و گزارش به شورای نگهبان ارسال می‌دارند.
ماده ۱۰- هیئت‌نظارت استان با موافقت هیئت‌مرکزی نظارت باید برای هر شهرستان هیئتی مرکب از سه نفر با شرایط مذکور در ماده (۲) به‌منظور نظارت بر انتخابات شهرستان‌ها، انتخاب و جهت صدور حکم به هیئت‌مرکزی نظارت معرفی نماید.
ماده ۱۱- هیئت‌مرکزی نظارت می‌تواند در صورت مشاهدۀ تخلف یا قصور ناظرین حوزۀ انتخابیه نسبت‌به برکناری و تعیین و معرفی جانشین آنان اقدام نماید.
ماده ۱۲- هیئت‌های نظارت شهرستان‌ها موظف‌اند افرادی را که واجد شرایط مذکور در ماده (۲) می‌باشند، به‌منظور نظارت بر انتخابات بخش‌ها انتخاب و جهت صدور حکم به هیئت‌نظارت استان معرفی نمایند.
ماده ۱۳- شورای نگهبان در هر مورد که صلاح بداند، می‌تواند رأساً تمام یا برخی از ناظرین را انتخاب نماید.
ماده ۱۴- فرمانداران و بخشداران موظف‌اند پس از دریافت اسامی هیئت‌های نظارت، از آن‌ها برای حضور در کلیۀ جلسات به‌منظور نظارت بر انتخابات دعوت به‌عمل آورند.
ماده ۱۵- در تمام مدتی که انتخابات برگزار می‌شود، هیئت‌مرکزی نظارت در تمام کشور و هیئت‌های پنج‌نفرۀ استان‌ها و هیئت‌های سه‌نفرۀ حوزه‌های فرعی بر کیفیت انتخابات نظارت کامل دارند و در هر مورد که سوء جریان یا تخلفی مشاهده کنند حسب مورد به فرمانداران و بخشداران اعلام و هیئت‌های اجرایی موظف‌اند بنا به نظر هیئت‌های مذکور طبق قانون انتخابات نسبت‌به رفع نواقص اقدام نمایند. هیئت‌های نظارت درصورتی‌که مقامات وزارت‌کشور نظرات آنان را ملحوظ ندارند مراتب را به شورای نگهبان گزارش خواهند کرد.
ماده ۱۶- هیئت‌های نظارت استان به کلیۀ گزارش‌هایی که از طرف هیئت‌های نظارت شهرستان‌ها، بخش‌ها و استانداری‌ها در زمینۀ انتخابات می‌رسد دقیقاً رسیدگی نموده و نسبت‌به مسائل مطروحه اظهارنظر کرده، مراتب را صورت‌جلسه می‌نمایند و حسب اهمیت موضوع به یکی از طرق زیر اقدام می‌کنند:
الف- اعلام‌نظر به استانداری جهت رفع نواقص.
ب- ارسال گزارش جامع به هیئت‌مرکزی نظارت.
ماده ۱۷- هیئت‌مرکزی نظارت حتی بدون اینکه شکایتی از سوء جریان انتخابات برسد باید با بررسی و دقت در گزارش‌هایی که وزارت‌کشور یا هیئت‌های نظارت از تفصیل جریان انتخابات می‌دهند، اعلام‌نظر نماید.
ماده ۱۸- هیئت‌مرکزی نظارت حق ابطال یا توقف انتخابات را ندارد؛ فقط باید مدارکی حاکی از عدم‌صحت یا لزوم متوقف‌ساختن آن را برای شورای نگهبان بفرستد تا شورا در مورد ابطال یا توقف آن نظر بدهد.
ماده ۱۹- نظر شورای نگهبان در مورد ابطال یا توقف انتخابات، قطعی و لازم‌الاجرا است.
تبصره- ادامۀ انتخابات در حوزه‌هایی که از طرف شورای نگهبان متوقف گردیده، بدون اعلام نظر ثانوی شورای نگهبان، وجهۀ قانونی ندارد و جز شورای نگهبان، هیچ مقام و مرجع دیگری حق ابطال یا توقف انتخابات را ندارد.
ماده ۲۰- شورای نگهبان می‌تواند انتخابات را مستقلاً در هریک از مراحل، در کل و یا در بعضی از مناطق حوزۀ انتخابیه، با ذکر دلیل باطل اعلام کند.
ماده ۲۱- درمواردی‌که هیئت سه‌نفرۀ نظارت بر انتخابات، نتایج انتخابات یک یا چند صندوق شعب اخذ رأی را منطبق با قانون تشخیص ندهد، موضوع را با ذکر دلیل از طریق فرماندار یا بخشدار مرکز حوزۀ انتخابیه در هیئت‌اجرایی محل مطرح خواهد کرد. درصورتی‌که هیئت‌اجرایی مذکور نظر هیئت سه‌نفره را نپذیرفت، مراتب به هیئت پنج‌نفرۀ استان احاله خواهد گردید و نظر این هیئت قطعی و لازم‌الاجرا است و در مواردی که هیئت‌نظارت استان وجود ندارد، به هیئت‌مرکزی احاله خواهد شد و نظر این هیئت قطعی و لازم‌الاجرا است.
ماده ۲۲- ناظر یا ناظرین شورای نگهبان در کلیۀ سطوح انتخابات (شعب ثبت‌نام و اخذ رأی، بخش، شهرستان و استان)، وظیفۀ مراقبت بر اجرای دقیق موازین قانونی را برعهده دارند و چنانچه مواردی از تخلف و یا تعلل را مشاهده نمایند، موظف‌اند با تذکر به مسئولین اجرایی مربوطه، جهت رفع موارد مذکور، پیگیری و نسبت‌به گزارش آن با رعایت سلسله‌مراتب اقدام نمایند.
ماده ۲۳- در کلیۀ مواردی‌که هریک از هیئت‌های اجرایی موظف‌اند یک نسخه از صورت جلسه یا نتیجۀ اقدامات خود را به وزارت‌کشور یا فرماندار یا بخشدار ارسال نمایند باید یک نسخه هم به هیئت‌نظارت مربوطه ارائه دهند و درمواردی‌که امضای هیئت‌های اجرایی پیش‌بینی شده است، امضای هیئت‌های نظارت شورای نگهبان نیز لازم است.
ماده ۲۴- در مورد تعیین تعداد ناظرین شعب ثبت‌نام و اخذ رأی، هیئت‌های نظارت منتخب شورای نگهبان، با اکثریت آرا تصمیم می‌گیرند.
ماده ۲۵- نحوۀ انجام وظیفۀ ناظرین شعب ثبت‌نام و اخذ رأی به‌شرح دستورالعمل ابلاغی هیئت‌مرکزی نظارت خواهد بود.
ماده ۲۶- وزارت‌کشور موظف است حداقل یک ماه قبل از صدور دستور انتخابات در هریک از حوزه‌های انتخابیه مراتب را به اطلاع و تأیید شورای نگهبان برساند.
این آیین‌نامه مشتمل بر بیست و شش ماده و هشت تبصره در جلسات مورخ ۲۳ و ۳۰ فروردین ۸۵ به تصویب شورای نگهبان رسیده است.
پی نوشت‌ها:
[۱-] مستند تصویب این آیین‌نامه، تبصره «۱» ماده (۹) «قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری»، اصلاحی ۱۲/ ۵/ ۱۳۶۱ است.
[۲-] این تبصره به اشتباه در متن مصوب با عنوان تبصره «۱» آمده است.