هیأت در جلسه مورخ ۱۳۶۸/۳/۲۷ بنا به پیشنهاد شماره ۱۱۹۶۲.۳۴۸ – ۳۰.۴ مورخ ۱۳۶۷.۱۱.۱۲ وزارت امور اقتصادی و دارایی آیین‌نامه اجرایی بندهای ۲ و ۳ و ۴ و ۵ ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب اسفند ماده ۱۳۶۶ مجلس شورای اسلامی را که با همکاری وزارتخانه‌های کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه گردیده است به شرح زیر تصویب نمودند:
فصل اول – معافیت موضوع بند ۲ ماده ۲
ماده ۱ – نهادهایی که طبق نظر هیأت وزیران جوز نهادهای انقلاب اسلامی شناخته شده یا بشوند از تاریخ تشخیص هیأت وزیران از پرداخت مالیات معافند.
تبصره – منظور از تاریخ تشخیص در ماده فوق سال حصول وصف عنوان “نهادها انقلاب اسلامی” می‌باشد که در هر صورت قبل از مرحله قطعیت مالیات مؤثر در مقام خواهد بود.
ماده ۲ – مدارسی که طبق تشخیص شورای مدیریت حوزه علمیه قم از جمله مدارس علوم اسلامی شناخته شده یا بشوند از تاریخ تشخیص شورای مذکور از‌پرداخت مالیات معافند.
تبصره – در خصوص مدارس اسلامی استفاده از معافیت مالیاتی برای هر سال ارائه تأییدیه شورای مدیریت حوزه علمیه قم مبنی بر تداوم فعالیت مدرسه در مزرعه مدارس علوم اسلامی حداکثر تا پایان تیر ماه سال بعد به حوزه مالیاتی مربوطه الزامی است.
ماده ۳ – آن قسمت از درآمد صندوق عمران موقوفات کشور که صرف امور عمران موقوفات و تأمین هزینه‌های سازمان حج و اوقاف و امور خیریه می‌گردد از پرداخت مالیات معاف است مشروط بر اینکه هر ساله گواهی لازم مبنی بر صرف درآمد در امور مذکور توسط سازمان حج و اوقاف و امور خیریه صادر و حداکثر‌تا پایان تیر ماه سال بعد به وزارت امور اقتصادی و دارایی تسلیم گردد.
فصل دوم – معافیت موضوع بند ۳ ماده ۲
ماده ۴ – هرگاه درآمد سالانه هر موقوفه عام بیش از پانصد هزار ریال باشد متولیان موقوفه مکلفند با معرفی اداره حج و اوقاف و امور خیریه حساب جداگانه‌ای به نام موقوفه در یکی از بانکهای ایرانی افتتاح و عواید حاصله را به آن حساب واریز و هر گونه پرداخت را از طریق آن انجام دهند. در مورد موقوفاتی که برای اداره‌آنها از طرف سازمان امین یا امناء منصوب شده‌اند حساب مذکور یا امضاء مشترک امین یا امناء و اداره حج و اوقاف و امور خیریه افتتاح خواهد شد.
ماده ۵ – متولیان یا امین یا امناء موقوفات عام موضوع بند ۳ ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم مکلفند درآمد موقوفه را ظرف ۱۵ روز، بعد از وصول به حساب مذکور در ماده ماده فوق‌الذکر واریز نمایند.
ماده ۶ – برداشت از حساب بانکی وسیله متولی یا امین یا امناء برای پرداخت مخارج مقرر باید متناسب با آن باشد و پس از انجام مخارج لازم در صورتی که مبلغی نزد متولی یا امین یا امناء مربوط باقی بماند متولی یا امین یا امناء مکلفند با رعایت ماده ۵ باقیمانده را به حساب مربوط به بانک برگشت دهند.
