هیئت وزراء برحسب پیشنهاد اداره کل صناعت و معادن در جلسه ۱۹ مردادماه ۱۳۱۵ نظامنامه کارخانجات و مؤسسات صنعتی را که مشتمل بر ۶۹ ماده است تصویب مینماید که بموقع اجراء گذارده شود:
فصل اول- در شرائط تأسیس کارخانه
ماده ۱ـ هر شرکت یا شخصی که بخواهد کارخانه یا مؤسسه صنعتی تأسیس نماید مکلف است قبلاً تقاضانامه خود را که متضمن میزان سرمایه و محل نصب ماشین‌آلات و مخارج ساختمان و نوع بهرهبرداری و مخارج حمل و نقل و میزان استعداد ماشین‌آلات و طرز سفارش باشد بضمیمه نقشه‌های ذیل به اداره کل صناعت و معادن تسلیم نمایند:
الف ـ نقشه وضعیت ساختمان کارخانه و اراضی و جهات اربعه آن (مقیاس نقشه نباید از یک هزار کمتر باشد).
ب ـ نقشه‌های کلیه ابنیه کارخانه با تعیین مصرف آنها بانضمام اطاقهای ناهارخوری و جامه‌کنی و دست و رو شوئی و حمام و مستراحها.
ج ـ نقشه نماهای ابنیه و مقاطع طولی و ارضی لازمه.
د ـ اگر تغییراتی در بناهای موجوده منظور نظر باشد نقشه وضعیت قدیم نیز در صورت لزوم باید ضمیمه نقشه‌جات جدیده شود.
تبصره ۱ – مقیاس نقشجات مذکوره در فقرات ب و ج ۱/۵۰ یا ۱صدم خواهدبود و دارای ارقام ارتفاعات آنها نیز باشد.
تبصره ۲ ـ و همچنین است در موقع تبدیل محصول کارخانه یا مؤسسه بمحصول دیگر.
ماده ۲ ـ اداره کل صناعت و معادن نسبت به تقاضانامه های وارده از نظر فنی و اقتصادی وضعیت محلی رسیدگی نموده و در صورت لزوم با جلب نظر هیئت دولت تقاضا را رد و یا قبول خواهد کرد.
ماده ۳ ـ صاحب اجازه پس از تحصیل اجازه مکلف است ماشین‌‌آلاتی را که تازه ساز و جدید یعنی تاریخ ساخت آنها مقارن تاریخ سال سفارش باشد وارد نماید جز در موارد مخصوصی که دولت ورود نوع دیگر را مصلحت بداند.
ماده ۴ ـ صاحب اجازه مکلف است ساختمان و نصب ماشین‌آلات را طبق نقشه مصوبه اداره کل صناعت و معادن انجام دهد.
ماده ۵ ـ صاحب اجازه مکلف است تاریخ افتتاح و شروع بهره برداری را به اداره کل صناعیت و معادن اطلاع دهد.
فصل دوم- در ساختمان مؤسسات صنعتی و کارخانجات
ماده ۶- در کلیه کارخانجات صنعتی باید شرائط ذیل رعایت شود.
الف ـ ارتفاع ـ ارتفاع بنا نباید کمتر از ۳ متر باشد مگر در مواردی که به ملاحظات فنی کمتر از این ارتفاع لازم باشد.
تبصره ـ مقصود از ارتفاع از کف اطاق است تا سقف.
ب ـ فضا ـ برای هر یک نفر مزدور ۱۰ متر مکعب فضا لازم است (باستثناء ماشین‌آلات و اثاثیه مربوط بکار و این میزان تا ۴ متر مکعب ارتفاع از سطح زمین محسوب میشود و زائد بر آن بحساب نمیاید.
ج ـ سقف و بدنه ، سقف و بدنه بناء کارخانه باید با گچ و آهک اندود گردد و باید وسائل لازمه از هرگونه رطوبتی جلوگیری شود و سقف و بدنه باید با موادی ساخته شود که جذب حرارت نکند.
د ـ در و پنجره ـ عموما محل کار باید دارای در و پنجره کافی برای روشنائی و جریان هوا باشد که مجموع سطح در و پنجره‌ها باندازه یک ششم سطح کف محل کار باشد و در و پنجره‌ها باید طوری ساخته شود که آفتاب به روی مزدور نتابیده و موجب جریان شدید هوا به داخل کارگاه نشود و در و پنچره‌ها بطرف خارج محل کار باز شود نه بداخل محل کار.
