ماده واحده) مجلسین قرارداد پیوست را مشتمل بر ۴۴ ماده و یک پروتکل و سه ضمیمه که راجع به انتظامات مرزی ایران و شوروی و ترتیب تصفیه اختلافات و حوادث در مرز بین دولتین در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ماه ۱۳۳۶ برابر با ۱۴ مه یکهزار و نهصد و پنجاه و هفت در مسکو امضاء گردیده تصویب نموده و اجازه مبادله آن را میدهد.
قانون فوق که مشتمل بر ماده واحده و متن قرارداد ضمیمه است در جلسه پنجشنبه بیست و نهم خردادماه یکهزار و سیصد و سی و هفت به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
نایب رئیس مجلس شورای ملی – دکتر عمید
قانون بالا در جلسه ۱۳۳۷.۲.۲۰ به تصویب مجلس سنا رسیده است.
قرارداد بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
راجع به انتظامات مرزی ایران و شوروی و ترتیب تصفیه اختلافات و حوادث در مرز
دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی نظر باین که مایلند انتظامات در مرز ایران و اتحاد جماهیر شوروی حفظ شود و‌از بروز هر گونه اختلافات و حوادث جلوگیری بعمل آید و در صورت وقوع در رسیدگی و تصفیه آن تسهیل و تسریع شود عقد قرارداد زیر را لازم شمرده و نمایندگان مختار خود را به قرار ذیل تعیین نموده‌اند:
از طرف دولت شاهنشاهی ایران
تیمسار سپهبد امان‌الله جهانبانی سناتور.
از طرف دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی.
جناب آقای آرلف‌پاول دیمتریویچ وزیر مختار اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی.
نمایندگان پس از ارائه اختیارنامه‌های خود که در کمال صحت و اعتبار بوده در مقررات ذیل موافقت نمودند.
فصل اول- عبور خط مرز و مراقبت از علائم و نوار تراشیده مرزی
ماده اول
خط مرزی مملکتی بین ایران و شوروی بطریقی عبور مینماید که در موافقتنامه حل مسائل مرزی و مالی بین ایران و شوروی مورخ ۲ دسامبر ۱۹۵۴ تثبیت و توسط پروتکل الحاقی به این موافقتنامه (پروتکل تثبیت مرز بین ایران و شوروی در دریاچه‌های پشت سدهای رودخانه ارس مورخ ۷ مه (۱۹۷۰) – تغییر یافته است و نیز طبق اسناد زیر:
اول – اسناد پروتکل شرح عبور خط مرز بین ایران و شوروی از علامت سه‌جانبی که در ملتقای مرزهای ایران و شوروی و ترکیه نصب گردیده و تا علامت سه‌جانبی که در ملتقای مرزهای ایران و شوروی و افغانستان مستقر میباشد (مورخ ۱۱ آوریل ۱۹۵۷(-همچنین ضمائم و اسناد تکمیلی و پروتکل شرح مزبور که از این قرار است:
الف – آلبوم نقشه‌ها و شمای مختصات ژئودزی علائم مرزی سرحدات مملکتی ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی.
ب – پروتکلهای علائم مرزی با شمای کروکی که در پشت آن ترسیم شده است.
ج – جزوه مختصات علائم مرزی.
د – فهرست علائم مرزی.
دوم – اسناد مربوط به علامت مرزی سه‌جانبی نصب شده در ملتقای مرزهای ایران و شوروی و ترکیه که بتاریخ ۱۵ اکتبر ۱۹۵۶ در دیم قشلاق امضاء شده است.
سوم – اسناد مربوط بعلامت مرزی سه‌جانبی نصب شده در ملتقای مرزهای ایران و شوروی و افغانستان که در تاریخ ۳۰ ژوئن ۱۹۴۸ در سرخس امضاء شده است.
چهارم – اسناد مربوط به پروتکل شرح مسیر خط مرز بین ایران و شوروی در دریاچه‌های پشت سدهای رودخانه ارس مورخ ۵ دسامبر ۱۹۷۰ و ضمائم آن:
الف – آلبوم نقشه‌ها و شمای مختصات ژئودزی علائم مرزی بسرحدات ایران و شوروی در دریاچه‌های پشت سدهای رودخانه ارس.
ب – پروتکلهای علائم مرزی نصب شده در این خط مرز با شمای کروکی که در پشت آن ترسیم شده است.
پنجم – ضمائم و اسناد تکمیلی دیگری که در مدت اجرای این پروتکل ممکن است تنظیم شود.
خط مرزی که طبق اسناد فوق تعیین شده است در سطح قائم ماربر آن مرزهای هوایی و زیرزمینی را نیز مشخص مینماید.
این خط مرز در پروتکل حاضر با کلمه «مرز» یا «خط مرز» یعنی خط مرز مملکتی بین ایران و شوروی که در سالهای ۱۹۵۵ – ۱۹۵۶ و ۱۹۷۰ – تعیین یا‌مجدداً تعیین شده است نامیده میشود.
ماده دوم:
طرفین متعاهدین وظیفه دارند علائم مرزی را که برای تشخیص مرز بین ایران و شوروی برقرار گردیده و همچنین نوار تراشیده مرز را بوضعی نگاهداری بکنند که محل استقرار و شکل و فرم و اندازه و رنگ‌آمیزی ستونها و علائم و وضع کپه‌های مرزی و همچنین عرض نوار تراشیده و دائر نگاهداشتن آن با سوابقی که در اسناد تعیین و تجدید تعیین مرز مورخ ۱۱ آوریل ۱۹۵۷ برابر ۲۲ فروردین ۱۳۳۶ و ۵ دسامبر ۱۹۷۰ برابر ۱۴ آذر ماه ۱۳۴۹ تشریح شده است تطبیق داشته باشد.
ماده سوم
مراقبت از علائم و نوارهای تراشیده خط مرز بدین طریق بعهده طرفین متعاهدتین واگذار میشود:
1- مراقبت از ستونهای مرزی و قسمتهائی از نوار تراشیده که در قلمرو و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی واقع شده بعهده طرف شوروی خواهد بود.
2- مراقبت از ستونهای مرزی و قسمتهائی از نوار تراشیده که در قلمرو کشور شاهنشاهی ایران واقع شده بعهده طرف ایران خواهد بود.
3- مراقبت از مراکز علائم مرزی که روی خود خط مرز واقع گردیده بدین طریق تقسیم میشود:
الف – مراکز علائم مرزی با نمرات فرد بر عهده طرف ایران.
ب – مراکز علائم مرزی با نمرات زوج بر عهده طرف اتحاد شوروی خواهد بود.
4- مراقبت از علائم مرزی که بصورت ستونهای منفرد بر روی بریدگی های دشوار رس نصب شده‌اند طرفی عهده‌دار خواهد بود که دست یافتن بدان علائم در قلمرو آن طرف سهلتر باشد.
5 – مراقبت از علائم مرزی جدیدالنصب در دریاچه پشت سد مخزنی ارس شماره ۹/۱ و ۱۰ – ۱۰/۲ – ۱۰/۲ و ۱۰/۳ و ۱۱ – ۱۱/۱ – ۱۱/۲ -۱۱/۳ – ۱۱/۴ و ۱۲ – ۱۲/۱ – ۱۲/۲ – ۱۲/۳ – ۱۲/۴ – ۱۲/۵ – ۱۲/۶ – ۱۲/۷ – ۱۲/۸ – ۱۲/۹ – ۱۲/۱۰ – ۱۲/۱۱ – ۱۲/۱۲ و ۱۳ و ۱۴ -۱۴/۱ و ۱۵ و ۱۶ – ۱۶/۱ – ۱۶/۲ – ۱۶/۳ و ۱۷ و ۱۸ و دریاچه پشت سد انحرافی میل و مغان در رودخانه ارس شمارة ۵۰/۱ – ۵۰/۲ – ۵۰/۳ – ۵۱- بترتیب ذیل بین طرفین متعاهدین تقسیم میشود:
الف – مراقبت از ستونها و ستونهای محوری علائم مرزی نصب شده در قلمرو شوروی از طرف مقامات مربوطه مرزی شوروی انجام میشود.
