ماده واحده – به دولت اجازه داده می‌شود موافقتنامه ضمیمه راجع به ترانزیت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان و پروتکل‌های مربوطه و نامه‌های منضم به آن را که در تاریخ ۱۳۴۰.۱۱.۱۲ منعقد شده اجراء نمایند.
قانون بالا مشتمل بر یک ماده و متن موافقتنامه و پروتکلها و نامه‌های منضم به آن در جلسه روز پنج شنبه بیست و نهم مهرماه یک هزار و سیصد و چهل و چهار به تصویب مجلس شورای ملی رسیده است.
رییس مجلس شورای ملی – مهندس عبدالله ریاضی
قانون فوق در جلسه روز دوشنبه ۱۳۴۴.۱۰.۲۰ به تصویب مجلس سنا رسیده است.
موافقتنامه ترانزیت
بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان
اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران و
اعلیحضرت همایون پادشاه افغانستان
به منظور تحکیم و تشیید روابط اقتصادی بین دو کشور بر اساس منافع مشترک و برای فراهم آوردن تسهیلات ترانزیتی جهت عبور و مرور اجناس و مال‌التجاره در خاک یکدیگر با در نظر گرفتن حجم کنونی و توسعه آینده آن تصمیم گرفته‌اند موافقتنامه‌ای امضاء کنند و به این منظور نمایندگان تام‌الاختیار خود را به شرح زیر تعیین نمودند:
اعلیحضرت همایون شاهنشاه ایران
جناب آقای دکتر حیدرعلی غفاری معاون وزارت بازرگانی ایران
اعلیحضرت همایون پادشاه افغانستان
جناب آقای محمد سرور عمر معاون وزارت تجارت افغانستان
مشارالیهما پس از ارائه و مبادله اختیارنامه‌های خود که در کمال صحت و اعتبار بود نسبت به مواد آتی موافقت نمودند.
ماده اول – طرفین متعاهدین موافقت می‌نمایند که مطابق مواد این موافقتنامه به یکدیگر آزادی ترانزیت از خاک خود به خاک طرف دیگر اعطا و آن را تضمین کنند.
هیچ تمیز و تبعیضی بر اساس پرچم کشتی – کشور تولیدکننده – محل مبداء محل حرکت – مرز ورودی و خروجی – مقصد کالا (منزل مقصود) مالکیت اجناس و مال‌التجاره کشتی‌ها یا سایر وسائل حمل و نقل به میان نخواهد آمد.
تبصره – حق مذکور در این ماده شامل ترانزیت اسلحه و مهمات جنگی از کشور ثالث یا به کشور ثالث نخواهد بود و همچنین اموالی که به علل بهداشت انسانی و حیوانی و نباتی ورودشان به کشور پادشاهی افغانستان یا کشور شاهنشاهی ایران ممنوع است از حق مقرر در این ماده مستثنی می‌باشد.
ماده دوم – اجناس و مال‌التجاره که شامل اثاثیه مسافرین – کشتی‌ها و سایر وسائل حمل و نقل خواهد بود در صورتی در حال ترانزیت از خاک یک کشور متعاهد شناخته می‌شود که عبور آن از خاک آن کشور قسمتی از یک مسافرت کامل باشد و محل آغاز و انجام آن مسافرت ماوراء سرحدات کشوری که این عبور و مرور در قلمرو آن صورت می‌گیرد واقع باشد.
طی این عبور و مرور تبدیل و یا عدم تبدیل کشتی – نگاهداری در انبار بسته‌بندی مجدد یا تبدیل وسیله حمل و نقل امکان خواهد داشت. عبور و مرور اجناس و مال‌التجاره که دارای این خصوصیات باشد در این موافقتنامه عبور و مرور ترانزیتی محسوب می‌گردد.
ماده سوم – راه‌های ترانزیتی در ضمیمه شماره ۱ این موافقتنامه تعیین و تصریح گردیده است و طرفین متعاهدین می‌توانند علاوه بر آن نسبت به راه‌های دیگر نیز موافقت نمایند.
ماده چهارم – طرفین متعاهدین به منظور حسن اجرای ترانزیت تعهد می‌نمایند که در خاک خود راه‌آهن و جاده‌هایی را که ممکن است طبق ماده سوم این موافقتنامه در امر ترانزیت مورد استفاده قرار گیرد طوری نگاهداری نمایند که استفاده ترانزیتی از آنها به آسانی مقدور باشد.
ماده پنجم – هر یک از طرفین متعاهدین در قلمرو خود در آن قسمت از مسیر راه‌های ترانزیتی که به وسیله راه‌آهن با یکدیگر متصل نیست تسهیلات و وسائل لازم را برای حمل و نقل اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی فراهم خواهند آورد.
ماده ششم – طرفین متعاهدین برای عبور و مرور اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی تسهیلات لازم را فراهم می‌کنند به نحوی که تشریفات گمرکی اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی که در ضمیمه شماره ۲ این موافقتنامه توضیح گردیده است در کوتاهترین مدت انجام پذیرد.
ماده هفتم – طرفین متعاهدین به شرط معامله متقابله به ادارات و شرکتهای حمل و نقلی که به یکدیگر معرفی خواهند کرد اجازه خواهند داد سرویسهای حمل و نقل خود را در داخل خاک یکدیگر در جاده‌های معینه به ترتیبی که در ضمیمه شماره ۳ این موافقتنامه تصریح شده است به کار اندازند ادارات و شرکتهای مزبور از کلیه تسهیلاتی که مطابق با مقررات هر یک از دو کشور باشد بهره‌مند خواهند شد.
ماده هشتم – هیچگونه حقوق گمرکی یا عوارض دولتی – ایالتی و شهرداری (بلدی) به هر عنوان و منظور که باشد بر عبور و مرور اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی تحمیل نخواهد شد و صرفاً مخارج حمل و نقل و اداری و سایر خدمات انجام شده مربوط به عبور و مرور اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی پرداخته خواهد شد.
