[قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، مصوب ۱۳۶۹/۴/۲۴]
ماده 1 – نظام پزشکی سازمانی است مستقل و دارای شخصیت حقوقی و مرجع صلاحیتدار برای حفظ شئون و پیشرفت امور پزشکی و تنظیم روابط حرفه‌ای بین پزشکان و حفظ حقوق مردم و مؤسسات ملی و دولتی در برابر صاحبان فنون پزشکی و بالعکس در سراسر کشور میباشد.
ماده 2 ـ کلیه پزشکان و دندانپزشکان دارای پروانه اشتغال به حرفه پزشکی در ایران بدون استثناء عضو نظام پزشکی ایران بوده و مشمول مقررات این قانون می‌باشند.
ماده 3 – [اصلاحی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
در هر شهرستان که لااقل 25 نفر پزشک و دندانپزشک باشد سازمان نظام پزشکی تشکیل می‌شود.
تبصره – مرجع رسیدگی به امور پزشکی شهرستانهایی که عده پزشک و دندانپزشک آنها کمتر از 25 نفر است نظام پزشکی استان مربوط خواهد بود. چنانچه در مرکز استان مربوطه این عده پزشکان به حد نصاب قانونی نرسیده مرجع قانونی نزدیکترین شهری است که شعبه نظام پزشکی داشته باشد.
ماده 4 – نظام پزشکی دارای هیأت مدیره مرکزی بوده و در مرکز هر شهرستان نیز که نظام پزشکی تشکیل شود هیأت مدیره برای آن شهرستان انتخاب خواهد شد.
تبصره – [الحاقی ۱۳۴۶/۴/۱۵]
نظام پزشکی مرکزی وظایف مربوط به نظام پزشکی شهرستان تهران را هم به عهده خواهند داشت.
ماده پنجم – [اصلاحی ۱۳۴۶/۴/۱۵] – [اصلاحی ۱۳۶۳/۱۰/۴]
هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز مرکب است از:
1 – پانزده نفر پزشک غیر نظامی مرکز به انتخاب پزشکان غیر نظامی مرکز.
2 – سه نفر دندانپزشک مرکز به انتخاب دندانپزشکان مرکز.
3 – سه نفر از دکترهای داروساز مرکز به انتخاب دکترهای داروساز مرکز.
4 – یک نفر از متخصصین علوم آزمایشگاه تشخیص طبی و دارندگان پروانه صلاحیت اشتغال در آزمایشگاه به انتخاب متخصصین و صاحبان صلاحیت مزبور در ایران.
5 – شش نفر از دارندگان مدرک دکترا در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر:
1 – یک نفر از بهداری نیروی زمینی.
2 – یک نفر از بهداری نیروی هوایی.
3 – یک نفر از بهداری نیروهای دریایی.
4 – یک نفر از بهداری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
5 – یک نفر از بهداری ژاندارمری.
6 – یک نفر از بهداری شهربانی.
به انتخاب پزشکان، دندانپزشکان، داروسازان کادر ثابت هر یک از نیروهای مسلح مذکور.
7 – رییس نمایندگان هیأت مدیره نظام پزشکی استانها (یک نماینده از اعضای هیأت مدیره هر استان که دارای نظام پزشکی هستند).
تبصره – [الحاقی ۱۳۵۴/۲/۲۸] – [اصلاحی ۱۳۶۳/۱۰/۴]
رییس هیأت مدیره نظام پزشکی در هر دوره به پیشنهاد هیأت مدیره و حکم وزیر بهداری تعیین می‌شود.
ماده 6 – هیأت مدیره نظام پزشکی شهرستانها مرکب است از:
1 – هفت نفر پزشک غیر نظامی به انتخاب اکثریت پزشکان غیر نظامی آن شهرستان.
2 – یک نفر دندانپزشک به انتخاب کلیه دندانپزشکان آن شهرستان.
3 – [اصلاحی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
یک نفر پزشک نظامی آن شهرستان (در صورتی که آن شهرستان لااقل مرکز تیپ یا هم‌طراز تیپ باشد به معرفی ستاد مربوط).
تبصره – [الحاقی ۱۳۴۶/۴/۱۵] – [اصلاحی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
در صورتی که یک یا چند تن از اعضاء هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز یا شهرستان استعفا یا فوت نمایند یا منتقل شوند و یا به هر علت دیگر از شرکت در جلسات محروم گردند به جای آنان از پزشکان یا دندانپزشکان ذخیره که در انتخابات بعد از منتخبین، آراء بیشتری داشته‌اند برای بقیه دوره به عضویت هیأت مدیره انتخاب می‌شوند مشروط بر آن که عده‌ای که در دوره عمل هیأت مدیره کنار می‌روند از یک سوم اعضاء بیشتر نباشد در غیر این صورت انتخابات تجدید خواهد شد.