ب – مراقبت از ستونهای محوری علائم مرزی نصب شده در قلمرو ایران از طرف مقامات مربوطه مرزی ایران انجام میشود.
ج – مراقبت از ستونهای علائم مرزی ۱۲/۴ – ۱۲/۶ – ۱۲/۸ – ۱۲/۱۰ – ۱۲/۱۲ – ۵۰/۱ و ۵۰/۳ و از علائم مرزی (گوی شناور) شماره ۱۴ و ۱۶ -۱۶/۱ – ۱۶/۳ نصب شده در خط مرز بعهده طرف شوروی خواهد بود.
د – مراقبت از علائم مرزی شماره ۱۲/۵ – ۱۲/۷ – ۱۲/۹ – ۱۲/۱۱ – ۵۰/۲ از علائم مرزی (گوی شناور) شماره ۱۳ و ۴/۱ و ۱۵ و ۱۶/۲ نصب شده در خط مرز بعهده طرف ایران خواهد بود.
ه – مراقبت از مراکز علائم مرزی شماره ۱۷ و ۵۱ نصب شده در خط مرز بعهده طرف شوروی میباشد.
و – مراقبت از مراکز علامت شماره ۱۸ نصب شده در خط مرز بعهده طرف ایران میباشد.
6- تجدید ساختمان و تعمیر اساسی علائم مرزی ذکر شده در فقرات «ج» و «د» «ه» و «و» را دو طرف بطور مشترک انجام میدهند و هزینه ساختمان و تعمیرات بطور مساوی تقسیم میگردد.
ماده چهارم
1- بازرسی وضعیت و محل نصب علائم مرزی و همچنین نوارهای تراشیده مرزی طبق ماده (۳) بنا به صوابدید و بوسیله مصادر امور هر یک از طرفین متعاهدتین انجام شود. مع‌الوصف بغیر از بازرسیهای یک جانبه طرفین متعاهدتین سالانه مکلف باجرای بازرسی های مشترک علائم‌مرزی و نوار تراشیده خواهند بود.
2- بازرسی مشترک علائم و نوارهای تراشیده مرزی هر سال در ماههای مرداد و شهریور (اوت و سپتامبر) انجام میشود. تاریخ آغاز بازرسیهای مشترک با موافقت نظر مصادر امور طرفین متعاهدین هر دفعه تعیین میشود.
3- در صورتی که بازرسی فوق‌العاده علائم مرزی و یا نوار تراشیده را یکی از طرفین متعاهدتین در همان سال لازم بداند مراتب را کتباً بطرف دیگر اعلام میدارد و تاریخ آغاز بازرسی مشترک نباید بیش از ده روز از موعد تسلیم اعلامیه تجاوز نماید
نتیجه بازرسی نمایندگان طرفین در صورت مجلس عمل قید و در دو نسخه به زبان فارسی و روسی تنظیم میگردد.
ماده پنجم
۱- در صورت از بین رفتن و خراب شدن یا معیوب شدن ستونهای مرزی مصادر امور طرفی که ستونها در قلمرو آن طرف و واقع شده یا طبق ماده (۳) بستگی بآن طرف دارد برای تجدید یا تعمیر آنها اقدامات فوری مینمایند و برای آغاز کار اقلاً دهروز قبل کتباً طرف دیگر را آگاه میسازند.
۲- تجدید ستونهای مرزی از بین رفته یا خراب شده یا معیوب شده بوسیله مأمورین یک طرف متعاهد در حضور نمایندگان طرف دیگر انجام میشود و راجع بنصب مجدد ستون مرزی نمایندگان مصادر امور طرفین متعاهدتین صورتجلسه عمل را در دو نسخه بزبان فارسی و روسی تنظیم مینمایند
ستونهای تجدید شده یا نمونه‌ای که در ماده (۱) اسناد تعیین و تجدید تعیین مرز ایران و شوروی معین شده باید تطبیق نماید.
۳- در موقع تجدید علامت مرزی یا ستون مرزی مراقبت میشود که محل نصب آن تغییر نکند در صورتی که محل علامت یا ستون مرزی از بین رفته مشخص نباشد مصادر امور متعاهدتین ملزم هستند در موقع برقراری مجدد آن از اسناد و مدارک تعیین و تجدید تعیین مرز که در ماده (۱) این قرارداد بدان اشاره شده استفاده نمایند. مشخصات مذکوره در اسناد فوق بایستی در محل مورد بررسی و اندازه‌گیری قرار گیرد.
۴ – در قسمتهای مرز آبی محل ستونها و علائم (گوی شناور) مرزی که بر اثر سیل معیوب یا منهدم شده و تجدید یا تعمیر میشود ممکن است تغییر داده شود مشروط بر این که در خود مسیر خط مرز تغییراتی پیدا نشود.
ستونها و علائم (گوی شناور) فوق را در نقاط جدیدی باید نصب کرد که از دستبرد طبیعت مصون باشد.
تغییرات فوق در محل ستونها و علائم (گوی شناور) مرز آبی با موافقت طرفین متعاهدین انجام میشود. تغییر محل ستونها و علائم مرزی روی بریدگیهای آب شور نیز در صورت لزوم اجازه داده میشود.
در صورت وقوع چنین تغییری طرفین متعاهدین پروتکل علائم مرزی و شمای کروکی آن را از لحاظ فرم و موضوع مطابق سایر اسناد مربوط به تعیین و تجدید مرز تنظیم و ضمیمه آن مینمایند.
۵- در صورت لزوم مصادر امور طرفین متعاهدتین میتوانند با موافقت یکدیگر علائم تکمیلی جدیدی روی خط مرز ایجاد نمایند بدون این که مسیر خط مرز را تغییر دهند و برای این قبیل علائم اسناد لازم را که شرایط آن در بند (۴) این ماده پیش‌بینی شده است تنظیم مینمایند.
علائم تکمیلی که روی مرز نصب میشود مطابق نمونه‌های همان علائمی خواهد بود که در تعیین و تجدید تعیین مرز ایران و شوروی در سالهای ۱۳۳۴- ۱۳۳۵ برابر ۱۹۵۵ – ۱۹۵۶ انتخاب شده است و همچنین نمونه‌های علائمی که در تعیین مرز ایران و شوروی در سال ۱۹۷۰ انتخاب شده است.
۶- تعمیر ستونهای مرزی که طبق ماده (۳) مربوط بیکی از طرفین است بوسیله همان طرف مستقلاً بدون شرکت مصادر امور طرف دیگر انجام میشود.
۷- در صورتی که مصادر امور یکی از طرفین خرابی یا نقصی در ستون و علامت (گوی شناور) مرزی که در قلمرو طرف دیگر واقع یا مسئول مراقبت از آن طرف دیگر باشد مشاهده نمایند مصادر امور طرف دیگر را آگاه میسازند که در تعمیر یا تجدید ستون یا علامت (گوی شناور) مذکور اقدام‌نمایند. مقامات مربوطه طرفی که در قلمرو آن انهدام یا خرابی یا نقیصه ستون و علامت (گوی شناور) مرزی مشاهده شده است موظف میباشد آن را تجدید یا تعمیر نمایند.
۸- طرفین متعاهدتین اقدامات لازم را برای حفظ علائم مرزی خواهند نمود و اشخاصی که محل علائم را تغییر داده یا آنها را ناقص کرده و یا از بین برده‌اند به دادگاه جلب میگردند.
در این قبیل موارد علائم مرزی از بین رفته یا خراب شده بخرج طرفی که اهالی آن مبادرت باین عمل نموده‌اند ترمیم میشود.