ماده نهم – دولت شاهنشاهی ایران برای اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی افغانستان انبارها و محوطه لازم را در مشهد و بنادر شاهپور و خرمشهر تخصیص خواهند داد.
برای انبار نمودن اجناس و مال‌التجاره‌های خطرناک و اموالی که حمل و نقل آنها به صورت عادی مقدور نیست ترتیبات جداگانه داده خواهد شد که در ضمیمه شماره (۲) این موافقتنامه توضیح گردیده است.
ماده دهم – طرفین متعاهدین تعهد می‌نمایند که واگن‌ها و سایر وسائل باربری مورد لزوم حمل و نقل اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی طرف دیگر را به نحوی که در عبور و مرور آن معطلی رخ ندهد حتی‌الامکان تهیه نمایند.
ماده یازدهم – طرفین متعاهدین موافقت می‌نمایند برای ترانزیت اجناس و مال‌التجاره یکدیگر در قسمت کرایه وسایل باربری خود نرخ مساعدی مقرر دارند.
ماده دوازدهم – به منظور تسهیل و انتظام امور ترانزیت طرفین متعاهدین موافقت می‌نمایند که در نقاطی از قلمرو هر یک از دو کشور در مسیر راه ترانزیت که مورد توافق قرار گیرد اجازه دهند نمایندگی‌های وزارت بازرگانی (وکالت‌التجاری) طرف دیگر تأسیس شود.
ماده سیزدهم – طرفین متعاهدین موافقت می‌نمایند که کمیسیون مختلطی مرکب از نمایندگان دو کشور به منظور مراقبت در حسن اجرای این موافقتنامه و رفع مشکلات احتمالی تعیین نمایند جلسات کمیسیون مذکور بنا بر پیشنهاد یکی از طرفین به طور متناوب در کابل و تهران تشکیل خواهد گردید.
ماده چهاردهم – طرفین متعاهدین موافقت می‌نمایند در صورت بروز اختلاف در تفسیر این موافقتنامه از طریق مذاکره اقدام به رفع آن نمایند و هر گاه بدین ترتیب اختلاف حاصله فیصله نیابد به ترتیبی که نسبت به آن موافقت خواهند نمود موضوع را به حکمیت ارجاع نمایند.
ماده پانزدهم – این موافقتنامه از تاریخ امضاء موقتاً به موقع اجرا گذاشته خواهد شد و بعد از تصویب مراجع صلاحیتدار دو کشور و مبادله اسناد مصوبه که در اسرع اوقات در کابل صورت خواهد گرفت قطعیت پیدا نموده مدت پنج سال معتبر می‌باشد.
اگر شش ماه قبل از انقضای مدت پنج سال یادداشتی مبنی بر درخواست اختتام این موافقتنامه از طرف یکی از متعاهدین به طرف مقابل داده نشود این موافقتنامه خود به خود تمدید می‌گردد بعد از این هر یک از طرفین متعاهدین می‌توانند هر وقت درخواست فسخ این موافقتنامه را بنماید مشروط بر این‌که قصد خود را دائر بر فسخ موافقتنامه شش ماه قبل ضمن یادداشت رسمی به طرف متعاهد دیگر اطلاع دهد.
این موافقتنامه در دو نسخه به فارسی و پشتو تنظیم و تحریر گردید و هر دو متن متساویاً معتبر خواهد بود.
ولی در صورت بروز اختلاف در تفسیر مواد این موافقتنامه متن فارسی معتبر شناخته خواهد شد.
علیهذا اختیارداران نامبرده در فوق این موافقتنامه را امضاء و به مهر خود ممهور نمودند.
تهران به تاریخ پنجشنبه دوازدهم بهمن ماه سال یک هزار و سیصد و چهل شمسی
از طرف دولت شاهنشاهی ایران
از طرف دولت پادشاهی افغانستان
پروتکل شماره (۱)
دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان به منظور تسهیل در امر ترانزیت که در موافقتنامه مورخه امروز پیش‌بینی شده است راه‌های ترانزیتی را به شرح زیر تعیین نمودند راه‌های دیگری ممکن است بعداً مورد توافق طرفین متعاهدین قرار گیرد.
اجناس و مال‌التجاره‌ای که از این راه‌ها‌حمل می‌شوند از پست‌های گمرکی که به وسیله هر یک از طرفین معین می‌شود عبور خواهند کرد.
1 – خط ترانزیتی از افغانستان به بندر شاهپور (در خلیج فارس) و یا بندر خرمشهر:
کال‌کله (نقطه مرزی کشور افغانستان) طیبات – تربت جام – فریمان – مشهد و از آنجا به وسیله راه‌آهن ایران تا بندر شاهپور و یا خرمشهر.
2 – خط ترانزیتی از افغانستان به بندر عباس.
نقطه مرزی ایران و افغانستان – زابل – زاهدان – کرمان – بندر عباس.
3 – خط ترانزیتی از افغانستان به بندر چاه‌بهار. نقطه مرزی ایران و افغانستان زابل – زاهدان – چاه‌بهار.
4 – خط ترانزیتی از افغانستان به بازرگان (مرز ترکیه).
کال‌کله (نقطه مرزی افغانستان ) فریمان – تهران – تبریز – بازرگان (مرز ترکیه)
تهران در تاریخ پنجشنبه دوازدهم بهمن ماه سال یک هزار و سیصد و‌چهل شمسی به دو زبان فارسی و پشتو تنظیم گردید.
