هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۳۱/۶/۱۹ اساسنامه سازمان برنامه را که مشتمل بر چهار فصل و نه ماده بشرح ضمیمه است بر طبق قسمت اخیر ماده (۹) قانون سازمان برنامه [قانون اجازه اجرای مقررات گزارش کمیسیون برنامه مجلس شورای ملی [برنامه هفت ساله اول عمرانی]] مورد تصویب قرار داد.
کلیات
ماده ۱) – سازمان برنامه برای نظارت و مراقبت در اجرای برنامه عمرانی کشور و افزایش تولید و تکثیر صادره و تهیه مایحتاج مردم در داخله کشور و ترقی صنایع و اکتشاف و بهره برداری معادن و تهیه زیرزمینی با توجه بقانون برنامه و وضع شرکتها و واحدهای تابعه طبق مقررات زیر تشکیل و طرز و حدود وظایف آن بقرار زیر است.
ماده ۲) – سازمان برنامه دارای شخصیت حقوق و استقلال مالی است.
ماده ۳) – مرکز سازمان برنامه تهران است.
ماده ۴) – سازمان برنامه مرکب است از:
1- شورای عالی
2- هیئت نظارت
3- مدیرعامل
فصل اول – شورای عالی :
ماده ۵) – شورای عالی مرکب است از هفت عضو که بر طبق قانون منصوب میشوند.
اعضاء شورایعالی مشترکاً مسئول انجام وظایفی هستند که قانون بر عهده آنها گذاشته است و برای تسهیل و پیشرفت امور شورایعالی میتواند هر قسمت از وظایف خود را بعهدة یک یا چند نفر از اعضاء خود قرار دهد.
ماده ۶) – وظایف شورایعالی:
1) – مراقبت در انجام یافتن کلیه وظایفی که قانونا بر عهدة سازمان برنامه قرار داده شده است.
2) – تصویب نقشه‌ها و طرحها و بودجه ها و برنامه های اجرائی در حدود برنامه عملی که به تصویب کمیسیون برنامة مجلس شورایملی رسیده باشد.
3) – تصویب قراردادها طبق آیین‌نامه های مربوطه.
4) – تدوین آیین‌نامه های مذکور در ماده ۹ و ماده ۱۰ قانون برنامه.
5) – مراقبت در تهیه گزارش عملیات اجرائی سه ماهه که از طرف مدیرعامل تنظیم خواهد شد.
6) – مراقبت در تهیه ترازنامه سالیانه بشرح مندرج در ماده ۱۲ قانون سازمان برنامه و تسلیم آن هیئت نظارت.
ماده ۷) – مصوبات شورا در حدود قانون و مقررات آیین‌نامه های سازمان برنامه حتمی الاجراست.مگر آنکه موضوع منتفی و یا تغییراتی در وضع پیش آمده باشد- در این صورت علت عدم اجراء به شورایعالی گزارش داده خواهد شد.
ماده ۸) – خلاصه مذاکرات و تصمیمات شورا در دفتر مخصوص ثبت خواهد شد.
ماده ۹) – شورایعالی یکی از اعضای خود را برای اداره کردن جلسات به ریاست معین میکند- صورت جلسات باید بامضای تمام اعضای حاضر در جلسه برسد.
ماده ۱۰) – شورایعالی با حضور لااقل چهار نفر از اعضاء رسمیت مییابد و در هر حال هیچ تصمیمی که لااقل چهار نفر از اعضای حاضر در جلسه با آن موافقت نکرده باشند قطعی نیست.
فصل دوم – هیئت نظارت:
ماده ۱۱) – هیئت نظارت مرکب از شش عضو که مجلس شورایملی از میان صورت اسامی هیجده نفری که از طرف دولت بمجلس پیشنهاد شده بطریقی که قانون برای مستشاران دیوان محاسبات مقرر داشته برای مدت دوسال انتخاب مینماید.
ماده ۱۲) – تصمیمات اساسی سازمان و موضوعاتی که باید در شورایعالی به تصویب برسد. قبل از تصویب برای کسب نظر به اطلاع هیئت نظارت خواهد رسید.
