فصل اول – کلیات
ماده ۱ )- شرکت سهامی بانک توسعه صادرات بمنظور کمک بصادرات کشور برای مدت نامحدود تأسیس میشود.
ماده ۲ – مرکز بانک در تهران است بانک میتواند در داخل و خارج کشور شعبه و نمایندگیهائی تأسیس نماید.
فصل دوم – سرمایه و اندوخته
ماده ۳ – سرمایه بانک دویست و هفتاد و پنج میلیون ریال خواهد بود که بدو هزار و هفتصد و پنجاه سهم یکصد هزار ریالی بانام تقسیم میشود. هزار و ششصد و پنجاه سهم از طرف بانک ملی ایران و پانصد و پنجاه سهم از طرف شرکت سهامی بیمه ایران و پانصد و پنجاه سهم از طرف سازمان برنامه تعهد گردیده و دویست و بیست میلیون ریال آن پرداخت و بقیه پس از تصویب این قانون از طرف کمیسیون مشترک مجلسین باید از طرف صاحبان سهام پرداخت شود.
تبصره – سهام بانک قابل انتقال است ولی همواره باید ۵۱ درصد آن در اختیار دولت یا مؤسساتی که با سرمایه دولت تشکیل شده‌اند باشند.
ماده ۴ – علاوه بر اندوخته‌های قانونی همه‌ساله ده درصد از سود ویژه بانک برای اندوخته احتیاطی اختصاص داده میشود تا موقعی که اندوخته مزبور معادل سرمایه بانک بشود. بعد از آن افزایش اندوخته احتیاطی با تصویب مجمع عمومی است .
مدیرعامل بانک میتواند برداشت مبالغ دیگری را از محل سود ویژه سالیانه برای افزایش اندوخته احتیاطی با فراهم آوردن اندوخته‌های دیگری بمجمع عمومی پیشنهاد کند.
فصل سوم – وظائف و عملیات بانک
ماده ۵ )- وظیفه اساسی بانک عبارت است از تشویق و توسعه صادرات و تطبیق اقسام مواد صادراتی با استانداردهای بین‌المللی و راهنمائی صادرکنندگان به بازارهای فروش در خارج و بهبود وضع کالاهای صادراتی کشور و بطور کلی توسعه تجارت خارجی ایران در قسمت صادرات.
ماده ۶ )- بانک توسعه صادرات بمنظور اجرای وظائف مندرج در ماده ۵ میتواند عملیات ذیل را انجام دهد:
الف – دادن اعتبار و کمک به اشخاص یا مؤسساتی که محصولات ایران را صادر میکنند.
ب) – کمک باشخاص یا مؤسساتی که محصولات ایران را برای صدور آماده کنند. یا آنها را بمنظور صدور بمواد ساخته یا نیمه‌ساخته تبدیل نمایند و یا مواد صادراتی را با استانداردهای بین‌المللی منطبق نمایند.
ج) – کمک باشخاص یا مؤسساتی که برای تهیه و لوازم بسته‌بندی و ضد عفونی کردن و جور کردن کالاهای صادراتی اقدام مینمایند.
د) – تطبیق کالاهای صادراتی با نمونه و نظارت در بسته‌بندی و حمل و توزیع آنها و صدور گواهینامه برای انجام این منظور و یا تأسیس مؤسسات نظارت برای اجرای بندهای الف – ب – ج – د.
ه) – ایجاد انبارهای رسمی که دارای اجازه صدور برگهای باوری و صدور برگ رسمی انبار warrant باشند انبارهای مذکور باید بر طبق مشخصات استاندارد های بین‌المللی دائر شود.
ماده ۷) – بانک صادرات میتواند شرکتها و یا بنگاههائی برای انجام عملیات مندرج در ماده ۶ یا بتأسیس آنها کمک نموده و یا در تأسیس آنها مشارکت و یا سهام شرکتهائی که عملیات مذکور را انجام میدهند خریداری نماید.
تبصره- بانک توسعه صادرات میتواند سهام شرکتهای مندرج در ماده ۶ را که خود تأسیس نموده یا در تأسیس آن مشارکت کرده است بمعرض فروش بگذارد.
