[به موجب ماده ۳۴۲ آییننامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور، مصوب ۱۴۰۰ لغو شده است.]
شماره: 7/4742 – ۱۳۴۷/۷/۹
نظر به ماده ۲۹ و در اجرای مواد ۲۴ و ۲۰ و تبصره ماده ۷ و تبصره دوم ماده ۳ قانون مربوط به تشکیل دادگاه اطفال بزهکار آییننامه اجرائی قانون مذکور در چهار فصل و چهل ماده بشرح زیر تصویب میگردد.
فصل اول- سازمان کانون اصلاح و تربیت
ماده ۱ – کانون اصلاح و تربیت مرکزی است که نگاهداری، تهذیب و تربیت اطفالی را که بر حسب مقررات قانون دادگاه اطفال بزهکار مصوب ۱۳۳۸ به آن سپرده می شود بر عهده خواهد داشت.
ماده ۲ – کانون اصلاح و تربیت دارای سه قسمت است :
الف – قسمت نگهداری موقت .
ب – قسمت اصلاح و تربیت .
ج – زندان.
هر یک از قسمتهای مذکور از یکدیگر مجزی بوده و در هر قسمت اطفال بر حسب سن با رعایت تبصره ذیل ماده ۲۳ قانون دادگاه اطفال و سابقه ارتکاب جرم و حتی الامکان از نظر نوع جرم و درجه تربیت پذیری طبقه بندی خواهند شد. بعلاوه قسمتی که دختران در آن نگاهداری میشوند از پسران مجزی خواهد بود.
ماده ۳ – قسمت نگهداری موقت اختصاص باطفالی خواهد داشت که از طرف دادگاه هنوز درباره آنها اخذ تصمیم بعمل نیامده است.
اطفالی که طبق ماده ۲۰ قانون دادگاه اطفال بزهکار باین قسمت از کانون اعزام خواهند شد تا زمانی که اعلام رفع توقیف از طرف دادگاه بعمل نیامده است در آنجا خواهند ماند.
در مورد اطفالی که دادگاه برای جلوگیری از تبانی و یا سایر جهات قانونی نگهداری انفرادی آنها را لازم میداند در این قسمت تا دستور ثانوی دادگاه بطور انفرادی نگهداری خواهند شد.
ماده ۴ – در مدت توقف طفل در قسمت نگاهداری موقت از نظر اجرای ماده ۷ قانون تشکیل دادگاه اطفال بزهکار بوسیله مددکاران اجتماعی کانون در پاره سوابق خانوادگی، اجتماعی، و خصوصیات اخلاقی طفل تحقیقات لازم بعمل خواهد آمد و از نظر وضع جسمانی، روانی، میزان قوه درسی و استعداد حرفه ای بوسیله متخصصین کانون مورد معاینه قرار خواهند گرفت. مجموعه سوابق جمع آوری شده در شورائی با حضور مدیر کانون و متخصصینی که از طفل معاینه بعمل آورده اند بررسی خواهد شد و گزارش نهائی که متضمن خصوصیات واقعی شخصیت طفل و تدابیر پیشنهادی درباره وی خواهد بود در دو نسخه تنظیم میگردد که یک نسخه از آن به دادگاه اطفال ارسال خواهد شد و نسخه دیگر در پرونده وی در کانون باقی خواهد ماند. در این پرونده تصمیمات دادگاه و گزارشهای واصله مربوط به طفل و نتیجه تحقیقات و معایناتی که از طرف مددکاران اجتماعی و متخصصین تهیه میشود نگاهداری خواهد شد پرونده مزبور شامل دو قسمت قضائی و اجتماعی خواهد بود.
ماده ۵ – در قسمت اصلاح و تربیت اطفالی نگاهداری خواهند شد که از طرف دادگاه بموجب بند ۲ ماده ۱۷ و بند ۳ ماده ۱۸ اعزام شده و یا بموجب ماده ۲۶ قانون ۱۳۳۸ دستور مجدد انتقال آنها به قسمت اصلاح و تربیت داده شده باشد.
ماده ۶ – در قسمت زندان اطفالی نگاهداری میشوند که از طرف دادگاه طبق بند ۴ ماده ۱۸ تصمیم اعزام بآن قسمت درباره آنها اتخاذ شده باشد.
