هیئت وزیران بنابه پیشنهاد وزارت فرهنگ در جلسه ۱۳۳۴/۸/۲۲ آیین‌نامه محصلین ایرانی مقیم خارجه را در ۲۷ ماده بشرح زیر تصویب نمودند:
فصل اول – کلیات
ماده ۱- محصلینی که برای تحصیل بخارجه عزیمت مینمایند بغیر از دانشجویان دولتی که تابع قانون و آیین‌نامه جداگانه میباشند به سه طبقه زیر تقسیم میشوند:
طبقه اول محصلینی که فقط از گذرنامه تحصیلی استفاده میکنند.
طبقه دوم محصلینی که علاوه بر گذرنامه تحصیلی از ارز بنرخ رسمی وارداتی که در این آیین‌نامه بنام ارز تحصیلی خوانده میشود استفاده میکنند.
طبقه سوم محصلینی که علاوه بر استفاده از گذرنامه تحصیلی قسمتی از بهاء ارز تحصیلی آنها را دولت بعنوان کمک پرداخت مینماید.
ماده ۲- محصل از هر طبقه باید مراتب زیر را رعایت نموده روی اوراق مخصوصی که از طرف وزارت فرهنگ تهیه میشود انجام آنها را تعهد و امضاء کند:
1- خود را تابع مقررات اداره سرپرستی بداند و طبق دستورهای آن اداره عمل کند.
2- منظما تحصیل کند.
3- رفتار و اخلاق او بنحوی باشد که موجب احترام شخصیت خود و شئون ملی باشد.
4- از مداخله و شرکت در احزاب سیاسی و هر گونه فعالیت حزبی خودداری کند و از اموریکه مخل امر تحصیل و تربیت باشد احتراز نماید.
5- قوانین و مقررات کشور محل تحصیل را کاملا رعایت بنماید.
6- در روابط خود با اشخاص و مؤسسات کمال درستی را بخرج بدهد و در پرداخت مخارج و تعهدات خود مراقبت کامل نماید.
7- بمحض ورود بمحل تحصیل اداره سرپرستی را مطلع نماید و نشانی کامل خود را بدهد و در موقع تغییر آن بلافاصله نشانی جدید خود را اطلاع دهد.
8- بدون کسب اجازه سرپرستی از کشور محل تحصیل خود خارج نشود.
ماده ۳- محصل باید تقاضانامه چاپی را از اداره امور دانشجویان دریافت و آن را تکمیل و امضاء نموده و نیز بامضاء پدر و مادر و یا ولی خود رسانیده بضمیمه مدارک زیر باداره مزبور تسلیم نماید:
1- رونوشت مصدق شناسنامه.
2- رونوشت مصدق مدارک تحصیلی که نباید از سه ساله متوسطه کمتر باشد و ترجمه مصدق آنها.
3- عکس ۴×۳ ۸ قطعه.
4- نامه پذیرش از مدرسه که در آن تحصیل خواهد نمود.
5- گواهی حسن اخلاق و سابقه از مدرسه که در آن آخرین تحصیلات خود را نموده.
6- گواهی تندرستی.
7- نسبت به مشمولین نظام وظیفه معافیت تحصیلی یا معافیت دائم یا گواهی انجام خدمت.
8- قبول تعهد موضوع ماده ۲ و امضای برگ مربوط.
9- ضمانت نامه پدر و مادر یا کفیل محصل برای پرداخت مخارج رفت و آمد و مخارج اقامت و تحصیل و سایر مخارج اتفاقی و تعهدات دیگر.
(وزارت فرهنگ میتواند برای حصول اطمینان از اعتبارات و ممکنات مالی پدر و مادر و ولی محصل مدارک لازم بخواهد و در این باب تحقیقاتی را که ضروری بداند بعمل آورد).
ماده ۴- اداره امور دانشجویان مدارک فوق را که در دو نسخه تهیه میشود رسیدگی نموده و از محصل امتحان زبان کشوریکه در آن تحصیل خواهد نمود بعمل میآورد و در صورت پذیرفته شدن گواهی مربوط را که به امضای هیئت ممتحنه خواهد رسید به مدارک مربوط ضمیمه مینماید و از کلیه این مدارک دو پرونده برای هر محصل تشکیل میدهد که یکی در اداره امور دانشجویان باقی میماند و دیگری در موقع عزیمت محصل به اداره سرپرستی محل فرستاده میشود.
فصل دوم – شرایط فروش ارز تحصیلی
ماده ۵- کمیسیون ارز باگواهی وزارت فرهنگ برای دانشجویانی که حائز شرایط زیر باشند پروانه خرید ارز صادر مینماید:
الف- پرونده آنان از لحاظ اجرای مقررات مندرج در فصل اول این آیین‌نامه کامل باشد.
