فصل اول- ارث
ماده ۱ – هر گاه در نتیجه فوت شخصی اعم از فوت حقیقی یا فوت فرضی اموالی ارثا به کسی برسد وراث متوفی بر طبق این قانون مشمول مالیات بر ارث میشوند.
ماده ۲ – اموال مشمول مالیات بر ارث عبارتند از کلیه ماترک متوفی اعم از منقول و غیر منقول و مطالبات قابل وصول پس از وضع دیون محقق متوفی و واجبات مالی متوفی در حدود قواعد شرعی و هزینه‌هائی که در حدود عرف و عادت برای کفن و دفن متوفی و نظائر آن لازمست.
تبصره ۱ – مقصود از دیون محقق بدهی‌هائی است که بر طبق مدارک قانونی عرفا قابل پرداخت باشد.
تبصره ۲ – اگر متوفی بازرگان باشد در صورتی میتوانند بدهی‌های مربوط به امور بازرگانی او را از ماترک کسر کنند که بدهی‌های مزبور در دفاتر قانونی بازرگانی متوفی ثبت شده باشد.
تبصره ۳ – بدهی که متوفی به وارث خود دارد ولو آنکه مستند به مدارک قانونی هم باشد برای تعیین مالیات از ماترک کسر نخواهد شد باستثنای نفقه ایام معدوده و مهریه زوجه در صورتی که پرداخت نشده باشد.
ماده ۳ – مکلفین پرداخت این مالیات وارث متوفی و کسانی که متصدی امور ورثه میباشند خواهند بود و وراث از نظر قانونی مالیات بر ارث به سه طبقه تقسیم میشوند:
1 – وراث طبقه اول.
2 – وراث طبقه دوم.
3 – وراث طبقه سوم و بالاتر.
ماده ۴ – وراث طبقه اول عبارتند از: پدر – مادر – فرزندان – نواده و زن و شوهر.
وراث طبقه دوم عبارتند از: اجداد و برادر و خواهر و اولاد آن ها.
وارث طبقه سوم عبارتند از: عمو – عمه – دائی – خاله و اولاد آنها و بالاتر.
ماده ۵ – اشخاصی که خود را وراث متوفی یا متصدی امور ورثه میدانند مکلفند ظرف سه ماه از تاریخ اطلاع از فوت اظهارنامه که حاوی صورت کلیه دارائی متوفی و مطالبات و بدهی‌های او باشد با مدارک لازمه برای اثبات آنها به اداره دارائی صلاحیت دار تسلیم و ضمناً بهای واقعی یا نزدیک بواقع ماترک را در آن بنویسند.
تبصره – بهای اثاثیه خانه مسکونی متوفی اعم از آنکه خانه ملکی یا اجاری باشد مقطوعاً از قرار صدی پنج قیمت خانه محسوب میشود.
ماده ۶ – اداره دارائی اظهارنامه را از نظر تعیین صحت اقلام دارائی و مطالبات و بدهی‌ها و یا ارزش اموال مورد رسیدگی قرار داده هر گاه تمام یا قسمتی از آن را صحیح نداند نظر خود را با ذکر دلائل منتهی تا سه ماه کتباً بمودی ابلاغ و اخطار مینماید که اگر واخواهی دارد ظرف یکماه از تاریخ ابلاغ واخواهی خود را با ذکر ادله مستقیماً یا بوسیله پست سفارشی و یا تلگراف به اداره دارائی بفرستد در صورتی که واخواهی در ظرف مدت مقرر به پست یا تلگراف یا اداره دارائی نرسید نظر دارائی قطعی شده و بر طبق آن مالیات قانونی وصول خواهد شد مگر آنکه معلوم شود اشتباه در‌محاسبه شده است.
ماده ۷ – چنانچه مودی بتشخیص دارائی تسلیم نشود و در ظرف مدت مقرر واخواهی بدهد و پس از تقدیم واخواهی نیز موافقتی بین مودی و دارائی حاصل نگردد واخواهی بکمیسیون تشخیص بدوی مالیات بر درآمد ارجاع خواهد شد کمیسیون پس از تحقیقات و رسیدگی رأی صادر خواهد نمود.