ماده ۷ – در هر یک از قسمتهای مذکور در ماده ۲ این آییننامه اطفال بر حسب استعداد، سن، درجه معلومات طبق برنامه ایکه با رعایت مواد ۱۵ و ۱۶ این آییننامه تنظیم میشود مورد تعلیم و تربیت قرار خواهند گرفت. برنامه آموزش حرفه ای به نحوی باید اجراء شود که حتی الامکان خللی به تحصیلات عادی اطفال وارد نیاید.
ماده ۸ – ترتیب نگاهداری اطفال در قسمت زندان از لحاظ صرف غذا، خواب، تعلیمات اخلاقی و حرفه ای بطوری است که در قسمت اصلاح و تربیت بعمل میآید ولی مدیر کانون میتواند بر حسب روحیه اطفال و نوع بزه ارتکابی آنان را از لحاظ صرف غذا یا خواب یا تعلیمات اخلاقی حرفه ای و اجراء تدابیر تربیتی و تهذیبی بدسته هائی تقسیم نموده و معاشرت هر دسته را با دسته دیگر ممنوع بدارد.
ماده ۹ – روز و ساعت ورود و خروج اطفال در دفتر کانون و پرونده آنها ثبت و منعکس خواهد شد. و در بدو ورود اشیائی را که اطفال همراه خواهند داشت به بایگانی که برای نگاهداری آنها اختصاص داده شده ضمن ثبت مشخصات اشیاء مزبور سپرده و پس از پایان دوره توقف هنگام خروج از کانون بآنها مسترد و یا در مقابل اخذ رسید بوالدین آنها داده خواهد شد.
ماده ۱۰ – اطفالی که بکانون اصلاح و تربیت اعزام میشوند موظف هستند که طبق برنامه کانون در هفته ۳۶ ساعت در کلاسهای درسی یا در کارگاههای فنی و حرفه ای بتحصیل یا کارآموزی اشتغال داشته باشند و روزی یکساعت ورزش نمایند .
فصل دوم- وظائف مسئولین کانون اصلاح و تربیت
ماده ۱۱ – کانون اصلاح و تربیت در هر حوزه دارای یک نفر مدیر و برای هر یک از قسمتهای نگاهداری موقت، اصلاح و تربیت زندان و آموزش دارای یک نفر مسئول خواهد بود و تعداد کافی پزشک، روانپزشک، روان شناس، متخصص مددکار اجتماعی، مربی، آموزگار و آموزگار تعلیمات حرفه ای، کارمند دفتری، پزشکیار و مراقب انتظامی در اختیار خواهد داشت.
تبصره – مدیر مسئول کانون اصلاح و تربیت در صورت نیاز میتواند با تصویب وزارت دادگستری یکنفر معاون داشته باشد.
ماده ۱۲ – مدیر کانون عهده دار اداره کلیه امور مربوط بکانون بوده و موظف است تصمیمات دادگاه اطفال را بموقع اجراء گذاشته و نسبت باجرای برنامه های ورزشی، تربیت اخلاقی، آموزش علمی، تعلیم حرفه باطفال و وضع غذا، بهداشت و خواب آنان مراقبت بعمل آورد.
ماده 13 – مدیر کانون اصلاح و تربیت موظف است حداقل هر سه ماه یکبار گزارش کاملی از وضع رفتار و اخلاق هر طفل و پیشرفتهائی که حاصل کرده است به رئیس دادگاهی که طفل را بکانون اعزام داشته است بدهد و رئیس دادگاه در صورت تجدیدنظر در تصمیمات قبلی اجرای تصمیمات مجدد دادگاه را به کانون اعلام خواهد داشت.
تبصره – مدیر کانون میتواند قبل از مدت مذکور فوق هرگاه تغییرات محسوسی در وضع تربیتی طفل ایجاد شده باشد مراتب را بدادگاه اطفال اعلام نماید.
ماده ۱۴ – در مواردی که بر اثر بیماری یا اختلال در وضع مزاجی یا روانی طفل نگاهداری و معالجه وی در کانون اصلاح و تربیت میسر نباشد مدیر کانون مراتب را بقاضی دادگاه اطلاع خواهد داد و با موافقت او طفل را بیکی از مۇسسات پزشکی یا طبی – تربیتی اعزام خواهد داشت مدتی که طفل در آن مؤسسه بستری خواهد بود جزء مدت توقف وی در کانون محسوب خواهد شد.