تبصره – با توجه به وضع موقوفات و میزان درآمد و مصارف آنها در صورت صلاحدید سازمان حج و اوقاف و امور خیریه ادارات حج و اوقاف و امور خیریه می‌توانند به متولی یا امین یا امنا موقوفه اجازه دهند که تا مبلغ یکصد هزار ریال از حساب بانکی مربوط به عنوان تنخواه گردان برداشت و در اختیار داشته باشد.
ماده ۷ – ادارات حج و اوقاف و امور خیریه مکلفند پس از افتتاح حساب برای موقوفه ظرف یک ماه مراقبت را جهت اطلاع از وضع موقوفه به اداره امور‌اقتصادی و دارایی محل اعلام و روشن مصدق وقف‌نامه یا اسناد دیگری که مثبت وقف باشد به اداره مزبور ارسال دارند.
ماده ۸ – صورتحساب درآمد و هزینه هر سال مالی موقوفه باید متکی به استناد و مدارک قابل قبول باشد و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره حج و اوقاف و امور خیریه مربوط تسلیم شود.
این صورتحساب باید متضمن مبالغ درآمدهای سال قبل و هزینه و مصارفی که طبق اعتبارات پیش‌بینی شده در بودجه مربوط به عمل آمده با تعیین نوع آنها به تفکیک و مبالغی که به حساب اندوخته منظور شده است باشد.
ماده ۹ – اداره حج و اوقاف و امور خیریه مربوط موظف است به صورتحسابهای مذکور در ماده فوق رسیدگی و مفاصاحساب عملکرد سال مالی موقوفه را صادر و حداکثر تا پایان سال دریافت صورتحساب یک نسخه از آن را ( مفاصا حساب) به ضمیمه یک نسخه از صورتحساب مذکور و گواهی لازم مبنی بر رعایت مقررات این آیین‌نامه برای استفاده موقوفه از معافیت مالیاتی مقرر به اداره امور اقتصادی و دارایی محل تسلیم نماید.
تبصره ۱ – در صورتی که متولی یا امین یا امناء موقوفه صورتحساب مذکور در ماده ۸ این آیین‌نامه نامه را در مهلت مقرر تسلیم نموده باشد و رسیدگی به حسابهای موقوفه و صدور مفاصاحساب به مدت بیشتری نیاز داشته باشد یا با ارجاع امر به مراجع قضایی تا حصول نتیجه صدور مفاصا حساب متعذر باشد بنابر تقاضای مدلل سازمان حج و اوقاف و امور خیریه وزارت امور اقتصادی و دارایی در صورت تشخیص موجه بودن دلائل ابرازی مهلت مناسبی را جهت صدور‌تسلیم مفاصاحساب تعیین و اعلام خواهد نمود این مهلت به مدت مرور زمان از نظر مطالبه مالیات اضافه می‌شود.
تبصره ۲ – در صورتی که متولی یا امین یا امناء موقوفه از تسلیم صورتحساب مذکور در ماده ۸ این آیین‌نامه در مهلت مقرر خودداری نماید اداره حج و اوقاف و امور خیریه مربوط موظف است مراتب را حداکثر تا پایان مهلت مذکور در این ماده برای تشخیص درآمد مشمول مالیات موقوفه و مطالبه مالیات متعلق به اداره امور اقتصادی و دارایی محل اعلام نماید.
ماده ۱۰ – صدور مفاصا حساب مذکور در ماده فوق با اداره حج و اوقاف و امور خیریه محل مصرف عواید موقوفات است و چنانچه محل مصرف عواید در حوزه‌های مختلف باشد یا سازمان حج و اوقاف و امور خیریه در محل مصرف عواید تشکیلات نداشته باشد تعیین اداره صالحه یا سازمان مزبور خواهد بود.
