فصل اول- در تعیین وکلای محدود و تقاضای اجازه‌نامه وکالت و صدور اجازه‌نامه
ماده ۱ ـ وزارت عدلیه همه ساله بمنظور اجراء تبصره ماده (۱) قانون وکالت قبل از شهریور ماه در تعداد وکلاء هر محل اعمال نظر نموده و وکلای محدود هر محل را تعیین و به ادارة وکالت ابلاغ مینماید.
ماده ۲ ـ پرگرام مخصوص مندرجه در شق (۸) ماده (۳) قانون وکالت عبارت است از:
۱ـ اصول محاکمات حقوقی
۲ـ اصول محاکمات جزائی
۳ـ قانون مدنی
۴ـ قانون مجازات عمومی
۵ ـ قانون و نظامات راجعه به وکالت
۶ ـ قوانین و نظامنامه‌های راجعه به ثبت اسناد و املاک
۷ ـ قوانین تجاری.
ماده ۳ ـ امتحان کتبی و شفاهی است و حداکثر نمرات شش است:
(۶) خیلی خوب
(۵) خوب
(۴) کافی
(۳) قابل قبول
(۲) بد
(۱) خیلی بد.
ماده ۴ ـ برای قبول شدن در امتحان حداقل معدل امتحان کتبی و شفاهی نباید از (۳) کمتر باشد ولی معهذا هر داوطلبی دارای یک نمره (۱) و دو نمره (۲) باشد مردود است.
ماده ۵ ـ هیئت ممتحنه مرکب است از هفت نفر (۱) مدعی‌العموم کل (۲) دو نفر از مستشاران دیوانعالی تمیز و دو نفر از استادان دانشکده حقوق (۳) رئیس اداره وکالت (۴) رئیس اداره تهیه قوانین و جلسات امتحانیه همه ساله در فروردین ماه در مرکز تشکیل میشود.
ماده ۶ ـ اداره وکالت برای تطبیق وضع وکلاء هر محل با قانون وکالت در هر حوزه‌ای بنوبت مهلتی که مناسب با تعداد وکلاء هر محل باشد خواهد داد مهلت مزبور باید در عدلیه محل و مجله رسمی و یکی از جراید کثیرالانتشار محل اعلان شود.
ماده ۷ ـ اشخاصی که قبل از اجرای قانون وکالت با داشتن اجازه‌نامه رسمی مشغول وکالت بوده‌اند و بخواهند بشغل خود ادامه دهند در ظرف مدت مزبور مطابق دستور ماده (۸) این نظامنامه تقاضانامه خواهند داد و در مقابل هر تقاضانامه‌ای که کامل باشد رسیدی بتقاضاکننده باید داده شود و مادام که تشخیص اداره وکالت ابلاغ و قطعی نگردیده وکیل به استناد آن ورقه رسید بوکالت خود میتواند ادامه دهد.
ماده ۸ ـ تقاضانامه دارای ضمائم ذیل خواهد بود:
(۱) چهار قطعه عکس
(۲) قبض ودیعه وجه تمبر اجازه‌نامه مورد تقاضا
(۳) مستندات تقاضا از قبیل تصدیق سنین سابقه شغل وکالت یا تصدیق سنین سابقه خدمت قضائی یا سواد مصدق دیپلم لیسانس.
ماده ۹ ـ در صورتی که شهادت نامه لیسانس از دانشکده‌های خارجه صادر شده باشد تصدیق شورای عالی معارف که حاکی از ارزش شهادتنامه باشد و ترجمه آن نیز لازم است.
ماده ۱۰ ـ اداره وکالت برای تشخیص صلاحیت و قابلیت تقاضاکننده که بموجب ماده (۱۰) قانون وکالت مقرر است باید اوراق مخصوصی ترتیب بدهد و نظر خود را بوسیلة آن بتقاضاکننده ابلاغ نماید.
ماده ۱۱ ـ ابلاغ مزبور ممکن است در دفتر اداره وکالت و یا بوسیله مامورین ابلاغ و یا توسط دفتر محاکم یا پارکه‌های ولایات بعمل آید در هر سه صورت ابلاغ کننده باید تاریخ ابلاغ و امضاء کسی را که باو ابلاغ شده تصدیق نماید.
ماده ۱۲ ـ تقاضای رسیدگی از محکمه انتظامی که در ماده (۱۱) قانون وکالت مقرر است بوسیله عرضحال بعمل میاید و هرگاه معترض مستنداتی داشته باشد و ضمیمه عرضحال ننماید پس از ابلاغ عرضحال به اداره وکالت دیگر سندی از او پذیرفته نخواهد شد.
ماده ۱۳ ـ عرضحال باید در دو نسخه تنظیم شود و یک نسخه از آن را دفتر تمیز در ظرف پنج روز از تاریخ وصول بدفتر برای آگاهی اداره وکالت بفرستند.