هـ ـ روشنائی کارخانه باید طوری ساخته شود که روز نور آفتاب بهمه جا برسد و محتاج بچراغ نباشد و در صورت لزوم در سقفها و قسمت بالای بدنه اطاقها در کارخانه‌هائی که دارای طبقات متعدد، باشد جامهای بزرگ شیشه برای ورود نور بداخل فضا کار گذاشته شود و برای اینکه کاملاً نور بداخل محل کار وارد شود باید ارتفاع اطاق با سطح کف اطاق متناسب باشد بدین طریق.
برای سطحی که از ۱۰۰ متر مربع تجاوز ننماید ۳ متر ارتفاع.
برای سطحی که از ۱۰۰ مترمربع الی ۱۵۰ مترمربع مساحت داشته باشد۲۵ر۳ مترارتفاع.
برای سطحی که از ۱۵۰ متر مربع الی ۲۰۰ مترمربع مساحت داشته باشد ۵ر۳ متر ارتفاع.
برای سطحی که از ۲۰۰ متر مربع الی ۲۵۰ مترمربع مساحت داشته باشد ۷۵ر۳ متر ارتفاع.
برای سطحی که از ۲۵۰ متر مربع ببالا مساحت داشته باشـد ۴ متر ارتفاع.
برای اینکه بر روشنائی فضا افزوده شود بدنه و سقف اطاقها را با رنگ زرد و سفید رنگ نمایند.
ماده ۷ ـ در کارخانه‌هائی که کف آن از سطح زمین پائینتر است باید با ساروج و یا سمنت کف و دیوار محل را ساخت که از سرایت رطوبت جلوگیری شود.
ماده ۸ ـ در هر کارخانه یا مؤسسه بقدر کافی نسبت بعهده مزدوران باید مستراح ساخته شود (برای هر ۲۵ نفر یک مستراح) و مجاری کثافت باید طوری ساخته شود که بوی عفونت تولید نکند و محل ساختمان مستراح باید با محل کار فاصله داشته باشد که اگر بوی عفونت پیدا شود بمحل کار سرایت نکند.
ماده ۹ ـ چنانچه کارخانه یا مؤسسه در محلی واقع شده باشد که مزدور ناچار از سکونت در آنجا باشد و در آن محل حمام نباشد باید متناسب با عده مزدوران مطابق اصول صحی و فنی حمام ساخته شود.
ماده ۱۰ ـ در هر کارخانه باید حتی‌المقدور وسائل لازمه برای مبارزه با حریق تهیه شود.
فصل سوم- در حفظ الصحه
ماده ۱۱ ـ اصولاً در تأسیس کارخانه و نصب ماشین و محل سکونت مزدوران و اوضاع عمومی دیگر کارخانه باید اموری که حفظ صحت مزدوران و اعضاء کارخانه را تأمین نماید رعایت شود.
ماده ۱۲ ـ پاک کردن محل کار باید در غیرموقع کار باشد که مزدوران در کارخانه نباشند و اگر در موقع کار تنظیف کارخانه ضرورت پیدا کند باید سعی شود بوسائل لازمه از قبیل آب پاشی و غیره از گرد و خاک جلوگیری شود.
ماده ۱۳ ـ کارخانه را باید لااقل روزی یک مرتبه در خارج از موقع کار هوا داد و در و پنجره‌ها را مدتی باز گذارد که هوای فاسد خارج و هوای تازه داخل شود و اگر بباز گذاردن در و پنجره تهویه حاصل نشود بوسائل مخصوصی که برای تهویه ساخته شده به کارخانه هوا داد.
ماده ۱۴ ـ در موقعی که کارخانه محتاج بنور مصنوعی است باید نور باندازه‌ای باشد که چشم مزدور صدمه نبیند و محل وقوع چراغ جائی باشد که سایه زیاد نیندازد و مقدار نور مصنوعی بر حسب کیفیت کار مختلف باشد یعنی برای کارهای دقیق میزان نور باید بیشتر باشد و در صورت لزوم نور قوی برای جلوگیری از صدمه دیدن چشم مزدور چراغ حبابدار استعمال شود.