ماده ششم
1- در تمام طول خط مرز قسمتهائی که از جنگل پوشیده شده و یا علفزار و یا نی زار و یا بوته‌زار میباشد نوار تراشیده‌ای بعرض ۱۰ متر (۵ متر از خطر مرز مملکتی بهر طرف) ایجاد میشود این نوار باید همیشه دائر و کاملا مرتب نگاهداری شود و در موارد لزوم بوته‌ها و آنچه میدان دید را محدود مینماید از بین برده شود.
شخم‌زدن زمینها و ایجاد ساختمانها و بناها در این نوار ممنوع است اشخاصی که مبادرت باین عمل نمایند جلب و مواخذه میشوند.
2- هر طرف در نگاهداری و تنظیف نوار تراشیده که در قلمرو اوست اقدام مینماید مصادر امور طرفین متعاهدتین اقلا ۱۰ روز قبل از آغاز پاک کردن نوار تراشیده مرز طرف مقابل را مطلع میسازند و نمایندگان طرف متعاهد دیگر حق دارند در موقع جریان عمل حضور بهمرساند.
فصل دوم- آبهای سرحدی و طریقه استفاده از آنها و ترتیب استفاده از راه‌آهن و شوسه‌هائی که مرز را قطع مینمایند
ماده هفتم
1 – آبهای سرحدی که در این عهدنامه ذکر شده است:
به قسمتی از رودخانه‌ها و دریاچه‌های پشت سدهای رودخانه ارس اطلاق میشود که طبق مدارک تعیین و تجدید تعیین مرز مورخ ۱۹۵۵ – ۱۹۵۶ و مدارک تعیین مرز ایران و شوروی در دریاچه‌های پشت سدهای رودخانه ارس مورخ ۱۹۷۰ خط مرز در امتداد آن عبور مینماید.
2- طرفین متعاهدتین اقدام لازم را خواهند نمود که در موارد استفاده از آبهای سرحدی مقررات این قرارداد رعایت و حقوق و منافع طرف مقابل محترم شمرده شود.
ماده هشتم
1- به روی رودخانه‌های سرحدی وسائل شناور (قایق – بلم و غیره) متعلق بطرفین متعاهدتین میتوانند بدون مانع تا خط مرز ایاب و ذهاب نمایند.
2- وسائل شناور طرفین متعاهدتین روی آبهای مرزی فقط در اوقات روشن شبانه‌روز میتوانند سیر کنند.
3- اهالی طرفین متعاهدتین حق دارند در آبهای سرحدی تا حدود خط مرز ماهیگیری نمایند.
4 – مسائل مربوط به فعالیت ماهیگیری در دریاچه‌های سد مخزنی ارس و سد انحرافی میل و مغان طبق موافقتنامه جداگانه بین طرفین متعاهدین ترتیب داده میشود.
ماده نهم
1- برای حفظ کرانه‌ها از خرابی و جلوگیری از تغییر مسیر رودخانه‌های سرحدی در صورتی که لزوم آن را مصادر امور طرفین متعاهدتین متفقاً ضروری بدانند کناره‌بندی خواهد شد این عملیات و هزینه مربوط بآن بعهده طرفی خواهد بود که کرانه بآن تعلق دارد.
2- هیچیک از طرفین متعاهدتین نمیتوانند مصنوعاً مسیر رودخانه را تغییر دهند چنانچه وضعیت مسیر رودخانه مرزی بطور طبیعی یا در اثر انقلابات طبیعت تغییر پیدا کند در صورتی که مصادر امور طرفین ترمیم آنرا ضروری تشخیص بدهند متفقاً و با شرایط متساوی در اصلاح مسیر رودخانه اقدام مینمایند.
3- طبق بند دوم پروتکل ضمیمه موافقتنامه حل و فصل مسائل مالی و مرزی بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی مورخ یازدهم آذر ماه ۱۳۳۳ برابر دوم دسامبر ۱۹۵۴ تغییر مسیر رودخانه‌های سرحدی خط مرز را تغییر نمیدهد مگر اینکه بین طرفین متعاهدتین قرارداد جداگانه‌ای در این باب منعقد بشود.
ماده دهم
1- طرفین متعاهدتین کوشش خواهند نمود که آبهای مرزی را نظیف و پاکیزه نگاهداری کنند و بهیچ صورت مصنوعاً آلوده و کثیف ننمایند.
2- در صورتی که مصادر امور طرفین متعاهدتین لای روبی آب های مرزی را ضروری تشخیص دهند مخارج آن متساویاً بعهده طرفین متعاهدتین خواهد بود.
3- لایروبی آن قسمت از آبهای سرحدی که کلا در قلمرو یکی از طرفین متعاهدتین واقع شده عنداللزوم بهزینه آن طرف انجام میشود.
4- در مواقع لایروبی آبهای سرحدی گل و لای و سنگ و تنه‌های درخت و غیره که از آب خارج میشود باید بقدری دور از کرانه ریخته شود یا طوری تسطیح شود که خطری برای فروریختگی کرانه‌ها یا مسدود شدن مسیرها باقی نگذارد و در موقع پرآبی مانع جریان آب نگردد.
ماده یازدهم
چنانچه در آبهای سرحدی یا کرانه‌های رودخانه یکی از طرفین متعاهدتین اشیائی کشف شود که مالکیت آن معلوم نباشد مصادر امور آن طرف اقدامات لازم را برای تعیین مالکیت بعمل میآورند.
تشخیص هویت جسدهائی که در آبهای سرحدی یا کرانه‌های رودخانه‌ها کشف شود و همچنین تعیین مالکیت لاشه حیوانات متفقاً بعهده مصادر امور طرفین خواهد بود
ماده دوازدهم
اهالی هر یک از طرفین متعاهدتین حق خواهند داشت احشام و اغنام خود را برای آب خوردن بطرف رودخانه مرزی برانند ولی احشام و اغنام مزبور به قلمرو دیگر نباید داخل شوند اگر احشام و اغنام مزبور اتفاقاً به قلمرو طرف دیگر رفتند مصادر امور طرفین متعاهدتین اقدامات لازم را برای برگرداندن آنها در کوتاهترین مدت خواهند کرد.
نقاطی که در هر طرف بوسیله مرزبان مربوط برای آبشخوار تعیین میشود به اطلاع مرزبان طرف مقابل میرساند.
ماده سیزدهم
مسائل مربوط بفعالیت های رودخانه سرحدی از قبیل ایجاد ساختمانها و یا تأسیسات نوین که ممکن است در طرز جریان رودخانه تأثیری داشته باشد و همچنین مسائل مربوط باستفاده آبیاری طبق موافقت نامه‌های بخصوص بین طرفین متعاهدتین ترتیب داده میشود.
تغییر یا تخریب بعضی از ساختمانهای رودخانه‌های مرزی که انجام آن باعث تغییر سطح آب میشود فقط با جلب موافقت نظر طرف دیگر ممکن است آغاز گردد.
ماده چهاردهم
مصادر امور طرفین متعاهدتین راجع به سطح و میزان آب رودخانه‌های مرزی و همچنین راجع بنزول برف و باران داخل در خاک‌یکدیگر حتی‌الامکان مرتباً مبادله اطلاعات خواهند نمود تا بدینوسیله بتوان از ایجاد خطر و صدمه طغیان آب و سیل جلوگیری نمود.
ماده پانزدهم
1- ارتباط با راههای آهن و شوسه که مرز را قطع مینماید و نقاط عبور در این راه‌ها با موافقت نامه مخصوص بین طرفین متعاهدتین تنظیم میگردد.
2- در محل های تقاطع خط مرز با راههای آن و شوسه هر یک از طرفین متعاهدتین در خاک خود علائم مخصوص و راه‌بند نصب مینمایند و برای دایر بودن آنها مراقبت لازم بعمل میآورند.