ماده ۱۴ ـ هرگاه جهت اختلاف صلاحیت علمی تقاضاکننده برای شغل وکالت یا برای درجه مورد تقاضای او باشد محکمه انتظامی اختیاری از معلومات او بعمل خواهد آورد- اختیار مزبور کتبی و شفاهی است و هرگاه راجع بصلاحیت اخلاقی و سوابق تقاضاکننده باشد محکمه انتظامی میتواند اظهارات نماینده اداره وکالت را استماع نماید.
ماده ۱۵ ـ متن قسمنامه که بموجب ماده (۱۳) قانون وکالت مقرر شده بنحو ذیل است:
(سوگندنامه)
«اینجانب امضاکننده ذیل خداوند متعال را شاهد گرفته قسم یاد مینمایم که قوانین و نظامات مخصوصا قوانین و نظامات مربوطه بشغل وکالت را همیشه محترم شمرده و کوچکترین اقدامی بر علیه تامین قضائی و شرافت قضاوت و وکالت ننمایم و در حفظ حیثیات شغلی که بدان نائل شده‌ام ساعی و جز عدالت و احقاق حق منظور دیگری نداشته باشم و نسبت بمقامات قضائی همیشه رعایت احترام را نموده راستی و پاکدامنی را در کلیه امور شخصی و اداری و کارهای مرجوعه رویه خود قرار دهم و در امور راجعه نظریات خصوصی را داخل ننموده و پیرامون کینه‌ورزی و انتقام‌جوئی نگردیده و همیشه مدافع از حق و صلح طلب باشم- شرافت من وثیقه اجراء این سوگندنامه است.»
ماده ۱۶ ـ اجازه‌نامه وکالت پس از اجراء قسم که مطابق آئین مخصوصی بعمل خواهد آمد به وکیل داده میشود.
ماده ۱۷ ـ اجازه‌نامه وکالت عبارت از دفترچه‌ایست مطابق نمونه که اداره وکالت تهیه میکند دارای صفحات متعدده برای درج هویت وکیل و الصاق عکس و نمونه امضاء دارنده و غیره.
ماده ۱۸ ـ اجازه‌نامه باید همه ساله در شهریور ماه تمبر شود.
فصل دوم- در تشکیلات کانون و معاضدت قضائی
ماده ۱۹ـ اداره وکالت در هر حوزه که تشکیل کانون وکلاء را لازم بداند پیشنهادی با ذکر دلایل لازم از قبیل عدة وکلاء آن حوزه به وزارت عدلیه تقدیم میکند تا در صورت تصویب اقدام بتشکیل کانون نمایند.
ماده ۲۰ ـ برای اجراء شق اول ماده (۱۸) قانون وکالت کانون وکلاء میتواند دارای قسمت های مختلفه باشد و همچنین اجازه دارد برای ترقی علمی وکلاء مجالس مذاکره تشکیل دهد.
ماده ۲۱ ـ انتخابات هیئت‌مدیره بطریق ذیل بعمل خواهد آمد:
وکلاء محل در روز و محل معینی که اداره وکالت اعلام خواهد نمود دو[در] مقابل عده‌ای را که برای عضویت هیئت مدیره وزارت عدلیه معین خواهد کرد (حتی‌الامکان از بین وکلاء درجه اول و دوم) به اکثریت نسبی و رای مخفی انتخاب خواهند کرد سپس وزارت عدلیه اعضاء هیئت مدیره را از بین منتخبین برای مدت معینه در ماده (۱۹) قانون وکالت تعیین خواهد نمود و مدت مزبور از تاریخ صدور ابلاغ حساب خواهد شد.
ماده ۲۲ ـ تعداد اعضاء علی‌البدل هیئت مدیره نصف اعضاء اصلی است.
ماده ۲۳ ـ هیئت نظار انتخاب هیئت‌مدیره عبارتند از رئیس عدلیه و مدعی‌العموم بدایت در ولایات رئیس اداره وکالت یا نماینده او و رئیس و مدعی‌العموم بدایت در مرکز.
ماده ۲۴ ـ اخذ و استخراج آراء علنی است.
ماده ۲۵ ـ منتخبین باید دارای شرایط ذیل باشند:
(۱) پنج سال سابقه شغل وکالت
(۲) نبودن تحت محاکمه جزائی و انتظامی
(۳) عدم محکومیت انتظامی و هرگاه محکومیت انتظامی تا درجه دوم داشته باشند دو سال و از درجه دو ببالا پنج سال از تاریخ اجراء آن گذشته باشد.
ماده ۲۶ ـ نتیجه استخراج آراء ضمن صورت مجلس که به امضاء هیئت نظار است به اداره وکالت تسلیم میشود و اوراق رای ابطال خواهد شد.
ماده ۲۷ ـ اسامی اعضاء اصلی و علی‌البدل باید در مجله رسمی اعلان شود.
ماده ۲۸ ـ مؤسسه معاضدت قضائی در مرکز است و دارای شعب ذیل:
(۱) دفتر (۲) شعبه عرایض (۳) شعبه قضائی.
ماده ۲۹ ـ کارکنان معاضدت قضائی باید حتی‌المقدور از بین وکلاء عدلیه انتخاب شوند و ممکن است برای آنها حق‌الزحمه در بودجه کانون منظور شود.