ماده ۸ – بانک میتواند علاوه بر قبول سپرده و افتتاح حساب جاری برای اشخاص و مؤسسات همه گونه عملیات مجاز بانکی و ارزی در حدود وظائف مندرج در مواد ۶ و ۷ انجام دهد.
ماده ۹ – در مواردی که بانک در مقابل وثیقه کالای صادراتی وام یا اعتبار میدهد حداکثر وام یا اعتبار مزبور نباید از شصت درصد ارزش کالای مورد وثیقه بنرخ روز تجاوز کند.
ماده ۱۰ – مجموع وجوهی که بانک برای ایجاد و تأسیس شرکتها و بنگاههای مندرج در ماده ۶ یا برای اعطای کمک و تسهیلات طویل‌المدت به آنها بکار میاندازند نباید از ۲۵ درصد سرمایه پرداخته شده بانک تجاوز کند.
تبصره ۱ – معاملات طویل‌المدت بانک باید در مقابل کافی و بر طبق آئین‌نامه انجام گیرد.
تبصره ۲ – معاملات کوتاه‌مدت بانک در مقابل تضمین کافی و تعهدات دو امضائی و مطابق اصول بانکی با رعایت آئین‌نامه‌های مربوط انجام خواهد گرفت.
فصل چهارم – ارکان بانک صادرات
ماده ۱۱ – بانک دارای ارکان ذیل میباشد:
الف – مجمع عمومی صاحبان سهام.
ب – شورای عالی بانک.
ج – هیئت مدیره.
د – بازرسان.
الف – مجمع عمومی صاحبان سهام
ماده ۱۲ – مجمع عمومی ممکن است بطور عادی یا فوق‌العاده تشکیل گردد. مجمع عمومی سالیانه یکبار بدعوت مدیر عامل بانک در مرکز منعقد میشود تاریخ انعقاد مجمع عمومی منوط بتصمیم مدیر عامل است ولی در هر حال نباید پس از ۳۱ تیر سال بعد باشد مجمع عمومی فوق‌العاده به درخواست مدیر عامل یا بازرسان یا شورایعالی بانک یا یک‌پنجم صاحبان سهام بانک دعوت میشود. دستور جلسه مجمع عمومی فوق‌العاده را پیشنهاد کننده تعیین خواهد کرد و مدیر عامل موظف است منتها در ظرف ده روز پس از دریافت تقاضا آگهی مجمع عمومی را در مجله رسمی کشور و یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار طهران چاپ کند در آگهی باید محل و تاریخ و ساعت انعقاد مجمع و همچنین دستور جلسه ذکر شود.
ب – شورای عالی بانک
ماده ۱۳ – شورای عالی بانک مرکب از هفت نفر خواهد بود بشرح زیر:
وزیر اقتصاد یا قائم‌مقام او پنج نفر دیگر بانتخاب مجمع عمومی صاحبان سهام برای مدت ۳ سال و مدیر عامل بانک.
صاحبان یک پنجم سهام حق انتخاب یک نفر عضو خواهند داشت.
تبصره – پنجنفر عضو شورا که از طرف مجمع عمومی انتخاب میشوند باید دارای اطلاعات بانکی و اقتصادی باشند و تجدید انتخاب آنها مانعی نخواهد داشت.
ماده ۱۴ – شورایعالی بانک توسعه صادرات یکنفر را برای مدت یک سال از بین خود بعنوان رئیس انتخاب میکند.
جلسه شورایعالی لااقل ماهانه یک بار و در مواقع ضروری بطور فوق‌العاده بدعوت هیئت مدیره بانک تشکیل خواهد شد.
ماده ۱۵ – برای رسمیت یافتن جلسات شورایعالی حضور اکثریت آن لازم بوده و بهر حال برای اخذ تصمیم چهار رأی ضروری خواهد بود و باید صورت جلسه بامضای اعضاء حاضر برسد.
ماده ۱۶ – اعضای شورایعالی دارای حقوق و مقرری ثابت نبوده و فقط برای هر جلسه که در شورا حاضر شوند برای هر یک از اعضاء و رئیس باستثنای مدیر عامل بر طبق آئین‌نامه حق‌الزحمه حضور معلوم و پرداخت میشود.
وظائف شورای عالی بانک
ماده ۱۷ – وظائف شورایعالی بانک بشرح زیر است:
الف – رسیدگی به بودجه و تصویب آن.