ماده ۱۵ـ در موقع سرما باید کارخانه را بوسائل بخاری‌هائی که زیاد نزدیک مزدور نباشد گرم نموده و حرارت کارخانه باید با نوع کار متناسب باشد بدین طریق:
الف ـ برای کارهائی که نشسته انجام می دهد
15 الی ۱۸ درجه سانتی گراد
ب ـ برای کارهائی که مستلزم حرکت خفیف است
12 الی ۱۵ درجه سانتیگراد
ج ـ برای کارهائی که مستلزم حرکت سخت است
10 الی ۱۲ درجه سانتیگراد
تبصره ـ میزان حرارت بوسیله میزان الحراره که همیشه در کارخانجات نصب است معین می شود.
ماده ۱۶ ـ هر روز بمقدار کافی آب پاک خنک در دسترس مزدورها باید گذاشته شود و برای اجرای این مقصود مخزنهای شیردار بقدر کافی باید در کارخانه موجود باشد و به هر مزدور جام مخصوص داده شود.
تبصره ـ برای شستشو و طهارت هم باید آب و ظرف کافی علیحده در دسترس مزدور گذارد.
ماده ۱۷ ـ در کارخانه‌هائی که اجتناب از گاز و دود و ابخره مضره مقدور نیست باید بوسیله استعمال اسباب مخصوصی از سرایت و پراکنده شدن آنها در فضای کارخانه جلوگیری نموده و هر روز قبل از شروع بکار در و پنجره‌ها را بازگذارد که محل کار تهویه شود و حتی در موقع کار هم باید بعضی از در و پنجره‌ها را باز گذارد که هوای کارخانه فاسد نشود.
ماده ۱۸ ـ مزدورانی که متصدی روشن کردن کوره‌های ماشین هستند باید از صدمه حرارت و بخارهائی که از مواد سوخت بیرون می آید مصون باشند و برای جلوگیری از صدمه حرارت لازم است مزدور متصدی را بموقع عوض نموده و لدی‌الاقتضاء متصدیان باید عینکهای مخصوصی به چشم بگذارند و کفش مخصوص پا کنند که حرارت بچشم و پای آنها صدمه نزند.
ماده ۱۹ ـ در کارخانه‌هائی که صدای آنها زیاد است باید بوسائل لازمه از شدت و زنندگی صدا جلوگیری شود که صدمه بگوش مزدور و مجاورین کارخانه وارد نشود.
ماده ۲۰ ـ صاحب کارخانه باید قبل از گماشتن بکار مزدور را نزد طبیب صحی برای معاینه اعزام دارد و در صورت داشتن امراض مسریه و یا عدم استعداد جسمانی برای انجام آن کار از گماشتن مزدور بکار مزبور خود داری کند.
ماده ۲۱ـ صاحب کارخانه باید زنهائی را که حامله هستند قبل از وضع حمل به طبیب صحی مراجعه دهد و از تاریخی که طبیب صحی تجویز نماید به انها مرخصی داده شود و تا روزی که طبیب اجازه کار کردن بدهد مزد روزانه آنها را بپردازد.
ماده ۲۲ ـ در مؤسسات و کارخانه‌هائی که لااقل ۵۰ تن زن از ۱۶ سال ببالا کار میکنند باید اطاق مخصوص طبق اصول صحی برای شیردادن اطفال شیرخوار ساخته شود.
تبصره ـ به زنهای شیرده باید اجازه داده شود که روزی چند نوبت اطفال خود را شیر دهند و مدت مزبور جزو ساعات کار محسوب است.
ماده ۲۳ ـ از ورود مگس و پشه و گرد و خاک به کارخانه باید جلوگیری شود در صورتی که در کارخانه بید یا ساس یا موریانه و حشرات دیگر پیدا شود باید بوسایل ممکنه آنها را دفع نمود.
ماده ۲۴ ـ برای کار حتی المقدور باید مزدور لباس مخصوص داشته باشد که در موقع ورود به کارخانه لباس خود را کنده و در محل مخصوص آویخته و لباس کار بپوشد.
ماده ۲۵ ـ در هر کارخانه باید وسایل نظافت از قبیل دست و روشوئی و صابون و حوله برای مزدور تهیه شود.
