[به موجب ماده ۵ قانون تعیین وضع استخدامی افزارمندان ارتش شاهنشاهی و تبدیل عنوان افزارمند به کارمند فنی، مصوب ۱۳۵۵ لغو شده است.]
مصوب ۱۳۳۵/۲/۲۹
فصل اول – کلیات
ماده 1) کارگرانی که در کارخانه‌ها و کارگاههای ارتش و یا در محل‌های وابسته به آنها با دستمزد و یا کارمزد طبق آئین نامه مربوطه بکار گمارده شوند افزارمندان ارتش شناخته میشوند.
ماده 2) افزارمندان ارتش از لحاظ انضباط و یا تعقیب جرائم مشمول مقررات یا قوانینی خواهند بود که درباره مستخدمین ارتش مقرر شده و یا میشود.
ماده 3) افزارمندان ارتش از لحاظ وضع استخدام – پایه بندی – حقوق – مرخصی ساعات کار و سایر امور اداری و استخدامی تابع مقررات و آئین نامه‌های مربوطه که بوسیله وزارت جنگ تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید میباشند و هیچیک از قوانین استخدامی کشوری و قوانین و مقررات دیگر ارتش شامل حال آنان نخواهد شد.
تبصره – وزارت جنگ مکلف است در مدت 5 ماه از تاریخ تصویب این قانون آئین نامه‌های مربوط را تنظیم و پس از تصویب هیئت وزیران بمورد اجراء گذارد.
فصل دوم – صندوق
ماده 4 – برای اجرای مقررات بیمه‌های اجتماعی – بازنشستگی – وظیفه – مستمری و تعاون درباره کلیه افزارمندان ارتشی صندوقی بنام (صندوق بیمه‌های اجتماعی و بازنشستگی و تعاون افزارمندان ارتش) با سرمایه زیر در بانک سپه تشکیل خواهد شد.
الف – از حقوق افزارمندان ارتش که تا دو هزار ریال حقوق میگیرند صدی شش و از دو هزار ریال ببالا تا چهار هزار ریال صدی هفت و از چهار‌هزار ریال به بالا صدی هشت همه ماهه کسر و بصندوق بیمه‌های اجتماعی بازنشستگی و تعاون افزارمندان ارتش پرداخت خواهد شد.
ب – علاوه بر وجوه مزبور که در بند الف مقرر است وزارت جنگ که قائم مقام کارفرما میباشد معادل صدی 5 حقوق افزارمندان مشمولین این قانون را نقداً و لااقل معدل صدی 7 دیگر بصورت هزینه معالجات در بیمارستان و مؤسسات بهداری ارتش و سایر تعهداتی که در این قانون بعهده کارفرما واگذار گردیده است از بودجه وزارت جنگ بصندوق بیمه‌های اجتماعی پرداخت و منظور مینماید.
ج – حقوق ماه اول افزارمندان جدیدالاستخدام.
د – تفاوت اضافه حقوق یکماه اول.
هـ – حقوق یکماهه افزارمندانی که در تاریخ تصویب مشمول خدمت بوده و مشمول این قانون می باشند باقساط هفت ساله بترتیبی که در تبصره 2 همین ماده ذکر شده است.
و – وجوه حاصله از جرائم اداری کلیه افزارمندان.
تبصره 1) در مواردی که کارخانه‌های ارتش بنابر ضرورت احتیاج بافزارمندان موقت یا کارآموزان کمتر از نوزده سال پیدا میکنند از حقوق آنان معادل دو درصد کسر و معادل چهار درصد از طرف کارفرما بر آن افزوده و بصندوق مزبور پرداخت خواهد شد. این قبیل افزارمندان فقط از کمک های مربوطه بحوادث و بیماریها و از کار افتادگی و فوت (در صورتی که بر اثر انجام وظیفه باشد) و از معالجه بیماریهای غیر ناشی از کار که در مدت اشتغال بکار مبتلا میگردد استفاده خواهند کرد.
