۱۴۶۲۵ – 1316/10/20
هیئت وزراء در جلسه 18 دیماه 1316 بر حسب پیشنهاد شماره 64957 ـ 14955 وزارت داخله برای تشکیل شورای بخشها و تعیین وظائف آنها نظامنامه ذیل را تصویب مینمایند:
ماده 1 ـ شورای بخش تشکیل میشود از بخشدار و رؤسای امور کشور بخش (در صورتی که در محل باشند) و چند نفر از زارعین و مالکین محل که عده آنها را وزارت داخله برای هر بخش تعیین خواهد نمود. مذاکرات شوری وقتی رسمیت خواهد داشت که لااقل دو ثلث اعضاء شوری در جلسه حضور داشته باشند.
ماده 2 ـ ریاست شورای بخش با بخشدار و یا کفیل امور بخش خواهد بود و در غیاب آنها هر یک از نمایندگان ادارات که از حیث رتبه مقدم بوده و در صورت تساوی هر یک که سابقه خدمت بیشتری در آن حوزه دارند ریاست شوری را خواهد داشت، شوری دارای یکنفر منشی خواهد بود که از طرف بخشدار انتخاب میشود.
ماده 3 ـ مالکین و زارعین محل که بعضویت شوری انتخاب میشوند باید دارای شرائط ذیل باشند:
1ـ تابعیت ایران
2ـ لااقل سی سال سن
3ـ عدم اشتغال موظف بخدمت در دوائر دولتی و شهرداری
4ـ داشتن اطلاعات و تجربه فلاحتی
5 ـ عدم محکومیت به جنایت و جنحه‌هائی که مستلزم محرومیت از حقوق اجتماعی است و عدم معروفیت به فساد اخلاق.
ماده 4 ـ برای عضویت شورای بخش، بخشدار پس از تحقیقات و دقت‌های لازمه معادل و برابر عده اعضائی که برای عضویت شورای بخش لازم است از بین اشخاصی که دارای شرایط مندرج در این نظامنامه هستند در نظر گرفته و پس از جلب موافقت آنها دائر بقبول عضویت شورای بخش آنها را به فرماندار شهرستان پیشنهاد خواهد کرد فرماندار نصف آن عده را بعنوان عضو شورای بخش انتخاب و به بخشدار معرفی خواهد کرد.
ماده 5 ـ مدت عضویت اعضائی که بترتیب مذکور در ماده قبل بعضویت شورای بخش انتخاب میشوند سه سال خواهد بود.
ماده 6 ـ استثنائاً اعضاء اولین شورای بخش ها که مطابق این نظامنامه انتخاب خواهند شد در ظرف مدت سه سال (که اتبدای آن از نوروز سال بعد از انتصاب شروع میشود) باستثناء موارد پیش بینی شده در ماده 7 قابل تغییر نیستند در آخر سال سوم یک ثلث از آنها بحکم قرعه خارج در سال چهارم ثلث دیگر از دو ثلث بحکم قرعه خارج و در سال پنجم آخرین ثلث خارج میشوند و بجای آنها طبق مقررات ماده 14 اعضاء جدید انتخاب خواهد شد.
تبصره ـ اعضائی که بترتیب فوق از عضویت شوری خارج میشوند مجدداً بترتیب مذکور در ماده 4 قابل انتخاب خواهند بود.
ماده 7 ـ اعضاء شورای بخش در موارد ذیل از عضویت خارج و بجای آنها اعضاء جدید انتخاب خواهند شد.
1ـ در صورتی که فاقد یکی از شرائط مندرجه در ماده 3 این نظامنامه بشوند.
2ـ در صورتی که سه جلسة متوالی بدون عذر موجه در شورای بخش حاضر نشوند.
3ـ در صورتی که در شوری اعمال نظر شخصی کنند و یا سمت خود را وسیلة سوء استفادة قرار دهند در موارد فوق بخشدار مراتب را به فرماندار گزارش داده تقاضای انفصال عضو را مینماید و فرماندار پس از رسیدگی تقاضا را قبول یا رد مینماید و رأی فرماندار قطعی خواهد بود.
ماده 8 ـ در مواردی که عضوی بترتیب ماده قبل از عضویت خارج یا مستعفی و یا فوت شود بخشدار بترتیب مذکور در ماده 4 اشخاصی را اعم از کسانی که قبلاً پیشنهاد شده‌اند یا اشخاص دیگری که دارای شرایط انتخاب باشند در نظر گرفته برای عضویت به فرماندار شهرستان پیشنهاد میکند تا فرماندار عضو لازم را از بین آنها انتخاب کند.
تبصره ـ در موارد استعفا فوت یا اخراج مدت عضویت عضو جدید مساوی با بقیه مدت عضویت عضویست که بجای او انتخاب شده.
ماده 9 ـ وظایف شورای بخش مطابق قانون تقسیمات کشور و قانون عمران عبارت است:
1ـ مراقبت در رفع احتیاجات بهداشت و سایر احتیاجات عمومی قراء واقعه در بخش
2ـ ساختن راههای فرعی بین دهات به قسمی که تمام دهات و قصبات کشور براه های اصلی مربوط شوند وادار کردن اهالی به تشریک مساعی جمعی برای اینکار.
3ـ اقدام در آباد کردن راهها و قنوات مشترک دهستانها بقسمتی که حد اعلای استفاده از آب برای پیشرفت امر زراعت بشود.
4ـ وارد کردن اهالی به تشریک مساعی جمعی برای دفع آفات نباتی و حیوانی طبق دستور اداره کل فلاحت.