غیبت بیش از سه جلسه متوالی هر یک از اعضاء هیأت مدیره بدون عذر موجه به منزله استعفای عضو تلقی می‌شود.
مقررات اجرای این ماده و آیین‌نامه‌های انتخابات هیأت مدیره مرکز و شهرستانها توسط هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز تهیه می‌شود.
ماده 7 – [اصلاحی ۱۳۶۳/۱۰/۴]
شرایط نامزدهای عضویت در هیأتهای مدیره نظام پزشکی:
1 – تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران.
2 – دارا بودن شرایط مندرج در ماده واحده الحاقی به قانون نظام پزشکی مصوب 1359.4.15 شورای انقلاب اسلامی به استثناء شرط سنی آن.
3 – حسن شهرت.
4 – داشتن حداقل سی سال سن.
5 – سابقه اشتغال در حرفه مربوطه در ایران حداقل پنج سال برای مراکز استانها و سه سال برای شهرستانها.
6 – دارا بودن حداقل سه سال سابقه عضویت در نظام پزشکی (رعایت این شرط در اولین دوره انتخابات برای دکترهای داروساز ضرورت ندارند).
تبصره – [الحاقی ۱۳۶۳/۱۰/۴]
پزشکان، دندان پزشکان و داروسازانی که دارای مسئولیتهای اجرایی می‌باشند و یا در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران شاغلند جهت نامزدی در انتخابات هیأتهای مدیره نظام پزشکی نیازی به استعفا از سمت و شغل خود ندارند. و وزارت بهداری موظف است ظرف شش ماه لایحه سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران را تهیه و تنظیم و جهت تصویب به مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید.
ماده 8 – دوره عمل هیأت مدیره سه سال خواهد بود و سه ماه قبل از انقضای دوره عمل باید اقدام به تجدید انتخاب هیأت مدیره بنماید.
مادامی که هیأت مدیره جدید رسمیت نیافته هیأت مدیره قدیم به کار خود ادامه خواهد داد.
تبصره – اولین انتخابات هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز و شهرستانها پس از تصویب این قانون ظرف سه ماه طبق آیین‌نامه‌ای که وزارت بهداری تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رساند شروع می‌شود.
انتخابات دوره‌های بعد مرکز و شهرستانها طبق آیین‌نامه‌ای خواهد بود که هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز تهیه می‌نماید.
ماده 9 – نظام پزشکی هر شهرستان دارای شورای انتظامی خواهد بود.
شورای انتظامی مرکز مرکب است از دادستان استان و رئیس اداره پزشکی قانونی و پنج نفر پزشک و یک نفر دندانپزشک که بیست سال سابقه حرفه پزشکی را داشته باشند به انتخاب هیأت مدیره پزشکی و یک نفر از اعضای هیأت مدیره مذکور به نمایندگی آن هیأت در شورای انتظامی.
تبصره – شورای انتظامی هر شهرستان مرکب است از دادستان شهرستان و پزشک قانونی آن شهرستان (در صورتی که پزشک قانونی نباشد پزشکی که سمت پزشک قانونی داشته باشد) و سه نفر از پزشکان و یک نفر دندانپزشک واجد شرایط به انتخاب هیأت مدیره نظام پزشکی شهرستان مربوطه و یک نفر از اعضای هیأت مدیره نظام پزشکی آن شهرستان به نمایندگی آن هیأت در شورای انتظامی.
ماده 10 – دادسرا درباره رسیدگی به اتهام بزه ناشیه از حرفه صاحبان مشاغل پزشکی نظر مشورتی شورای انتظامی نظام پزشکی را هم می‌خواهد و شورای انتظامی نظام پزشکی موظف است حداکثر ظرف یک ماه نظر خود را اعلام دارد.
تبصره – [الحاقی ۱۳۴۶/۴/۱۵]
نظام پزشکی می‌تواند بدون شکایت شاکی نیز طبق آیین‌نامه‌ای که با موافقت وزارت بهداری تنظیم خواهد نمود به تخلفات صنفی پزشکان و دندانپزشکان و سایر متصدیان رشته‌های پزشکی رسیدگی کرده حکم صادر نماید.
آیین‌نامه مشتمل بر ترتیب محاکمه اداری و تعیین مجازاتهای انتظامی خواهد بود.
[آیین‌نامه انتظامی پزشکی، مصوب ۱۳۴۸/۳/۳]
ماده 11 – [اصلاحی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
آیین‌نامه‌های انتظامی و تخلفات حرفه‌ای پزشکان و دندانپزشکان و شاغلین حرف پزشکی و وابسته پزشکی و مؤسسات پزشکی و طرز رسیدگی به آنها و انواع مجازاتهای انتظامی و نحوه اجرای احکام مربوط وسیله هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز با موافقت وزارت بهداری تهیه می‌شود و پس از تصویب کمیسیونهای دادگستری و بهداری و نظام و رفاه اجتماعی مجلسین قابل اجرا خواهد بود. در مورد اصلاحات لازم در آیین‌نامه‌های مذکور نیز به همین ترتیب عمل خواهد شد.