رأی کمیسیون تشخیص بدوی پس از ابلاغ بطرفین قطعی و لازم‌الاجرا است مگر در مواردی که مابه‌الاختلاف بین مالیات مشخصه از طرف کمیسیون و مبلغی که مورد تصدیق مودی یا مطالبه دارائی است بیش از بیست درصد باشد که در این صورت طرفین میتوانند در ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ رأی کمیسیون بدوی واخواهی خود را بکمیسیون تشخیص تجدید نظر تسلیم نمایند هر گاه مراجعه بکمیسیون تشخیص تجدید نظر از طرف مودی بعمل آید مشارالیه باید قبلا وجه مابه‌الاختلاف را در صندوق دارائی بسپارد یا ضامن معتبر یا تضمین بانکی یا وثیقه از عین ماترک بدهد رأی کمیسیون تجدید نظر قطعی و لازم‌الاجرا خواهد بود مگر آنکه معلوم شود اشتباه در محاسبه شده است.
تبصره ۱ – در مواردی غیر از اختلاف در ارزیابی بین مودی و دارائی طرفین میتوانند واخواهی خود را بدادگاه شهرستان حوزه اموال متوفی تسلیم نمایند دادگاه بطور اختصاری (خارج از نوبت و مقدم بر سایر دعاوی فوری) با حضور نماینده وزارت دارائی رسیدگی و حکم آن قطعی خواهد بود.
تبصره ۲ – پرونده‌های معوقه تا قبل از تاریخ اجرای این قانون در کمیسیونهای حل اختلاف منظور در قانون مالیات بر درآمد قابل طرح خواهد بود.
ماده ۸ – هر گاه ورثه و یا کسانی که متصدی امور ورثه هستند در ظرف مدت مقرر در ماده پنج از تسلیم اظهارنامه خودداری نمایند مالیات آنها رأساً از طرف دارائی بر طبق تحقیقاتی که بعمل خواهد آمد تشخیص و بمودی ابلاغ و بر طبق ماده شش رفتار میشود.
ماده ۹ – مالیات نسبت به سهم‌الارث هر یک از ورثه گرفته میشود و نرخ آن بشرح ذیل است:
۱ـ طبقه اول
اگر سهم‌الارث هر یک از وراث ۳۰۰۰۰۰ ریال یا کمتر باشد از پرداخت مالیات معافند و در صورتی که از این مبلغ تجاوز نماید بترتیب زیر مالیات محسوب میشود:
از ۳۰۰۰۰۱ ریال تا ۴۰۰۰۰۰ ریال نسبت بمازاد صدی سه
از ۴۰۰۰۰۱ ریال تا ۵۰۰۰۰۰ ریال نسبت بمازاد صدی چهار
از ۵۰۰۰۰۱ ریال تا ۶۰۰۰۰۰ ریال نسبت بمازاد صدی پنج
از ۶۰۰۰۰۱ ریال تا ۷۰۰۰۰۰ ریال نسبت بمازاد صدی شش
از ۷۰۰۰۰۱ ریال تا ۱۰۰۰۰۰۰ ریال نسبت بمازاد صدی هفت
از ۱۰۰۰۰۰۱ ریال تا ۲۰۰۰۰۰۰ ریال نسبت بمازاد صدی هشت
از ۲۰۰۰۰۰۱ ریال تا ۳۰۰۰۰۰۰ ریال نسبت بمازاد صدی نه
از ۳۰۰۰۰۰۱ ریال تا ۵۰۰۰۰۰۰ ریال نسبت بمازاد صدی ده
از ۵۰۰۰۰۰۱ ریال تا ۱۰۰۰۰۰۰۰ ریال نسبت بمازاد صدی پانزده
از ۱۰۰۰۰۰۰۱ ریال ببالا نسبت بمازاد صدی بیست و پنج
۲ – طبقه دوم:
اگر سهم‌الارث هر یک از وراث طبقه دوم ۵۰۰۰۰ ریال یا کمتر باشد از پرداخت مالیات معافند و در صورتی که از این مبلغ تجاوز نماید تا سیصد هزار ریال نسبت به مازاد پنجاه هزار ریال صدی سه از ۳۰۰۰۰۱ ریال ببالا نسبت بمازاد و برابر نرخهای طبقه اول محسوب میگردد.
