هیئت وزراء در جلسه ۱۸ بهمن ماه ۱۳۱۴ بر طبق پیشنهاد نمره ۴۶۳۸/۶۹۱۲۳ وزارت داخله نظر به ماده (۱) قانون موسسات حمل و نقل نظامنامه اجراء قانون مذکور را بشرح ذیل تصویب نمودند:
ماده ۱ـ مؤسسات مربوط بحمل ونقل که مشمول مقررات این نظامنامه میباشد عبارت است از:
الف ـ موسسه حمل و نقل
ب ـ کارخانه تعمیر
ج ـ گاراژ عمومی.
ماده ۲ ـ هیچکس نمیتواند بدون اجازه شهربانی محلی را برای مؤسسه حمل و نقل یا کارخانه تعمیر یا گاراژ عمومی اتوموبیل[اتومبیل] انتخاب نماید بلدیه و شهربانی هر شهر با توافق نظر یکدیگر نقاطی را که برای مؤسسه حمل و نقل و کارخانه تعمیر و گاراژ عمومی مناسب و مقتضی بدانند تعیین و اعلان نموده و در اجازه‌نامه که برای تاسیس مؤسسات فوق از شهربانی داده میشود محل تاسیس تصریح گردد خیابانهائی که در هر شهر نباید در آنجا گاراژ ساخته شود از طرف شهربانی و شهرداری معین خواهد شد.
ماده ۳ ـ تاسیس هر یک از مؤسسات مذکوره در فوق موکول به تقدیم تقاضانامه و تحصیل اجازه‌نامه مخصوص از شهربانی محل میباشد.
اجازه‌نامه مؤسسه حمل و نقل طبق نمونه نمره (۱) اجازه‌نامه تاسیس کارخانه تعمیر مطابق نمونه نمره (۲) و اجازه‌نامه گاراژ عمومی بر طبق نمره (۳) صادر خواهد شد.
ماده ۴ ـ اجازه‌نامه تاسیس مؤسسات مزبوره به اشخاصی داده میشود که واجد شرایط ذیل باشند:
صحت عمل و عدم محکومیت بجنایت و خیانت در امانت و کلاه‌برداری و تقلب در کسب و تجارت و سرقت و عدم ورشکستگی بتقصیر.
بعلاوه در مورد مؤسسه حمل و نقل و گاراژ عمومی تقاضاکننده باید تابع ایران باشد و نسبت باتباع خارجه صدور اجازه منوط به تصویب هیئت دولت است.
متصدیان کارخانه تعمیر باید دارای سی‌هزار ریال اعتبار بتصدیق شهربانی محل باشند و هر سه ماه یک مرتبه از طرف شهربانی بقای اعتبار مزبور رسیدگی و تصدیق شود.
فصل اول ـ مؤسسات حمل ونقل
ماده ۵ ـ مؤسسه حمل ونقل بمؤسسة اطلاق میشود که عهده‌دار حمل و نقل مسافر یا بار بوده و مطابق مقررات این نظامنامه توسط یک نفر مدیر مسئول اداره شده و دارای دفاتر رسمی باشد.
ماده ۶ ـ هر مؤسسه حمل و نقلی که در طهران دائر میشود اگر مخصوص حمل مسافر باشد باید اقلا مالک ده دستگاه اتومبیل سواری بوده و بعلاوه بیست دستگاه اتوموبیل[اتومبیل] سواری دیگر هم مختصا در اختیار خود داشته باشـد و چنانچه مخصوص حمل بار باشـد باید بهمان تناسـب اتوموبیلهای باری داشته باشد.
در شهرهائی که از طرف وزارت داخله تعیین میشود هر مؤسسه باید لااقل مالک پنج دستگاه اتوموبیل سواری (اگر مخصوص حمل مسافر باشد) و یا پنج دستگاه باری (در صورتی که مخصوص حمل بار باشد) بوده و بعلاوه ده دستگاه اتوموبیل باری یا سواری دیگر نیز مختصا در اختیار خود داشته باشد.
در سایر نقاط برای مؤسسات حمل و نقل پنجاه‌هزار ریال اعتبار و یا اقلا مالکیت چهار دستگاه اتوموبیل کافی خواهد بود.
ماده ۷ ـ اسم هر مؤسسه حمل ونقل از طرف شهربانی روی اتوموبیلهای باری یا سواری کرایة نقش خواهد شد.