ب- تحصیلات آنان لااقل معادل دوره شش ساله متوسطه باشد.
ج- تصدیق پذیرش آنان از یکی از مدارس عالیه خارجه باشد که وزارت فرهنگ آن را به رسمیت بشناسد.
تبصره – کسانی که تحصیلات متوسطه خود را در خارجه طی نموده اند در صورتی که از عهده امتحان ورودی مدرسه عالی که وزارت فرهنگ آن را به رسمیت شناخته برآمده و در آن مدرسه عالی ثبت نام نموده باشند میتوانند از خرید ارز طبق مقررات این ماده استفاده نمایند.
ماده ۶- میزان ارزی که به هر یک از دانشجویان مشمول ماده ۵ فروخته میشود بقرار زیر است:
الف- دانشجویان مقیم امریکا ماهیانه ۱۶۰ دلار
ب- دانشجویان مقیم اروپا ماهیانه ۳۵ لیره.
تبصره – کمیسیون ارز علاوه بر هزینه تحصیل بمأخذ فوق برحسب تقاضای هر یک از دانشجویان برای تأمین مخارج ثبت نام و شهریه سالیانه دانشکده ها بموجب اسناد مثبته که به گواهی سرپرستی رسیده باشد پروانه خرید ارز صادر مینماید.
ماده ۷- مدت استفاده از ارز برای هر یک از دوره های تحصیل بقرار زیر است:
الف – برای دوره لیسانس رشته های مختلف ۴ سال
ب- برای دوره دکترا با دارا بودن دیپلم لیسانس ۳ سال
ج- برای دوره کامل پزشکی در اروپا ۷ سال و در امریکا ۸ سال
د- برای شعب تخصصی بعد از دیپلم دکترا برای مدتی که بموجب گواهی دانشگاه یا مؤسسات مربوط برای طی دوره تخصصی مورد نظر لازم میباشد.
ماده ۸- برای هر دانشجو بعلت بیماری یا علل موجه دیگر میتوان در هر دوره چهار سال یک سال عقب افتادگی منظور نمود. بعبارت دیگر هر دانشجو میتواند دوره تحصیلات سه ساله را حداکثر در چهار سال طی نماید.
ماده ۹- گواهی برای صدور پروانه خرید ارز از طرف اداره سرپرستی در اول هر شش ماه با توجه به وضع تحصیلی و اخلاقی و تعهداتی که دانشجو دارد بعمل میآید و باید اداره سرپرستی صریحا استحقاق دانشجو را طبق مقررات این آیین‌نامه گواهی نماید.
اولیاء دانشجویان میتوانند با دریافت پروانه خرید ارز شش ماهه آن را دفعه و یا بتدریج حواله نمایند.
فصل سوم – استفاده از کمک ارزی
ماده ۱۰- به دانشجویانی که مشمول ماده ۵ این آیین‌نامه بوده و واجد شرایط زیر باشند از طرف دولت کمک هزینه ارزی داده میشود:
الف- در یکی از رشته های زیر تحصیل نمایند:
1- پزشکی و رشته های تخصصی مربوط بآن.
2- مهندسی برق و معدن و راه و نفت و ساختمان و امثال آن.
3- کشاورزی و شعب تخصصی آن.
4- رشته های مربوط بتعلیم و تربیت.
5- رشته های مربوط به علوم فیزیک و شیمی و طبیعی.
6- رشته های عالی فنی.
7- رشته های زبان یا ادبیات و یا السنه قدیمه و حقوق و اقتصاد و هنرهای زیبا بعد از دوره لیسانس.
مشروط بر آنکه دانشجو در امتحان لیسانس جزو ربع اول قبول شدگان در امتحان خرداد باشد.
ب- از حیث اخلاق و رفتار ممتاز باشد.
ج- برای رشته تحصیلی که انتخاب نموده قابلیت و استعداد داشته باشد.
د- پدر و مادر و یا ولی و متکفل دانشجو توانائی کافی برای خرید ارز به نرخ رسمی وارداتی نداشته باشد.
ماده ۱۱- برای رسیدگی به هر یک از شرائط مقرر در ماده ۱۰ بترتیب زیر عمل میشود:
الف- دانشجو ورقه ثبت نام و همچنین اوراق اشتغال بتحصیل را در تمام مدت تحصیل از مدارس عالیه که مربوط بیکی از رشته های فوق میباشد ارائه نماید.