ماده ۲۶ ـ برای مزدوران باید صندلی یا کرسی کافی تهیه نمود که در دسترس آنها بوده بتواند در هر موقع رفع خستگی نماید و حتی المقدور باید صندلی دارای تکیه گاه باشد.
ماده ۲۷ ـ در نقاط مختلفه کارخانه باید صاحب کارخانه ظرفهای لعابی یا مسی برای انداختن آب دهان و بینی در دسترس مزدور بگذارد.
ماده ۲۸ ـ در مستراحهای کارخانه باید مراقبت شود که مجرای دفع کثافات همیشه باز باشد که تولید تعفن نکند و مراقبت شود که درجه حرارت آنها نسبت به محل کار اختلاف زیادی نداشته باشد و به وسائل لازمه ضدعفونی شود.
ماده ۲۹ ـ استعمال مشروبات الکلی در کلیه کارخانجات و مؤسسات صنعتی ممنوع است.
ماده ۳۰ ـ در کارخانه‌هائی که اداره کل صناعت و معادن لازم بداند باید صاحب کار پست امدادی ایجاد کند که یک یا دو اطاق برای معالجه فوری مزدورانی که موقع کار مریض یا مجروح میشوند داشته باشد و بمقدار کافی ملزومات صحی از دوا و اسباب پانسمان و غیره در آن موجود باشد که در موقع لزوم بتواند مرضی و یا مجروحین کارخانه را معالجه نماید.
ماده ۳۱ ـ تخلف از مقررات این فصل مستلزم محکومیت از دو الی پنج روز حبس و یا غرامت از ۲۰ الی ۵۰ ریال خواهد بود و ممکن است متخلف بهر دو مجازات محکوم گردد.
فصل چهارم- تکالیف صاحبکار
ماده ۳۲ ـ صاحب کار مکلف است مزدوران را بتناسب استعداد و هوش و قابلیت باقسام کارهای مؤسسه و کارخانه بگمارد که برای انواع مختلف کار آماده شوند و تحمیل کارهائی که فوق طاقت جسمانی مزدور باشد ممنوع است.
ماده ۳۳ ـ هر صاحبکار باید عین مواد این مقررات را در کارخانه خود روی چند لوحه‌الصاق نماید که عموم مزدوران از مفاد این مقررات مستحضر باشند و خود او موظف است مقررات مربوطه بخود را کاملا رعایت نماید.
ماده ۳۴ ـ صاحب کار مکلف است بدستور وزارت معارف و بخرج آن وزارتخانه کلاسهای مخصوصی برای درس خواندن مزدورانی که از هیجده سال کمتر دارند در کارخانه تهیه نموده و در روزهای تعطیل تا میزان چهار ساعت اطفال مزدور را وادار بتحصیل نموده و بهمین میزان از مدت کار آنها بکاهد.
تبصره ـ در صورتی که وزارت معارف محلی خارج از کارخانه برای تحصیل اختصاص دهد باید مزدوران فوق‌الذکر به آن محل برای مدتی که معین میشود اعزام شوند.
ماده ۳۵- صاحب کار مکلف است دفاتر برای تعیین مواد اولیه و تعداد مزدوران و حقوق آنها و عملیات روزانه و مخارج و مقدار محصول و سایر اطلاعات عمومی کارخانه و یا مؤسسه تهیه و در آخر هر سال خلاصة آن را به اداره کل صناعت و معادن تسلیم نماید.
ماده ۳۶ ـ در موقعی که یکی از اعضاء کارخانه مریض و یا مجروح بشود و قادر بکارکردن نباشد صاحب کارخانه بتناسب حال شخص مزدور مریض مدت کار او را تخفیف میدهد و در صورتی که بموجب تصدیق طبیب صحی محتاج بمرخصی باشد تا خاتمه معالجه باید باو مرخصی داده شود.
ماده ۳۷ ـ در صورت اخراج یا فوت مزدور صاحب کارخانه باید طلب مزدور را بعلاوه وجه یا اشیاء امانتی که در کارخانه دارد در صورت اول بخود او و در صورت ثانی بوراثتش رد نماید.