از طرف دولت شاهنشاهی ایران
از طرف دولت پادشاهی افغانستان
پروتکل شماره (۲)
مربوط به مراسم گمرکی
عطف به موافقتنامه ترانزیت بین دولتین ایران و افغانستان که به تاریخ امروز امضاء گردید دولت شاهنشاهی ایران موافقت دارد که نسبت به اجناس و مال‌التجاره که در راه‌های ترانزیتی معینه در ضمیمه شماره ۱ موافقتنامه ترانزیت حمل می‌شود مراسم گمرکی طبق مقررات ذیل به موقع اجرا گذارده شود:
قسمت اول
مراسم گمرکی مربوط به اجناس و مال‌التجاره‌ای که به منظور عبور از طریق ایران به مقصد افغانستان حمل می‌شود.
1 – اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی بر حسب مندرجات مانیفست در انبار ترانزیت اجناس افغانی که برای این کار تخصیص می‌یابد گذارده خواهد شد اجناس و مال‌التجاره سنگین وزن و مواد منفجره و اجناس سریع‌الاشتعال و خطرناک در محوطه‌های جداگانه نگاهداری و برای حفاظت آنها ترتیبات لازم اتخاذ خواهد شد.
2 – صاحب مال‌التجاره یا نماینده وی برای حمل اجناس و مال‌التجاره به افغانستان اظهارنامه ترانزیتی مقرر را به ضمیمه ورقه ترخیصیه که نماینده مؤسسه کشتیرانی صادر می‌کند و یک نسخه بارنامه کشتی و دو نسخه سیاهه خرید (بیجک) و یک نسخه صورت عدل‌بندی (در صورت لزوم) به گمرک تسلیم می‌نماید.
3 – تشریفات بازرسی طبق آیین‌نامه و مقررات گمرکی ایران به ترتیبی که برای اموال ترانزیتی تعیین گردیده به حداقل و بار رعایت تسهیلات لازم‌صورت خواهد گرفت.
4 – برای اجناس و مال‌التجاره بعد از انجام تشریفات گمرکی و دریافت مخارج خدمات محلی جواز ترانزیت صادر و تحت مراقبت گمرک تمام بسته‌ها سیم و سرب شده به واگن بارگیری و در واگن توسط گمرک قفل و سیم و سرب می‌شود و شماره واگن در ظهر اظهارنامه و جواز ترانزیت قید می‌گردد.
5 – علاوه بر ترتیبات خاصی که برای توزیع نسخ اظهارنامه و جواز ترانزیت طبق آیین‌نامه گمرکی مقرر است یک نسخه از اظهارنامه به ضمیمه یک نسخه از سیاهه خرید (بیجک) که به آن لاک و مهر می‌شود به نماینده وزارت بازرگانی دولت افغانستان (وکالت‌التجاری) در بندر ورود تسلیم خواهد شد.
6 – اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی از بندر ورودی تا مشهد مطلقاً با راه‌آهن حمل خواهد شد و از مشهد به وسیله مؤسسات و شرکتهایی که طرفین رسماً به همدیگر معرفی می‌نمایند با اخذ تضمین حمل می‌گردد و اگر صاحب اجناس و مال‌التجاره بخواهد آن را با وسائل آزاد تا خاک افغانستان حمل نماید در آن صورت مال‌التجاره و اجناس باید تحت مراقبت مأمورین بدرقه گمرک تا مرز حمل و یا وثیقه قانونی را طبق مقررات گمرکی ایران بپردازد.
7 – تعهد یا تضمین یا سپرده نقدی در مقابل ارائه گواهی خروج اجناس و مال‌التجاره از مرز و گواهی گمرک هرات مبنی بر وصول جنس به کشور افغانستان ابطال یا مسترد خواهد شد.
8 – نسبت به عدل‌ها و صندوقها و بسته‌ها که احیاناً سیم و سرب آنها در طول راه از بین رفته باشد گمرک مشهد بعد از رسیدگی و تطبیق با اظهارنامه و جواز ترانزیت اجازه سیم و سرب مجدد خواهد داد نسبت به بسته‌ها و صندوقها و عدلهایی که تجدید بسته‌بندی یا تبدیل آنها به بسته‌های دیگر ضرورت پیدا کند طبق تقاضای صاحب اجناس و مال‌التجاره یا نماینده او این عمل تحت نظارت مأمورین گمرک و نماینده وزارت بازرگانی افغانستان ( وکالت‌التجاری) در مشهد انجام و تغییرات بسته‌بندی از طرف گمرک در ظهر جواز و اظهارنامه ترانزیتی با توضیح کافی قید می‌گردد.
9 – در گمرک مشهد صاحب مال یا نماینده او باید اظهارنامه برای اجازه خروج اجناس و مال‌التجاره از خاک ایران تنظیم و تسلیم نماید اداره گمرک مشهد پس از تطبیق مشخصات مال‌التجاره با مندرجات جواز ترانزیت اجازه بارگیری و حمل آن را به وسیله کامیون صادر نموده شماره کامیونها را در ظهر اظهارنامه و جواز ترانزیت قید خواهد نمود.
قسمت دوم. اجناس و مال‌التجاره‌ای که از افغانستان به مقصد کشورهای خارج از طریق ایران حمل می‌شود برای اجناس و مال‌التجاره به محض ورود به‌گمرک مرز ایران (یوسف‌آباد) بایستی از طرف نماینده صاحب مال یا نماینده مؤسسه حمل و نقل اظهارنامه پاساوان تسلیم و گمرک یوسف‌آباد با تطبیق مشخصات اجناس و مال‌التجاره با جواز گمرکی صادره از گمرک هرات که یک نسخه از سیاهه کالا (لیست اموال) ضمیمه آن است جواز پاساوان صادر‌و کامیون را به نحوی که دخل و تصرف در محمولات آن ممکن نباشد سیم و سرب می‌نماید و به اتکای تضمین مؤسسه حمل و نقل معرفی شده طرفین به مشهد حمل می‌شود.