ماده ۱۳) – هیئت نظارت ، نظارت کامل بعمل خواهد آورد که مخارج و مصارف بر طبق قانون و طرحها و بودجه های مصوب کمیسیون برنامه مجلس شورای ملی و شورای عالی و آیین‌نامه های سازمان برنامه صورت گیرد و از حدود برنامه های تفصیلی و بودجه های جزء تجاوز ننماید.
ماده ۱۴) – هیئت نظارت حق را بطور مستقیم با هیئت دولت دارد و مکلف است در اموری که از طرف هیئت دولت بآن مراجعه میشود رسیدگی نموده و نتیجه تحقیقات خود را مستقیماً گزارش بدهد.
ماده ۱۵) – هیئت نظارت میتواند از ادارات و مؤسسات و شرکتهای مربوط بسازمان برنامه هفت ساله و همچنین از وزارتخانه ها و ادارات و بانکها و مؤسسات دولتی که از وجوه سازمان برنامة هفت ساله مصرف مینمایند نسبت باین وجوه و عواید مربوط به آن هر نوع اطلاع و مدرک و سند و حسابی را لازم بداند بخواهد و مستقیماً با آنها مکاتبه نماید مؤسسات مزبور مکلفند اطلاعات مزبور را فوراً در اختیار هیئت نظارت قرار بدهند.
ماده ۱۶)- ادارات و قسمتها و مأمورینی که عهده دار نظارت از طرف سازمان برنامه میباشند مکلفند طبق تعلیمات و راهنمائیهای هیئت نظارت اعمال نظارت نمایند.آیین‌نامه های لازم برای نظارت با نظر مدیرعامل و با موافقت هیئت نظارت و با تصویب شورایعالی بموقع اجراء گذارده خواهد شد.
ماده ۱۷) هرگاه هیئت نظارت در ضمن رسیدگی مشاهده نماید که عملی بر خلاف مقررات و بطور غیرعادی واقع شده مراتب را بمدیرعامل با ذکر دلائل اعلام خواهد نمود و تا در صورت وقوع تخلف با جرم ترتیب تعقیب از طرف مدیرعامل داده شود.
در مواردی که عدول از مقررات بر حسب دستور مدیرعامل باشد و عمل انجام شده یا بعد از تذکر رفع اشکال نشود مراتب را هیئت نظارت بدولت گزارش خواهد داد و رونوشت آن را به شورای عالی ارسال خواهد داد.
ماده ۱۸)- وزارتخانه ها و دستگاههای دولتی مکلفند کلیة اوراق و اسناد خرج و دفاتر مربوط باجرای برنامه ای بعهدة آنها قرارداده شده در اختیار سازمان برنامه بگذارند و وسائل نظارت و رسیدگی دقیق سازمان و بالاخص هیئت نظارت را فراهم کنند و هیئت نظارت، نظارت خواهد کرد که مخارج و مصارف دستگاه اجرائی برنامه با رعایت صرفه جوئی بر بودجه هائی که طبق قانون به تصویب رسیده است تجاوز ننماید.
ماده ۱۹)- هیئت نظارت نسبت باجرای کلیة آیین‌نامه ها و قراردادها و معاملات سازمان برنامه و معاملاتیکه نسبت بوجوه و دارائی سازمان برنامه انجام میشود نظارت کامل خواهد داشت و بطور کلی در هر موقع بمنظور اجرای قانون و حداکثر سرعت در کار و صرفه جوئی در خرج و تحصیل بهترین نتیجه و انتظار مطالبی را لازم بداند بمدیرعامل و شورایعالی و دستگاههای اجرائی تذکر داده و نظریات لازم را اظهار کرد.