ماده ۳۸ ـ صاحب کارخانه موظف است مقررات صحی را که از طرف مقامات مربوطه دستور داده شده در کارخانه خود در لوحه‌های مخصوصی بدیوار نصب نماید که مزدوران بتوانند در هر موقع از آن مطلع شوند.
ماده ۳۹ ـ صاحب کارخانه مکلف است دفتری داشته باشد که در موقع پذیرفتن مزدوران هویت و سوابق آنها و وضع رفتارشان در آن درج شود.
ماده ۴۰ ـ صاحب کارخانه موظف است ماشینها را مطابق تعلیمات سازنده آن و مقتضیات کار و محل تنظیف نموده اقدامات لازمه را برای نگاهداری آن بنماید.
ماده ۴۱ ـ صاحب کار مکلف است در مراقبت و نگاهداری ماشینها دستورات اداره کل صناعت و معادن را اجرا نماید.
ماده ۴۲ ـ صاحب کار مکلف است تمام این مقررات و تعلیمات صحی و فنی و انتظامی که از طرف مقامات صلاحیتدار (وزارت داخله ـ اداره کل صناعت و معادن) باو داده میشود رعایت نماید.
ماده ۴۳ ـ تخلف از مقررات مواد ۳۲ و ۳۳ و ۳۴ و ۳۵ و ۳۶ و ۳۸ و ۳۹ و ۴۱ موجب محکومیت ازسه الی هفت روز حبس و یا سی الی پنجاه روز ریال غرامت و یا هر دو مجازات خواهند بود.
فصل پنجم- در تکالیف مزدوران
ماده ۴۴ ـ مزدوران باید همیشه تعملیات و دستورات صحی و انتظامی و فنی مقامات حلاحیت دار را اطاعت نمایند و در صورت تخلف به یک الی پنج روز حبس و یا پنج الی پنجاه ریال غرامت محکوم خواهند شد.
ماده ۴۵ ـ در موردی که مزدور خودداری از کار و انجام وظیفه نماید صاحب کار میتواند به نسبت ساعاتی که در انجام وظیفه از طرف مزدور کوتاهی و خودداری شده از مزد او کسر بگذارد.
ماده ۴۶ ـ چنانچه در نتیجه سهل انگاری و بی مبالاتی مزدور ضرری متوجه صاحب کارخانه بشود صاحب کارخانه میتواند معادل خسارت وارده از مزدور بوسیله مقامات صالحه مطالبه نماید.
تبصره ـ در مورد این ماده اگر عمل بی مبالاتی مزدور جرم تشخیص شود مزدور جزائاً نیز تعقیب خواهد شد.
ماده ۴۷ ـ مزدور باید از دسته بندی و مواضعه و کارهائی که موجب اختلال امور کارخانه و پیشرفت کار شود خودداری نماید و اگر معلوم شود بر خلاف این مقررات رفتار نموده و از عمل مشارالیه خسارات مالی متوجه صاحب کار شود علاوه بر آنکه در مقابل صاحب کار مسئول خسارات وارد می باشد به ۵ الی ۷روز حبس و یا ۴۰ الی ۵۰ ریال غرامت محکوم می شود و در صورتی که عمل متضمن جرم عمومی باشد بمجازاتی که برای جرم مزبور مقرر است محکوم میشود.
فصل ششم- در پاداش مزدوران
ماده ۴۸ ـ صاحب کار باید از اجرت روزمزد (عمله) روزی ۵ دینار و از اجرت مزدوران دیگر (اعم از متخصصین و صنعتگران کنتراتی و غیرکنتراتی) صدی ۲ کسر گذارده همه ماهه وجوه مزبور را بنام صنـدوق احتیاط و صرفه‌جوئی ببانک ملی ایران بحسابی که بنام صندوق احتیاط آن کارخانه باز می شود بسپارد.
تبصره ـ مزدوران علاوه بر تادیه وجوه فوق‌الذکر شخصا نیز می توانند وجوه صرفه جوئی خود را بحسـاب صندوق احتیاط و صرفه‌جوئی گذارده از ربح مقرره استفـاده نمایند و هر موقع که بخواهند وجه خود را دریافت دارند.