2 – اداره گمرک مشهد پس از وصول اجناس و مال‌التجاره در مقابل درخواست صاحب مال یا نماینده او جواز ترانزیت با رعایت مقررات و منظور داشتن تسهیلات لازم صادر و مال‌التجاره را به واگن بارگیری، در واگن‌ها را سیم و سرب و قفل نموده به مقصد بندر خروجی حمل و شماره واگن و بارنامه را در ظهر اظهارنامه و جواز ترانزیت قید و گواهی وصول اجناس و مال‌التجاره را در دو نسخه صادر یک نسخه از آن را به گمرک هرات ارسال و‌نسخه دیگر را به نماینده وزارت بازرگانی افغانستان (وکالت‌التجاری) در مشهد تسلیم می‌نماید.
3 – اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی تا بندر خروج مطلقاً با راه‌آهن حمل خواهد شد.
4 – چنانچه صاحب مال‌التجاره یا نماینده او به خواهد بسته‌بندی اجناس را تغییر بدهد و یا عملیات تکمیلی از قبیل شستن و دباغی و استاندارد و سرب کردن اجناس و مال‌التجاره ضرورت پیدا کند طبق مقررات مربوطه و به همان ترتیبی که در بند هشت قسمت اول ذکر شده اقدام خواهد شد.
5 – در گمرک بندر خروجی اظهارنامه خروج اجناس ترانزیتی تسلیم و با تطبیق مشخصات جواز ترانزیتی که در گمرک مشهد صادر شده است اجازه بارگیری و خروج اجناس و مال‌التجاره داده شده و گواهی خروج را در دو نسخه صادر و یک نسخه به گمرک مشهد ارسال و نسخه دیگر به نماینده وزارت بازرگانی افغانستان ( وکالت‌التجاری) در بندر خروج تسلیم خواهد شد.
ماده ۶ – اجناس و مال‌التجاره‌ای که از طریق کشور ایران به طور ترانزیت به افغانستان حمل می‌شود همچنین اجناس و مال‌التجاره افغانی که از طریق‌کشور ایران به طور ترانزیت به کشورهای خارج صادر می‌گردد مجاز به فروش در داخله ایران نخواهد بود و اگر بر خلاف آن عمل شود طبق مقررات مربوطه به اجناس غیر مجاز با مرتکب رفتار خواهد شد و موضوع به اطلاع نماینده وزارت بازرگانی دولت افغانستان (وکالت‌التجاری) خواهد رسید در مورد اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی ایران در قلمرو افغانستان نیز به نحو فوق عمل خواهد شد.
ماده ۷ – اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی که به مقصد افغانستان می‌باشد و یا از افغانستان به خارج صادر می‌شود پس از وصول به یکی از نقاطی که در‌ضمیمه موافقتنامه ترانزیت بین دولتین ایران و افغانستان تعیین گردیده در صورتی که بخواهد توسط هواپیما به افغانستان و یا از افغانستان به خارج نقل داده شود از طرف گمرک مربوطه سیم و سرب شده به فرودگاه حمل و تحت نظارت گمرک در هواپیمای حامل گذاشته خواهد شد تشریفات گمرکی این نوع اجناس طبق مقررات آیین‌نامه گمرکی دولت شاهنشاهی ایران صورت خواهد گرفت.
ماده ۸ – دولت پادشاهی افغانستان تعهد می‌نماید که در مورد اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی ایران که از قلمرو افغانستان عبور می‌نمایند متقابلاً تسهیلات گمرکی مندرج در این پروتکل را منظور و مجری دارند.
تهران به تاریخ پنجشنبه دوازدهم بهمن ماه سال یک هزار و سیصد و چهل شمسی.
از طرف دولت شاهنشاهی ایران
از طرف دولت پادشاهی افغانستان
جناب آقای رییس
عطف به ماده ۴ قسمت اول پروتکل شماره ۲ ضمیمه موافقتنامه ترانزیت که به تاریخ امروز به امضاء رسیده فهرست مخارج خدمات گمرکی اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی که از کشور افغانستان از طریق مشهد به وسیله راه‌آهن به گمرک بندر خروجی حمل می‌گردد و همچنین اجناس و مال‌التجاره که از بنادر شاهپور یا خرمشهر وارد و از طریق مشهد به وسیله راه‌آهن به مرکز کشور افغانستان فرستاده می‌شود مطابق قوانین و مقررات موجود به شرح زیر است:
مصارف خدمات گمرکی اجناس ترانزیتی بین ایران و افغانستان
1 – به اجناس ترانزیتی که از طریق بنادر شاهپور یا خرمشهر به ایران وارد و از مشهد به مقصد افغانستان خارج خواهد شد مخارج خدمات گمرکی زیر تعلق می‌گیرد:
الف – در هنگام ورود اجناس به بندر.
حق تخلیه به قرار هر تن چهل ریال
عوارض بندری به قرار هر تن سی ریال
بهداشت بندری به قرار هر تن پنج ریال
حق بیمه – برای ماه اول توقف اجناس در انبار گمرک به قرار (۲).(۱)۱. در هزار ارزش و برای توقف بیش از یک ماه به مأخذ (۴).(۱) حق بیمه ماه اول در هر ماه اضافه دریافت می‌شود.
حق بیمه در صورتی دریافت می‌گردد که اجناس و مال‌التجاره برای مدت توقف در گمرک در مقابل حریق بیمه نشده باشد.
باربری – برای بسته‌های تا ۱۰۰ کیلو هر تن ۱۶۰ ریال و بسته‌های از ۱۰۰ کیلو به بالا تنی ۳۲۰ ریال وصول می‌شود.
تمبر اظهارنامه – هر اظهارنامه بیست ریال.
تمبر ورقه ترخیصیه بیست ریال.
سرب هر عدد یک ریال.
ب – در هنگام خروج اجناس ترانزیتی از مشهد:
باربری به مأخذ (۴).(۱) حق باربری اجناس ورودی.
تمبر اظهارنامه طبق نرخ مقرر برای واردات.
سرب – در صورت مصرف طبق نرخ مقرر در واردات.