ماده ۱۵ – آموزگاران و مربیان عهده دار تدریس ،تعلیم، تربیت و تهذیب اخلاقی اطفال هستند و طبق برنامه ایکه از طرف مدیر کانون با جلب نظر متخصصین مربوط و تأیید اداره خدمات اجتماعی و تصویب وزارت دادگستری تنظیم می شود عمل خواهند نمود.
ماده ۱۶ – آموزگاران تعلیمات حرفه ای عهده دار آموختن حرفه باطفال و اداره کارگاههای کانون بوده و طبق برنامه ای که از طرف مدیر کانون بکمک متخصصین و پس از کسب نظر اداره خدمات اجتماعی و تصمیم وزارت دادگستری تهیه میشود اقدام خواهند نمود.
ماده 17 – بمنظور حفظ نظم و مراقبت در نگاهداری اطفال در کانون اصلاح و تربیت مأمورین مخصوص بنام مراقب انتظامی در هر یک از قسمتهای کانون انجام وظیفه خواهند نمود.
مراقبت انتظامی داخل کانون بوسیله مراقبین داخلی و مراقبت خارج آن بوسیله مراقبین انتظامی خارج کانون بعمل خواهد آمد.
سن مراقبین انتظامی داخل کانون در بدو استخدام نباید از سی سال کمتر باشد، بعلاوه مراقبین داخلی باید متأهل بوده و حداقل دارای گواهینامه شش ساله ابتدائی باشند و از نظر اخلاقی و سلامتی جسمانی صلاحیت آنها محرز شده باشد. برای مراقبت خارجی کانون اصلاح و تربیت و بدرقه اطفال در صورت لزوم ممکن است از افراد کادر پلیس عمومی استفاده شود.
ماده 18 – از "طرف مدیر کانون یک نفر" سرپرست برای مراقبین داخلی و یک نفر برای مراقبین خارج کانون تعیین خواهند شد.
تبصره – چنانچه مراقبین خارجی از افراد کادر انتظامی پلیس باشند سرپرست آنها از طرف سازمان انتظامی مربوط تعیین و در اختیار مدیر کانون قرار خواهد گرفت .
ماده 19 – مراقبین انتظامی باید بطور کشیک در تمام شبانه روز اطفال را مورد مراقبت کامل قرار داده و در موقع تغییر پست گزارش اتفاقات و اطلاعات پست خود را بمسئول قسمت مراقبت انتظامی بدهند.
ماده ۲۰ – مراقبین موظف هستند که تحت نظارت مسئول قسمت مراقبت انتظامی وظایف خود را چه از نظر مراقبت قسمتهای مختلف کانون و چه هنگام بدرقه با نهایت دقت انجام دهند.
چنانچه مراقبین در امر محافظت مسامحه کرده و یا وسائل فرار طفلی را بنحوی از انحاء فراهم سازند طبق مقررات قانونی کیفر همگانی تعقیب و مجازات خواهند شد.
ماده 21 – مسئولین تربیتی، مراقبین داخلی، آموزگاران و آموزگاران تعلیمات حرفه ای بر حسب وظایفی که از نظر تربیت، مراقبت و یا آموزش اطفال بر عهده دارند موظفند وضع اخلاق، رفتار، پیشرفتهای درسی و طرز کار اطفال را در کارگاههای کانون بطور مرتب یادادشت نموده و چگونگی را لااقل ماهی یکبار طی گزارشی برای مدیر کانون ارسال دارند. گزارشها هر ماه در شورای مذکور در ماده 4 مورد بررسی قرار خواهد گرفت و چنانچه از نظر اقدامات مراقبتی، تربیتی، علمی یا آموزش فنی و حرفه ای تجدیدنظر در وضع هر یک از اطفال لازم باشد نسبت بآنها اخذ تصمیم بعمل خواهد آمد.
ماده ۲۲ – اطفالی که در کانون اصلاح و تربیت بتحصیل یا کارآموزی اشتغال دارند از طرف مدیر کانون ممکن است جهت شرکت در امتحانات و اخذ گواهی نامه رسمی بمراجع مربوط معرفی شوند.
تبصره – در گواهینامه این اطفال محل آموزش یا کارآموزی قید نخواهد شد.
ماده ۲۳ – نظارت کامل در امور کانونهای اصلاح و تربیت در کشور از وظائف اداره خدمات اجتماعی وزارت دادگستری و بر عهده تشکیلات وابسته بآن خواهد بود.