ماده ۸ ـ مؤسسات حمل و نقل مرکز و شهرهای درجه اول ولایت میتوانند با اجازه شهربانی محل در شهرهای دیگر شعبة تاسیس نمایند و شعب مزبور دارای اختیارات مؤسسه مرکزی بوده و مسئولیت کارهای آن با مدیر مرکزی مؤسسه است ولی چنانچه بتاسیس شعب در شهرها موفق نشوند یکی از مؤسسات حمل و نقل مجاز را با ورقه قبولی آن که بتصدیق شهربانی محل رسیده باشد بعنوان نمایندگی خود بدائره وسائط نقلیه شهربانی معرفی کنند.
ماده ۹ ـ مؤسسه حمل و نقل باید متناسب با تعداد اتوموبیلهائی که که در اختیار خود دارد حجرات مخصوص مسقف برای نگاهداری اتوموبیلها داشته و محوطه مؤسسه نیز بمقدار کفایت وسیع بوده و بناهای ضروری مطابق دستور شهرداری ساخته شده باشد و وسائل روشنائی کافی و سایر احتیاجات ضروری را مطابق اصول صحی واجد و نظافت کامل در تمام محوطه و اماکن مؤسسه رعایت شود و نیز باید کارخانه اختصاصی کوچک برای تعمیرات بشرح ماده «۱۰» داشته باشد.
ماده ۱۰ ـ محل تعمیر در مؤسسه حمل و نقل لوازم (مطابق صورت ضمیمه را) باید همیشه داشته باشد.
ماده ۱۱ ـ علاوه بر حجرات مخصوص اتوموبیلها در هر مؤسسه باید انبار مخصوص جهت نگاهداشتن بار ساخته شده و محل مزبور بدون رطوبت بوده و با اسفالت یا آجر مفروش و دیوارهای آن نیز آجری و سفید باشد و بعلاوه درب بزرگ محکمی داشته باشد.
ماده ۱۲ ـ مؤسسات حمل و نقل ولایات که مسافر حمل می‌نمایند باید لااقل پنج باب اطاق تمیز مطابق اصول صحی با تخت‌خواب و روشنائی و وسایل کافی داشته باشند.
ماده ۱۳ ـ متصدیان حمل و نقل شخصا مسئول مستقیم انجام کلیه مقررات این نظامنامه در قسمت مربوط بحمل و نقل مسافر یا بار میباشند و چنانچه برای مدت معینی غیبت کنند باید قبلا موضوع را بدایره وسائط نقلیه شهربانی محل اطلاع داده و متصدی مسئول را با رعایت مقررات ماده (۴) این نظامنامه و با توافق نظر شعبه وسائط نقلیه معین نمایند.
ماده ۱۴ ـ علاوه بر دفاتریکه قانونا برای مؤسسات تجارتی مقرر است اداره شهربانی میتواند دفاتر دیگری برای مؤسسات حمل و نقل بموجب نمونة که خود میدهد مقرر دارد در این صورت دفاتر مزبور را دائره وسائط نقلیه شهربانی محل باید پلمپ نموده و ابتدا و انتهای آن را امضا نماید.
صفحات دفاتر مؤسسه حمل و نقل باید نمره‌دار بوده و در موقع ثبت تراشیدگی و قلم‌خوردگی نداشته باشند بعلاوه از پاره‌کردن اوراق یا اضافه‌کردن بین سطور خودداری و چنانچه اشتباهی رخ دهد با مرکب قرمز اصلاح شود.
ماده ۱۵ ـ حمل مسافر بیش از میزان ظرفیتی که برای هر اتوموبیل معین شده ممنوع است.
ماده ۱۶ ـ در مدخل هر یک از مؤسسات حمل و نقل برای ثبت ورود و خروج اتومبیلها باید تابلوئی نصب شود که نمره و سیستم اتوموبیلهای موجوده در آن مؤسسه با ذکر باری یا سواری برای اطلاع مراجعه‌کنندگان روی آن ثبت گردد.
ماده ۱۷ ـ در هر مؤسسه حمل‌ونقل باید تلمبه بنزین یا انبار مخصوصی جهت نگاهداری بنزین طبق نظامنامه مواد محترقه موجود باشد نگاهداشتن بنزین و روغن در سایر اماکن مؤسسه مطلقا ممنوع است.