۳ – طبقه سوم:
نرخ مالیات سهم‌الارث طبقه سوم تا ۳۰۰۰۰۰ ریال بدون حداقل بخشودگی صدی چهار و نسبت بمازاد از ۳۰۰۰۰۱ ریال سه برابر نرخهای طبقه اول محسوب خواهد شد.
ماده ۱۰ – اداره دارائی صلاحیتدار برای وصول مالیات بر ارث دارائیهائی هستند که اقامتگاه قانونی متوفی در حوزه آنها واقع شده باشد و اگر متوفی در ایران مقیم نباشد اداره دارائی صلاحیت دار دارائی است که قسمت اعظم دارائی غیر منقول متوفی در حوزه آن واقع شده و اگر متوفی در ایران مقیم نبوده و اموال غیر منقول در ایران نداشته باشد مالیات آنها در دارائی اقامتگاه قانونی وراث و در صورتی که وراث در نقاط مختلف اقامت داشته باشند در تهران وصول خواهد شد.
ماده ۱۱ – هر کس در ایران اقامتگاه قانونی دارد و از طریق ارث مالی به او برسد اعم از آنکه آن مال در داخله یا خارجه باشد و هر کس از ماترکی که در ایران است ارث ببرد اعم از آنکه ساکن ایران یا ساکن خارجه باشد مطابق این قانون مشمول مالیات خواهد بود.
تبصره – مالیات و عوارضی که بر طبق اسناد و مدارک مثبته به ادارات صلاحیتدار محل اقامت متوفی یا محل وقوع مال غیر منقول در کشورهای خارجه پرداخت شده از میزان ترکه موضوع میشود.
ماده ۱۲ – مأمورین دولتی و شهرداری که امور مربوط به اموات را عهده دار هستند موظفند در ظرف یک هفته پس از اطلاع از فوت هویت کامل متوفی را به دارائی محل وقوع فوت اطلاع دهند.
ماده ۱۳ – ادارات ثبت اسناد و املاک موقعی که مال غیر منقولی را از اسم مورث به اسم وارث ثبت مینمایند و همچنین کلیه دفاتر اسناد رسمی در موقعی که میخواهند تقسیم نامه راجع به ماترک را ثبت کنند بایستی گواهینامه دارائی صلاحیتدار را راجع به اینکه وارث اظهارنامه مالیاتی داده است و در اظهارنامه مال مورد تقاضای ثبت را ذکر کرده مطالبه بنمایند و قبل از ارائه این گواهی مجاز به ثبت نیستند.
تبصره – اداره دارائی مکلف است در ظرف پانزده روز پس از تسلیم اظهارنامه از طرف مودی گواهی نامه متضمن رونوشت مصدق ریز ماترکی را که در اظهارنامه نوشته شده به مودی بدهد.
ماده ۱۴ – کلیه بانکها و مؤسسات و اشخاص دیگر که مالی از متوفی نزد خود دارند در صورتی میتوانند مال مزبور را به وارث بدهند و همچنین کلیه شرکتها و مؤسسات موقع ثبت اوراق بهادار با اسم از هر قبیل که باشد از اسم مورث به اسم وارث در صورتی مجاز باین امر هستند که گواهی نامه اداره دارائی راجع به اینکه وارث اظهارنامه داده و اظهارنامه مال مورد بحث را ذکر کرده ارائه شود و در صورت تخلف علاوه بر جرائم مقرر متضامناً مسئول مالیات متعلقه می باشند.