ماده ۴۹ ـ وجوه حاصله سوای وجوه مذکور در تبصره ماده۴۸ منحصراً باید بمصارف ذیل برسد:
الف ـ مراقبت صحت مزدوران از عمله و کنتراتی و غیره و معالجه کسانی که در نتیجه ایفاء وظیفه مریض و یا مجروح شوند.
ب ـ پاداش به کسانی که در نتیجه ایفاء وظیفه دائما از عضوی از اعضاء بدن محروم یا برای همیشه از کار بیفتند.
ج ـ پاداش بوراث کسانی که در نتیجه ایفای وظیفه تلف شوند.
ماده ۵۰ ـ پاداش نقدی مذکوره در فقره (ب) ماده ۴۹ بطریق ذیل خواهد بود:
اول- به کسانی که در نتیجه آسیب وارده دائما از کار بیفتند معادل دو سال آخرین حقوق به آنها دفعتا داده میشود و حداکثر این مبلغ نباید از ۲۰۰۰۰ ریال تجاوز کند.
دوم – به کسانی که در نتیجه آسیب وارده قسمتی از اعضاء بدن آنها بطور دائم معیوب می شوند علاوه بر مخارج معالجه بشرح ذیل بانها پاداش داده شود:
الف ـ برای فقدان یا از کارافتادن دو دست یا دو چشم یا ۲ پا ۵۰ درصد ۲ سال آخرین حقوق.
ب ـ برای فقدان یا از کارافتادن دائمی دست راست از آرنج ببالا ۳۵ درصد آخرین حقوق.
ج ـ برای فقدان یا از کارافتادن دائمی دست چپ از آرنج به بالا دست راست از آرنج بپائین یا از زانو ببالا۳۰ درصد دو سال آخرین حقوق.
د ـ برای فقدان یا از کارافتادن دائمی دست چپ از آرنج بپائین یا از زانو بپائین و از کارافتادن قواء سامعه ۳۵ درصد ۲ سال آخرین حقوق.
هـ ـ برای فقدان یا از کارافتادن تمام انگشتان دو دست ۲۵درصد دوسال آخرین حقوق.
و ـ برای فقدان و از کارافتادن دائمی یکچشم ۱۵ درصد ۲ سال آخرین حقوق.
ز ـ برای فقدان دائمی شصت دست ۱۲درصد ۲ سال آخرین حقوق.
ح ـ برای فقدان دائمی یک گوش ۷ درصد ۲سال آخرین حقوق.
ط ـ برای فقدان دائمی تمام انگشتانهای پا ۱۰درصد ۲سال آخرین حقوق.
ی ـ برای فقدان دائمی یک بند انگشت سبابه و یا شصت پا ۵ درصد ۲سال آخرین حقوق.
ک ـ برای فقدان دائمی هر انگشت دست غیر از انگشت سبابه ۲ ونیم درصد ۲سال آخرین حقوق.
تبصره ـ حداکثر حقوق ۲ سـاله در تمام موارد ۱۰گانه فـوق از ۲۰۰۰۰ ریال بیشتر و از ۵۰۰۰ ریال کمتر نخواهد بود.
تبصره ۲ ـ در مورد کسانیکه کمتر از دو سال کار کرده باشند معادل دو سال حقوق نسبت به آخرین حقوقی که دریافت میداشته‌اند محسوب میشود.
ماده ۵۱ ـ اشخاصی که از طبقات مذکوره در ماده ۴۹ که در اثر ایفاء وظیفه مبتلا بمرضی شوند که برای اعاده صحت مزاج احتیاج بمدتی معالجه و استراحت داشته باشند معادل نصف حقوق ایام معالجه و استراحت ایشان به عنوان حق‌العلاج از صندوق احتیاط پس از تنظیم صورتمجلس مذکوره در ماده ۵۵ پرداخت خواهد شد ولی حداکثر این مدت نباید از دو ماه تجاوز نماید.
ماده ۵۲ ـ اشخاصی از طبقات مذکوره در ماده ۴۹ که در موقع ایفاء وظیفه مریض یا مجروح میشوند و معالجه آنها مانع از انجام کار نیست حق دارند از دوا و طبیبی که از محل صندوق احتیاط تهیه شده است مجاناً استفاده نمایند.