2 – به اجناس ترانزیتی که از طریق مشهد به ایران وارد و از یکی از بنادر شاهپور یا خرمشهر خارج خواهد شد مخارج خدمات گمرکی به شرح زیر وصول می‌شود:
الف – در موقع ورود اجناس ترانزیتی از افغانستان به مشهد:
باربری مطابق نرخ مذکور در بند الف ماده ۱
تمبر اظهارنامه مطابق نرخ مذکور در بند الف ماده ۱
تمبر ورقه ترخیصیه مطابق نرخ مذکور در بند الف ماده ۱
حق بیمه مطابق نرخ مذکور در بند الف ماده ۱
سرب مطابق نرخ مذکور در بند الف ماده ۱
ب – در موقع خروج اجناس ترانزیتی از یکی از بنادر شاهپور یا خرمشهر
حق بارگیری تنی بیست ریال
عوارض بندری تنی ده ریال
عوارض بهداشت تنی پنج ریال
تمبر اظهارنامه تنی بیست ریال
سرب طبق نرخ مذکور در فوق
حق انبارداری
برای مدت توقف اجناس ترانزیتی در انبارها و محوطه‌های گمرک حق انبارداری دریافت می‌شود اجناس وارده از تاریخ تسلیم مانیفست یا بارنامه حمل‌به گمرک تا سی روز از پرداخت حق انبارداری معاف است و از روز سی و یکم حق انبار داری دریافت می‌شود ولی در هر حال قبل از روز دهم تخلیه اجناس حق انبارداری دریافت نمی‌شود.
اجناس و مال‌التجاره‌ای که در عرض ۳۰ روز از تاریخ تعلق حق انبارداری ترخیص و از گمرک خارج می‌شود از قرار روزی ۵ دینار برای هر ده کیلو حق‌انبارداری می‌پردازد.
اجناس و مال‌التجاره‌ای که بیش از ۳۰ روز ولی کمتر از ۶۱ روز در گمرک مانده باشد حق انبارداری از تاریخ تعلق تا روز ترخیص از قرار روزی ۶.۲۵ دینار برای هر ده کیلو خواهد بود.
اجناس و مال‌التجاره‌ای که بیش از ۶۰ روز ولی کمتر از ۹۱ روز در گمرک مانده باشد حق انبارداری را از روز تعلق تا روز ترخیص از قرار روزی ۷.۵۰ دینار برای هر ده کیلو خواهد پرداخت.
اجناس و مال‌التجاره‌ای که بیش از ۹۰ روز ولی کمتر از ۱۲۰ روز در گمرک بماند حق انبارداری آن از تاریخ تعلق تا روز ترخیص از قرار روزی ۱۰ دینار برای هر ده کیلو خواهد بود.
اجناس و مال‌التجاره‌ای که بیش از ۱۲۰ روز ولی کمتر از ۱۵۱ روز در گمرک مانده باشد حق انبارداری از تاریخ تعلق تا روز ترخیص از قرار روزی ۱۲.۵ دینار برای هر ده کیلو خواهد بود.
اجناس و مال‌التجاره‌ای که بیش از ۱۵۰ روز ولی کمتر از ۱۸۱ روز در گمرک مانده
باشد حق انبارداری آن از قرار روزی ۱۵ دینار برای هر ده کیلو از تاریخ تعلق تا
تاریخ روز ترخیص خواهد بود.
اجناس و مال‌التجاره‌ای که بیش از ۱۸۰ روز ولی کمتر از ۲۱۱ روز در گمرک مانده
باشد حق انبارداری را از تاریخ تعلق تا روز ترخیص از قرار روزی۱۷.۵ دینار برای هر
ده کیلو خواهد پرداخت.
اجناس و مال‌التجاره‌ای که توقف آن در گمرک بیش از ۲۱۰ روز ولی کمتر از ۲۴۱ روز
بوده باشد حق انبارداری آن از روز تعلق تا روز ترخیص از قرار‌روزی ۲۰ دینار برای
هر ده کیلو خواهد بود.
اجناس و مال‌التجاره‌ای که بیش از ۲۴۰ روز در گمرک مانده باشد حق انبارداری را از
تاریخ تعلق تا روز ترخیص از قرار روزی ۲۵ دینار برای هر ده کیلو‌خواهد پرداخت.
در مورد اجناس و مال‌التجاره‌ای که در محوطه‌های پوشیده (هانگار) گذارده می‌شود
75 درصد.
در مورد اجناس و مال‌التجاره‌ای که در محوطه‌های باز گذارده می‌شود مأخذ ۶۰ درصد
نرخهای مذکور در جدول بالا احتساب و دریافت می‌گردد.
از اجناس ترانزیتی در موقع خروج از کشور در صورت توقف در انبارها و محوطه‌های
گمرکی حق انبارداری به مأخذ (۴).(۱) حق انبارداری اجناس‌وارداتی دریافت می‌شود.
پس از صدور جواز ترانزیت چنانچه اجناس در انبارها و محوطه‌های گمرکی متوقف باشد
تا مدت ۱۵ روز از حق انبارداری معاف و برای مدت توقف‌بیشتر از ۱۵ روز حق انبارداری
به مأخذ نرخهای فوق دریافت خواهد شد.
اداره کل گمرک هر موقعی که لازم تشخیص بدهد می‌تواند حق انبارداری مذکور در جدول
بالا را در گمرک خانه که مقتضی بداند با نشر آگهی تا میزان ۲۵درصد تقلیل یا
افزایش دهد ترتیب وصول این افزایش و همچنین ترتیب و شرایط استفاده از تقلیل را
اداره کل گمرک ضمن آگهی تعیین خواهد نمود.
