ماده واحده – مجلس شورای ملی عهدنامه‌های منعقده بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری ترکیه را که یکی مشتمل بر چهار ماده و دیگری مشتمل بر هشت ماده است و هر دو در تاریخ ۱۴ آبان ماه ۱۳۱۱ مطابق پنجم نوامبر ۱۹۳۲ در آنکارا با امضاء رسیده تصویب و اجازه مبادله نسخ صحه شده آنها را به دولت مید‌هد.
عهدنامه مودت بین ایران و ترکیه دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری ترکیه
نظر به اینکه به تحکیم روابط دوستی و برادری که خوشبختانه بین مملکتین موجود است مایل هستند تصمیم نمودند که مقررات مواد عهدنامه ودادیه و تامینیه مورخه ۲۲ آوریل ۱۹۲۶ را راجع به روابط عمومی مملکتین در عهدنامه ودادیه جدیدی تنظیم نمایند و برای این منظور اختیارداران خود را بشرح ذیل تعیین نمودند:
اعلیحضرت پادشاه ایران:
جناب اشرف میرزا محمدعلی خان فروغی وزیر امور خارجه
رئیس جمهور ترکیه:
جناب دکتر توفیق رشدی بیک وزیر امور خارجه و نماینده ازمیر
مشارالیهما پس از مبادله اعتبارنامه‌های خود که صحیح و معتبر شناخته شد نسبت به مواد ذیل موافقت حاصل نمودند:
ماده اول – صلح خلل‌ناپذیر و دوستی صمیمی دائمی بین مملکت شاهنشاهی ایران و جمهوری ترکیه و همچنین بین اتباع آنها برقرار خواهد بود.
ماده دوم – طرفین معظمین متعاهدین موافقت می کنند که نمایندگان سیاسی و قنسولی هر یک از طرفین به شرط معامله متقابله در خاک طرف متعاهد دیگر از رفتاری که موافق اصول و معمول حقوق عمومی بین‌المللی مقرر است کماکان بهره‌مند گردند. در هر حال رفتار مزبور به شرط معامله متقابله نباید دون رفتاری باشد که با نمایندگان سیاسی و قنسولی دولت کامله‌الوداد بعمل میاید.
ماده سوم – طرفین معظمین متعاهدین موافقت مینمایند که روابط قنسولی و تجاری و گمرکی و بحرپیمائی بین مملکتین و نیز شرایط توقف و اقامت اتباع خود را در خاک یکدیگر بوسیله قراردادهائی بر طبق اصول و معمول حقوق عمومی بین‌المللی و بر روی اساس معامله متقابله کاملا تنظیم نمایند.
ماده چهارم – این عهدنامه به تصویب خواهد رسید و نسخ مصوبه در اسرع اوقات ممکنه در طهران مبادله خواهد شد و از تاریخ مبادله نسخ مصوبه عهدنامة بموقع اجراء گذاشته می شود.
بناء علیهذا نمایندگان مختار طرفین این عهدنامه را امضاء و بمهر خود ممهور ساختند.
در آنکارا بتاریخ ۵ نوامبر ۱۹۳۲ در دو نسخه تحریر شد.
امضاء: دکتر ت. رشدی
امضاء: م. ع. فروغی
معاهده بین ایران و ترکیه
دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری ترکیه
نظر به اینکه به تحکیم روابط دوستی صمیمی که خوشبختانه بین مملکتین موجود است مایل می باشند و تعیین شرایط مادی روابط سیاسی و اقتصادی خود را لازم میدانند مصمم شدند که عهدنامه ودادیه و تامینیه مورخه ۲۲ آوریل ۱۹۲۶(اول اردیبهشت ۱۳۰۵) را تجدید نمایند و برای این مقصود اختیارداران خود را بشرح ذیل معین نمودند:
اعلیحضرت شاهنشاه ایران: -جناب اشرف میرزا محمدعلی خان فروغی وزیر امور خارجه
-رئیس جمهوری ترکیه: جناب دکتر توفیق رشدی بیک وزیر امور خارجه و نماینده ازمیر
– مشارالیهما پس از مبادله اختیارنامه های خود که صحیح و معتبر شناخته شد در مقررات ذیل موافقت حاصل نمودند:
ماده اول – در صورت وقوع عملیات نظامی از طرف یک یا چند دولت ثالث نسبت بیکی از دولتین معظمتین متعاهدتین طرف متعاهد دیگر متعهد است‌که بیطرفی را نسبت به متعاهد خود محفوظ بدارد.