ب- در موقع عزیمت گواهی حسن اخلاق از مدرسه که دانشجو آخرین دوره تحصیلات خود را در آن طی نموده اصولا کفایت میکند ولی اداره امور دانشجویان میتواند در صورت لزوم تحقیقات اضافی را درباره دانشجو بعمل آورد.
ج- برای تشخیص قابلیت و استعداد دانشجو برای هر رشته تحصیل ملاک امتحان یا نمرات امتحانی موادی است که اساس تحصیلات آینده او را تشکیل میدهد. در جریان تحصیلات نیز پیشرفت و ترقی دانشجو در رشته تحصیل مبین استعداد او خواهد بود.
د- استحقاق پدر و مادر یا ولی دانشجو برای استفاده از کمک هزینه ارزی بر مبنای اطلاعات و تحقیقاتی خواهد بود که از وضعیت مالی آنها بعمل میآید در هر صورت پدر و مادر یا ولی دانشجو باید کتبا اظهار نمایند که دارائی و درآمد آنها به اندازه‌ای نیست که بتوانند بدون کمک هزینه ارزی دولت مخارج تحصیل دانشجو را تأمین نمایند.
کمیسیون دائمی در وزارت فرهنگ بریاست معاون وزارت فرهنگ با شرکت رئیس اداره امور دانشجویان و سه نفر از کارمندان عالی مقام و بصیر دولت تشکیل میشود که استحقاق پدر و مادر یا ولی دانشجو را طبق بند د ماده ۱۰ رسیدگی نمایند.
این کمیسیون میتواند هرگونه اطلاعاتی را که لازم بداند از اشخاص ذینفع بخواهد و تحقیقاتی را که درباره تمکن آنها لازم میداند بعمل آورد.
ماده ۱۲- میزان کمکی که بهر دانشجو با احراز شرایط این آیین‌نامه در مدت تحصیل پرداخت میشود برای دانشجویان مقیم امریکا معادل ۴۰٪ و برای محصلین مقیم اروپا معادل ۵۰٪ بهاء ریالی ارز مقرر در ماده ۶ و با رعایت مدت مقرر در ماده ۷ میباشد. کمک مزبور در موقع صدور حواله ارزی از حساب وزارت فرهنگ برداشت میشود.
ماده ۱۳- در صورتی که اعتبار کافی برای کمک هزینه ارزی تمام داوطلبان واجد شرایط ماده ۱۰ موجود نباشد وزارت فرهنگ در حدود اعتبارات موجود رشته های تحصیل و شرایط داوطلبان را تعیین نموده و با توجه به آن شرایط دانشجویان را انتخاب خواهد نمود.
ماده ۱۴- چون پرداخت کمک هزینه ارزی بعد از عزیمت دانشجو به خارجه و از تاریخ اشتغال بتحصیل خواهد بود باین جهت برای تسهیل عزیمت دانشجویان مشمول ماده ۱۰ ممکن است برحسب تقاضای هر یک از آنان کمیسیون ارز تا میزان سه ماه پروانه فروش ارز به نرخ وارداتی صادر نماید.
فصل چهارم – مقررات مختلفه
ماده ۱۵- از تاریخ تصویب این آیین‌نامه اجازه صدور گذرنامه تحصیلی و فروش ارز تحصیلی و اعطاء کمک هزینه ارزی به محصلین جدید طبق شرایط این آیین‌نامه خواهد بود.
ماده ۱۶- دانشجویانی که در این تاریخ امتحان زبان را داده و پذیرفته شده اند در صورتی که واجد شرایط مقرر در آیین‌نامه سابق برای دریافت ارز بنرخ رسمی باشند در صورتی که تا پایان سال ۱۳۳۴ عزیمت نمایند از کمک هزینه ارزی مقرر در این آیین‌نامه استفاده خواهند نمود.
ماده ۱۷- دانشجویان مقیم خارجه که در موقع تصویب این آیین‌نامه از ارز بنرخ رسمی استفاده مینمایند در صورتی که حائز شرایط آیین‌نامه سابق باشند و همچنین مشمولین ماده ۱۶ از کمک هزینه ارزی تا آخر تیرماه ۱۳۳۵ استفاده خواهند نمود و باید در این فاصله وضع خود را با مقررات این آیین‌نامه تطبیق نمایند. در هر صورت پرداخت کمک هزینه ارزی به این طبقه از دانشجویان در مدت فوق نیز مشروط برعایت مقررات ماده ۲ خواهد بود.
ماده ۱۸- دانشجویان مقیم خارجه که در دانشکده ها یا مدارس عالیه که وزارت فرهنگ رسمیت آنها را قبول نموده مشغول تحصیل هستند و یا آنکه بعدا به مدارس مزبور ارتقاء حاصل مینمایند در هر موقع که وضع آنها با مقررات این آیین‌نامه منطبق گردید میتوانند از ارز تحصیلی یا کمک هزینه ارزی استفاده نمایند.