ماده ۲۰)- هیئت نظارت گزارش عملیات یکساله و ترازنامة سازمان برنامه را که طبق ماده ۱۲ قانون به آن ….. میشود از حیث درآمد و هزینه و افزایشی که در نتیجة اجرای برنامه در امر تولید و درآمد ملی حاصل میشود را مورد رسیدگی قرار داده و اگر ایراداتی بآن داشته باشد بمدیرعامل (رونوشت به شورای عالی) تذکر و پس از رفع این ایرادات گزارش و ترازنامة مزبور را که بمنزلة مفاصای دورة عمل تلقی خواهد شد برای تصویب به هیئت دولت ارسال خواهد داشت.
ماده ۲۱)- بازرسهای قانونی شرکتها و بنگاهها و واحدهائی که تمام سرمایة آنها رأساً یا بنمایندگی دولت در سازمان برنامه میباشد مکلفند طبق آیین‌نامه که از طرف سازمان برنامه تدوین و با نظر مدیرعامل و یا ……هیئت نظارت به تصویب شورایعالی رسیده باشد رفتار نمایند و در صورتی که بر هیئت نظارت معلوم شود وظائفی که برای آنها تعیین شده اقدام نکرده یا رفتاری بر خلاف وظیفه از طرف آنها یا مدیران شرکتها یا بنگاهها یا واحدهای مزبور ناشی شده باشد هیئت نظارت مجمع عمومی (با شورایعالی و مدیرعامل سازمان برنامه) را برای اتخاذ تصمیم دعوت خواهد کرد.
ماده ۲۲) – هیئت نظارت برای انجام وظائف خود آئین نامة داخلی تنظیم و تصویب خواهد نمود.
فصل سوم – مدیرعامل:
ماده ۲۳) – مدیرعامل سازمان برنامه بر حسب پیشنهاد دولت بموجب فرمان همایونی برای مدت سه سال منصوب میشود.
ماده ۲۴) – مدیرعامل بر ادارات و مؤسسات تابعه و دفتر فنی سازمان ریاست داشته و در مقابل هیئت دولت و وزارتخانه ها از طرف سازمان نمایندگی دارد و بطور کلی مسئول حسن اجرای وظائفی است که بر عهدة سازمان برنامه قرار دارد.
ماده ۲۵) وظائف مدیرعامل عبارتست از:
1) – تعیین تشکیلات اداری سازمان و تغییر آن با تصویب شورایعالی.
2) – استخدام و عزل و نصب و ترفیع و تنزل رتبه کارمندان برنامه طبق آیین‌نامه استخدامی که به تصویب شورایعالی سازمان رسیده باشد.
3) – امضای اسناد و اوراق بهادار و نامه های صادره از طرف سازمان.
4) – امضای قراردادها بنام سازمان برنامه بر طبق آئین نامة معاملات سازمان برنامه.
5) – تدوین برنامه های عملی و تهیه نقشه‌ها و طرحها و تنظیم بودجه های عمرانی و اداری برای پیشنهاد به شورایعالی برنامه.
6) – تنظیم گزارش سه ماهه عملیات اجرائی.
7) – تنظیم ترازنامه عملیات سالیانه با جلب موافقت شورایعالی برای تسلیم به هیئت نظارت.
مدیرعامل گزارش سه ماهه و ترازنامة مصوب سالیانه را برای اطلاع عموم منتشر خواهد نمود.
9) – ارسال رونوشت کلیة طرح‌های اجرائی و بودجه های تفصیلی و بودجه های اداری و قراردادها و احکام صادره در مورد مأمورین و صورتحسابهای ماهیانه به هیئت نظارت.
10) – حضور در جلسات هیئت وزیران در مواقعی که مسائل مربوط بسازمان برنامه باید مصرح شود.
11) – مدیرعامل مکلف است برای هریک از طرحها که شروع شده و یا خواهد شد دفتر مخصوصی تهیه نموده و بطور خلاصه در مقدمه آن بپیشنهاد مدیرعامل و تصویب شورایعالی و اعتباری که برای آن تصویب شده است نام تشکیلات و کارمندانی که مأمور اجراء عملیات میباشند با تاریخ و مشخصات لازم در آن ذکر نموده و میزان پیشرفت کارهای انجام شده در هر ماه لااقل تا آخر ماه بعد با تعیین مبلغی که…