تبصره 2) افزارمندان ارتش که در تاریخ اجرای این قانون دارای پیشینه خدمت بوده و از بودجه‌های مصوب و یا انتفاعی و اعتبارات قانونی ارتش حقوق دریافت داشته‌اند چنانچه مایل باشند تمام یا قسمتی از سوابق خدمت قبلی آنان اعم از متوالی یا متناوب از لحاظ بازنشستگی منظور شود بایستی علاوه بر کسور بازنشستگی زمان خدمت فعلی کسور بازنشستگی مدت خدمتی را که مایل هستند حساب شود نیز تا تاریخ اجرای این قانون باقساطی که از هفت سال تجاوز ننماید بشرح زیر بصندوق بیمه‌های اجتماعی و بازنشستگی و تعاون افزارمندان ارتش پرداخت کنند نسبت بحقوقی که قبل از شهریور ماه 1320 دریافت میداشته‌اند صدی هفت و نسبت به حقوقی که بعد از شهریور ماه 1320 تا تاریخ اجرای این قانون سالانه دریافت میداشته‌اند مطابق مندرجات بند الف همین ماده.
تبصره 3 – کلیه موجودی‌ها و مطالبات و ذخیره‌ها و تعهدات صندوق سابق بیمه و تعاون کارخانجات ارتش بصندوق بیمه‌های اجتماعی و بازنشستگی و تعاون افزارمندان ارتش منتقل خواهد شد.
تبصره 4 – حداقل سن افزارمندان(هنرآموزان) کارخانجات ارتش از تاریخ تصویب این قانون 14 سال تمام خواهد بود.
ماده 5 – صندوق بیمه‌های اجتماعی و بازنشستگی و تعاون افزارمندان ارتش وابستگی بصندوق بازنشستگی ارتش و سایر سازمانهای مالی ندارد.
ماده 6 – وزارت جنگ مکلف است آئین نامه مخصوصی بمنظور تعیین طرز اداره صندوق و اجرای کلیه مقررات این قانون و طرز استفاده و بکار‌انداختن سرمایه و پرداخت مخارج و غیره از تاریخ تصویب حداکثر در ظرف پنج ماه تهیه نموده و پس از تصویب هیئت وزیران بموقع اجراء گذارد.
فصل سوم – بازنشستگی
ماده 7 – افزارمندان ارتش که سی سال متوالی و یا 35 سال متناوب خدمت داشته و سن آنها به شصت سال رسیده باشد میتوانند تقاضای بازنشستگی نمایند.
تبصره 1 – وزارت جنگ میتواند افزارمندانی را که بیست سال خدمت متوالی یا 25 سال خدمت متناوب داشته باشند و یا افزارمندانی را که سنین خدمت متوالی و یا متناوب آنان بحد نصاب نرسیده ولی شصت سال داشته باشند بازنشسته کند.
تبصره 2 – در مورد افزارمندانی که طبق تبصره 2 ماده 4 اقدام بپرداخت کسور بازنشستگی سوابق خدمت قبلی خود نموده ولی قبل از پایان 7 سال مقرر در تبصره مزبور بسن 60 سال رسیده باشند و وزارت جنگ نخواهد بنا بمقتضیات آنان را بازنشسته نماید فقط بنسبت مدتی که کسور بازنشستگی پرداخت نموده و یا قبل از ابلاغ بازنشستگی پرداخت نمایند جزو خدمت رسمی آنان منظور و ملاک احتساب حقوق بازنشستگی خواهد شد.
ماده 8 – تاریخ شروع به خدمت از اول سن 19 سالگی محسوب میشود.
ماده 9 – ایام محکومیت جزائی افزارمندان و ایامی که کسور بازنشستگی نپرداخته‌اند جزء خدمت محسوب نمیشود.
تبصره – ایام تعطیل – غیبت – بیماری – مرخصی های استحقاقی و محکومیت‌هائی که مطابق مقررات جاری مانع دریافت حقوق نباشد با پرداخت کسور بازنشستگی جزو خدمت آنان محسوب خواهد شد.