ماده دوم – هر یک از متعاهدین تقبل می نمایند که از حمله نسبت به متعاهد دیگر خودداری کرده و در هیچ نوع اتحاد یا ائتلاف سیاسی یا اقتصادی یا مالی که از طرف یک یا چند دولت ثالث بر ضد طرف متعاهد دیگر یا بر ضد امنیت نظامی و بحری آن منعقد شده باشد شرکت نجوید.
هم چنین هر یک از متعاهدین تقبل می نماید که در هیچ نوع عملیات خصمانه که از طرف یک یا چند دولت ثالث بر ضد طرف متعاهد دیگر وقوع یابد مشارکت ننماید.
ماده سوم – در صورتی که یک یا چند دولت ثالث در موقع جنگ با یکی از متعاهدین معظمین بیطرفی متعاهد دیگر را تعرض «نقض» کرده و از خاک آن مملکت قشون و اسلحه و مهمات جنگی عبور دهد و یا بخواهد آذوقه و چهارپایان و کلیه هر چیزی که برای جنگ لازم باشد در آن مملکت تهیه نماید و یا قشون خود را که عقب‌نشینی می نماید از آنجا عبور دهد و یا سکنه مملکت بیطرف را برای مقاصد نظامی خود تشویق و وادار بقیام بکند و یا در خاک مملکت بیطرف استکشافات نظامی بعمل آورد متعاهد بیطرف ملزم است که با قوای مسلحه خود از عملیات مذکوره جلوگیری کرده و بیطرفی خود را حفظ نماید.
ماده چهارم – در صورتی که یکی از متعاهدین مورد عملیات خصمانه یک یا چند دولت ثالث واقع شود متعاهد دیگر تمام کوشش خود را برای اصلاح وضعیت مزبوره بعمل خواهد آورد.
هر گاه با وجود تمام مساعی مبذوله باز وقوع جنگ حتمی گردد متعاهدین تقبل می کنند که وضعیت را به دقت و با روح محبت و خیرخواهی تحت مطالعه درآورند تا اینکه راه حلی که موافق منافع عالیه آنها باشد پیدا نمایند.
ماده پنجم – طرفین معظمین متعاهدین تعهد مینمایند که تشکیل و توقف تاسیسات و دستجاتی را که مقصد آن ها بر هم زدن صلح و امنیت مملکت متعاهد و یا تغییر حکومت آن باشد در خاک خود اجازه نداده و همچنین اشخاص و یا دستجاتی را که بوسیله تبلیغات یا سائر وسائل در صدد مبارزه با مملکت متعاهد دیگر باشد ممنوع از توقف در خاک خود بدارند.
ماده ششم – طرفین معظمین متعاهدین موافقت مینمایند که در اسرع اوقات ممکنه شرایط تعاون اقتصادی نزدیک خود را تنظیم نمایند.
بدیهی است که انتخاب و تنظیم وسائل اجراء تعاون اقتصادی مزبور و همچنین مسئله ترانزیت آزاد از خاک طرفین و ایجاد هر نوع وسائل ارتباطیه بین مملکتین تحت مطالعه دقیق متخصصین صلاحیتداری قرار خواهد گرفت که طرفین متعاهدین معین خواهند نمود.
ماده هفتم – مسلم است که خارج از حدود تقبلات متقابله که در این عهدنامه معین شده است هر یک از طرفین معظمین متعاهدین در روابط خود با دول ثالث آزادی مطلق خواهد داشت.
ماده هشتم – این عهدنامه به تصویب خواهد رسید و نسخ مصوبه آن در اسرع اوقات ممکنه در طهران مبادله خواهد شد. عهدنامه بلافاصله پس از مبادله نسخ مصوبه بموقع اجراء گذارده می شود و در مدت پنج سال معتبر خواهد بود.
– چنانچه یکی از طرفین معظمین متعاهدین ۶ ماه قبل از انقضاء مدت ۵ سال فوق تصمیم خود را به خاتمه دادن به این عهدنامه بطرف دیگر اخطار نکند یک سال دیگر به خودی خود به اعتبار آن افزوده می شود و در هر حال الغاء عهدنامه قبل از انقضاء مدت شش ماه از تاریخ اخطار عملی نخواهد گردید.
– بناء علیهذا اختیارداران طرفین این عهدنامه را امضاء و به مهر خود ممهور ساختند.
در آنکارا در تاریخ ۵ نوامبر ۱۹۳۲ در دو نسخه تحریر شد.
امضاء: دکتر ت. رشدی
امضاء: م. ع. فروغی
اجازه مبادله عهدنامه های مودت و تامینیه بین دولتین ایران و ترکیه بشرح فوق در جلسه ۱۳ دی ماه ۱۳ داده شده است.
رئیس مجلس شورای ملی – دادگر