ماده ۱۹- دانشجو فقط میتواند در سال اول رشته تحصیل یا کشور محل تحصیل خود را تغییر دهد و باید برای این تغییر تقاضائی با ذکر دلائل قانع کننده به اداره سرپرستی بدهد و در صورت موافقت آن اداره و تأیید وزارت فرهنگ اقدام نماید “اجازه تغییر کشور محل تحصیل در صورتی داده میشود که دانشجو زبان کشور جدیدی که در آن میخواهد تحصیل نماید بقدر کافی بداند.
تبصره – کسانی که تحصیلات عالیه خود را در کشوری به اتمام رسانیده و بخواهند رشته تخصصی خود را در کشور دیگری که موجبات و وسایل کاملتری در آن فراهم است تحصیل نمایند به شرط دانستن زبان آن کشور با توجه بمدت مقرر در ماده ۷ این آیین‌نامه میتوانند موافقت اداره سرپرستی و وزارت فرهنگ را برای تغییر محل تحصیل جلب نمایند.
ماده ۲۰- دانشجوئی که تحصیلات خود را در یک رشته تمام کند نمیتواند با دریافت کمک هزینه ارزی بتحصیل رشته دیگر بپردازد
ماده ۲۱- هرگاه دانشجوئی بعلل موجهی ترک تحصیل نموده و بایران مراجعت نماید در صورتی که تحصیلات و وضع اخلاقی او رضایت بخش باشد بعد از رفع علل مزبور میتواند برای ادامه تحصیل همان رشته بهمان کشوری که قبلا در آن تحصیل مینموده عزیمت نماید در این صورت از تاریخ ورود بمحل تحصیل طبق شرایط این آیین‌نامه درباره او عمل میشود.
ماده ۲۲- مدت بیماری و بستری بودن دانشجو هرگاه بموجب گواهی پزشک معتمد مانع تحصیلات او باشد جزو مدت تحصیل مقرر در ماده ۷ منظور نمیشود و به حساب مدت ارفاق منظور در ماده ۸ محسوب میگردد.
ماده ۲۳- هرگاه عقب افتادگی دانشجوئی از میزان مقرر در ماده ۸ تجاوز نماید کمک ارزی او قطع میشود ولی اگر با ادامه تحصیل در سال بعد توفیق حاصل نماید به شرط آنکه از حیث اخلاق و رفتار شایستگی کامل داشته باشد کمک ارزی او برای سال بعد برقرار میگردد.
ماده ۲۴- دانشجویانی که از ارز تحصیلی یا کمک هزینه ارزی استفاده نموده اند باید تعهد با ضمانت ثبتی بسپارند که پس از خاتمه تحصیلات بایران برگردند و لااقل معادل مدتی که از ارز یا کمک هزینه ارزی استفاده کرده اند بکشور خدمت نمایند در غیر این صورت مکلفند که معادل ارز دریافتی در مدت تحصیل را به دولت بفروشند و یا معادل کمک هزینه ارزی را که دریافت نموده اند به صندوق دولت مسترد بدارند. پدر و مادر دانشجو یا ولی او مسئول اجرای این تعهد میباشند.
ماده ۲۵- دانشجوئی که به ایران معاودت داده شده بهیچ عنوان نمیتواند با دریافت گذرنامه تحصیلی یا ارز تحصیلی یا کمک هزینه ارزی مجددا به خارجه عزیمت نماید.
ماده ۲۶- هر محصلی که برخلاف دستورهای سرپرستی رفتار نماید و یا تعهدات مقرر در ماده ۲ را رعایت ننماید برحسب درجه تقصیر یکی از تنبیه های زیر درباره او اجرا میشود:
الف- تذکر شفاهی.
ب- اظهار عدم رضایت کتبی از طرف سرپرستی با درج در پرونده.
ج- توبیخ از طرف وزارت فرهنگ با درج در پرونده.
د- محرومیت از کمک هزینه ارزی یا خرید ارز تحصیلی برای مدت سه ماه الی یک سال.
و – عدم تمدید گذرنامه تحصیلی و قطع ارز یا کمک هزینه ارزی و معاودت به ایران.
ماده ۲۷- در کشورهائی که اداره سرپرستی وجود ندارد یا دانشجویان آن محل تحت اداره سرپرستی خاصی نباشند وظایف مقرر در این آیین‌نامه را که بعهده سرپرستی قرار داده شده کنسولگریها تحت نظر سفارت انجام خواهند داد.
نخست وزیر