ماده ۱۵ – کلیه دادگاههای دادگستری که قانونا بتقاضای انحصار وراثت رسیدگی می نمایند در صورتی مبادرت به تسلیم گواهی نامه انحصار وراثت خواهند نمود که گواهینامه مذکور در ماده سیزده از طرف وراث یا یکی از آنها بدادگاه تقدیم شده باشد و پس از صدور حکم انحصار وراثت باید ظرف پانزده روز رونوشت گواهی شده آن از طرف دفتر دادگاه به اداره دارائی محل فرستاده شود.
تبصره – در مواردی که طبق کتاب پنجم جلد دوم قانون مدنی حکم فوت فرضی صادر میشود نیز دفتر دادگاه باید رونوشت حکم را به اداره دارائی محل بفرستد.
ماده ۱۶ – از تاریخ تصویب این قانون هر گاه شخصی اموال غیر منقول خود را بوارث طبقه اول منتقل نماید در حکم انتقال از طریق ارث محسوب و مشمول مالیات بر ارث خواهد بود و در معاملات مع‌الواسطه در صورتی از مالیات معاف خواهد بود که فاصله معامله اولی تا انتقال بورثه بیش از سه سال گذشته باشد.
فصل دوم – نقل و انتقالات بلاعوض
ماده ۱۷ – اگر مالی اعم از منقول یا غیر منقول بلاعوض بشخصی داده شود در صورتی که جزء یکی از طبقات سه‌گانه باشد طبق ماده ۹ والا بر‌طبق نرخ مالیات بر ارث طبقه سوم وراث بدون رعایت حداقل بخشودگی مالیات تعلق میگیرد دهنده و گیرنده متضامناً مسئول پرداخت مالیات متعلقه میباشند. جهیزیه و اموالیکه برای امور خیریه و یا عام‌المنفعه از قبیل آسایشگاه مسلولین و تیمارستان و بیمارستان و کودکستان و پرورشگاه یتیمان و‌مدارس و مساجد و تکایا و آب انبارهای عمومی و امثال آنها داده میشود از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.
تبصره – صلح محاباتی با شرط خیار فسخ باختصاص منافع بمالک بطور دائم یا موقت از نظر این قانون در حکم صلح قطعی محسوب شده و‌مشمول مالیات می گردد.
ماده ۱۸ – هر مالی که مورد وقف یا نذر یا حبس یا وصیت واقع شود باستثناء مواردیکه برای امور عام‌المنفعه نامبرده در ماده قبل باشد مشمول مالیات بوده و نرخ آن بدون حداقل بخشودگی و مطابق نرخ مالیات طبقه دوم منظور در ماده ۹ این قانون محسوب خواهد شد.
تبصره – مال مورد وصیت در موقعی مشمول مالیات خواهد بود که با فوت موصی وصیت قطعی شده باشد.
ماده ۱۹ – در مورد صلح طرفین معامله متضامنا در مورد وقف واقف یا متولی و در مورد وصیت وصی و در مورد حبس و نذر حبس و نذر کننده مسئول پرداخت مالیات هستند.
در مورد صلح و وقف و حبس و نذر در ظرف دو ماه از تاریخ وقوع و در مورد وصیت در ظرف دو ماه پس از اطلاع از فوت موصی مکلفین باید اظهارنامه که حاوی کلیه اطلاعات لازمه برای وصول مالیات باشد به اداره دارائی تسلیم نمایند.
اگر در ظرف مدت مقرر اظهارنامه داده نشود مالیات رأسا از طرف دارائی بر طبق تحقیقاتی که بعمل خواهد آمد تعیین و بمودی ابلاغ میشود اگر‌مودی در ظرف یکماه از تاریخ ابلاغ بتشخیص دارائی واخواهی نداده مالیات مشخصه قطعی و وصول خواهد شد در صورت دادن واخواهی بر طبق ماده هفت عمل میشود مگر آنکه اشتباه در محاسبه شده باشد.
ماده ۲۰ – مقررات مواد ۶ و ۷ و ۱۲ و ۱۳ در مورد مکلفین ماده ۱۹ نیز قابل اجرا است.
ماده ۲۱ – شاهنشاه و ملکه و اعقاب بلافصل شاهنشاه از پرداخت مالیاتهای نامبرده در این قانون معافند.
