ماده واحده – موافقتنامه بین ایران و عراق راجع به تعلیف احشام که در تاریخ ۲۶ دسامبر ۱۹۷۵ (دی ماه ۲۵۳۴ شاهنشاهی) در بغداد به امضاء رسیده است و مشتمل بر هفده ماده و یک فهرست ضمیمه می‌باشد تصویب و اجازه مبادله اسناد تصویب آن داده می‌شود.
قانون فوق مشتمل بر یک ماده و متن موافقتنامه ضمیمه پس از تصویب مجلس سنا در جلسه روز چهارشنبه ۲۵۳۵.۳.۱۹ در جلسه روز سه‌شنبه بیست و پنجم خردادماه دو هزار و پانصد و سی و پنج شاهنشاهی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
رییس مجلس شورای ملی – عبدالله ریاضی
موافقتنامه بین ایران و عراق راجع به تعلیف احشام
ماده – ۱ دامداران ایرانی و عراقی می‌توانند طبق عرف و توافقهای قبلی – با رعایت مقررات جدول منضم به موافقتنامه حاضر – به مدت پنج سال (از ۲۱ مارس ۱۹۷۶ الی ۲۰ مارس ۱۹۸۱ -) مراتع مناطق مرزی دو کشور را مورد استفاده قرار دهند.
ماده ۲ – دامداران موضوع ماده ۱ فوق می‌توانند با رعایت مقررات موافقتنامه حاضر – وارد – مناطق تعلیف هر یک از طرفین متعاهدین شوند -مشروط بر اینکه در پایان فصل تعلیف به کشور مبدأ مراجعت کنند.
ماده ۳ – تقاضای تعلیف که به وسیله دامداران موضوع ماده ۱ موافقتنامه حاضر به عمل می‌آید لااقل طی دو ماه قبل از شروع فصل تعلیف به مقامات مرزی یا سیاسی طرف دیگر اعلام خواهد شد. این تقاضا شامل خصوصیاتی درباره تعداد اشخاص (مرد و زن و افراد کمتر از ۱۸ سال) تعداد خانوارها یا سرپرستهای خانوارها یا سرپرستهای ایلات (در صورت وجود) تعداد احشام از هر نوع – محل تعلیف – راههای مورد استفاده – تاریخ ورود و مدت اقامت در سرزمین طرف دیگر و نیز تاریخ خروج از آن خواهد بود.
تعداد بز گله‌ها نباید از پنج درصد مجموع تعداد دام گله‌ها تجاوز نماید.
ماده ۴ – مقامات مرزی یا سیاسی طرف متقاضی عنه حداکثر تا یک ماه از تاریخ وصول تقاضای تعلیف پاسخ دولت متبوع خود را به مقامات مرزی یا سیاسی طرف متقاضی تسلیم خواهند نمود. چنانچه یکی از طرفین تقاضایی را که به او تسلیم شده است رد کند پاسخ موجهی از طرق مذکور فوق به مقامات طرف دیگر ارسال خواهد داشت هر گاه رد تقاضا به علت عدم مطابقت خصوصیات دامداران با مقررات مندرج در ماده ۱ این موافقتنامه باشد‌کلانتران مرزی طرفین موضوع را مورد مذاکره قرار خواهند داد و در صورت عدم توافق مسئله از طریق دیپلماتیک حل و فصل خواهد شد.
ماده ۵ – پس از ابلاغ پاسخ موافق به مقامات طرف متقاضی و تسلیم اجازه‌نامه تعلیف – هر یک از طرفین یک یا چند نماینده به منظور نظارت و تدارک تسهیلات لازم برای نقل و انتقال اشخاص و تعلیف احشام – به مرز اعزام خواهد داشت.
نمایندگان طرفین صورت جلسه‌ای بر مبنای روح همکاری در این مورد تنظیم خواهند نمود. همین ترتیبات به هنگام مراجعت اشخاص و احشام به کشور مبدأ معمول خواهد گردید.
ماده ۶ – اشخاص موضوع ماده ۱ این موافقتنامه حق حمل اسلحه گرم و مواد محترقه و منفجره به کشور پذیرنده را ندارند. چنانچه اشخاص مذکور حامل اسلحه گرم و مواد محترقه و منفجره باشند – بایستی آنها را در مقابل رسید به کلانتران مرزی تسلیم کنند و کلانتران مرزی به هنگام بازگشت از این اشخاص اسلحه‌های فوق را به آنها تحویل خواهند داد ولی مواد محترقه و منفجره را فوراً ضبط خواهند نمود.