ماده ۲۴ – کانونهای اصلاح و تربیت موظفند هر شش ماه یکبار گزارش کاملی از وضع کانون و اقداماتی که ظرف این مدت بعمل آورده اند به اداره خدمات اجتماعی ارسال و طرفی را که برای بهبود وضع کانون در نظر دارند پیشنهاد نمایند. گزارشهای رسیده در شورائی که از این نظر در اداره خدمات اجتماعی تشکیل خواهد گردید مطرح شده و طرقی را که موثر برای بهبود وضع هر یک از کانونها تشخیص دهند پس از تصویب وزارت دادگستری برای اجراء ابلاغ خواهند نمود.
فصل سوم- مقررات انضباطی، تشویقی و پایان دوره نگاهداری اطفال
ماده ۲۵ – اطفالی که مقررات کانون را نقض نمایند و یا بر خلاف شرایط انضباطی آن رفتار کنند بر حسب مورد از طرف مدیر کانون مشمول تصمیمات انضباطی زیر خواهند شد.
سرزنش و نصیحت
توبیخ
محرومیت از ملاقات تا ۱۵ روز
محرومیت از مکاتبه
محرومیت از خرید از ۵ روز تا یکماه
محرومیت از حضور در سینما و تالار سخنرانی
نگاهداری انفرادی از ۱ تا ۱۵ روز
تقاضای اجرای ماده ۲۶ قانون ۱۳۳۸ از دادگاه
چنانچه اطفال در مدت توقف خود در کانون اصلاح و تربیت مرتکب جرمی شوند فوراً مراتب از طرف مدیر کانون بدادگاه اعلام و در پرونده شخصی وی منعکس خواهد شد.
ماده ۲۶ – از اطفالی که بکانون اصلاح و تربیت اعزام میشوند فقط والدین خویشان نزدیک، سرپرست قانونی و وکلاء اطفال پس از ارائه مدرک شناسائی میتوانند ملاقات نمایند.
تبصره- مدیر کانون میتواند ملاقات کسانی را که از نظر تهذیب و تربیت طفل مۇثر بداند بطور استثناء اجازه دهد و در مواردیکه ملاقات بعضی از افراد خانواده طفل را در مضر بحال وی تشخیص دهد منع نماید. و در هر حال مراتب در پرونده طفل درج خواهد شد.
ماده ۲۷ – مدیر کانون اصلاح و تربیت موظف است که بمحض اتمام دوره توقف طفل در کانون نسبت بآزادی وی اقدام نماید و در صورت فوت طفل مراتب را باید فوراً بدادسرا و رئیس دادگاهی که او را اعزام داشته است اعلام نماید.
ماده ۲۸ – مدیر کانون اصلاح و تربیت موظف است ۱۵ روز قبل از تاریخ مقرر برای آزادی اطفالیکه بحکم دادگاه در کانون نگاهداری میشوند مراتب را باطلاع انجمن حمایت زندانیان برساند تا بخش مربوط باطفال در انجمن مزبور طفل را تحت مراقبت قرار داده و تسهیلات لازم را از نظر وضع شغلی و تحصیلی و استقرار مجدد وی در اجتماع فراهم سازد.
ماده ۲۹ – در مورد اطفالی که مدت توقف آنها در قسمت اصلاح و تربیت و یا زندان بیش از ششماه باشد در آخرین ماه توقف چنانچه مدیر کانون رفتار و وضع روحی و اخلاقی طفل را مناسب تشخیص دهد میتواند با اطلاع و پس از تائید قاضی دادگاهی که طفل را بکانون اعزام داشته است موافقت نماید که طفل روزها در خارج نزد کارفرمای مورد اعتماد کار کرده یا در آموزشگاهی که مورد موافقت کانون باشد تحصیل نماید و شبها بکانون مراجعت کند.
تبصره – مدیر کانون در این باره با کارفرمای مربوط قراردادی منعقد خواهد نمود و در نحوه کار، تحصیل و حضور و غیاب اطفال بوسیله مددکاران اجتماعی یا نمایندگانی که از این نظر تعیین میشوند نظارت خواهد داشت در صورت نقض مقررات این ماده بوسیله طفل مراتب فوراً جهت اتخاذ تصمیم مجدد بدادگاه مربوط اعلام خواهد شد.