3- طرفین متعاهدتین اقداماتی خواهند نمود که راههای آهن و شوسه که برای عبور و مرور باز و خط مرز را قطع مینمایند دائر نگاهداری شوند. تعمیر آنها تا خط مرز بوسیله هر یک از طرفین متعاهدتین به هزینه کشور مربوطه انجام میگیرد.
ماده شانزدهم
1- پلهای روی مرز که از روی آنها ایاب و ذهاب میشود مرتب نگهداری و بوسیله و هزینه هر یک از طرفین متعاهدتین تا خط مرز که روی پل مشخص شده تعمیر میگردند مگر در این باره توافق دیگری حاصل شده باشد.
راجع بترتیب و موعد و نحوه تعمیر پلها در امور طرفین متعاهدتین قبلا با یکدیگر توافق حاصل خواهند نمود.
2- هر یک از طرفین متعاهدتین میتوانند در موقع لزوم بازدید فنی آن قسمت از پلهای مرزی را که در خاک طرف مقابل قرار گرفته‌اند بعمل آورند. در این مورد مصادر امور طرف مقابل بایستی اقلا ۴۸ ساعت قبل از بازدید فنی که در نظر است از تاریخ شروع بازدید مستحضر شوند و پس از خاتمه بازدید‌از نتیجه آن مطلع گردند ضمناً بازدید با حضور طرف مقابل انجام میگیرد.
3- ترتیب عبور و مرور از روی پلهای مرزی طبق موافقت نمایندگان مصادر امور مرزی مربوطه برقرار میشود.
4- مقررات این ماده مربوط به پل راه‌آهن جلفا در روی رود ارس نمیباشد که بهره‌برداری از آن طبق موافقت نامه خاصی تعیین شده است.
5- احداث پلهای جدید روی رودخانه‌های مرزی طبق موافقتنامه مخصوص طرفین متعاهدتین صورت خواهد گرفت.
6 – مطابق ماده ۵ موافقتنامه همکاری اقتصادی و فنی ایران و شوروی مورخ ۲۷ ژوئیه ۱۹۶۳ و مادة ۶ پروتکل تثبیت مرز بین ایران و شوروی در دریاچه‌های پشت سدهای رودخانه ارس مورخ ۷ مه ۱۹۷۰ – طرفین متعاهدین مذاکرات راجع بترتیب حق ورود و اقامت بلامانع در قطعات خاک دولت همجوار را باتباع ایران و شوروی که با اداره کردن و بهره‌برداری از تأسیسات هیدرولیک سر و کار دارند انجام خواهند داد و این ترتیب را بوسیله دستورالعمل مربوطه در کوتاهترین مدت ممکنه تنظیم خواهند کرد.
فصل سوم- شکار و مسائل مربوط بجنگلبانی و کشاورزی و معادن
ماده هفدهم
1- هر یک از طرفین متعاهدتین مراقبت خواهند نمود که مقررات موجود شکار در خاک آنها در نزدیکی خط مرز شدیداً رعایت شود و در حین شکار تیراندازی و تعقیب حیوانات وحشی و طیور از خط مرز تجاوز ننماید.
2- مصادر امور مربوطه طرفین متعاهدتین در تمام مسائل حفظ حیوانات وحشی و پرندگان تدریجاً توافق حاصل کرده و راجع به ممنوع شدن شکار در قسمتهای مخصوص از مرز زمان واحدی را اعلام مینمایند.
ماده هجدهم
چنانچه به حکم حوادث طبیعی و یا در موقع جنگل‌بری درختهائی روی مرز بیافتد مصادر امور طرفین متعاهدتین اقداماتی بعمل میآورند که اشخاص ذینفع که درختها متعلق به آنها است بتوانند درختها را قطعه قطعه کرده و به خاک خود حمل نمایند در این قبیل موارد مصادر امور طرفی که درختها متعلق به آن است بایستی مراتب را به مصادر امور طرف دیگر اطلاع دهد.
ماده نوزدهم
1- عملیات کشاورزی و اکتشافی و بهره‌برداری معادن واقع در مجاورت بلافصل خط مرز بایستی طوری انجام گیرد که صدمه به خاک طرف مقابل نرساند.
2- برای تأمین حفاظت خط مرز بایستی نواری بعرض ۲۰ متر در طرفین مرز باقی بماند که عملیات مذکور در بند یک این ماده در آن نوار اصولا قدغن باشد مگر در موارد مخصوص که با موافقت مصادر امور طرفین متعاهدتین اجازه داده شود.
3- چنانچه در موارد مخصوص تعیین نوار مذکور در بند (۲) این ماده مناسب نباشد مصادر امور طرفین متعاهدتین با موافقت نظر بین خود اقدامات احتیاطی دیگری معمول میدارند که حفظ خط مرز را تأمین نماید.
4- هر گونه عملیات انفجاری در نزدیکی خط مرز و عملیات دیگری که بموجب آن خرابی و یا تغییر محل قسمتی از کوهستان و یا مواد ارضی ایجاب شود فقط از اطلاع قبلی طرف مقابل که نباید کمتر از ۴۸ ساعت باشد انجام گیرد.
در موقع این عملیات اقدامات احتیاطی باید بعمل آید که زیانی باشخاص و مایملک طرف مقابل وارد نشود.
فصل چهارم- اختلافات و حوادث در مرز
ماده بیستم
مصادر امور مربوطه طرفین متعاهدتین در خاک خود موظف به اقدامات ذیل میباشند:
۱- جلوگیری از هر گونه اختلافات و حوادثی که ممکن است در مرز رخ دهد.
۲- جلوگیری از تهیه عملیات جنایتکارانه اشخاص مسلح یا غیرمسلح بمنظور انجام این عملیات در خاک طرف مقابل و همچنین ممانعت از تجاوز آنها از مرز به خاک یکدیگر و اتخاذ تدابیر لازم و مستحضر نمودن مصادر امور طرف مقابل در صورتی که جنایتکاران از مرز عبور نموده و بخاک طرف مقابل داخل شوند مصادر امور هر طرف مراتب را به استحضار مصادر امور طرف دیگر میرسانند.
۳- جلوگیری از تهیه عملیات و فعالیتهائی که اختلال در امنیت و آرامش نوار مرزی به وجود میآورد یا زیان بمنافع طرف متعاهد دیگر میرساند و یا ساکنین نوار مذکور را تحریک میکنند و همچنین اقدامات بر علیه اشخاصی که همراهی و حمایت برای عبور غیر قانونی از مرز مینمایند و اهالی را بکوچ کردن از خاک یک طرف به خاک طرف دیگر تشویق و تحریک میکنند.
چنانچه در نوار مرزی مصادر امور یکی از طرفین متعاهدتین بوجود اشخاصی پی ببرند که عملیات آنها در قسمت اول این بند ذکر شده خواه به ابتکار خود خواه بمحض دریافت اطلاعات و مدارک لازم از طرف مقابل در خصوص هویت این اشخاص یا محل توقف آنها طبق قوانین کشور اقدامات لازمه را جهت جلوگیری از انجام این عملیات اتخاذ مینمایند:
۴- مبارزه با قاچاق و دور کردن قاچاقچیان از نوار مرزی.
۵- برای جلوگیری از سرایت امراض مسری و آفات حیوانی و نباتی به خاک طرف متعاهد دیگر مصادر امور طرف متعاهد که در خاک آن امراض واگیردار و آفات حیوانی یا نباتی پیدا شده مصادر امور طرف دیگر را مطلع میسازند.
در صورت احتمال سرایت امراض حیوانی بوسیله اغنامی که از یکطرف بطرف دیگر باید انتقال داده شوند مصادر امور مربوط طرفین متعاهدتین طبق مقررات بهداشتی حیوانی اقدامات لازم جهت جلوگیری از سرایت امراض مینمایند.