مقامات کشور پذیره امنیت اشخاص و احشام را در تمام مدت اقامت آنها در مراتع فراهم و تا به هنگام عبور مجدد از مرز بر امنیت کامل آنها نظارت -خواهند نمود.
ماده ۷ – اشخاص موضوع موافقتنامه حاضر – نه برای گله‌ها و نه برای چادرها و لوازم معمولی خانگی و مواد غذایی و مصرفی – که همراه دارند مشمول پرداخت حقوق و عوارض گمرکی نخواهند بود – بدون لطمه به حقوق طرفین برای اخذ عوارض گمرکی از احشام و موادی که در سرزمین طرف دیگر مورد داد و ستد قرار می‌گیرد.
ماده ۸ – راجع حق تعلیف – طبق مقررات و عرف معموله قبل از امضای موافقتنامه حاضر رفتار خواهد شد.
ماده ۹ – اشخاص موضوع موافقتنامه حاضر – مشمول مقررات جاری طرفین متعاهدین درباره اقامت و گذرنامه نخواهند بود. معهذا از طرف مقامات مرزی دولت متبوع آن اشخاص یک برگ گذر جهت اجازه عبور و مرور در مرز برای آنها صادر خواهد شد.
ماده ۱۰ – مقامات بهداشتی طرف متقاضی به کنترل بهداشتی اشخاص و احشام مبادرت خواهند کرد و گواهینامه‌ای مبنی بر عدم ابتلای به بیماریهای واگیر صادر خواهند نمود.
این اشخاص و احشام آنها – تحت نظارت طرف متقاضی به مقامات طرف دیگر تحویل خواهند شد.
در صورت تشخیص وجود بیماریهای واگیر نزد اشخاص و احشام آنها – مقامات کشور پذیرنده تدابیر بهداشتی مقتضی در مورد آنها اتخاذ خواهند نمود.
ماده ۱۱ – مدت تعلیف برای یک فصل معین همان خواهد بود که در حال حاضر معمول است. این مدت در هر حال نباید از چهار ماه تجاوز کند. پس از این مدت اشخاصی که در محل باقی مانده‌اند با احشامشان به مقامات طرفی که تبعه او می‌باشند تحویل – خواهند شد.
ماده ۱۲ – اشخاص موضوع مقررات موافقتنامه حاضر – حق دارند در سرزمین کشور پذیرنده از خدمات بهداشتی لازم استفاده کنند. به علاوه به آنها اجازه داده خواهد شد تحت نظارت مقامات مرزی مواد غذایی و مصرفی مورد نیاز خود را تهیه کنند.
ماده ۱۳ – اشخاص موضوع مقررات موافقتنامه حاضر نبایستی در مناطقی بجز آنچه که به تعلیف تخصیص داده شده است تردد نمایند – مگر در موارد اضطراری یا با اجازه مقامات صالحه.
ماده ۱۴ – کلیه اشخاص موضوع مقررات موافقتنامه حاضر – مشمول قوانین و مقررات مربوط به نظم و امنیت کشور پذیرنده خواهند بود.
ماده ۱۵ – کلیه مداخلات یا دخل و تصرفات نسبت به محل و محصول و مراتع و جنگلهای ملی شده ممنوع خواهد بود. متخلفین طبق قوانین کشور پذیرنده مورد تعقیب قرار خواهند گرفت.
ماده ۱۶ – اشخاص موضوع موافقتنامه حاضر – باید طی مدت اقامت در سرزمین کشور پذیرنده از ایراد خسارت به مزارع و مراتع و احشام متعلق به اتباع آن کشور احتراز نمایند. در صورت عدم رعایت این مقررات مرزبان کشور پذیرنده پس از تحقیق تصمیم منصفانه‌ای جهت جبران خسارات وارده اتخاذ خواهند نمود. اگر اشخاص مورد اتهام به تصمیم متخذه علیه خود معترض باشند. کلانتران مرزی طرفین متفقاً مسئله را مورد بررسی قرار داده و‌نسبت به جبران خسارات وارده توافق خواهند نمود.