ماده ۵۳ ـ اشخاصی که از طبقات مذکوره در حین ایفاء وظیفه مقتول و یا صدماتی به آنها وارد شود که منجر به مرگ گردد بوراث قانونی و اشخاصی که تحت کفالت آنها بوده‌اند معادل دو سال آخرین حقوق شخصی مقتول یا متوفی داده خواد شد.
ماده ۵۴ ـ طبقات مذکوره در شق اول و دوم ماده ۴۹ حق استفاده از پاداشهای مذکور در ماده ۵۰ را در مواقع ذیل نخواهند داشت:
الف ـ در صورتی که آسیب وارده بعلت تاثیر مشروبات الکلی و ادویه مخدره باشد.
ب ـ در صورتی که عمداً احکام و قواعدی را که مخصوصاً برای حفظ آنها وضع شده رعایت ننموده باشند.
ج ـ در صورتی که عالماً و عامداً وسائل وسائطی که برای حفظ آنها تعبیه شده مراعات نموده و عمداً وسائل مزبور را تغییر داده و یا از کار بیندازد.
ماده ۵۵ ـ برای اثبات استحقاق و استفاده از پاداشهای مذکوره در مواد فوق صورت مجلسی بامضاء و تصدیق سرمزدور و مباشر قسمت و صاحب کارخانه و یا مؤسسه و طبیب صحی و یا طبیب معتمد محلی تنظیم و در مرکز به اداره کل صناعت و معادن و در ولایات و ایالات به شهرداری یا حکام تسلیم میشود و صورتمجلس مذکور باید حاوی تمام اطلاعات لازمه و تفصیل قضیه باشد و مخصوصاً به اینکه در نتیجه ایفاء وظیفه حادثه اتفاق افتاده است باشد.
ماده ۵۶ ـ رسیدگی بصورت مجلسهای وارده مذکوره در ماده فوق و تشخیص استحقاق کسی که تقاضای پاداش مینماید موکول بنظر کمیسیونی است که بطریق ذیل از سه نفر تشکیل خواهد شد.
الف ـ در مرکز از نماینده اداره کل صناعت و معادن صاحب کار و یک نفر از مزدوران بانتخاب اداره کل صناعت و معادن.
ب ـ در ایالات و ولایات و قصبات از نماینده اداره شهرداری و صاحب کار و یک نفر از مزدوران بانتخاب اداره شهرداری.
پس از رسیدگی بصورت مجلسهای وارده و مستندات دیگر تقاضاکننده پاداش در صورتی که کمیسیون تقاضا کننده را مستحق پاداش تشخیص دهد میزان پاداش را مطابق مقررات فوق تعیین و حواله آن را بعهده صندوق احتیاط که در بانک ملی ایران است صادر و به امضاء رئیس کارخانه و کسی که از طرف اداره کل صناعت و معادن به بانک معرفی شده رسانیده حواله آن را تسلیم مستحق یا مستحقین پاداش مینماید که از بانک وصول نماید.
فصل هفتم- در تفتیش و نظارت اداره کل صناعت و معادن
ماده ۵۷ ـ نظارت در اجرای این مقررات و حسن جریان امور کارخانه‌ها و مؤسسات صنعتی کشور و نگاهداری ماشین آلات بعهده اداره کل صناعت و معادن میباشد.
ماده ۵۸ ـ اداره کل صناعت و معادن در هر موقع که صلاح بداند میتواند تفتیشات لازمه را در کارخانجات و یا مؤسسات صنعتی بعمل آورد.
ماده ۵۹ ـ اداره کل صناعت و معادن در صورتی که عملیات کارخانه یا مؤسسه را مخالف اصول فنی و صحی و انتظامی و یا برخلاف این مقررات مشاهده نمود صاحب کارخانه را برعایت آنها رفع معایب ملزم خواهد کرد و مهلتی که برای انجام مقررات و یا رفع معایب لازم است بصاحب کار داده میشود و چنانچه در مهلت مزبور به آنچه که از رعایت آن تخلف شده عمل نشود و یا موضوع تخلف اصولا از اموری باشد که بدون رعایت اعطاء مهلت توقیف عملیات کارخانه و یا بهرهبرداری را ایجاب نماید اداره کل صناعت و معادن در مدتی که مقتضی بداند عملیات کارخانه و یا بهرهبرداری را توقیف خواهد نمود.