ماده ۱۱ – در هر سال مای که در اجرای بودجه موقوفه مصرف درآمد آنها به امور مذکور در بودجه کلاً یا بعضاً ممکن نباشد عدم امکان مصرف از طرف متولی یا امین موقوفه باید به اداره حج و اوقاف و امور خیریه مربوط اعلام شود و درآمد هر سال که تا سه سال پس از انقضای سال مالی به مصارف مقرر نرسد پس از سه‌سال مذکور مشمول مالیات خواهد بود مگر آنکه قبل از انقضای سه سال مذکور سازمان حج و اوقاف و امور خیریه لزوم نگهداری بیش از سه سال را با قید مدت لازم به وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام نماید.
تبصره – تاریخ انقضای سه سال یا مدت تمدیدی بر حسب مورد تاریخ سررسید پرداخت مالیات و مبداء مرور زمان برای مطالبه مالیات خواهد بود.
فصل سوم – معافت موضوع بند ۴ ماده ۲
بخش اول: مؤسسات عام‌المنفعه
ماده ۱۲ – مؤسسات عام‌المنفعه در صورتی می‌توانند از معافیت مالیاتی استفاده نمایند که واجد شرایط ذیل باشند:
الف) مؤسسه رسماً به ثبت رسیده و غیر انتفاعی بودن آن در اساسنامه تصریح شده باشد.
ب) درآمد و عواید آنها به موجب اساسنامه به مصارف امور مذکور در بند ۳ ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب اسفند ماه ۱۳۶۶ برسد و این امر مورد تأیید مرجع ناظر به شرح ماد ۱۳ این آیین‌نامه قرار گیرد.
ج) [اصلاحی ۱۳۷۶/۳/۲۵]
اساسنامه مؤسسه حاکی از این باشد که مؤسسین یا صاحبان سرمایه حق برداشت و یا تخصیص هیچگونه سودی اعم از سود سهام یا سرمایه را نداشته و خود و وابستگان درجه یک آنها مبادرت به انجام معاملات با مؤسسه ننمایند و بعد از انحلال دارایی مؤسسه به آستان قدس رضوی یا با اذن ولی فقیه یا نماینده معظم‌له در سازمان حج و اوقاف و امور خیریه به یکی از مؤسسات عام‌المنفعه دیگر و یا به تشخیص وزارت امور اقتصادی و دارایی به یکی از وزارتخانه‌ها یا مؤسسات و یا نهادهای انقلاب اسلامی واگذار گردد.
د) بر درآمد و هزینه آنها به شرح مفاد این آیین‌نامه نظارت قانونی به عمل آید.
ماده ۱۳ – نظارت بر درآمد و هزینه مؤسسات عام‌المنفعه موضوع بند ۴ ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم ولو اینکه دارای مال موقوفه باشند به ترتیب زیر اعمال خواهد شد:
الف) مرجع نظارت بر درآمد و هزینه مؤسسات عام‌المنفعه که مصلحت اداره امور آنها متوقف بر دخالت ولی فقیه باشد با نماینده مقام رهبری یا قائم مقام رهبری‌حسب مورد می‌باشد.
ب) نظارت بر درآمد و هزینه آن دسته از مؤسساتی که اداره امور آنها به موجب قانون یا آیین‌نامه‌های مربوط به سازمان حج و اوقاف و امور خیریه محول گردیده و همچنین مؤسساتی که دارای مال موقوفه هستند با سازمان مذکور است.
ج) مرجع نظارت بردرآمد و هزینه و سایر مؤسسات عام‌المنفعه وزارت امور اقتصادی و دارایی است که می‌تواند حسب مورد تکلیف نظارت مزبور را به وزارتخانه ذیربط با ادارات تابعه خود تفویض نمایند.
ماده ۱۴ – مؤسسات نامبرده موظفند ظرف سی روز از تاریخ ثبت تصویر یا رونوشت مصدق اساسنامه خود را به مراجع ناظر و نسخه دیگر آن را به وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز تسلیم و ظرف همین مدت در یکی از بانکهای محل حساب جاری افتتاح و کلیه وجوه درآمد را با رعایت مقررات ماده ۴ و ۵ و تبصره ماده ۵ این آیین‌نامه به آن حساب منتقل و به نحو مقرر در ماده ۶ عمل نمایند.