ب – تصویب آئین‌نامه‌های معاملاتی و استخدامی و غیره که از طرف هیئت مدیره شورایعالی پیشنهاد میشود .
تبصره – هیئت مدیره مکلف است آئین‌نامه‌های معاملاتی و استخدامی اولیه را از تاریخ ابلاغ این قانون در ظرف دو ماه بشورایعالی بانک پیشنهاد و شورا نیز مکلف است در ظرف یک ماه آئین‌نامه های مزبور را رسیدگی و تصویب نماید.
ج – تعیین حقوق مقرری هیئت مدیره و بازرسان بانک.
د – اجازه تأسیس شعب و مؤسسات و شرکتهای تابعه در داخل و خارج کشور به پیشنهاد هیئت مدیره.
ه – اظهار نظر نسبت بموضوعاتی که از طرف هیئت مدیره بانک برای شورا فرستاده میشود.
و – مراقبت در تعیین روش و سیاست اعتباری بانک.
ز – اجازه معاملاتی که بطور استثناء بنرخی کمتر از نرخ معمولی با مشتریان انجام میگیرد و تصمیم نسبت بمطالبات مشکوک و غیر قابل وصول.
ماده ۱۸ – شورایعالی حق دارد اطلاعات مربوط بامور بانک را که برای انجام وظائف خود لازم میداند از هیئت مدیره و بازرسان بخواهد.
ج – هیئت مدیره
ماده ۱۹ – هیئت مدیره مرکب از سه نفر خواهد بود که از طرف مجمع عمومی صاحبان سهام برای مدت سه سال انتخاب و یکی از آنها بعنوان رئیس هیئت و مدیر عامل به تصویب مجمع عمومی تعیین میگردد.
ماده ۲۰ – هیئت مدیره ممکن است پس از پایان مدت تصدی مجدداً انتخاب شوند.
وظائف هیئت مدیره
ماده ۲۱ – تهیه بودجه و آئین‌نامه‌های معاملاتی و استخدامی و غیره برای پیشنهاد به شورای عالی.
ماده ۲۲ – رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل میتواند به مسئولیت خود قسمتی از اختیارات خود را باعضاء هیئت مدیره و یا رؤسای قسمتها و ادارات بدهد.
ماده ۲۳ – کلیه کارهائی که ایجاد تعهد مالی برای بانک مینماید باید علاوه بر امضای مدیر عامل بامضای یک نفر دیگر از اعضای هیئت مدیره برسد.
ماده ۲۴ – استخدام و عزل و نصب کارمندان و مستخدمین و بطور کلی تمام امور داخلی در حدود آئین‌نامه‌ها و بودجه مصوب شورایعالی با مدیر عامل بانک میباشد.
ماده ۲۵ – در مقابل دادگاه‌ها مدیر عامل بانک شخصاً یا توسط کسانی که انتخاب میکند نماینده بانک خواهد بود و بطور کلی در تمام موارد نمایندگی بانک با مدیر عامل است.
ماده ۲۶ – هیئت مدیره بانک باید تبعه ایران بوده و نمی‌تواند هیچ شغل دولتی یا آزاد دیگر داشته و یا بهر عنوان دیگر سهیم و یا ذینفع در بنگاههای بازرگانی باشند.
ماده ۲۷ – مدیر عامل بازرسان را از کلیه تصمیمات شورایعالی آگاه خواهد ساخت.
ماده ۲۸ – در غیاب مدیر عامل یکی از اعضای هیئت مدیره بانتخاب مدیر عامل امور مربوطه بانک را اداره مینماید در این صورت باید کلیه کارهائی که ایجاد تعهد مالی نماید بامضای اعضای هیئت مدیره باشد و میتواند اجازه امضاء باشخاص دیگر بدهند.
ماده ۲۹ – جلسات هیئت مدیره هفته یک روز برای رسیدگی بامور مربوطه بانک تشکیل میشود صورتجلسات هیئت مدیره باید بامضای اعضای هیئت مدیره برسد.
د – هیات بازرسان بانک
ماده ۳۰ – بانک دو نفر بازرس خواهد داشت که مجمع عمومی صاحبان سهام از اشخاصی که در امور بانکی و محاسباتی سوابق ممتد داشته باشند برای مدت یک سال انتخاب مینماید.