در این مورد برای این که نسبت به اجناس و مال‌التجاره‌های ترانزیتی افغانی
تسهیلاتی فراهم شود وزارت بازرگانی دولت شاهنشاهی ایران موافقت‌نموده است که حق
انبارداری در گمرک مشهد – بندر شاهپور – ۲۵ درصد کمتر از میزان مندرج در جدول بالا
دریافت گردد، مشروط بر این که توقف کالا‌در انبارهای گمرک از سه ماه تجاوز نکند و
الا انبارداری مقرر در جدول دریافت خواهد شد.
اجناس و مال‌التجاره موجود در گمرک مدتی را که مقررات و دستورات دولتی من غیر حق
مانع از ترخیص آن شده یا می‌شود با تصویب اداره کل گمرک‌در هر مورد از انبارداری
معاف خواهد بود.
خواهشمند است وصول این نامه را اعلام فرمایند.
موقع را مغتنم شمرده احترامات فائقه را تقدیم می‌دارد.
رییس هیأت نمایندگی دولت شاهنشاهی ایران
جناب آقای محمد سرور عمر رییس هیأت نمایندگی اقتصادی دولت پادشاهی افغانستان
پروتکل شماره ۳
مربوط به وسائل ارتباط و حمل و نقل
عطف به موافقتنامه ترانزیت که در تاریخ امروز به امضاء رسیده است دولتین ایران و افغانستان نسبت به مواد زیر توافق نمودند.
1 – ادارات رسمی و شرکتهای خصوصی حمل و نقل که مرکز آنها در افغانستان است از طرف دولت شاهنشاهی ایران اجازه دارند که سرویس حمل و‌نقل موتوری خود را تا مشهد بسط دهند.
ادارات رسمی و شرکتهای خصوصی حمل و نقل که مرکز آنها در ایران است از طرف دولت
پادشاهی افغانستان اجازه دارند سرویس حمل و نقل موتوری خود را تا هرات بسط دهند
بسط و توسعه فوق منحصر به حمل و نقل مال‌التجاره ترانزیتی یا اجناس و
مال‌التجاره‌ای که مبداء و یا مقصد آن‌یکی از دو کشور باشد خواهد بود.
2 – هر یک از طرفین متعاهدین به ادارات و شرکتهای حمل و نقل طرف دیگر (مذکور در
بند یک بالا) اجازه خواهند داد که نمایندگی خود را در خاک آن‌دولت بر طبق قوانین
جاریه کشور تعیین و تأسیس نمایند.
3 – راه آهن دولتی ایران کرایه حمل و نقل اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی افغانستان
را طبق تعرفه‌ای که ضمیمه این پروتکل می‌باشد دریافت خواهد نمود.
این تعرفه هر سال یک مرتبه قابل تجدید نظر بوده و چنانچه اجناس و مال‌التجاره‌ای
به طور ترانزیت با راه آهن حمل شود که در تعرفه مزبور پیش‌بینی نشده باشد بر اساس
تعرفه معمولی راه آهن دولتی ایران و تخفیف ۲۰ درصد حمل خواهد شد.
سایر مقررات و آیین‌نامه‌های راه‌آهن دولتی ایران در مورد حمل کلیه اجناس و
مال‌التجاره ترانزیتی اجراء خواهد گردید.
4 – ورود موقت و میزان بارگیری وسائط نقلیه متعلق به یکی از طرفین متعاهدین که
حامل اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی می‌باشد به قلمرو طرف دیگر قرارداد تابع قوانین
و مقررات عمومی کشور ورود خواهد بود. در این موارد به جای وثیقه نقدی یا تضمین
بانکی تعهد کتبی مؤسسات حمل و نقل که به‌وسیله دولتهای طرفین رسماً به یکدیگر معرفی
و تضمین می‌شوند پذیرفته خواهد شد.
این قبیل وسائط نقلیه منحصراً برای حمل اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی یا اجناس و
مال‌التجاره‌ای که مبداء و یا مقصد آن یکی از دو کشور باشد مورد‌استفاده بوده و حق
بارکشی و حمل مسافر در خاک طرف دیگر را مطلقاً نخواهند داشت.
5 – طرفین متعاهدین تدابیر لازم را اتخاذ خواهند نمود که نرخ حمل و نقل اجناس و
مال‌التجاره در راه‌هایی که اجناس ترانزیت از آن حمل می‌شود حتی‌الامکان تقلیل
داده شود به طوری که در هر حال میزان این نرخ از نرخهایی که در سایر خطوط نسبت به
همان طبقه اجناس و مال‌التجاره اعمال می‌شود تجاوز ننماید.
6 – طرفین متعاهدین موافقت می‌نمایند که برای رانندگان و کمک رانندگان وسائط نقلیه
که بر طبق موافقتنامه ترانزیت و پروتکل‌های ضمیمه آن به کار‌حمل و نقل اجناس و
مال‌التجاره ترانزیتی بین ایران و افغانستان اشتغال دارند روادید (ویزا) ورود
کثیرالمسافره ششماهه صادر گردد.
7 – هر یک از طرفین متعاهدین موافقت می‌نمایند که جواز رانندگی صادره از مقامات
صالحه طرف دیگر را در خطوط ترانزیت مذکور در بند ۱ این پروتکل معتبر بشناسند.
تهران به تاریخ پنجشنبه دوازدهم بهمن ماه سال یک هزار و سیصد و چهل شمسی
از طرف دولت شاهنشاهی ایران
از طرف دولت پادشاهی افغانستان
موافقتنامه پرداخت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان
دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان به منظور تسهیل و تنظیم روابط ترانزیتی و همچنین تصفیه پرداختهای مربوط به مخارج ترانزیتی دو کشور نسبت به مراتب زیر توافق نمودند:
ماده ۱ – بانک مرکزی ایران در دفاتر خود حسابهایی به نام دافغانستان بانک و یک یا
دو بانک دیگر که ممکن است دولت پادشاهی افغانستان معرفی‌کند به نام “حساب
ترانزیت” به دلار آمریکا یا لیره استرلینگ باز خواهد کرد. همچنین دافغانستان بانک
و یک یا دو بانک دیگر که دولت پادشاهی افغانستان ممکن است معرفی نماید حسابهایی به
نام بانک مرکزی ایران “حساب ترانزیت” به دلار آمریکا یا لیره استرلینگ باز خواهند نمود.