ماده ۱۸ ـ صدور بلیط مسافر یا بارنامه منحصراً مختص مؤسسات حمل و نقل بوده و متصدیان آن مکلفند در مقابل وجهی که جهة حمل مسافر یا بار میگیرند بلیط بارنامه رسمی صادر نمایند.
ماده ۱۹ ـ متصدیان حمل و نقل باید مال‌التجاره که برای حمل قبول میکنند رسیدگی کرده پس از تطبیق آن با صورتی که صاحب مال فرستاده بارنامه در سه نسخه مطابق نمونه نمره (۴) تهیه و امضاء نموده و بامضای فرستنده مزبور نیز رسانیده دو نسخه آن را بفرستنده تسلیم و یک نسخه را همراه مال بمقصد فرستاده و در ظهر آن از تحویل گیرنده رسید بگیرند و در صورتی که فرستنده مال تهیه نموده با ته چک بارنامه و رسید واصله از مقصد در دفتر خود ضبط نمایند.
برای مسافرین بلیط مسافرت طبق نمونه نمره (۵) که ضمیمه این نظامنامه است در دو نسخه صادر میشود. بارنامه و بلیط مسافرت در دفاتر مخصوص ثبت خواهد شد.
ماده ۲۰ ـ متصدیان مؤسسه حمل و نقل موظفند مال‌التجاره و بار را از تاریخ صدور بارنامه منتهی در ظرف ۴۸ ساعت حمل نموده (مگر اینکه بین طرفین ترتیب خاصی مقرر شده باشد) و در موقع مقرر در بارنامه آنرا بمقصد تحویل نمایند مگر در مواردی که در اثر حادثه خارق‌العاده در حین مسافرت مانعی جهت آنها پیش آمد کرده باشد و در این صورت باید از حکومت یا کدخدای محل و یا مامورین امنیه تصدیق لازم تحصیل و ارائه دهند و در غیر این صورت مسئول تأخیر در تحویل بار بوده و باید از عهده خسارت آن برآیند.
ماده ۲۱ ـ ارسال‌کننده باید با مال‌التجارة که برای حمل و نقل میفرستد بیجکی همراه نماید که نکات ذیل در آن قید شده باشد:
الف ـ تاریخ و ساعت ارسال جنس بمؤسسه حمل و نقل
ب ـ نوع جنس بطور اجمال یا تفصیل باختیار فرستنده
ج ـ تعداد عدل یا صندوق و علائم آنها و وزن صحیح هر عدل یا صندوق نسبت بمال‌التجاره‌های قابل شماره تعداد جنس محتوی عدل یا صندوق
دـ مقصد
هـ ـ اسم و آدرس کامل فرستنده و تحویل‌گیرنده
و ـ محل تحویل
ز ـ میزان کرایه در صورتی که قبلا با متصدی مؤسسه حمل ونقل قطع شده باشد.
ماده ۲۲ ـ ارتفاع بارگیری هر اتوموبیل[اتومبیل] از سطح اطاق بیش از دو متر و نیم نباید باشد.
ماده ۲۳ ـ مؤسسات حمل و نقل بار باید در جورکردن نوع محصول دقت نمایند تا مال‌التجاره‌هائی که در یک اتوموبیل[اتومبیل] بار میکنند باعث فاسدکردن یکدیگر نشود.
ماده ۲۴ ـ اتوموبیلهای[اتومبیل‌های] باری باید روپوش غیرقابل نفوذی (امپرمابل) داشته باشند که در موقع حمل بار روی مال‌التجاره بکشند.
ماده ۲۵ ـ مؤسسات حمل و نقل حق دریافت وجهی بغیر از کرایه ندارند.
ماده ۲۶ ـ مؤسسات حمل و نقل حق ندارند به اتوموبیلهای[اتومبیل‌های] شخصی (پلاک زمینه سفید) بار یا مسافر بدهند.
ماده ۲۷ ـ چنانچه بار یا مال‌التجاره بر اثر اعتراض گیرنده در مؤسسه باقی بماند و پس از رسیدگی معین شود ذیحق بوده صاحب مؤسسه برای مدتی که اختلاف باقی بوده است حق مطالبه کرایه انبارداری را ندارد.
ماده ۲۸ ـ نصب چراغهای خیره‌کننده جلو مؤسسه حمل و نقل و در داخل آن ممنوع است.