در صورتی که تعیین مرجع نظار به عهده وزارت امور اقتصادی و دارایی باشد تصویر یا رونوشت مصدق اساسنامه باید ظرف سی روز از تاریخی که وزارت مذکور مرجع ناظر را به مؤسسه اعلام نماید، به مرجع ناظر تسلیم شود.
ماده ۱۵ – طرز تنظیم و تسلیم صورتحساب درآمد و هزینه مؤسسه به مرجع ناظر و مهلت تسلیم آن و ترتیب رسیدگی و مواعد آن و سایر تکالیف و امور مقرر در مواد ۸ و ۹ این آیین‌نامه در مورد مؤسسات عام‌المنفعه و مورد بحث نیز لازم‌الرعایه است مدیر یا مدیران مؤسسات عام‌المنفعه مذکور در قبال مراجع نار مسئول‌اجرای کلیه تکالیفی خواهد بود که در این آیین‌نامه به عهده آن مؤسسات محول شده است.
بخش دوم: مجامع حرفه‌ای‌ماده ۱۶ – مجامعی که به موجب قوانین خاص تأسیس و به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیأت وزیران به عنوان مجامع حرفه‌ای نشناخته شوند مشروط بر اینکه
توسط مراجع ذیربط بر درآمد و هزینه‌های آنها نظارت به عمل آید از پرداخت مالیات معاف خواهند بود.
ماده ۱۷ – مرجع نظارت بر درآمد و هزینه مجامع حرفه‌ای موضوع این آیین‌نامه جز در مواردی که مصلحت امر نظارت نماینده مقام رهبری یا نماینده قائم‌مقام رهبری را اقتضاء دارد، وزارت امور اقتصادی و دارایی است که می‌تواند این تکلیف نظارت را به وزارتخانه و یا سازمان دولتی ذیربط تفویض نماید.
فصل چهارم – معافیت موضوع بند ۵ ماده ۲
ماده ۱۸ – انجمنها و هیأتهای مذهبی مربوط به اقلیتهای دینی مذکور در قانون اساسی مکلفند گواهی لازم مبنی بر تصویب رسمیت خود را از وزارت کشور اخذ و یک نسخه از آن را به وزارت امور اقتصادی و دارایی و نسخه دیگر را به اداره حج و اوقاف و امور خیریه محل انجمن یا هیأت تسلیم نمایند.
ماده ۱۹ – استفاده انجمن یا هیأتهای مذکور از معافیت مالیاتی موضوع بند ۵ ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم موکول به آن است که درآمد و هزینه آنها مورد تأیید اداره حج و اوقاف و امور خیریه محل باشد.
ماده ۲۰ – طرز تنظیم و تسلیم صورتحساب درآمد و هزینه انجمنها هیأتهای مزبور به اداره حج و اوقاف و امور خیریه محل و مهلت تسلیم آن و ترتیب رسیدگی برای آن و صدور گواهی لازم به ترتیب مقرر در ماده ۸ و ۹ این آیین‌نامه خواهد بود.
فصل پنجم – مقررات متفرقه
ماده ۲۱ – در هر سال مالی که شرایط و ترتیبات مقرر در قانون و این آیین‌نامه رعایت نشود از معافیتهای مقرر در بندهای ۲، ۳، ۴، ۵ ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۶۶.۱۲.۳ فقط برای همان سال استفاده نخواهد شد.
ماده ۲۲ – در مورد موقوفات عام به طور کلی و مؤسسات عام‌المنفعه که اداره امور آنها به سازمان حج و اوقاف و امور خیریه محول شده یا بشود در صورت نبودن متولی مخصوص یا امین منصوب یا مدیر مسئول تکالیف مقرره در قانون مالیاتهای مستقیم و این آیین‌نامه در ارتباط با اشخاص مذکور به عهده ادارات حج و اوقاف و امور خیریه مربوط خواهد بود.
میرحسین موسوی – نخست‌وزیر