ماده ۳۱ – بازرسان حق مداخله مستقیم در امور جاری بانک ندارند ولی میتوانند نظریات خود را کتباً بمدیر عامل اطلاع دهند.
ماده ۳۲ – بازرسان باید مراقبت نمایند که امور بانک طبق قوانین و مقررات این اساسنامه انجام گردد و برای این منظور حق نظارت در تمام امور و عملیات بانک را داشته و میتوانند هر گونه اطلاعی را که لازم دارند خواسته و مستقیماً یا توسط نماینده که از اعضای خود بانک یا خارج انتخاب میکنند به دفاتر و نوشتجات بانک رسیدگی نمایند.
ماده ۳۳ – بازرسان مخصوصاً باید وظایف ذیل را انجام دهند:
1 – رسیدگی به دفاتر و حسابها و موجودیهای نقدی و اوراق بهادار.
2 – رسیدگی به ترازنامه و حساب سود و زیان بانک و تنظیم گزارش از چگونگی عملیات بانک برای تقدیم بمجمع عمومی صاحبان سهام.
فصل پنجم – ترازنامه و تقسیم سود
ماده ۳۴ – سالی مالی بانک از اول فروردین ماه تا پایان اسفند ماه هر سال خواهد بود.
هیئت مدیره ترازنامه عملیات سالیانه بانک و سود و زیان آنرا تهیه و یک نسخه از آنرا لااقل بیست روز قبل از تشکیل مجمع عمومی تسلیم بازرسان مینماید و بازرسان باید گزارش و نظریات خود را ده روز قبل از تشکیل مجمع عمومی تهیه و بمدیر عامل تسلیم نمایند تا بضمیمه ترازنامه تقدیم مجمع عمومی گردد.
تصویب ترازنامه از مجمع عمومی برای هیئت مدیره بمنزله مفاصا حساب خواهد بود.
ماده ۳۵ – ارزیابی دارائی در ترازنامه بشرح ذیل خواهد بود: سهام و اوراق بهادار به بهای خرید مگر اینکه در تاریخ تنظیم ترازنامه بهای روز کمتر از خرید باشد که در این صورت بهای روز ملاک ارزیابی خواهد‌بود.
امور غیر منقول باید ببهای تمام شده محسوب شود ولی بانک مکلف است سالیانه ده درصد از بهای اولیه اموال را بحساب استهلاک منظور کند.
اثاثیه و تعمیرات و ملزومات باید سالیانه تماماً مستهلک شود.
سود ویژه پس از کسر مالیات و پاداش و اندوخته قانونی و اندوخته‌های مصوب مجمع عمومی بین صاحبان سهام تقسیم خواهد شد.
تبصره – ممکن است قسمتی از سود ویژه به تصویب مجمع عمومی به سال بعد نقل داده شود.
ماده ۳۶ – سود قابل تقسیم باید منتهی در ظرف یک ماه از تاریخی که ترازنامه به تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام میرسد در اختیار دارندگان سهام گذارده شود.
فصل ششم – مقررات مختلف
ماده ۳۷ – کارکنان بانک در مدت تصدی خود نمیتوانند اقدام به معاملات بازرگانی نموده یا عضویت شرکت ها و بنگاههای تجارتی را قبول نمایند.
ماده ۳۸ – در مواردی که در این اساسنامه پیش‌بینی نشده است طبق قانون تجارت و قانون بانکداری رفتار خواهد شد جز در مورد انحلال.
ماده ۳۹ – بانک توسعه صادرات از پرداخت حق‌الثبت معاف است.
چون بموجب قانون تمدید مدت قانون الغاء کلیه لوایح مصوب آقای دکتر مصدق ناشیه از اختیارات لوایحی که ظرف مدت معینه در قانون تقدیم و به تصویب کمیسیونهای مشترک برسد تا تصویب نهائی مجلسین قابل اجرا خواهد بود بنا بر این اساسنامه بانک توسعه صادرات که در تاریخ ۲۶/۴/۳۴ به تصویب کمیسیونهای مشترک مجلسین رسیده موقتاً قابل اجرا میباشد.
رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت
رئیس مجلس سنا – سید حسن تقی‌زاده