ماده 10 – مدت خدمت زیر پرچم افزارمندان ارتش از لحاظ بازنشستگی جزو خدمت آنان محسوب خواهد شد مشروط بر اینکه این قبیل اشخاص کسور موضوع این لایحه را بنسبت حقوقی که بعد از خاتمه سربازی دارا میباشند در مدت بیست و چهار ماه پرداخت نمایند.
ماده 11 – میزان حقوق بازنشستگی افزارمندان ارتش عبارت از یک سی ام آخرین حقوق دریافتی ضرب در سنین خدمت آنان – حقوق بازنشستگی به هر تقدیر از میزان آخرین حقوق دریافتی نباید تجاوز نماید.
تبصره – از وجوهی که به عناوین دیگر در مدت خدمت به افزارمندان ارتش پرداخت میشود (از قبیل پاداش اضافه‌کار و امثال آن) کسوری اخذ نمیشود و وجوه مزبور تأثیری در حقوق بازنشستگی و وظیفه مقرری نخواهد داشت.
ماده 12 – افزارمندان ارتش که حائز شرایط بازنشستگی نباشند چنانچه در حین انجام وظیفه بواسطه حادثه مجروح و یا معلول شده و طبق تشخیص شورای پزشکی نظامی قادر به انجام خدمت محوله نشوند و از کار کردن باز بمانند بدون رعایت مدت خدمت دو ثلث آخرین حقوق خدمت خود را مادام‌العمر بطور وظیفه دریافت میدارند.
تبصره – هر گاه این قبیل اشخاص به سنین بازنشستگی رسیده باشند و حقوق بازنشستگی آن ها بیشتر از وظیفه مذکور در این ماده باشد بازنشسته خواهند شد.
ماده 13 – درباره افزارمندانی که در حین انجام وظیفه مصدوم میشوند و صدمه وارده باعث از کار افتادن آن ها نشود طبق ماده 20 این قانون با آنان رفتار خواهد شد.
ماده 14 – اشخاص زیر از دریافت حقوق بازنشستگی و وظیفه محروم میشوند:
الف – افزارمندانی که پس از محاکمه بموجب حکم قطعی دادگاه باخراج از خدمت و یا انفصال دائم از خدمات دولتی محکوم شوند.
ب – کسانی که ترک تابعیت ایران را بنمایند.
ماده 15 – حقوق بازنشستگی و مستمری در قبال محکومیت حقوقی یا عناوین دیگر قابل توقیف نیست مگر در موارد استیفای دیون دولتی که در‌صورت معیل بودن 1 چهارم و در غیر این صورت 1 سوم قابل توقیف و برداشت است.
ماده 16 – هر گاه افزارمندان ارتش نظر بعدم احتیاج و مقتضیات اداری اخراج شوند اگر مدت خدمت آنان ببیست سال متوالی و یا 25 سال متناوب نرسیده باشد کلیه کسور مدت خدمت که از حقوقشان کسر شده باضافه معدل دو ماه آخرین حقوق دریافتی دفعتاً بآنها پرداخت خواهد شد و اگر سن این قبیل افزارمندان به شصت رسیده باشد طبق تبصره ماده 7 بازنشسته خواهند شد.
ماده 17 – افزارمندانی که از حقوق بازنشستگی و یا وظیفه استفاده میکنند اگر در سایر ادارات دولتی و یا در بنگاهها و شرکتهای وابسته بدولت بهر نحو از انحاء مشغول کار شوند مادام که در خدمت هستند از اخذ حقوق بازنشستگی و یا وظیفه محروم خواهند بود.
فصل چهارم – حقوق و مستمری
ماده 18 – بوراث قانونی افزارمندانی که فوت میشوند با رعایت ماده 19 بشرح زیر مستمری پرداخت خواهد شد:
الف – در مورد افزارمندانی که بعلت انجام وظیفه تلف میشوند بمأخذ آخرین حقوق ایام خدمت.
ب – در مورد افزارمندانی که بعلتی غیر از انجام وظیفه فوت کنند اگر بازنشسته باشند بمأخذ حقوق بازنشستگی.