[آیین‌نامه انتظامی پزشکی، مصوب ۱۳۴۸/۳/۳]
ماده 12 – نظام پزشکی هر شهرستان مرجع امور حرفه‌ای و صنفی خواهد بود.
[الحاقی ۱۳۴۶/۴/۱۵]- مرجع رسیدگی به اختلافات داخلی نظام پزشکی شهرستانها نظام پزشکی مرکز خواهد بود.
ماده 13 – [اصلاحی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
تعیین سایر حرفه‌های پزشکی و وابسته پزشکی و حدود وظایف و صلاحیت شاغلین این حرف در امور پزشکی طبق آیین‌نامه‌ای است که از طرف هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز تهیه و به تصویب وزارت بهداری می‌رسد. صاحبان حرف مذکور که دارای درجه دکتری در رشته مربوط باشند از لحاظ اتهام بزه ناشی از امور پزشکی مشمول ماده 10 این قانون خواهند بود.
ماده 14- [اصلاحی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
از تاریخ تصویب این قانون صدور پروانه اشتغال به کار طبابت برای پزشکان و دندانپزشکان پس از تعیین و تأیید ارزش تحصیلات و تخصص در هر مورد از طرف وزارت علوم و آموزش عالی با توجه به قوانین مربوط به عهده نظام پزشکی مرکز خواهد بود.
ضوابط و شرایط صدور پروانه و تشریفات ادای سوگند از طرف متقاضیان دریافت پروانه به موجب آیین‌نامه‌هایی خواهد بود که تصویب هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز برسد.
تبصره – قوانین و مقررات به طبابت اتباع بیگانه کماکان به قوت خود باقی است.
ماده 15 – [الحاقی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
نظام پزشکی مرکز علاوه بر وظایف مطرح در قوانین مصوب سالهای 1339 و 1346 وظایف و اختیارات زیر را خواهد داشت:
1 – الف – اظهار نظر مشورتی در تنظیم ضوابط مربوط به ارزش تحصیلات خارج از کشور پزشکان و دندانپزشکان و شاغلین حرفه‌های دیگر پزشکی و وابسته پزشکی و درجات و عناوین عملی آنان.
ب – اظهار نظر مشورتی در تهیه و اصلاح آیین‌نامه‌ها و مقررات مربوط به شرایط تأسیس و ضوابط فنی و اداری مؤسسات پزشکی و حرفه‌های وابسته پزشکی.
ج – اظهار نظر مشورتی در تنظیم لوایح غیر فوری مربوط به امور پزشکی و بهداشتی و درمانی و آموزش پزشکی و رشته‌های وابسته پزشکی.
د – اظهار نظر مشورتی در تنظیم ضوابط فنی مؤسسات آموزش پزشکی و تخصصی پزشکی و رشته‌های وابسته پزشکی.
ه – اظهار نظر مشورتی در تنظیم ضوابط تبلیغات و آگهیهای دارویی و مواد خوراکی و آشامیدنی و آرایشی و امور پزشکی.
2- تدوین مقررات و ضوابط مربوط به تبلغیات و آگهیهای حرفه‌ای شاغلین حرف پزشکی و وابسته پزشکی و مؤسسات پزشکی خصوصی.
تبصره – مقامات ذیربط در مواردی که در بند یک این ماده تصریح شده نظر مشورتی نظام پزشکی مرکز را کسب می‌نمایند. نظام پزشکی باید حداکثر تا پانزده روز از تاریخ وصول استعلامیه نظر خود را اعلام کند.
ماده 16 – [الحاقی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز بر کلیه امور نظام پزشکیهای شهرستانها نظارت خواهد داشت در صورتی که نظام پزشکی شهرستانی از وظایف خود عدول و تخطی کند بر اساس ضوابط و آیین‌نامه‌هایی که به تصویب هیأت مدیره مرکز می‌رسد می‌تواند آن را منحل نماید در این صورت انتخابات هیأت مدیره نظام پزشکی شهرستان مذکور ظرف مدت دو ماه تجدید خواهد شد.
ماده 17 – [الحاقی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
کلیه پزشکان و دندانپزشکان موظفند هر سال ظرف مدتی که از طرف هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز مقرر می‌شود از طریق نزدیکترین نظام پزشکی محل کار خود در نظام پزشکی مرکز ثبت نام کنند در صورت تخلف مشمول مجازاتهای مقرر در آیین‌نامه انتظامی خواهند بود.