ماده ۲ – هر یک از طرفین متعاهدین در مقابل خدماتی که برای طرف دیگر در کشور خود
انجام می‌دهد حساب طرف مزبور را به طریقی که در مواد زیر‌پیش‌بینی شده بدهکار (دبیت) خواهند نمود.
ماده ۳ – پرداختهایی که در ایران باید به عمل آید مربوط به کرایه حمل و نقل
انبارداری – باربری و سایر مخارجی که در نامه ضمیمه شماره دو (۲) مربوط به تشریفات
گمرکی ذکر گردیده است خواهد بود که به اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی افغانستان از
طریق ایران تعلق می‌گیرد.
ماده ۴ – اجناس و مال‌التجاره‌ای که از افغانستان به مقصد خارجه به ایران وارد
می‌شود در نقطه‌ای که در پروتکل شماره دو (۲) تصریح شده تحویل یکی از ادارات یا
مؤسسات حق‌العمل‌کاری که حمل و نقل اجناس و مال‌التجاره را به عهده خواهد داشت
(بار چالان) داده خواهد شد و اداره مؤسسه مزبور مسئول انجام کلیه خدمات ترانزیتی
اعم از حمل و نقل و پرداخت کلیه مخارجی که در ماده ۳ این موافقتنامه ذکر شده است
بوده و نیز مسئول‌تحویل اجناس و مال‌التجاره در خرمشهر یا بندر دیگر ایران می‌باشد.
اداره یا مؤسسه حق‌العمل‌کاری عملیات مربوط به ترانزیت را به عهده گرفته و اسناد
حمل را که دایر بر مشخصات کامل اجناس و مال‌التجاره مورد بحث‌و کرایه و سایر مخارج
مربوط به ترانزیت باشد در هشت نسخه از ادارات و مؤسسات مربوطه اخذ و به گواهی
نماینده وزارت بازرگانی دولت پادشاهی افغانستان (وکالت‌التجاری) در مشهد می‌رساند
و برای اخذ وجه به شعبه مشهد بانک ملی ایران یا نزدیکترین شعبه بانک مزبور ارائه می‌دهد.
ماده ۵ – پس از رسیدن اجناس و مال‌التجاره به گمرک بندر خروجی اداره یا مؤسسه
حق‌العمل‌کاری که حمل و نقل اجناس و مال‌التجاره را به عهده دارد اجناس و
مال‌التجاره را از راه آهن تحت نظر گمرک تحویل گرفته و اسناد مربوط به کلیه مخارج
انتقال را از راه آهن تا روی کشتی در هشت نسخه تنظیم و به گواهی نماینده وزارت
بازرگانی دولت پادشاهی افغانستان (وکالت‌التجاری) در بندر می‌رساند و برای اخذ
وجه به شعبه بانک ملی در بندر یا‌نزدیکترین شعبه بانک ملی ایران ارائه می‌دهد.
از ۸ نسخه اسناد بالا چهار نسخه تسلیم شعبه بانک ملی ایران و سه نسخه تحویل
نماینده وزارت بازرگانی دولت پادشاهی افغانستان (وکالت‌التجاری) شده و یک نسخه
نزد حق‌العمل‌کار (بارچالان) باقی می‌ماند.
ماده ۶ – در مورد اجناس و مال‌التجاره‌ای که از خارج از طریق ترانزیت ایران به
مقصد افغانستان وارد می‌شود طرز عمل مانند ترتیباتی خواهد بود که در‌فوق در مورد
صادرات ترانزیتی افغانستان شرح داده شد.
ماده ۷ – شعب بانک ملی ایران پس از پرداخت وجوه مذکور در فوق اسناد مربوطه را به
بانک مرکزی ایران ارسال خواهند داشت و بانک مرکزی ایران حساب د افغانستان بانک و
یک یا دو بانک دیگر را که ممکن است از طرف دولت پادشاهی افغانستان معرفی شده باشند
معادل مبالغ مذکور بدهکار (دبیت) خواهد نمود.
ماده ۸ – بانک مرکزی ایران در پایان هر ماه شمسی صورت حساب کاملی که حاوی مبالغ
پرداخت شده از طرف بانک مرکزی ایران به حساب عملیات ترانزیت باشد به بانکهای
افغانی مذکور در بالا ارسال خواهد داشت و همچنین د افغانستان بانک و یا یک یا دو
بانک افغانی دیگری که رسماً معرفی شده‌باشند در پایان هر ماه شمسی صورت حساب کاملی
که حاوی مبالغ پرداخت شده توسط بانکهای افغانی به حساب عملیات ترانزیت باشد به
بانک مرکزی ایران ارسال خواهند نمود.
ماده ۹ – مخارج مربوط به ترانزیت اجناس و مال‌التجاره افغانی به حساب د افغانستان
بانک و یا یک یا دو بانک دیگر افغانی که رسماً معرفی شده باشند بر اساس نرخ رسمی
خرید دلار آمریکایی یا لیره استرلینگ معینه بانک مرکزی ایران به ریال ایرانی
محاسبه خواهد شد و تصفیه حسابها به لیره و دلار به‌نرخ رسمی خرید بانک مرکزی ایران
در تاریخ پرداخت خواهد بود.
ماده ۱۰ – مانده حسابهای حاصله از عملیات موضوع این موافقتنامه در دفاتر بانکهای
طرفین پس از مدت یک سال به وسیله پرداخت دلار آمریکا یا لیره استرلینگ تصفیه
خواهند شد چنانچه در پایان هر ماه شمسی مانده‌های بدهکار (مدیون) یا بستانکار
(دائن) حسابهای مذکور در بالا از مبلغ دویست‌هزار (دو صد هزار) دلار تجاوز کرده
باشد مبلغ تجاوز شده در آخر هر ماه پس از اعلام طرف بستانکار (دائن) به دلار
آمریکا یا لیره استرلینگ واریز ( تصفیه) خواهد شد.