۶- رسیدگی به کلیه حوادث واقعه و اختلافات پیدا شده در مرز و حل و فصل موارد ممکنه آنها منجمله:
آ – تیراندازی از روی مرز بطرف اشخاص و حیوانات و هدفها و یا بخاک طرف متعاهد دیگر.
ب – قتل و جرح و وارد آوردن نقص بدنی و صدمه بسلامتی اتباع طرف مقابل در نتیجه تیراندازی از روی مرز و یا در موقع عبور از مرز همچنین رفتار خشونت‌آمیز نسبت به اشخاص یک طرف که به خاک طرف دیگر عبور نموده‌اند.
ث – در صورتی که مستخدمین دولت و یا اشخاص عادی بر خلاف مقررات از خط مرز عبور نمایند مصادر امور طرفین متعاهدتین باید فوراً رسیدگی کرده و اگر معلوم شد که عبور از مرز بکلی غیر عمدی بوده اشخاصی را که عبور کرده‌اند بطرف دیگر رجعت میدهند و هیچیک از طرفین متعاهدتین حق ندارند از قبول بازگشت اشخاص که بطور غیر عمد از مرز عبور کرده‌اند امتناع ورزند.
د – عبور دادن اجباری اشخاص از کشور خود به خاک طرف مقابل.
ا – ادای کلمات ناشایسته و عمل توهین‌آمیز در خط مرز نسبت به یکدیگر
ف – تجاوز سفاین هوائی و یا قایق و وسائل شناور از مرز.
ک- مواقع کشف کرجی ماهیگیری و اسباب صید و سایر اشیائی که بعلل انقلاب طبیعت بقلمرو طرف دیگر رانده شده باشد:
ح – انتقال و معیوب کردن و یا خراب کردن علائم مرزی و سایر تأسیسات مرزی منجمله تأسیسات رودخانه‌ای.
ی – سرقت و از بین بردن و یا معیوب کردن اموال دولتی و یا شخصی و غیره در خاک طرف مقابل.
در این موارد اموال دولتی و شخصی و غیره که بسرقت و یا تصادفاً و یا عمداً بخاک طرف انتقال داده شده در صورت ثبوت بایستی حتی‌الامکان به کشوری عودت داده شود که اموال متعلق به آن است چنانچه استرداد عین اموال مسروقه کلاً یا جزاً ممکن نباشد مصادر امور طرفین متعاهدتین با موافقت یکدیگر میزان خسارت و امکان جبران آن را تعیین مینمایند.
و – عکس برداری از خاک مرزی طرف مقابل.
ک – رد شدن و یا عبور دادن حیوانات اهلی و طیور از مرز.
در این موارد حیوانات و طیور اهلی که از مرز رد شده‌اند یا عبور داده شده‌اند حتی‌الامکان بایستی بطرفی که تعلق دارند اعاده داده شوند و در صورت ثبوت خسران مالی باید حتی‌الامکان خسارت وارده طبق بند ۶ (قسمت ی) این ماده جبران گردد
ل – جلوگیری از سرایت آتش‌سوزی از مرز بخاک طرف مقابل
م – مذاکرات و نوع معاشرتها در روی مرز برای اشخاص رسمی و عادی که فاقد استوارنامه میباشند.
ن – سایر اختلاف و حوادث مرزی.
ا – رسیدگی و حل و فصل هر گونه ادعای خسارت در حدود اختیارات محوله چه خسارت وارده در نتیجه بروز اختلافات و حوادث وارده از جانب یکی از طرفین یا از جانب اشخاص مقیم خاک آنها رخ داده باشد و ضمن حل اختلافات یا حادثه مرزی طبق قسمت های گ – ح – ی ک بند ۶ همین ماده مصادر امور طرفین متعاهدتین مسائل مربوط به ترتیب اعاده اموالی را که در خاک طرف مقابل واقع شده نیز حل میکنند.
فصل پنجم- مصادر امور مرزی و محل اقامت آنها و منطقه عمل و ترتیب گذشتن از مرز
ماده بیست و یکم
مصادر امور مربوطه که در این قرارداد نامبرده میشوند عبارتند از مرزبانان و جانشینان و معاونین آنها.
ماده بیست و دوم
دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی هر یک مرزبانان و جانشینان و معاونین آنان را تعیین مینمایند.
مرزبانان با یکدیگر همکاری کرده و وظایف خودشان را در حدود موازین این قرارداد انجام میدهند.
نخستین ملاقات مرزبانان نباید دیرتر از ۱۴ روز پس از اعتبار یافتن این قرارداد انجام گیرد.
ماده بیست و سوم
تعداد مرزبانان و حوزه عملیات و مقر دائمی آنان طبق پروتکل پیوست این قرارداد تعیین میگردد.
نامو نام خانوادگی مرزبانان و جانشینان و معاونین آنها از طریق سیاسی باطلاع طرفین خواهد رسید.
جانشینان مرزبانان از تمام اختیاراتی که بمرزبانان داده شده است استفاده مینمایند و در غیاب مرزبانان وظائف آنها را انجام میدهند.
در صورت لزوم تغییر تعداد مرزبانان وظائف مقرره آنها یا حوزه عملیات و مقر دائمی آنان که در پروتکل -ضمیمه این قرارداد ذکر شده شده است طرفین متعاهدین راجع به این تغییرات از طریق سیاسی اقدام خواهند نمود.
ماده بیست و چهارم
1- مرزبانان محل اقامت دائمی معاونین خود را بیکدیگر اطلاع میدهند. اطلاع راجع به محل اقامت دائمی و حوزه عملیات معاونین در جلسه اول ملاقات بعد از رسمیت یافتن این قرارداد توسط مرزبانان انجام خواهد شد.
2- حدود اختیارات معاونین بوسیله مرزبانان تعیین میگردد.
3- مقر دائمی جانشینان و معاونین مرزبانان و حوزه عملیات آنها میتواند بوسیله مرزبان مربوطه در طی مدت عمل این قرارداد تغییر پذیرد.
4- هر مرزبان اختیار دارد در مواقع ضروری کارشناسانی برای همکاری خود دعوت نماید.
ماده بیست و پنجم
بنام اشخاصی که در ماده (۲۱) این قرارداد ذکر شده استوارنامه‌های کتبی که بزبان هر دو طرف تنظیم شده بشرح زیر صادر میگردد.
به مرزبانان دولت شاهنشاهی ایران و جانشینان و معاونین آنها از طرف رئیس اداره مرزبانی کل کشور
به مرزبانان اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و جانشینان و معاونین آنها از طرف رئیس نیروی مرزی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
ماده بیست و ششم
در صورت تعیین مرزبانان جدید و جانشینان و معاونین آنان مقامات مربوطه طرفین متعاهدتین اهتمام مینمایند که در جریان‌کارها وقفه‌ای حاصل نشود.
ماده بیست و هفتم
مرزبانان جهت حل و فصل اختلافات و حوادثی که در مرز پیش می‌آید و مربوط بوظایف آنها است اقدامات لازم را مینمایند. در اینگونه موارد مرزبانان پس از حصول موافقت نظر مشترکاً باختلافات و حوادث رسیدگی و مراتب را در صورت جلسه قید مینمایند.
مسائلی که نسبت بآنها بین معاونین مرزبانان توافق حاصل نشود برای حل و فصل قطعی بمرزبانان احاله میگردد.
اختلافات و حوادثی که مرزبانان درباره آنها نتوانند موافقت حاصل کنند از طریق سیاسی حل و تصفیه میگردد. بعلاوه هر مرزبان مختار است بنظریه شخصی هر گونه مسئله‌ای که اهمیت زیاد دارد برای حل به طریق سیاسی احاله نماید و موضوع را باطلاع مرزبان مقابل برساند.
مقررات این ماده مانع از آن نیست مسئله‌ای که بطریق سیاسی احاله شده مجدداً برای حل بمرزبانان محول گردد.
