مصوب ۱۳۳۶/۹/۱۲
ماده واحده – قرارداد کمیساران سرحدی (مرزبانان) بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان را که مشتمل بر یک مقدمه و پانزده ماده میباشد و در تاریخ 5 تیر ماه 1335 در کابل به امضاء نمایندگان مختار دولتین رسیده است تصویب مینماید.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده و متن قرارداد ضمیمه پس از تصویب مجلس سنا در جلسه سه‌شنبه دوازدهم آذر ماه یکهزار و سیصد و سی و شش به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
نایب رئیس مجلس شورای ملی – عماد تربتی
قانون بالا در جلسه 17ر11ر1335 به تصویب مجلس سنا رسیده است.
قرارداد کمیساران سرحدی (مرزبانان) بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان
بنابر آرزوی تحکیم روابط دوستانه و علایق همجواری که خوشبختانه بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان موجود است اعلیحضرت پادشاه افغانستان موافقت فرمودند که برای حل و تسویه هر نوع حوادث سرحدی (مرزی) پیش آمدهای حدودی (پیش آمدهای مرزی) بین دو کشور قرارداد کمیساران سرحدی (مرزبانان) انعقاد شود و باین منظور نمایندگان تام‌الاختیار خویش را بشرح زیر تعیین فرمودند:
اعلیحضرت شاهنشاه ایران
جناب نصرالله بهنام وزیر مختار کاردار سفارت کبرای دولت شاهنشاهی ایران.
اعلیحضرت پادشاه افغانستان.
جلالتمآب محمدهاشم میوندوال معین سیاسی وزارت امور خارجه.
نمایندگان تام‌الاختیار نامبرده پس از ارائه و مبادله اختیارنامه‌های خود که در کمال صحت و اعتبار بود در موارد ذیل موافقت حاصل نمودند:
ماده اول – دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان هر یک سه کمیسار (مرزبان) در طول خط سرحدی بطریق ذیل تعیین مینمایند:
مرکز و حوزه خدمتگذاری (خدمتگزاری) کمیساران (مرزبانان افغانی):
1- کمیسار چخانسور.
2- کمیسار کلاته نظر.
3- کمیسار اسلام قلعه.
مرکز و حوزه خدمتگزاری کمیساران (مرزبانان ایرانی).
1 – کمیسار (مرزبان) زابل.
2- کمیسار (مرزبان) یزدان.
3- کمیسار (مرزبان) خواف و باخرز.
تبصره – کمیساران سرحدی (مرزبانان) طرفین میتوانند بر حسب احتیاج یک یا دو معاون (مرزبانان درجه 2) داشته باشند.
ماده دوم – کمیساران سرحدی (مرزبانان) و کلیه مأمورین مربوطه هر یک از دو کشور باید از اتباع مسلم آن دولت باشند.
ماده سوم – در صورتی که کمیساران (مرزبانان) یکی از طرفین معظمتین بدون داشتن معاذیر موجه اقدامی بنمایند که از حدود صلاحیت خارج و مخالف وظائفی باشد که برای آنان مقرر گردیده و همچنین هر گاه در حل و عقد اموری که از وظائف و اختیارات آنان میباشد تعلل و تسامح مشهود گردد طرف دیگر حق خواهد داشت پس از عدم حصول نتیجه از مذاکرات مستقیم بین کمیساران سرحدی (مرزبانان) تغییر کمیسار (مرزبان) طرف مقابل را با ذکر‌دلائل موجه از مجرای سیاسی بخواهد.