ماده ۲۹ ـ مؤسسات حمل و نقل نباید بشوفر بدون تصدیق مسافر یا بار بدهند.
ماده ۳۰ ـ موقعی که مؤسسات میخواهند بماشین مسافر یا بار بدهند باید دقت نمایند که ماشین از معاینه متخصص گذشته و مدت معاینه آن منقضی نشده باشد.
ماده ۳۱ ـ محمولات باید به کیلوگرم وزن شود و تعیین وزن بطور تخمین ممنوع است هر مؤسسه باید میزان یا قپان صحیح برای وزن داشته باشد.
ماده ۳۲ـ متصدی حمل و نقل مقصد یا شعبه مؤسسه مبدء موظف است بمحض وصول بار کتبا گیرنده آنرا مطلع نماید و گیرندة هم باید در ظرف ۴۸ ساعت از تاریخ اطلاع بار را تحویل بگیرد هرگاه مرسل‌الیه پیدا نشود متصدی مؤسسه باید به اسرع وسائل توسط مؤسسه مبداء ارسال‌کننده را از قضیه آگاه نماید و چنانچه اتفاقا بمرسل‌الیه و ارسال‌کننده دسترس نداشته باشد به شهربانی محل کتبا اطلاع دهد.
ماده ۳۳ ـ اتوموبیلهائی[اتومبیلهائی] که مسافر قبول کرده‌اند باید در ساعت معین که در بلیط مسافرت قید شده در مؤسسه بدون هیچ نقصی با داشتن ورقه معاینه شهربانی و رعایت مقررات ذیل مهیای حرکت باشد:
الف ـ در صورتی که اتوموبیل[اتومبیل] دربست کرایه نشده باشد و یک یا چند نفر از مسافرین در موقع معین حاضرنباشند متصدی مؤسسه مکلف است تا دو ساعت بعد از ساعت مقرره منتظر رسیدن تاخیرکنندگان بوده و بعد از دو ساعت اسامی مسافرین غایب و نمره اتوموبیل[اتومبیل] را کتبا بدائره تامین عبور و مرور راپرت داده اتوموبیل[اتومبیل] را با هر چند نفر از مسافرین که حاضر باشند حرکت دهد.
ب ـ مسافرینی که بیش از دو ساعت فرجه تاخیر نمایند حق استرداد پیش کرایه که داده‌اند نخواهند داشت مگر اینکه ۲ روز قبل مسافر عدم حرکت خود را اطلاع بدهد.
ج ـ هرگاه در ساعت مقرر در بلیط اتوموبیل[اتومبیل] حرکت نکند تاخیر تا ۲ ساعت قابل اغماض است چنانچه از ۲ ساعت بیشتر تاخیر شود هر مسافری مخیر است یا از مسافرت با اتوموبیل[اتومبیل] مزبور منصرف شده یا برای هر ساعت تاخیر علاوه بر ۲ ساعت یک عشر از قیمت معین در بلیط را کمتر بدهد.
ماده ۳۴ ـ در صورتی که اتوموبیل[اتومبیل] حامل بار یا مسافر در راه معیوب و معطل شود شوفر مکلف است که فوراً مراتب را بنزدیکترین شعبه و یا طرف مؤسسه خود و یا مؤسسه حمل و نقل اطلاع دهد و متصدی حمل و نقل موظف است بفوریت اتوموبیل[اتومبیل] دیگری برای اعزام مسافر یا حمل بار بمقصد فراهم نموده اعزام دارد. مسافرین میتوانند در صورت تاخیر به شهربانی محل اطلاع دهند.
ماده ۳۵ ـ هیچ متصدی حمل و نقل حق پذیرفتن اتومبیل و شوفریکه قبلا در مؤسسه دیگر بوده ندارد مگر پس از رؤیت رضایتنامه کتبی مؤسسه سابق بعلاوه باید مراتب را فورا به شهربانی اطلاع دهد.
چنانچه متصدی مؤسسه من غیر حق از دادن رضایت نامه خودداری کند شهربانی محل پس از رسیدگی تصدیق لازم خواهد داد.
فصل دوم ـ شرایط کارخانه تعمیر
ماده ۳۶ ـ کارخانه تعمیر باید ماشین‌آلات و لوازم ذیل را دارا باشد:
الف ـ یک دستگاه موتور برای گردانیدن چرخ تراش و پرقو زدن سیلندر و مته‌کاری و گردانیدن دینام برای احتیاجات الکتریکی.