ماده بیست و هشتم
تصمیماتی که متفقاً از طرف مرزبانان جهت فیصله دادن بهر اختلاف و یا حادثه‌ای اتخاذ میشود خاتمه یافته تلقی میگردد.
میزان خسارات وارده بهر یک از طرفین بر اساس موافقت حاصله راجع بجبران آن بلافاصله بعد از حل اختلاف بوسیله مرزبانان تعیین میشود. ترتیب تصفیه خسارات و در صورت لزوم تغییر این ترتیب از طریق سیاسی انجام میشود.
ماده بیست و نهم
مرزبانان و معاونین آنها کارهای مشترک را حسب‌المعمول در جلسات و ملاقاتها انجام میدهند نسبت بهر جلسه مرزبانان صورت مجلس تنظیم و در آن جریان جلسه و قرارهای متخذه و موعد انجام آنها را بطور خلاصه منعکس مینمایند.
قرارهای مرزبانان پس از امضای پروتکل برای هر دو طرف اجباری و لازم‌الاجرا بوده و خاتمه یافته تلقی میگردد.
مرزبانان مسائل کوچک را در صورتی که هیچیک از آنها اصرار برسیدگی آن در جلسه مشترک نداشته باشند از طریق مکاتبه بین خود حل و فصل مینمایند .
راجع بهر ملاقات معاونین صورتجلسه کار (آکت) تنظیم میشود و در آن صورت جلسه اقداماتی که شده است به تفصیل شرح داده میشود و در صورت لزوم تصمیمات و پیشنهادات نیز ذکر میگردد.
تصمیمات متخذه از طرف معاونین پس از تصویب مرزبانان بموقع اجرا گذارده میشود.
-پروتکل ها و صورتجلسه‌های کار راجع بجلسات مرزبانان و راجع بملاقاتهای معاونین در دو نسخه و هر یک به زبانهای فارسی و روسی تنظیم میگردد.
ماده سی‌ام
جلسه و یا ملاقات مرزبانان با پیشنهاد یکی از آنها حتی‌الامکان در تاریخی که پیشنهاد شده انجام میگردد.
پاسخ دعوت نامه بایستی حتی‌الامکان فوری داده شود و در هر صورت بیشتر از ۴۸ ساعت پس از وصول دعوتنامه بطول نیانجامد.
چنانچه تاریخ جلسه یا ملاقات پیشنهادی مورد قبول واقع نشود مرزبان در پاسخ وقت دیگری پیشنهاد مینماید.
برای جلسه و یا ملاقاتی که یکی از مرزبانان مرزبان مقابل را دعوت میکند در صورتی که عذر موجهی نداشته باشد (بیماری – مأموریت – مرخصی) مرزبان باید شخصاً حضور بهمرساند. در صورت وجود عذر موجه بجای مرزبان جانشین او که بایستی قبلا مرزبان طرف مقابل را مطلع سازد حاضر میگردد. با موافقت مرزبان ممکن است جلسه یا ملاقات جانشینان صورت گیرد.
ملاقات معاونین مرزبانان فقط بدستور مرزبانان انجام میشود.
در جلسه یا ملاقاتهای مرزبانان یا معاونین آنها منشی ها و مترجمین نیز میتوانند حضور داشته باشند.
ماده سی و یکم
جلسات و ملاقاتهائی که در ماده (۳۰) همین قرارداد ذکر شده باید بطور کلی در خاک آن طرف متعاهدی صورت گیرد که تقاضای تشکیل جلسه یا ملاقات نموده مع‌الوصف در صورتی که دلائل موجهی ایجاب نماید مرزبانان میتوانند این قاعده کلی را رعایت ننماید.
جلسه یا ملاقاتها بوسیله مرزبان و یا معاون طرفی که در خاک آن مذاکره جریان دارد اداره میگردد.
دستور جلسه باید با دعوت ملاقات همراه باشد یا از طریق مذاکرات قبلی و یا مبادله مکاتبات تنظیم گردد در موارد فوق‌العاده با موافقت طرفین ممکن است مسائلی مورد بررسی قرار گیرد که در دستور روز جلسه پیش‌بینی نشده باشد.
ماده سی و دوم
مرزبانان و معاونین آنها میتوانند طبق موافقت قبلی برای وقوف بماهیت موضوع بررسی خود را در محل وقوع اختلاف و حوادث مرزی بعمل آورند در این مورد مرزبانان و معاونین آنها اگر ضرورت ایجاب نماید میتوانند کارشناسان – مترجمین و شهود و شاکیان را با خود بمحل وقوع اختلاف یا حادثه ببرند
رهبری امور بررسی تحت نظر طرفی خواهد بود که در خاک آن بررسی بعمل می آید.
راجع به بررسی های مزبور باید صورت مجلس کار و یا اسناد دیگری تنظیم شوند که بعداً بصورت جلسه ضمیمه گردد. صورت های مجلس کار مزبور و اسناد دیگری که ذکر شد با مراعات مقررات ماده (۲۹) این قرارداد تنظیم میگردد.
ماده سی و سوم
مرزبانان موظفند نتیجه اقداماتی را که طبق تصمیمات متخذه در جلسه مشترک یا ملاقات بعمل میآورند در کمترین مدت باطلاع یکدیگر برسانند.
ماده سی و چهارم
مرزبانان طبق توافق متقابل باید برای تبادل‌نامه‌ها و همچنین تحویل اشخاص و اموال نقاطی را در مرز تعیین نمایند. تعیین نقاط‌برای ملاقاتهای آنها در اولین جلسه ملاقات مرزبان که بعد از رسمیت یافتن این قرارداد تشکیل میشود بعمل خواهد آمد تعداد و محل نقاط ملاقات ها میتواند با توافق مرزبانان تغییر یابد.
تحویل اشخاص باید شخصاً بوسیله مرزبانان و یا معاونین آنها اجرا گردد.
مرزبانان و یا معاونین آنها باید هر بار راجع بمحل و وقت برای تحویل اشخاص توافق حاصل نمایند.
تحویل اغنام و احشام در محلی انجام میگیرد که آنها از مرز عبور کرده‌اند .
تحویل چهارپایان و یا اموال و همچنین مراسلات اداری را رئیس پاسگاه مرزی آن منطقه بر حسب دستور مرزبان میتواند انجام دهد.
مراسلات اداری بایستی بطور مداوم اعم از روز تعطیل و یا روز استراحت شبانه‌روزی مبادله گردد.
مرزبانان با موافقت یکدیگر نمونه قبض رسید تنظیم نموده و در مقابل دریافت یا تحویل مراسلات یا چهارپایان و یا اموال دیگر آن را امضاء و بطرف مقابل تسلیم مینمایند.
مرزبانان درباره علاماتی که برای احضار پاسدار مرزی طرف مقابل باید بکار برده شود با یکدیگر قرار لازم را میگذارند.
ماده سی و پنجم
مرزبانان و یا جانشینان آنها یا معاونین – منشی ها- مترجمین و کارشناسان برای انجام مأموریت های خود که مطابق مفاد این قرارداد باشد میتوانند از مرز عبور نمایند
مرزبانان و جانشین و معاونین آنها بموجب استوارنامه که در ماده (۲۵) این قرارداد پیش‌بینی شده است دارای عکس و امضای دارنده آن است و همچنین بوسیله مرزبانان مقابل روادید شده میتوانند از مرز عبور کنند.