ماده چهارم – هر یک از کمیساران سرحدی (مرزبانان) میتوانند از طرف خود مأمورین کوچکتری را وکالت دهند که فقط راجع بحل قضایای کوچک با اطلاع دادن بطرف دیگر و یا اقدام فوری بر طبق ماده پنج این قرارداد تدابیر لازم اتخاذ نماید. به شرط آنکه این اقدامات آنها تحت نظر خود کمیساران سرحدی (مرزبانان) و یا با موافقت آنها بعمل آید و بر کمیساران (مرزبانان) است که این قبیل مأمورین را بنام و نشان معرفی نمایند. کمیساران سرحدی (مرزبانان) موظفند هر ماه یکدفعه در صورت لزوم مجلس رسمی تشکیل داده و پیش آمدهای حدودی (مرزی) را مطرح و صورت مجلس تنظیم نمایند. چنانچه امری پیش آید که ملاقات فوری کمیساران ( مرزبانان) دو طرف را با یکدیگر ایجاب نماید هر یک از کمیساران (مرزبانان) طرفین حق ملاقات فوری کمیساران ( مرزبانان) یا معاونین طرف دیگر را بطور مستقیم خواهد داشت و طرف مقابل یا جانشینان او از لحظه وصول تقاضای کتبی ملاقات بایستی در اسرع وقت در محلی که برای ملاقات تعیین گردیده حاضر شوند چنانچه موانعی پیش آید که کمیساران (مرزبانان) نتوانند حاضر‌شوند باید قبلا مقامات طرف را مطلع سازند.
ماده پنجم – وظائف کمیساران سرحدی (مرزبانان) نامبرده بقرار ذیل است:
الف – باید با تمام وسائلی که در قدرت خود دارند شخص و یا اشخاص مسلح و یا غیر مسلح را از تشکیل دستجاتی برای اقدام بدزدی در منطقه حدودی (نوار مرزی) منع و از تجاوز آنها بحدود (مرز) طرف دیگر جلوگیری و از هر نوع تبلیغات و تحریکات آنان بر ضد طرف دیگر ممانعت نمایند.
ب – بمحض اینکه کمیساران حدودی (مرزبانان) اطلاع یابند از جانب شخص و یا اشخاص مسلح و یا غیر مسلح برای اقدام بچپاول و دزدی در خاک طرف دیگر مقدماتی فراهم میگردد مکلف میباشند فوراً بدون معطلی طرف دیگر را آگاه سازند. و این اطلاعیه هر چه زودتر قبل از وقوع واقعه بطرف مقابل برسد.
ج – در مواقعی که پیش آمد و چپاول و غارت در ناحیه سرحدی (مرزی) یکی از متعاهدین واقع و کمیساران سرحدی (مرزبانان) معتقد شوند که گناهکاران ممکن است بحدود طرف دیگر فرار نمایند چنانچه مراتب را به کمیسار سرحدی (بمرزبان) طرف دیگر اطلاع دهند کمیسار (مرزبان) نامبرده با تمام وسائل خود تا حد امکان مانع عبور گناهکاران از سر حد (مرز) خواهد شد.
د – جلوگیری از قاچاق از کشور بکشور دیگر.
ه – کمیساران سرحدی (مرزبانان) صلاحیت قطع و فصل دعاوی و شکایت بین اهالی حدودی (مرزنشینان) طرفین و اجرای تصمیمات متخذه را دارند. کمیساران (مرزبانان) صلاحیت قطع و فصل اختلافات سرحدی (مرزی) و ارضی و آبها را نخواهند داشت و از مداخله در کارهای سیاسی و امور داخلی کشور طرف دیگر ممنوع میباشند.