ماده ۶۰ ـ هرگاه عملیات کارخانه و مؤسسه یا موجب خطراتی باشد که تعطیل کارخانه را ایجاب نماید اداره کل صناعت و معادن برای مدت معینی امر بتعطیل خواهد بود.
ماده ۶۱ ـ در صورتی که بهرهبرداری کارخانه و یا مؤسسه برای صحت مزدور و یا اشخاص مجاور را در برداشته باشد موکول خواهد نمود.
ماده ۶۲ ـ اداره کل صناعت و معادن می تواند ورود مزدور بیگانه را در مؤسسات و آموزشگاههای صنعتی محدود و یا ممنوع نماید .
ماده ۶۳ ـ اداره کل صناعت و معادن مرتبا تفتیشات لازمه را برای اجرای دستورات راجع به تنظیف و نگاهداری ماشینها نموده و در صورت عدم رعایت آنها صاحب کار را مجبور به انجام آن مینماید.
فصل هشتم- در مقررات مختلفه
ماده ۶۴ ـ در ولایات و ایالات دفتری بنام دفتر ثبت مؤسـسـات صنعتی باید تأسیس شود که در آن مراتب ذیل نگاشته شود:
الف ـ تابعیت و یا معافیت از این مقررات.
ب ـ تعیین نام شرکت یا نام صاحب کارخانه.
ج ـ محل کارخانه.
د ـ شمارة مزدوران (عمله ـ متخصص ـ صنعتگران).
هـ ـ نوع بهرهبرداری.
و ـ توانائی قوة محرکه
ز – نوع و علامت و سبک ماشینها .
ح ـ کارخانه برای چه کارهای دیگری استعداد را دارد.
ط – میزان فعلی محصول کارخانه در مدت سال .
ی ـ حداکثر محصولی را که کارخانه ممکن است در مدت سال تهیه نماید.
ل ـ نوع سوخت و میزان مصرف سالیانه.
م ـ علامت مخصوص کارخانه را به ثبت دفتر علائم صنعتی و تجارتی رسانیده است یا خیر.
ماده ۶۵ ـ دفتر مزبور در مراکز ذیل خواهد بود:
الف ـ در ادارة کل صناعت و معادن برای تمام کشور.
ب ـ در اداره حکومتی ایالات و ولایات و قصبات برای ایالت و ولایت و قصبات حوزة خود.
ماده ۶۶ ـ هرگاه در مؤسسات و کارخانجات تغییری که موجب معافیت باشد حادث گردد و یا در شرکای شرکت یا صاحب کارخانه و یا نوع بهرهبرداری و محل کارخانه تغییری داده شود باید در دفتر فوق ثبت و به‌اداره کل صناعت و معادن اطلاع داده شود.
ماده ۶۷ ـ شهرداری‌های ایالات و ولایات کشور مکلفند دفتری بنام مشاغل تهیه نمایند که در آن عرضه‌ها و تقاضاهای وارده صاحبان کار و مزدوران ذکر شود و بدین وسیله مزدوران بصاحبان کار معرفی شده از یکدیگر استفاده نمایند.
فصل نهم- در قلمرو نظامنامه
ماده ۶۸ ـ این مقررات شامل مؤسسات ذیل می باشد:
الف ـ کلیه کارخانجات و مؤسسات صنعتی که بدون استعمال موتور لااقل ده تن مزدور بکار میگمارند و لااقل یک تن از آنها هیجده سال تمام نداشته باشند.
ب ـ کلیه کارخانجات و مؤسسات صنعتی که موتور استعمال میکنند و لااقل پنج تن مزدور بکار میگمارند.
ج ـ کلیه کارخانجات و مؤسسات صنعتی که بدون استعمال موتور و یا نداشتن مزدور جوان لااقل یازده تن مزدور در آنها کار میکند.
د ـ کلیه کارخانجات و مؤسساتی که تعداد مزدوران آن از میزان فوق الذکر کمتر ولی متضمن خطرات مخصوص برای صحت و حیات مزدوران میباشد.
تبصره ـ دیگهای بخاری که مستقیما برای تولید برق بکار میرود در امداد موتورهای مزبور فوق است.
ماده ۶۹ ـ مقررات فوق شامل بهره‌برداری‌های فلاحتی نیست.
رئیس الوزراء