(نمونه استوارنامه پیوست شماره ۱)
منشی ها و مترجمین بوسیله گواهینامه که اعتبار آن شش ماه است و مرزبان یکی از طرفین به آنها میدهد از مرز عبور میکنند این گواهینامه باید دارای عکس و امضای دارنده آن باشد. (نمونه گواهینامه پیوست شماره ۲)
کارشناسان و اشخاصی که وجود آنها برای روشن ساختن موضوعی ضروری است از گواهی نامه موقتی استفاده میکنند و با این گواهی نامه فقط یکبار میتوانند از مرز رفت و آمد نمایند. اعتبار گواهی نامه از زمان عبور از مرز فقط ۲۴ ساعت میباشد. گواهی نامه مزبور را مرزبان یکی از طرفین باشخاص نامبرده میدهد و بوسیله مرزبان مقابل ویزا میشود. (نمونه گواهینامه پیوست شماره ۳)
ماده سی و ششم
عبور از مرز بوسیله اشخاصی که در قسمت اول ماده (۳۵) این قرارداد ذکر شده فقط در نقاطی که مطابق ماده (۳۴) تعیین شده انجام میشود مگر مرزبانان و یا معاونین آنها راجع بعبور از مرز در نقطه دیگری قرار گذاشته باشند.
روز و ساعت عبور از مرز باید قبلا و در هر حال ۲۴ ساعت پیش از موعد بنزدیکترین پست مرزی طرف مقابل ابلاغ شود که مشایعت‌کننده خود را قبلا بمحل ملاقات اعزام دارد.
مرزبانان و همچنین سایر اشخاصی که در قسمت اول ماده (۳۵) این قرارداد ذکر شده‌اند در موقع عبور از مرز حق دارند به لباس مقرره خود ملبس بوده و اسلحه خویش همراه داشته باشند.
ماده سی و هفتم
مرزبانان و همچنین اشخاص دیگری که در قسمت اول ماده (۳۵) این قرارداد ذکر شده با کلیه کاغذها و اسنادی که همراه دارند دارای مصونیت میباشند.
اشخاص نامبرده حق دارند بدون تأدیه حقوق مالیاتی و گمرکی در خاک طرف مقابل با خود اشیاء ضروری کار، وسائل نقلیه و اموال دیگر از قبیل خواربار و سیگار و توتون برای مصرف شخصی خود همراه داشته باشند به شرط اینکه در مراجعت دوباره آنها را با خود از مرز خارج نمایند (سوای آنچه که مصرف شده باشد).
اشخاصی که در قسمت چهارم ماده (۳۵) این قرارداد ذکر شده‌اند در مدت توقف در خاک طرف دیگر مصونیت داشته و بهیچ صورت بازداشت نمی‌شوند.
ماده سی و هشتم
هر یک از طرفین این قرارداد تمام مخارج ناشیه از انجام ماموریت و وظائفی که طبق این قرارداد به وی محول گردیده عهده‌دار خواهد بود.
ماده سی و نهم
هر کدام از طرفین نسبت باشخاص طرف دیگر که در قسمت های یک و چهار از ماده (۳۵) ذکر شده بود و در خاک آن طرف برای انجام وظیفه و برای مأموریت مطابق این قرارداد میروند از مساعدت های لازم از قبیل وسائل نقلیه منزل و وسائل تأمین ارتباط با مصادر امور مربوط خود استفاده خواهند نمود.
فصل ششم) مقررات نهائی
ماده چهلم
این قرارداد در مدت سه سال معتبر و مجرا خواهد بود.
چنانچه هیچیک از طرفین تا مدت ۶ ماه قبل از خاتمه موعد این قرارداد اظهار تمایل خود را دایر بر لغو و یا تغییر یک یا چند ماده از مواد آن اعلام نکنند قرارداد حاضر عیناً برای هر سه سال دیگر بخودی خود معتبر و مجرا خواهد بود.
ماده چهل و یکم
پروتکل ضمیمه این قرارداد جزو لاینفک آن میباشد.
ماده چهل و دوم
با انعقاد این قرارداد موافقت نامه‌های موجوده از راه تبادل یادداشتهای بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در باره تأسیس مرزبانی های بتاریخ ۱۴ اوت ۱۹۲۷ – ۱۵ اکتبر ۱۹۲۸ – ۲۰ نوامبر ۱۹۲۹ – ۲۷ اکتبر ۱۹۳۱ – ۲۸ نوامبر ۱۹۴۹ – ۲۷ دسامبر ۱۹۴۹ – ۴ ژانویه ۱۹۵۰- ۱۷ ژانویه ۱۹۵۰ – ۲۸ ژانویه ۱۹۵۰ – ۱۱ ژوئیه ۱۹۵۰ و نهم اوت ۱۹۵۰ را باید لغو و از درجه اعتبار ساقط دانست.
ماده چهل و سوم
این قرارداد پس از تصویب و تبادل نسخ مصوبه آن که در کوتاهترین مدت در تهران بعمل خواهد آمد بلافاصله بموقع اجراء‌گذارده خواهد شد.
ماده چهل و چهارم
این قرارداد در دو نسخه و هر نسخه به زبان فارسی و روسی نوشته شده و هر دو متن دارای اعتبار یکسان میباشد.
علیهذا اختیارداران نامبرده در فوق این قرارداد را امضاء و بمهر خود ممهور نمودند.
در مسکو به تاریخ ۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۶ برابر با ۱۴ مه ۱۹۵۷
بنمایندگی دولت شاهنشاهی ایران – بنمایندگی دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
تیمسار سپهبد امان‌الله جهانبانی – جناب آقای آرلف وزیر مختار اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
پروتکل ضمیمه قرارداد بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
راجع به انتظامات مرزی ایران و شوروی و ترتیب تصفیه اختلافات و حوادث در مرز
در اجرای ماده ۲۳ قرارداد بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع بانتظامات مرزی ایران و شوروی و ترتیب تصفیه اختلافات و حوادث مرزی در شهر مسکو مورخ ۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۶ برابر با ۱۴ مه ۱۹۵۷ منعقد گردیده امضاءکنندگان زیر مأمورین مجاز طرفین قراردادی معین کردند که مناطق عملیات مرزبانی ها عبارت باشند از:
در طرف کشور شاهنشاهی ایران
1 – مرزبان منطقه پلدشت با مقر دائمی آریاشهر (پلدشت) – منطقه عمل او، از محل ملتقای مرزهای مملکتی ایران و شوروی و ترکیه تا علامت مرزی شماره ۱۹ توسعه مییابد.
2 – مرزبان منطقه جلفا با مقر دائمی در قریه جلفا ایران – منطقه عمل او، از علامت مرزی شماره ۱۹ تا علامت مرزی شمارة ۳۵ – توسعه مییابد.
3 – مرزبان منطقه کلیبر با مقر دائمی در قریه اصلاندوز، منطقه عمل او، از علامت مرزی شماره ۳۵ تا علامت مرزی شماره ۶۴ – توسعه مییابد.
4- مرزبان منطقه مغان با مقر دائمی در قریه گرمی . منطقه عمل او از علامت مرزی ۶۴ تا علامت مرزی شماره ۱۰۸ توسعه مییابد.
5 – الف – مرزبان منطقه اردبیل با مقر دائمی در شهر اردبیل – منطقه عمل او، از علامت مرزی شمارة ۱۰۸ تا علامت مرزی شمارة ۱۳۱.
ب – مرزبان منطقه آستارا با مقر دائمی شهر آستارا – منطقه عمل او، از علامت مرزی شماره ۱۳۱ تا علامت مرزی شماره ۱۴۴ (دریای خزر) توسعه‌مییابد.
6- مرزبان منطقه اترک با مقر دائمی در شهر گنبد قابوس . منطقه عمل او از دریای خزر (علامت مرزی شماره ۰/۱۴۵) تا علامت مرزی شماره ۱۸۸ توسعه مییابد.
7- مرزبان منطقه غلامان با مقر دائمی در قریه غلامان . منطقه عمل او از علامت مرزی شماره ۱۸۸ تا علامت مرزی شماره ۲۱۸ توسعه مییابد.