فصل سوم – مقررات عمومی
ماده ۲۲ – مالیات باید در مورد ارث لااقل در ظرف شش ماه پس از تاریخ تسلیم اظهارنامه و در مورد فصل دوم این قانون در موقع تسلیم اظهارنامه پرداخت شود مگر در مواردی که مؤدی عذر موجه از قبیل نرسیدن سهم‌الارث داشته باشد و با اقامه ادله کافی و ارائه اسناد عذر خود را ثابت نماید در این صورت وزارت دارائی میتواند مدت مالیات را تمدید کند.
ماده ۲۳ – متخلفین از مقررات این قانون ملزم بپرداخت جرائمی خواهند بود که حداکثر از یک برابر مبلغ مالیات بیشتر نخواهد بود.
ماده ۲۴ – هر گاه اشخاصی که بر طبق این قانون مکلف به دادن اظهارنامه و مالیات هستند صغیر یا محجور باشند ولی یا قیم آنها و اگر شخص حقوقی باشد مدیر یا مدیران مؤسسه موظف بدادن اظهارنامه و مالیات میباشند.
ماده ۲۵ – در مواردی که مشمولین این قانون در تأدیه مالیات خود و یا مالیاتی که مسئولیت پرداخت آن طبق این قانون بعهده آنها است تأخیر نمایند نسبت بهر ماه تأخیر ملزم بپرداخت زیان دیگر معادل یک درصد مالیات متعلق خواهند بود.
تبصره – تاریخ سررسید و احتساب زیان دیرکرد از موقعی که مالیات قطعی و بمودی ابلاغ میشود محسوب خواهد شد.
ماده ۲۶ – کارمندان و خدمتگزاران وزارت دارایی و اعضای کمیسیونهای تشخیص و همچنین سایر اشخاصی که مأمور اجرای این قانون هستند مکلفند اطلاعاتی را که از دارائی اشخاص در نتیجه مأموریت تحصیل کرده‌اند بکلی محرمانه نگاهدارند مگر در مواردی که وظیفه شغلی آنها دادن اطلاعات نامبرده را ایجاب نماید.
متخلفین مطابق ماده ۲۲۰ قانون کیفر عمومی مجازات خواهند شد.
ماده ۲۷ – کسانی که طبق قانون سابق در تسلیم اظهارنامه بعللی تأخیر نموده‌اند و بعنوان مطالبه جریمه و خسارت تأخیر تأدیه مورد تعقیب قرار گرفته‌اند در صورتی که در کمیسیونهای بدوی یا تجدید نظر توافق نموده و یا به پیش آگهی تسلیم شده و در ظرف سه ماه ترتیب پرداخت دیون مالیاتی خود را با موافقت وزارت دارائی بدهند از جریمه و خسارت دیرکرد معاف خواهند بود.
تبصره – مالیاتهائی که تا تاریخ تصویب این قانون قطعی نشده است از حیث نرخ مالیاتی و خسارت و جرائم تابع مقررات قانون ۱۳۱۶ میباشد.
ماده ۲۸ – وصول مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض و صلح بر اساس آئین‌نامه اجرائی مالیاتها خواهد بود.
ماده ۲۹ – آئین‌نامه اجراء مقررات این قانون و میزان جرائم آن از طرف وزارت دارائی تهیه و پس از تصویب کمیسیون قوانین دارائی مجلسین بموقع اجرا گذارده خواهد شد.
[آیین‌نامه اجرایی ماده ۲۹ قانون اصلاح قانون مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض]
ماده ۳۰ – مقررات و قوانینی که مخالف این قانون باشد [قانون مالیات بر ارث و نقل و انتقالات بلاعوض]، از تاریخ تصویب این قانون لغو میشود.
این قانون که مشتمل بر سی ماده و سیزده تبصره است در جلسه پنجشنبه بیست و سوم اسفند ماه یکهزار و سیصد و سی و پنج به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت
قانون بالا در جلسه ۱۳۳۵.۹.۱۷ به تصویب مجلس سنا رسیده است.