و – مأمورین و نفرات محافظین تهانجات سرحدی ( خدمتگذاران (خدمتگزاران) و نفرات پاسگاههای مرزی) که تجاوز یا دزدی در محل آنها واقع شود اگر رد‌متجاوزین و دزدان بخاک (بمرز) دولت طرف دیگر رفته باشد باید مأمورین حدودی(خدمتگذاران (خدمتگزاران) پاسگاههای مرزی) طرف مقابل را برای معاینه و تحویل رد دعوت نمایند. مأمورین حدودی ( خدمتگذاران(خدمتگزاران) مرزی) که رد متجاوزین بخاک آنها وارد شده مکلف هستند در آن حد (مرز) حاضر شده رد را بدون عذر تحویل گرفته رسید بدهند و دزدان را تعقیب نموده و جدا اقدام نمایند که دزدان دستگیر و اموال دزدی شده را مسترد دارند و اگر مأمورین سرحدی (خدمتگذاران (خدمتگزاران) پاسگاه های مرزی) که رد بخاک آنها داخل شده در تحویل گرفتن رد مسامحه نمودند کمیسار سرحدی (مرزبانی) که تجاوز یا دزدی در محل او واقع شده سهل‌انگاری آنها را بکمیسار (مرزبان) طرف ابلاغ اخطار می نماید کمیسار (مرزبان) طرف وظیفه‌دار خواهد بود فوراً در تحویل گرفتن رد و تعقیب متجاوزین و یا دزدان و کشف و پس دادن اموال دزدی شده اقدامات جدی بعمل آورد هر گاه تا پنج روز از وقوع پیش آمد نتیجه مطلوبه حاصل نگردد به تقاضای کمیسار (مرزبان) دادخواه مجلس رسمی تشکیل و کمیساری (مرزبانی) که تجاوز یا دزدی در محل او واقع شده باشد دلائلی که تعلل و تسامح مأمورین ( خدمتگذاران (خدمتگزاران) طرف را در تحویل گرفتن رد و یا کوتاهی کمیسار (مرزبان) طرف را در تعقیب پیش آمد مدلل میدارد در صورتمجلس قید مینماید تا از راه سیاسی قضیه تعقیب و تکلیف معین شود.
توضیح – منطقه سرحدی (مرزی) عبارت از مسافت (25) کیلومتر از خط سرحدی (مرزی) داخل خاک هر یک از دو کشور میباشد.
ماده ششم – کمیساران سرحدی (مرزبانان) میتوانند شکایات سهل و ساده از قبیل دزدی مواشی (دام ها) و غیره را بوسیله مکاتبه حل و تسویه نمایند و نیز می توانند در صورت ضرورت مدعی (دادخواه) و شهود او را به معیت نماینده از طرف خود (هر گاه لازم بدانند) با نامه‌ای که متضمن تفصیل پیش آمد باشد نزد کمیسار سرحدی (مرزبان) طرف اعزام دارند که احقاق حق او بعمل آید و در این حال مدعی (دادخواه) و شهود و نماینده کمیسار سرحدی (مرزبان) طرف از مقررات قوانین پاسپورت (گذرنامه) مملکتین معاف و از هر نوع توقیف و حبس مصون میباشد هر گاه اختلاف باینطریق حل نشود آنوقت کمیساران سرحدی (مرزبانان) بوسیله ملاقات و مذاکره بین خودشان موضوع را تسویه خواهند کرد محل اجتماع را کمیساران سرحدی (مرزبانان) با موافقت یکدیگر تعیین و ترتیبی خواهند داد که بنوبت در خاک دو طرف تشکیل یابد.
ماده هفتم – در صورتی که بعضی از پیش آمدهای سرحدی (مرزی) بتوافق نظر بین کمیساران سرحدی (مرزبانان) حل و تسویه نشود از راه دیپلوماسی (سیاسی) بین دولتین حل و تسویه خواهد شد.
ماده هشتم – کمیساران سرحدی (مرزبانان) طرفین و معاونین آنها باید در موقع ملاقات یکدیگر مراتب ذیل را رعایت نمایند:
الف – هر موقع کمیسار سرحدی (مرزبان) یا معاون او میخواهد برای تشکیل جلسه یا ملاقات بخاک طرف برود قبلا کمیسار سرحدی (مرزبان) طرف را مطلع مینماید تا مستحفظینی را که لازم است با او همراهی نمایند تعیین نموده و قبلا به منطقه سرحدی (مرزی) که از آنجا کمیسار سرحدی (مرزبان) طرف عبور میکند اعزام دارد. تنظیم صورتجلسه مشترک فقط بعهده کمیساران و یا جانشین آنان که رسماً معرفی شده است میباشد.
ب – کمیساران سرحدی (مرزبانان) هر یک از طرفین هنگام ملاقات و انجام وظیفه در خاک طرف مقابل میتوانند تفنک [تفنگ] و اسلحه کمری همراه داشته باشند ولی سایر مأمورین سرحدی (خدمتگذاران [خدمتگزاران] مرزی) و همراهان کمیسار سرحدی (مرزبان) از حمل اسلحه در اینگونه موارد ممنوع میباشند.