ماده ۳۰ – اطفالی که در تمام مدت توقف در کانون اصلاح و تربیت حسن رفتار نشان داده و طرز کار آنها در کارگاهها رضایت بخش باشد بعنوان تشویق بتشخیص مدیر کانون پاداش مناسبی به آنان پرداخت خواهد شد.
ماده ۳۱ – اطفالی که طبق بند ۴ ماده ۱۸ بزندان کانون اصلاح و تربیت سپرده میشوند تا سن ۲۰ سال تمام در آنجا نگاهداری خواهند شد سپس بر حسب مورد تا پایان مدت تصمیم دادگاه بقسمتی در کانون که باین دسته از نوجوانان اختصاص داده میشود منتقل خواهند گردید.
فصل چهارم- مقررات مربوط بمشاورین دادگاههای اطفال و مددکاران اجتماعی
ماده ۳۲ – حق الزحمه هر یک از مشاورین دادگاه برای هر جلسه از سیصد الی پانصد ریال خواهد بود که بتناسب کار از طرف رئیس دادگاه اطفال معین میشود.
ماده ۳۳ – چنانچه مشاورین بدون عذر موجه در جلسات دادگاه حاضر نشوند و یا در انجام وظیفه قصور نمایند دادگاه میتواند درخواست عزل آنها را از این سمت و تعیین جانشین آنها را بنماید – در صورت عزل یا استعفاء یا فوت مشاورین جانشین آنها بترتیب و برای مدت مقرر در قانون انتخاب خواهد شد.
ماده 34 – اشخاص زیر نمیتوانند بعنوان مشاور انتخاب شوند:
1 – کسانی که مشهور به فساد اخلاق باشند.
2 – متجاهرین باستعمال مسکرات و معتادین بمواد افیونی و مخدره.
3 – اشخاصی که دارای سابقه محکومیت به جنحه و جنایت باشند.
4 – کسانی که سن آنها کمتر از 35 سال باشد.
5 – کسانی که مجرد باشند.
ماده ۳۵ – تحقیقاتی که باتوجه به تبصره ذیل ماده ۷ قانون تشکیل دادگاه اطفال بزهکار درباره سوابق طفل بعمل خواهد آمد ممکن است بوسیله مددکاران اجتماعی کانونهای اصلاح و تربیت یا مددکاران اجتماعی که در دادگاههای اطفال انجام وظیفه مینمایند انجام شود.
ماده 36 – مددکاران اجتماعی قبل از ورود بخدمت موظفند سوگند یاد کنند که در انجام وظایفی که بر عهده دارند کمال صداقت و امانت را منظور داشته هنگام تحقیقات و در تهیه و تنظیم پرسشنامه ها هرگز بر خلاف حقیقت و راستی چیزی ننویسند و آنچه را که در حین انجام وظیفه از زندگی خصوصی اشخاص مطلع میشوند جز در جهت انجام وظیفه ای که بر عهده آنها محول شده است تحت هیچ عنوانی در خارج فاش نسازند.
ماده ۳۷ – حق الزحمه مددکاران اجتماعی در صورتی که مستخدم رسمی یا پیمانی باشند طبق مقررات قانون استخدام کشوری خواهد بود و در صورتی که خدمت مددکاران مستمر نبوده و اتفاقی باشد بر حسب مورد و میزان کاری که انجام میدهند دستمزد آنها بوسیله رئیس دادگاه معین خواهد شد و برای هر مورد بیش از سه هزار ریال نخواهد بود.
ماده ۳۸ – کارکنان و مسئولین فعلی دارالتأدیب ها تا زمانی که از طرف وزارت دادگستری وسایل انتخاب واستخدام مدیران، مسئولین، کارمندان دفتری، مربیان، معلمان حرفه ای و مراقبین انتظامی کانونهای اصلاح و تربیت فراهم نشده تحت تعلیمات وزارت دادگستری وظایف خود را انجام خواهند داد.
ماده ۳۹ – آییننامه مصوب ۲۴ /۷ /۴۵ وزیر دادگستری در خصوص اجرای قانون تشکیل دادگاه اطفال بزهکار از تاریخ لازم الاجرا شدن این آییننامه ملغی است.
ماده ۴۰ – این آییننامه ده روز پس از درج در روزنامه رسمی قابل اجراء خواهد بود.