5 ـ راهنمائی و دادن تعلیمات فلاحتی بمالکین و رعایای محل
6ـ اقدام در خشک کردن باطلاقها و دائر نمودن زمینهای بائر.
7ـ اقدام در تأسیس شرکتهای فلاحتی و بهره برداری
8 ـ تغییر محصول محل در صورت لزوم بمحصولاتیکه از حیث استفاده رجحان داشته باشد و مطالعه در کیفیت آن بر طبق برنامه اداره کل فلاحت.
9ـ ترویج بذر مرغوب برای کشت و تقسیم و فروش آن بمالکین و زارعین محل.
10ـ تاسیس شرکتهای مخصوص برای پاک کردن و طبقه‌بندی و خشک نمودن و بسته‌بندی میوه جات و محصولات فلاحتی.
11ـ سعی در تهیه کودهای فلاحتی و دواها و لوازمی که برای جلوگیری از کلیه آفات نباتی از قبیل کرم خوردگی و آفات درختهای میوه و غیره لازم است و آموختن طرز استعمال آن بمالکین و زارعین.
12ـ ترویج صنایع دستی محلی بین زارعین
13ـ بررسی در وضع هر یک از قراء محل و علل خرابی و وسائل عمران و پیشنهاد وسائل مقتضی برای توسعه و پیشرفت عمران
14ـ احداث و اصلاح تدریجی خانه‌های رعیتی با رعایت اصول بهداشت مطابق نقشه‌هائی که وزارت داخله برای هر بخش تهیه مینماید بقسمتی که مندرجات کلیة ابنیه قدیمی تبدیل به ساختمانهای جدید بشود.
15ـ اقدام در لارویی قنوات موجوده و احداث قنوات جدید و احداث نهر برای استفاده از آب.
16ـ وادار کردن مالکین به درخت کاری در طول انهار و جویهائی که از ده میگذرد با رعایت وضعیت محل و اینکه چه درختی از حیث فایده و ملاحظه آب و هوای محل مفید تر است و ایجاد جنگلهای مصنوعی در نقاطی که مستعد این کار باشد و ازدیاد درختهای میوه و مراقبت در حفظ جنگلها و تپه‌ها و درختان و معابر عمومی.
17ـ وادار کردن مالکین بدائر کردن زمینهای بائر دهات و خشک کردن باطلاق هائی که در دهات واقع است.
18ـ تشویق رعایا بترتیب اغنام و احشام و طیور اهلی و چهارپایان و مطالعات لازمه برای اصلاح‌نژاد آنها.
19ـ تشریع رعایا باستفاده از کلاسهای اکابر.
ماده 10 ـ شورای بخش در وضع اراضی فلاحتی محل بطریق ممکنه بررسی کرده مقدار احتیاجات محل را راجع ببهداشت و راهسازی و اصلاح انهار و قنوات مشترک با رعایت وضعیت دهات و قصبات از جمعیت و عبور و مرور اهالی در فصول مختلفه سال و قرب و بعد آنها تا جاده عمومی و میزان صادرات و محصولات و نوع صادرات و محصول و همچنین علل خرابی و وسائل عمران اراضی مزبور از جهت احداث و احیاء و تعمیر قنوات و انهار و دائر کردن اراضی بائر با رعایت استفاده زمینهای بائر برای کشت و عدم کفایت زمینهای دایر و اصلاح خانه‌های رعیتی با رعایت اصول بهداشتی و خشک کردن اراضی باطلاقی بوسیلة زه کشی و غیره و مصارف عمران را از جهت مزبور در نظر خواهد گرفت.
شوری برای تشخیص احتیاجات محل و مقدار آن میتواند در هر مورد نظر اشخاص بصیر را بخواهد.
ماده 11 ـ شورای بخش پس از بررسی بوضع هر دهستان واقع در حوزه خود بفراخور حوائج و استعداد ترقی‌آبادی آن دهستان باید برنامه راجع بامور ذیل تنظیم نماید:
1ـ امور بهداشت محل مثل دایر کردن دواخانه برای رعایای هر دهستان بطوردائم و استخدام طبیب دائمی و تاسیس مطب عمومی مجانی با رعایت نوع دوم و تناسب آن با امراض شایع در محل
2ـ راه سازی بین دهات
3ـ دائر و آباد کردن انهار و قنوات مشترک
شوری مدت اجراء برنامه و مصارف آن و سهم هر یک از مالکین دهستان را در هزینه و ترتیب اجراء آن معین مینماید.
ماده 12 ـ برنامه بتوسط بخشدار بهر یک از مالیکن که پرداخت مبلغی بعهده آنها قرار داده شده ابلاغ میشود و اگر در محل نباشند رونوشت آن بمباشر یا کدخدا تسلیم میشود.
ماده 13 ـ تصمیمات شورای بخش با کثریت خواهد بود رای اعضائی که در اقلیت واقع میشوند در صورتمجلس نوشته خواهد شد در صورت تساوی آراء رئیس با هر طرف باشد مرجح خواهد بود.
ماده 14 ـ مدت اعتراض اشخاص ذینفع بر برنامه ده روز است.
ماده 15 ـ برنامه پس از موافقت فرماندار بتوسط بخشدار بموقع اجراء گذاشته میشود.
ماده 16 ـ هیئت مدیره فلاحتی و مامورین مخصوص که از طرف اداره کل فلاحت اعزام می شوند میتوانند برنامه و طرز اجراء عملیات عمران را مورد بررسی قرار داده و نظریات خود را به بخشدار و بفرماندار تذکر بدهند.