ج – در مورد افزارمندانی که بعلتی غیر از انجام وظیفه فوت کنند و بسن بازنشستگی رسیده ولی بازنشسته نباشند بمأخذ حقوق بازنشستگی که در صورت بازنشسته شدن به آنان تعلق میگرفت.
د – نسبت بافزارمندانیکه مشمول ماده 12 باشند بمأخذ دو ثلث وظیفه که دریافت می نمودند.
هـ – در مورد افزارمندانیکه بعلتی غیر از انجام وظیفه فوت کنند و به سن بازنشستگی نرسیده باشند معادل دو ثلث کسور بازنشستگی باضافه معادل یک ماه آخرین حقوق دفعتاً بوارث آنان پرداخت خواهد شد.
ماده 19 – مستمری بین وراث قانونی افزارمندان بترتیب زیر تقسیم میگردد:
1 – به همسر متوفی که شوهر اختیار نکرده باشد معادل 25 درصد.
2 – اولاد متوفی در صورتی که اولاد منحصر بفرد باشد معادل 00 درصد.
در صورتی که اولاد منحصر بدو نفر باشد مجموعاً معادل 30 درصد.
در صورتی که اولاد منحصر بسه نفر باشد مجموعاً معادل 40 درصد.
چنانچه تعداد از چهار نفر ببالا باشد مجموعاً معادل 50 درصد.
3 – به پدر و مادر متوفی که در تحت تکفل او بوده باشد
مادر ده درصد.
پدر پنج درصد.
در صورتی که متوفی بدون اولاد باشد مادر معادل 20 درصد و پدر 10 درصد.
4 – به برادر و خواهری که علیل و در تحت تکفل متوفی بوده باشند مجموعاً معادل 10 درصد.
تبصره – مستمری هر یک از وراث در صورت فوت و یا رسیدن بسن بلوغ (18 سال تمام برای ذکور) و یا اختیار شوهر قطع میشود.
فصل پنجم – بیمه و تعاون
ماده 20 – نسبت به حوادث و بیماریهای ناشی از کار با افزارمندان بشرح زیر رفتار خواهد شد:
الف – در مواردی که حادثه ناشی از کار موجب بستری شدن بیمار در بیمارستان و یا تحت معالجه قرار دادن او باشد در شش ماهه اول بیماری تمام حقوق و در شش ماهه دوم 80% از محل بودجه مربوطه پرداخت خواهد شد و در صورتی که در پایان سال بهبودی حاصل نکند بنا بتشخیص شورای پزشکی بر طبق ماده 12 با او رفتار خواهد شد.
ب – در مواردی که حادثه ناشی از کار موجب نقص عضوی از اعضاء بوده ولی باعث از کار افتادگی دائمی افزارمندان نباشد بر طبق جدول زیر به آنان غرامت از صندوق پرداخت خواهد شد.
فقدان یا از کار افتادن
1 – یک بازو از بالای ارنج [آرنج] دستمزد 650 روز دستمزد 500 روز
راست چپ
2 – یک بازو از زیر آرنج دستمزد 420 روز دستمزد 320 روز
3 – یک ساق پا از بالای زانو دستمزد 550 روز
4 – یک ساق پا از زیر زانو دستمزد 420 روز
5 – قوه شنوائی دو گوش دستمزد 650 روز
6 – کوری یک چشم دستمزد 320 روز
7 – شصت دست دستمزد 220 روز دستمزد 170 روز
8 – انگشت سبابه دستمزد 175 روز دستمزد 135 روز
9 – یکی از انگشتهای دیگر دستمزد 90 روز دستمزد 75 روز
10 – بند یکی از انگشتها دستمزد 35 روز دستمزد 25 روز
11 – شصت پا دستمزد 90 روز
12 – انگشت دیگر پا دستمزد 25 روز
13 – قوه شنوائی یک گوش دستمزد 175 روز
تبصره – درباره افزارمندان چپ کار دست چپ بجای دست راست و دست راست بجای دست چپ محسوب میشود.