ماده 18 – [الحاقی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
بودجه نظام پزشکی مرکز همه‌ساله با توجه به کمک دولت و درآمدهای دیگر تنظیم و پس از تصویب هیأت مدیره اجرا می‌شود. بودجه نظام پزشکیهای شهرستانها توسط هیأت مدیره مربوط تنظیم و پس از تأیید هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز قابل اجرا خواهد بود. میزان و طرز وصول حق ثبت نام سالانه پزشکان و دندانپزشکان و حق صدور پروانه و مقررات مالی و نحوه خرج بودجه نظام پزشکیها توسط هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز تعیین می‌شود.
ماده 19- [الحاقی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
در صورتی که پزشکان و دندانپزشکان و سایر متصدیان و شاغلین حرف پزشکی و وابسته پزشکی که طبق آراء قطعی دادگاههای انتظامی نظام پزشکی به محرومیت از طبابت یا حرفه خود محکوم می‌شوند، در مدت محرومیت به طبابت یا حرفه خود اشتغال ورزند و نیز چنانچه مشمولین ماده 13 این قانون از وظایف و صلاحیت خود تخطی و تجاوز کنند عمل آنان دخالت غیر مجاز در امر پزشکی تلقی می‌شود و مشمول مجازات مقرر در ماده 3 قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی مصوب سال 1334 خواهند بود.
تبصره – محرومیت از اشتغال به حرفه پزشکان و دندانپزشکان نیروهای مسلح شاهنشاهی موضوع این ماده محدود به حرفه پزشکی خارج از خدمات سازمانی آنان خواهد بود.
ماده 20- [الحاقی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
هیأت مدیره نظام پزشکی می‌تواند در ایجاد صندوق غرامتهای ناشی از اعمال پزشکی و نیز با همکاری وزارت رفاه اجتماعی در ایجاد صندوق رفاه پزشکان و دندانپزشکان اقدام کند. اساسنامه‌های صندوقها که شامل نحوه اداره و تأمین سرمایه و میزان حق عضویت و ترتیب وصول آن و نحوه کمک به پزشکان و دندانپزشکان و میزان نحوه پرداخت غرامتها است وسیله هیأت مدیره مرکز تهیه و پس از تأیید وزارت بهداری و وزارت رفاه اجتماعی و تصویب کمیسیونها مربوط مجلسین قابل اجرا خواهد بود.
اصلاحات لازم در اساسنامه‌های مذکور نیز به همین ترتیب انجام می‌شود.
ماده 21 – [الحاقی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
دارندگان درجه دکترا که در آزمایشگاههای تشخیص طبی مجاز به کار آزمایشگاهی اشتغال دارند طبق آیین‌نامه‌ای که به تصویب هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز می‌رسد یک نفر نماینده برای عضویت در هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز انتخاب خواهند کرد.
ماده 22- [الحاقی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
در نظام پزشکی مرکز طبق آیین‌نامه‌هایی که به تصویب هیأت مدیره نظام پزشکی می‌رسد از طبقات مختلف شاغلین حرف پزشکی و وابسته پزشکی و مؤسسات پزشکی کمیته‌های خاص تشکیل می‌شود و در امور مربوط به حرف پزشکی و وابسته پزشکی و مؤسسات مختلف پزشکی طبق ضوابط مصوب هیأت مدیره نظام پزشکی مرکز نظر مشورتی کمیته‌های مذکور جلب خواهد شد.
ماده 23 – [الحاقی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
دندانپزشکان از لحاظ تحصیل پروانه دائم تابع شرایطی هستند که برای پزشکان وضع شده است.
ماده 24 – [الحاقی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
تا موقعی که آیین‌نامه‌های پیش‌بینی شده در این قانون تصویب نشده است مقررات موجود معتبر و مجری خواهد بود.
ماده ۲۵- [اصلاحی ۱۳۵۴/۲/۲۸]
وزارت بهداری و وزارت دادگستری مأمور اجرای این قانون می‌باشند.
ماده واحده: [الحاقی ۱۳۵۹/۴/۱۵]
برای انتخاب شوندگان در هیأت مدیره نظام پزشکی، علاوه بر آنچه در قانون نظام پزشکی مصوب سال 1339 و اصلاحیه‌های بعدی آن مقرر شده است شرایطی که برای انتخاب شوندگان مجلس شورای ملی جمهوری اسلامی ایران تعیین گردیده نیز ضروری میباشد.
قانون فوق که مشتمل بر چهارده ماده و سه تبصره است در جلسه سه‌شنبه سوم خرداد ماه یک هزار و سیصد و سی نه به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رئیس مجلس شورای ملی – رضا حکمت
قانون بالا در جلسه 1339.10.3 به تصویب مجلس سنا رسیده است.