بعد از انقضای سه ماه به مبلغ متجاوز از دویست هزار (دو صد هزار) دلار بهره از
قرار ۴ درصد در سال تعلق خواهد گرفت.
ماده ۱۱ – چنانچه در انقضای این موافقتنامه در حسابهای مذکور مانده‌هایی به نفع
یکی از طرفین متعاهدین باقی باشد به طرف بدهکار شش ماه مهلت داده می‌شود تا بدهی
خود را به وسیله مطالباتی که در نتیجه این موافقتنامه به وجود آمده با پرداخت دلار
آمریکا یا لیره استرلینگ تصفیه نماید.
ماده ۱۲ – نظر به این که ممکن است پرداختهایی به پول رایج ایران در مرز ایران و
افغانستان برای مسافرت مربوط به ترانزیت ضرورت پیدا کند به اداره‌های گمرک مرزی
ایران در مقصد و مبدأ اجازه داده خواهد شد که مبالغ ارز (دلار آمریکا یا لیره
استرلینگ) مورد ضرورت مسافرین ترانزیت را از فروشندگان افغانی به حساب نزدیکترین
شعبه بانک ملی ایران خریداری و ریال حاصله را در اختیار فروشنده افغانی بگذارند. و
همچنین در مورد‌مسافرین ایرانی که به افغانستان به منظور ترانزیت مسافرت می‌نمایند
عیناً همین رویه عملی خواهد شد.
ماده ۱۳ – بانک مرکزی ایران و د افغانستان بانک ترتیبات فنی دیگری را که احیاناً
در موافقتنامه حاضر پیش‌بینی نشده و در عمل ضرورت پیدا کند طبق ماده ۱۳ موافقتنامه
ترانزیت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان انجام خواهند داد و
کلیه اقدامات و ترتیبات مزبور بر طبق قوانین و‌مقررات موضوعه در هر یک از دو کشور خواهد بود.
ماده ۱۴ – این موافقتنامه از همان تاریخی قابل اجرا خواهد بود که موافقتنامه ترانزیت امضاء شود.
ماده ۱۵ – مدت اعتبار این موافقتنامه پرداخت یک سال خواهد بود و اگر یکی از طرفین
با دو ماه پیش آگهی قبل از انقضای مدت اعتبار آن را فسخ ننماید موافقتنامه حاضر به
خودی خود برای مدت یک سال دیگر تمدید خواهد شد.
تهران به تاریخ پنجشنبه دوازدهم بهمن ماه سال یک هزار و سیصد و چهل شمسی
از طرف دولت شاهنشاهی ایران
از طرف دولت پادشاهی‌افغانستان
جناب آقای رییس
افتخار دارد وصول نامه مورخ امروز آن جناب را که به شرح زیر است:
عطف به ماده ۱۲ موافقتنامه ترانزیت که امروز بین دو هیأت به امضاء رسید افتخار
دارد به اطلاع برساند که دولت پادشاهی افغانستان به منظور تسهیل‌عبور و مرور اموال
ترانزیتی افغانی در نظر دارد با استفاده از راه‌های ترانزیتی ایران نمایندگی‌های
وزارت بازرگانی (وکالت‌التجاری) خود را در مشهد، بندر شاهپور و خرمشهر تأسیس نماید.
خواهشمند است موافقت دولت شاهنشاهی ایران را با این پیشنهاد دولت پادشاهی افغانستان اعلام فرمایید.
تأیید و موافقت دولت شاهنشاهی ایران را با پیشنهاد دولت پادشاهی افغانستان اعلام دارد.
موقع را مغتنم شمرده احترامات فائقه را تجدید می‌نماید.
رییس هیأت نمایندگی ایران
جناب آقای محمد سرور عمر رییس هیأت نمایندگی اقتصادی دولت پادشاهی افغانستان
جناب آقای رییس
عطف به ماده ۱۲ موافقتنامه ترانزیت که امروز بین دو هیأت به امضاء رسید افتخار دارد به اطلاع برساند که دولت شاهنشاهی ایران به منظور تسهیل عبور و مرور اموال ترانزیتی ایرانی در نظر دارد با استفاده از راه‌های ترانزیتی افغانستان
نمایندگی‌های وزارت بازرگانی (وکالت‌التجاری) خود را در هرات و قندهار تأسیس نماید خواهشمند است موافقت دولت پادشاهی افغانستان را با این پیشنهاد دولت شاهنشاهی ایران اعلام فرمایید.
موقع را مغتنم شمرده به تجدید احترامات فائقه می‌پردازد
رییس هیأت نمایندگی ایران
جناب آقای محمد سرور عمر رییس هیأت نمایندگی اقتصادی دولت پادشاهی افغانستان
جناب آقای رییس
افتخار دارد وصول نامه مورخ امروز آن جناب را که حاوی فهرست مخارج گمرکی اجناس و مال‌التجاره ترانزیتی افغانستان است اعلام دارد.
موقع را مغتنم شمرده احترامات فائقه را تقدیم می‌دارد.
جناب آقای دکتر حیدرعلی غفاری رییس هیأت نمایندگی اقتصادی دولت شاهنشاهی ایران.
موافقتنامه مربوط به ترانزیت مشتمل بر پانزده ماده و سه پروتکل و موافقتنامه پرداخت مشتمل بر پانزده ماده و چهار نامه منضم به آن ضمیمه لایحه قانونی موافقتنامه ترانزیت بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت پادشاهی افغانستان می‌باشد.
رییس مجلس شورای ملی – مهندس عبدالله ریاضی