تبصره 2 – چنانچه بر اثر حوادث یا بیماریهای ناشی از کار عضوی غیر از اعضاء مذکور در فوق دچار از کار افتادگی یا نقص بشود درجه نقص و میزان غرامت مربوطه بنحوی که متناسب با درجات نقص مشروح در فوق باشد توسط کمیسیون پزشکی تعیین خواهد شد.
تبصره 3 – تشخیص موارد مندرجه در بند ب این ماده وسیله گواهی رؤساء کارخانه و شعبه پزشک نظامی بهداری مربوط انجام خواهد شد.
ماده 21 – علاوه بر کمکهای مذکور در بالا کمکهای زیر درباره افزارمندان ارتش بعمل خواهد آمد.
اول – از بودجه قسمت مربوطه
الف – به افزارمندانی که با مواد سمی تماس دارند طبق تجویز پزشک کارخانه مربوطه روزانه بمقدار معین شیر داده خواهد شد.
ب – برای حفاظت از خطرات احتمالی لباس کار مخصوص از قبیل کفش – عینک ماسک و سایر لوازم مربوطه بکار افزارمندان داده میشود.
دوم
از صندوق بیمه‌های اجتماعی و بازنشستگی
الف – بهر افزارمندی برای اولین ازدواج معادل یکماه دستمزد.
ب – در مواقع وضع حمل بزن افزارمند و یا افزارمند زن مبلغ دو هزار ریال بابت لباس نوزاد و سایر احتیاجات پرداخت خواهد شد.
د – هزینه تهیه دندان مصنوعی و دست و پا و چشم مصنوعی و عینک طبی برای یکبار به افزارمندان پرداخت خواهد شد.
هـ – بابت هزینه کفن و دفن و ترحیم افزارمند متوفی مبلغ هفت هزار ریال.
ماده 22 – به افزارمندانی که مسلول میشوند طبق قانون مربوط به حمایت کارمندان مسلول و پیش گیری بیماری سل مصوب 18 بهمن ماه 33 و‌نهم دیماه 1333 رفتار خواهد شد.
تبصره – تلقیح واکسن ضد سل برای کلیه اطفال و خانواده افزارمندان و افسران و کلیه افراد ارتش اجباری است.
ماده 23 – در مواردی که بیماری افزارمندان ارتش بمناسبت انجام وظیفه نباشد بیمار تحت معالجه قرار داده شده و دستمزد او بشرح زیر پرداخت میشود.
الف – ظرف چهار روز اول بیماری در صورت بستری شدن در بیمارستان 50 درصد و در صورت بستری نشدن 60 درصد دستمزد.
ب – از روز پنجم ببعد در صورت بستری بودن در بیمارستان 80 درصد و در صورت بستری نبودن 90 درصد دستمزد تا پایان شش ماه از تاریخ شروع بیماری.
ج – از اول ماه هفتم تا پایان یکسال از تاریخ بیماری در صورت بستری شدن در بیمارستان 50 درصد و در صورت بستری نشدن 60 درصد دستمزد.
د – اگر افزارمند در مدت یکسال از تاریخ شروع بیماری بهبودی حاصل نکند طبق گواهی کمیسیون پزشکی از کار افتاده تشخیص شده و بشرح زیر عمل خواهد شد.
اگر به سن بازنشستگی رسیده باشد بازنشسته خواهد شد و اگر بسن بازنشستگی نرسیده باشد در صورتی که مدت خدمت او کمتر از پنج سال تمام باشد کلیه کسور بازنشستگی که در مدت خدمت از حقوق او کسر شده مسترد و بخدمت او خاتمه داده خواهد شد و اگر مدت خدمت بطور متوالی یا متناوب از پنج سال متجاوز باشد تا ده سال تمام 20 درصد و از ده سال تا پانزده سال 25 درصد و از پانزده تا 19 سال خدمت متوالی یا 24 سال متناوب 30 درصد آخرین دستمزد خود را مادام‌العمر دریافت خواهد داشت.