ج – کمیساران سرحدی (مرزبانان) یا معاونین آنها باید همراهان خود را بحداقل ضرورت معین نموده و خط سیر خود را از راهی که قبلا راجع به آن با یکدیگر موافقت نموده باشند قرار دهند.
ماده نهم – کمیساران سرحدی (مرزبانان) طرفین و معاونین آنها حقوق و مزایای زیر را دارا هستند:
الف – جان و مال و حیثیت کمیساران (مرزبانان) و همراهان آن ها که با موافقت کمیساران سرحدی (مرزبانان) طرف بخاک مقابل وارد میشوند از هر جهت مصون خواهد بود. این مصونیت در صورتی است که با اطلاع قبلی رسماً برای اجرای کارهای مربوطه نزد کمیسار سرحدی (مرزبانان) طرف آمده باشند.
ب – در ملاقاتهای کمیساران سرحدی (مرزبانان) یا معاونین آنها بلباس متحدالشکل (یونیفورم) خود خواهند بود.
ج – در ملاقات ها کمیساران سرحدی (مرزبانان) یا معاونین آنها در موقع عبور از سرحد (مرز) اشیائی که همراه خود خواهند برد بایستی بحداقل احتیاج تقلیل داده و بلا استثناء بازرسی گمرکی شود ولی از حقوق گمرکی معاف خواهند بود.
ماده دهم – معاونین کمیساران سرحدی (مرزبانان درجه 2) در تحت تعلیمات کمیسار سرحدی (مرزبان) مربوطه بوظایف خود عمل مینمایند و دایره اختیارات و حوزه خدمتگذاری[خدمتگزاری] آنها را نیز باطلاع کمیسار سرحدی (مرزبان) مقابل میرسانند.
ماده یازدهم – تعیین و معرفی کمیساران سرحدی (مرزبان) و معاونین (مرزبانان درجه 2) آنها بوسیله نامه رسمی از راه سیاسی صورت میگیرد.
ماده دوازدهم – کمیساران سرحدی (مرزبانان) در غیاب خود کفیل کمیسار سرحدی (مرزبان) را به کمیسار سرحدی ( مرزبان) طرف قبلا معرفی مینمایند.
ماده سیزدهم – چنانچه تغییری در محل اقامت منطقه عملیات و مواد مربوطه بوظایف کمیساران سرحدی (مرزبانان) ایجاب گردد پس از موافقت دولتین بوسیله مبادله نامه‌های مکمله صورت خواهد گرفت.
ماده چهاردهم – طرفین متعاهدین تعهد می نمایند که بنام حق‌الزحمه یا حق‌الشرع یا حق‌التعلیف یا مثل آن از بابت اموال مسروقه اتباع دولتین در حین مسترد کردن آنها عوارضی دریافت ننمایند.
ماده پانزدهم – این قرارداد به تصویب مقامات مقننه دو کشور خواهد رسید و در کابل امضاء خواهد شد و اسناد مصوبه آن در اسرع اوقات در تهران مبادله خواهد گردید.
این قرارداد پانزده روز پس از مبادله اسناد مصوب بموقع اجراء گذارده می شود و برای مدت دو سال معتبر خواهد بود. هر گاه سه ماه قبل از انقضاء مدت مذکور هیچیک از طرفین فسخ قرارداد را بطرف دیگر اعلام ندارند قرارداد بخودی خود برای مدت دو سال دیگر تمدید خواهد شد و این طریق برای دوره‌های بعدی نیز ادامه خواهد داشت.
پنج تیر ماه 1335
نصراله بهنام
محمدهاشم میوندوال
قرارداد فوق که مشتمل بر یک مقدمه و پانزده ماده است ضمیمه قانون مربوط بقرارداد کمیساران سرحدی ( مرزبانان) بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت افغانستان بوده و صحیح است.
نایب رئیس مجلس شورای ملی – عماد تربتی