تصمیمی که متفقاً از طرف کلانتران مرزی طرفین اتخاذ می‌شود – قطعی و لازم‌الاجراء خواهد بود.
در صورتی که کلانتران مرزی طرفین موفق به توافق نشوند پرونده امر به مقامات کشور پذیرنده تسلیم می‌گردد و این مقامات پرونده را خارج از نوبت مورد بررسی قرار داده و حکم مقتضی صادر خواهند نمود.
ماده ۱۷ – موافقتنامه حاضر از تاریخ امضاء به مدت پنج سال معتبر خواهد بود و پس از انقضای این مدت قابل تمدید نمی‌باشد. طرفین متعهد می‌شوند مقررات مندرج در جدول منضم به موافقتنامه حاضر را دقیقاً رعایت نمایند.
بغداد به تاریخ ۲۶ دسامبر ۱۹۷۵
از طرف دولت شاهنشاهی ایران – از طرف دولت جمهوری عراق
عباسعلی خلعتبری – سعدون حمادی
فهرست منضم به موافقتنامه بین ایران و عراق راجع به تعلیف احشام
۱ – اجرای موافقتنامه راجع به تعلیف احشام – منحصراً برای مدت پنج سال (از ۲۱ مارس ۱۹۷۶ الی ۲۰ مارس ۱۹۸۱) به ترتیب زیر معمول خواهد شد.
سال – تعداد احشام
1355 (۲۱ مارس ۱۹۷۶ – ۲۰ مارس ۱۹۷۷) ۱۶۰۰۰۰
1356 (۲۱ مارس ۱۹۷۷ – ۲۰ مارس ۱۹۷۸) ۱۶۰۰۰۰
1357 (۲۱ مارس ۱۹۷۸ – ۲۰ مارس ۱۹۷۹) ۱۰۶۷۰۰
1358 (۲۱ مارس ۱۹۷۹- ۲۰ مارس ۱۹۸۰) ۷۱۲۰۰
1359 (۲۱ مارس ۱۹۸۰ -۲۰ مارس ۱۹۸۱) ۴۷۵۰۰
تعداد احشام فوق‌الذکر طبق ترتیب زیر در مراتع مناطق مرزی تقسیم خواهند شد.
استان آذربایجان غربی
سال تعداد احشام
—————————–
1355 ۱۰۰۰۰۰
1356 ۱۰۰۰۰۰
1357 ۶۶۷۰۰
1358 ۴۴۴۵۰
1359 ۲۹۶۳۰
استان کردستان
سال تعداد احشام
———————–
1355 ۳۰۰۰۰
1356 ۳۰۰۰۰
1357 ۲۰۰۰۰
1358 ۱۳۳۵۰
1359 ۸۹۳۰
استان ایلام
سال تعداد احشام
———————–
1355 ۱۱۰۰۰
1356 ۱۱۰۰۰
1357 ۷۳۵۰
1358 ۴۹۵۰
1359 ۳۳۰۰
استان خوزستان
سال – تعداد احشام
1355 ۱۹۰۰۰
1356 ۱۹۰۰۰
1357 ۱۲۶۵۰
1358 ۸۴۵۰
1359 ۵۶۴۰
۲ – اجرای موافقتنامه تعلیف احشام نسبت به ایل ایرانی سنجابی در مناطق سنتی تعلیف عراق به نحو معمول خواهد شد.
1355 ۵۰۰۰۰
1356 ۵۰۰۰۰
1357 ۳۳۵۰۰
1358 ۲۲۴۰۰
1359 ۱۵۰۰۰
محاسبه نزولی فوق همچنین از ۲۱ مارس ۱۹۷۶ الی ۲۰ مارس ۱۹۸۱ نسبت به مساحت مراتع قابل اجرا خواهد بود بدین معنی که از ۲۱ مارس ۱۹۷۸ هرساله یک سوم مساحت مراتع فوق‌الذکر – با رعایت حد ممکن احتیاجات تعلیف به عنوان قرق تلقی خواهد شد.
موافقتنامه فوق مشتمل بر هفده ماده و یک فهرست ضمیمه منضم به قانون موافقتنامه بین ایران و عراق راجع به تعلیف احشام می‌باشد.
رییس مجلس شورای ملی – عبدالله ریاضی