ماده 24 – وزارت جنگ نسبت بافزارمندان معلول کارخانجات ارتش که فعلا از کارخانجات ارتش حقوق دریافت میدارند و سوابق خدمتی آنان از پنج سال ببالا میباشد معادل یک سی ام حقوق آنها ضرب در سنین خدمت از محل بودجه قسمت مربوطه مادام‌الحیوة بنام وظیفه به آنان پرداخت مینماید و قسمت های مربوطه موظف هستند همه‌ساله مبلغ فوق را در بودجه خود منظور نمایند و بعلاوه معادل سه ماه آخرین حقوق بآنها دفعتاً از‌صندوق پرداخت خواهد شد.
تبصره 1 – افزارمندان مشمول این ماده نمیتوانند از مقررات تبصره 2 ماده 4 استفاده نمایند.
تبصره 2 – وزارت جنگ مکلف است بوسیله کمیسیون پزشکی در مدت شش ماه افزارمندان معلول را تعیین نموده و مدلول این ماده را درباره آنها اجراء نماید.
ماده 25 – هزینه داوری افزارمندان بیمار از محل بودجه وزارت جنگ پرداخت خواهد شد.
تبصره – هزینه معالجه عیال و اولاد افزارمندان که بطور سرپائی در بهداری های کارخانه‌ها معالجه میشوند از بودجه وزارت جنگ تأمین خواهد‌شد.
ماده 26 – وجوه صندوق بیمه‌های اجتماعی و بازنشستگی و تعاون افزارمندان ارتش و همچنین کلیه وجوهی که طبق مقررات این قانون به افزارمندان یا بوراث آنان تأدیه میشود از پرداخت مالیات معاف میباشد.
ماده 27 – هر گاه افزارمندان بازنشسته و یا وظیفه بگیر کارخانجات ارتش بخواهند از مزایای بهداشت از قبیل دارو و معالجه مجانی طبق مقررات این قانون استفاده نمایند باید ماهیانه معادل شش درصد حقوق بازنشستگی و یا وظیفه را که دریافت می دارند بصندوق بیمه‌های اجتماعی و بازنشستگی و تعاون افزارمندان کارخانجات ارتش پرداخت نمایند و هزینه مذکوره از صندوق تعاون بازنشستگی تأدیه خواهد شد.
ماده 28 – احکام تغییر سن برای استفاده از حقوق بازنشستگی و مستمری مؤثر نخواهد بود.
ماده 29- هزینه معالجه افزارمندان بیمار که بنا به تشخیص شورای عالی پزشکی نظامی بیمه به خارج کشور اعزام میگردند از «صندوق بیمه‌های اجتماعی و بازنشستگی و تعاون افزارمندان ارتش» و هزینه مسافرت آنان از بودجه وزارت جنگ تأمین و پرداخت خواهد شد.
ماده 30 – وزارت جنگ مجاز است در صورت احتیاج افزارمندان بازنشسته مشمول قانون بیمه‌های اجتماعی و بازنشستگی و تعاون افزارمندان کارگاهها و کارخانجات ارتش را با رعایت ضوابطی که در آئین‌نامه اجرائی این ماده تعیین خواهد شد بطور موقت و با حفظ وضع بازنشستگی بکار گمارده و علاوه بر حقوق بازنشستگی که دریافت میدارند حق‌الزحمه مناسبی نیز به آنان پرداخت نماید. آیین‌نامه اجرای این ماده بوسیله وزارت جنگ تهیه و پس از تصویب کمیسیونهای مربوط مجلسین بموقع اجرا گذارده خواهد شد.
ماده 31- وزارت جنگ و وزارت دارائی مأمور اجراء این قانون میباشند.
قانون بالا که مشتمل بر بیست و نه ماده و هیجده تبصره است در جلسه یکشنبه هفدهم آذر ماه یکهزار و سیصد و سی و چهار به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت
قانون بالا در جلسه روز شنبه 29 اردیبهشت ماه 1335 به تصویب مجلس سنا رسیده است.