8- مرزبان منطقه لطف‌آباد با مقر دائمی در قصبه لطف‌آباد . منطقه عمل او از علامت مرزی شماره ۲۱۸ تا علامت مرزی شماره ۲۷۲ توسعه مییابد.
9- مرزبان منطقه سرخس با مقر دائمی در شهر سرخس . منطقه عمل او از علامت مرزی شماره ۲۷۲ الی ملتقای مرزهای سه کشور (ایران – اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و افغانستان) توسعه مییابد.
در طرف اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
1- مرزبان منطقه نخجوان با مقر دائمی در قریه شاه‌تختی . منطقه عمل او از ملتقای مرزهای سه کشور (ایران – اتحاد جماهیر شوروی و ترکیه) تا علامت مرزی شماره ۲۵) توسعه مییابد.
2- مرزبان منطقه مغری با مقر دائمی در جلفا – منطقه عمل او از علامت مرزی شماره ۲۵ تا علامت مرزی شماره ۳۵ توسعه مییابد.
3- مرزبان منطقه جبرئیل با مقر دائمی در قریه حادرود . منطقه عمل او از علامت شماره ۳۵ تا علامت مرزی شماره ۶۴ توسعه مییابد.
4- مرزبان منطقه بیله‌سوار با مقر دائمی در قریه بیله‌سوار. منطقه عمل او از علامت مرزی شماره ۶۴ تا علامت مرزی شماره ۱۰۸ توسعه مییابد.
5- مرزبان منطقه لنکران با مقر دائمی در شهر لنکران . منطقه عمل او از علامت مرزی ۱۰۸ الی علامت مرزی شماره ۱۴۴ (دریای خزر) توسعه مییابد.
6- مرزبان منطقه قزل اترک با مقر دائمی در قریه قزل اترک منطقه عمل او از دریای خزر (علامت مرزی شماره ۰/۱۴۵) تا علامت مرزی شماره ۱۸۸ توسعه مییابد.
7- مرزبان منطقه بهاردن با مقر دائمی در قریه بهاردن . منطقه عمل او از علامت مرزی شماره ۱۸۸ الی علامت مرزی شماره ۲۱۸ توسعه مییابد.
8- مرزبان منطقه قهقهه با مقر دائمی در قریه قهقهه. منطقه عمل او از علامت مرزی شماره ۲۱۸ الی علامت مرزی شماره ۲۷۲ توسعه مییابد.
9- مرزبان منطقه سرخس با مقر دائمی در قریه سرخس . منطقه عمل او از علامت مرزی شماره ۲۷۲ تا ملتقای مرزهای سه کشور (ایران – اتحاد شوروی – افغانستان) توسعه مییابد.
پروتکل مزبور جزو لاینفک قرارداد بوده و در دو زبان فارسی و روسی و هر کدام در دو نسخه تنظیم و تهیه شده و ضمناً هر دو نسخه دارای اعتبار یکسان میباشد.
در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۶ برابر با ۱۴ مه ۱۹۵۷ در شهر مسکو امضاء شد.
بنمایندگی دولت شاهنشاهی ایران- تیمسار سپهبد امان‌الله جهانبانی
بنمایندگی دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی- جناب آقای آدولف -وزیر مختار اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
ضمیمه شماره یک
نمونه
صفحه اول
(ابعاد ۱۵×۱۰ سانتیمتر)
استوارنامه
محل الصاق عکس
محل مهر
(امضاء دارنده استوارنامه)
دولت شاهنشاهی ایران بموجب ماده ۲۵ قرارداد بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتخاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع به انتظامات مرزی ایران و شوروی و ترتیب تصفیه حوادث و اختلافات مرزی منعقده در شهر مسکو بتاریخ ۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۶ برابر با ۱۴ مه ۱۹۵۷
درجه اسم اسم فامیل را
بسمت مرزبان (جانشین معاون مرزبان ) ایران در منطقه مرز ایران و شوروی (علامت مرزی شماره ) تعیین مینماید.
(درجه نام فامیل )
اختیار داده میشود که مأموریت ووظائف معینه در قرارداد مزبور را انجام دهد حق دارد که در منطقه تعیین شده از مرز ایران و شوروی عبور و در منطقه مرزی توقف نماید.
رئیس اداره مرزبانی کل کشور
درجه اسم فامیل
محل مهر
شهر تهران مورخه ۱۳۳
صفحه سوم
( متن روسی صفحه دوم)
صفحه چهارم
استوارنامه مزبور رؤیت شده و از تاریخ ۱۹۵ تا تاریخ
195 برابر ( ۱۳۳ تا ۱۳۳) دارای اعتبار و قابل استفاده میباشد.
مرزبان اتحاد شوروی
(درجه اسم فامیل )
محل مهر
196 برابربا ۱۳۳
استوارنامه مزبور ارائه شده و تا ۱۹۵( ۱۳۳ )
تمدید میشود.
مرزبان اتحاد شوروی
(درجه اسم فامیل )
محل مهر
195( ۱۳۳
صفحه چهارم
(متن روسی صفحه چهارم است)
ضمیمه شماره دوم
صفحه یک
( ابعاد ۱۰× ۱۵ سانتیمتر)
گواهینامه
محل الصاق عکس
محل مهر
محل امضای دارنده
صفحه دوم ضمیمه شماره ۲
بموجب بند سوم ماده ۳۵ قرارداد بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع بانتظامات مرزی ایران و شوروی و ترتیب تصفیه اختلافات و حوادث مرزی منعقده در شهر مسکو بتاریخ ۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۶ برابر با ( ۱۴ مه ۱۹۵۷) درجه نام
نام فامیل ساکن میباشد متولد است دارای سمت
مرزبان منطقه مرز ایران و شوروی بوده حق دارد
باتفاق مرزبان در منطقه از علامت مرزی شماره تا علامت مرزی شماره
از مرز بهر دو سوی عبور و در منطقه مرزی شوروی توقف نماید
مرزبان ایران
درجه اسم فامیل
محل مهر
133( ۱۹۵)
(در صفحه سوم متن روسی صفحه دوم است)
ترتیب رویت و ویزای گواهینامه طبق مندرجات صفحه ۴ ضمیمه شماره اول انجام میگیرد.
ضمیمه شماره سوم
نمونه
صفحه اول
(ابعاد ۱۰× ۱۵ سانتیمتر)
گواهینامه
برای عبور یک دفعه و مراجعت از مرز ایران و شوروی
صفحه دوم ضمیمه شماره ۳
بموجب بند چهارم ازماده ۳۵ قرارداد بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی راجع بانتظامات مرزی ایران و شوروی و ترتیب تصفیه اختلافات و حوادث مرزی منعقده در شهر مسکو بتاریخ ۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۶ برابر با(۱۴ مه ۱۹۵۷)
درجه اسم اسم فامیل
ساکن میباشد متولد(روز ماه سال) است حق دارد یکدفعه از مرز ایران و شوروی درمنطقه عبور در منطقه مرزی شوروی توقف نمود و مراجعت کند.
از ساعت روز ۱۳۳( ۱۹۵)
تا ساعت روز ۱۳۳( ۱۹۵)
دارای اعتبار میباشد. مرزبان ایران
درجه اسم فامیل
محل مهر
(محل و تاریخ صدور
(در صفحه سوم متن روسی صفه دوم است)
صفحه چهارم
گواهینامه مزبور ارئه داده شده در مدتی که در صفحات دوم و سوم ذکر شده دارای اعتبار و قابل استفاده میباشد.
مرزبان اتحاد شوروی
درجه اسم فامیل
محل مهر
195برابر با ( ۱۳۳)
متن روسی صفحه چهارم
قرارداد فوق که مشتمل بر ۴۴ ماده و یک پروتکل و سه ضمیمه است در جلسه روز پنجشنبه بیست و نهم خرداد ماه یک هزار و سیصد و سی و هفت به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
نایب رئیس مجلس شورای ملی – دکتر موسی عمید