ب ـ ماشین چرخ تراش و فرز برای صفحه تراشی پیستون ـ دنده ـ لوله – میل و غیره.
ج ـ ماشین مخصوص پرقوزنی با لوازم مخصوص آن.
د ـ آهنگری در محل مخصوص بانضمام انبرهای کوچک و بزرگ آهنگری.
هـ ـ یکدستگاه کامل حدیده و قلاویز برای پیچ و مهره‌های مختلف‌الشکل کوچک و بزرگ.
و ـ لوازم و افزار مخصوص ریخته‌گری با پیمت برای اقسام یا طاقانها.
ز ـ میزهای آهنی متعدد برای بازکردن و بستن و تعمیر قسمتهای ماشین از قبیل موتور دیفرانسیل و غیره.
ح ـ سه تابلو و یا قفسه از آچارهای مختلفه از قبیل آچار دوسره آچار چپوق (بوکس) کوچک و بزرگ آچار چرخ کش منگنه چرخ سنباده ـ چکش و قلم و سنبه انبردست و غیره لیس و پرگار میکرو مضر که روی همرفته بالغ بر ۲۰۰ پارچه میباشد.
ط ـ دستگاه لحیم‌کاری کامل.
ی ـ گیره کوچک و بزرگ ۳ عدد.
ک ـ جراثقال با زنجیر ـ قپان بزرگ و کوچک
ماده ۳۷ ـ محوطه کارخانه تعمیر برای گردش اتومبیلهائی که جهت تعمیر قبول میشود باید وسعت کافی داشته و بعلاوه بقدر کفایت محلهای مخصوص مسقف چاله‌دار (دیبا) برای تعمیرات و همچنین محل مسقف برای نگاهداری اتوموبیل[اتومبیل] دارا باشد.
شرایط قبول تعمیر
ماده ۳۸ ـ صاحب کارخانه باید برای قبول تعمیر دفتر مخصوصی با صفحات نمره‌دار ترتیب دهد که کیفیت تعمیرات لازمه مشروحا با تعیین مدت تعمیر و میزان اجرت و لوازم یدکی که مصرف خواهد شد در آن قید شود و صاحب کارخانه و تعمیردهنده هر دو ذیل آن را امضاء نمایند و سوادی هم از مراتبی که قید شده بامضای طرفین به تعمیردهنده تسلیم گردد نمونه دفتر مزبور از طرف دائره وسائط نقلیه شهربانی تهیه میشود.
هرگاه در حین تعمیر مشاهده شود علاوه بر آنچه قبلا تعیین گردیده تعمیرات بیشتر یا عوض کردن قسمتی از ادوات مورد لزوم است قبل از شروع باید بتعمیردهنده اطلاع و بطریق مذکور در فوق در صفحات دفتر درج و بامضاء طرفین رسیده بعدا اقدام نمایند صاحب کارخانه در موقع تحویل باید رسید تکمیل تعمیر را از تعمیردهنده بگیرد.
ماده ۳۹ ـ صاحب کارخانه از هر جهت مسئول محافظت مال مورد تعمیر بوده و باید همه قسم مراقبتهای لازم بعمل آورده و خسارات وارده را که ناشی از غفلت و مسامحه در تعمیر باشد جبران نماید.
فصل سوم ـ گاراژ عمومی
ماده ۴۰ ـ گاراژ عمومی محلی است که دارای حجرات مخصوص مسقف جهت نگاهداری و محافظت لااقل ۵ دستگاه اتومبیل باشد.
ماده ۴۱ ـ گاراژ عمومی مجاز بقبول تعمیر اتومبیل‌های شخصی یا باری نبوده و همچنین بهیچوجه حق ندارد که در امور مربوط به حمل و نقل مسافر یا بار چه مستقیم و چه غیر مستقیم مداخله نماید.
ماده ۴۲ ـ متخلفین از هر یک از مواد این نظامنامه به پنج الی هفت روز حبس تکدیری یا بتادیه سی و یک الی پنجاه ریال غرامت محکوم خواهند شد و در صورتی که هر یک از صاحبان مؤسسات مزبور بیش از پنج بار محکومیت جزائی پیدا کنند در دفعه ششم از یک الی سه سال از شغل مزبور ممنوع بوده و مؤسسه او بسته خواهد شد.
رئیس الوزراء