ماده ۳۰ ـ تقاضای معاضدت قضائی بدفتر مؤسسه مزبور داده میشود و هرگاه در محل اقامت تقاضاکننده کانون تشکیل نشده باشد تقاضانامه بدفتر عدلیه محل اقامت تقاضاکننده تسلیم میشود و در این صورت باید تقاضانامه بضمیمه مدارک و مستنداتی که بموجب ماده (۳۱) این نظامنامه مقرر است بدفتر معاضدت قضائی ارسال شود.
ماده ۳۱ ـ تقاضانامه معاضدت باید دارای ضمایم ذیل باشد:
(۱) تصدیقی از معتمدین یا کلانتری محل اقامت تقاضاکننده مبنی بر عدم قدرت او برای تادیه حق‌الوکاله
(۲) سواد مدارک دعوی.
ماده ۳۲ ـ معاضدت قضائی میتواند تحقیقاتی در دلایل دعوی بنماید هرگاه تشخیص دهد که مقصود تقاضاکننده سوء استفاده و شرخری است از تعیین وکیل خودداری و تقاضا را رد نماید.
ماده ۳۳ ـ در صورت رد تقاضـاکننـده میتواند در ظرف ده روز به هیئت‌مدیره کانون شکایت کند. رای هیئت‌مدیره قطعی است.
ماده ۳۴ ـ در صورتی که برای معاضدت قضائی لازم باشد که توضیحاتی از تقاضاکننده بخواهد مشارالیه بوسیله مراسله یا اخطار احضار خواهد شد ولی هرگاه محل اقامت تقاضاکننده دور از مرکز معاضدت قضائی باشد تحقیقات مزبور بوسیله یکی از وکلاء یا مدیر دفتر عدلیه یا پارکه محل اقامت تقاضاکننده بعمل میاید.
ماده ۳۵ ـ کلیه ارجاعاتی که از طـرف معاضـدت قضـائی در حدود صلاحیت مؤسسه بوکلاء یا دفاتر عدلیه یا پارکه‌ها میشود باید به اسرع وقت انجام گردد.
ماده ۳۶ ـ شعبه عرایض پس از وصول عرضحال بطریق ذیل اقدام خواهد نمود:
هرگاه عرضحال ناقص باشد نواقص آنرا بدفتر دستور خواهد داد و اگر عرضحال کامل باشد عقیده خود را در پیشرفت یا عدم پیشرفت دعوی خواهد نوشت و در صورتی که پیشرفت داشته باشد آن را بشعبه قضائی تسلیم خواهد نمود.
شعبه قضائی وکیلی را برای تقاضاکننده معین و ابلاغات لازمه را حاضر و برای امضاء رئیس معاضدت قضائی تسلیم خواهد نمود.
ماده ۳۷ ـ ابلاغات در سه نسخه صادر میشود. نسخه اول بتقاضاکننده داده خواهد شد و نسخه ثانی در دوسیه مربوطه ضبط و نسخه ثالث برای ابلاغ بوکیل انتخابی بدفتر کانون ارسال خواهد شد.
ماده ۳۸ ـ وکالت نامه در دفتر معاضدت قضائی تنظیم میشود و بضمیمه ورقه قرارداد برای وکیل انتخابی فرستاده میشود.
ماده ۳۹ ـ وکیل انتخابی باید کلیه اقداماتی را که مینماید بشعبه قضائی مؤسسه اطلاع دهد و سواد قرار و احکام صادره در امر مرجوع را بشعبه مزبور بفرستد.
ماده ۴۰ ـ وکیل انتخابی میتواند از شعبه قضائی مؤسسه راجع بطرز اقدامی که لازم است دستور بخواهد و هرگاه بین وکیل انتخابی و شعبه قضائی اختلاف عقیده در طرز اقدام پیدا شود حل اختلاف با رئیس معاضدت قضائی است.
ماده ۴۱ ـ در مواردی که انجام مقدمات و تشریفات مندرجه در این نظامنامه موجب انقضاء موعدی از تقاضاکننده بشود رئیس کانون میتواند مستقیما وکیل انتخاب نماید مشروط به اینکه تقاضانامه از حیث ضمائم کامل باشد.
ماده ۴۲ ـ قرارداد حق‌الوکاله معاضدتی به اسم معاضدت قضائی تنظیم میشود و مامور وصول حق کانون محاسبات مؤسسه مزبور است.
ماده ۴۳ ـ نمونه اوراق تقاضانامه و سایر اوراق مربوطه بامور معاضدت را هیئت مدیره کانون تعیین خواهد نمود.
ماده ۴۴ ـ دفتر معاضدت مکلف است اطلاعاتی که از طرف وکیل انتخابی واصل میشود بموکل ابلاغ نماید.
ماده ۴۵ ـ مؤسسه معاضدت قضائی مکلف است همه ماهه احصائیة از عملیات خود برای اطلاع رئیس کانون و همچنین اداره وکالت و احصائیه بفرستد.
وزیر عدلیه ـ محسن صدر