شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران در جلسه مورخ ۱۳۵۹/۲/۱۷ بنا به پیشنهاد شماره ۷۹۹.۴۵.۱۹۲ مورخ ۱۳۵۹.۱.۳۰ وزارت ارشاد ملی و در اجرای ماده ۳ لایحه قانونی تشکیل سازمان حج و زیارت وابسته به وزارت ارشاد ملی و انتزاع امور مربوط به حج و زیارت از سازمان اوقاف به سازمان مذکور مصوب ۱۳۵۸.۹.۲۴ شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه نحوه انتخاب، حدود وظائف و اختیارات ارکان اصلی سازمان حج و زیارت را به شرح زیر تصویب نمودند:
ماده ۱ – شورای عالی حج و زیارت مرکب از افراد زیر است:
1 – وزیر ارشاد ملی
2 – معاون اداری و مالی وزارت امور اقتصادی و دارایی
3 – معاون وزارت کشور
4 – معاون وزارت امور خارجه
5 – معاون وزارت بهداری و بهزیستی
6 – معاون بانک مرکزی ایران
7 – مدیر عامل یا معاون جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران
8 – معاون شهربانی جمهوری اسلامی ایران
9 – مدیر عامل یا معاون شرکت هواپیمایی ملی ایران
10 – دو نفر روحانی صالح
11 – ۵ نفر از معتمدان به انتخاب وزیر ارشاد ملی
12 – یک نفر از قضات عالی مقام به انتخاب دیوان عالی کشور
13 – معاونین تبلیغاتی و جهانگردی وزارت ارشاد ملی
تبصره ۱ – رییس شورای عالی حج و زایرت در صورت لزوم می‌توان برای شرکت در شورای عالی از معاونان سایر وزارتخانه‌ها و مدیران سازمانهای دولتی و نهادهای انقلاب برای مشورت دعوت نماید و افراد مزبور مکلف به حضور در شورای عالی و همکاری بوده و دارای حق رأی می‌باشند.
تبصره ۲ – اعضای انتخابی شورای عالی برای مدت ۲ سال انتخاب می‌شوند و تجدید انتخاب آنان بلامانع است.
تبصره ۳ – شورای عالی حداقل با شرکت ۱۱ نفر از اعضاء تشکیل می‌شود و تصمیمات متخذه به اکثریت آراء اعضاء و دعوت‌شدگان (تبصره ۱ ماده ۱) معتبر است و در صورت تساوی آراء رأی طرفی که رییس شورای عالی با آن موافق است قابل اجرا خواهد بود.
ماده ۲ – شورای عالی با صلاحدید اعضاء یک نفر را به عنوان دبیر شورای عالی حج و زیارت انتخاب خواهد کرد، دبیر شورای عالی عهده‌دار ترتیب و تشکیل جلسات و ثبت مذاکرات و تصمیمات و ابلاغ مصوبات شورای عالی می‌باشد.
ماده ۳ – جلسات شورای عالی بنا به دعوت رییس شورای عالی تشکیل خواهد شد.
ماده ۴ – وظائف و اختیارات شورای عالی به قرار زیر است:
1 – تعیین خط مشی سازمان در امور مربوط به حج و زیارت و تصویب برنامه حجاج بیت‌الله‌الحرام و اعتباب مقدسه که از طرف سازمان پیشنهاد می‌شود.
2 – تصویب آیین‌نامه‌های اجرایی و دستورالعملهای مربوط به امور حج و زیارت.
3 – پیشنهاد و معرفی هیأت بازرسان “حسابرسان” سازمان به وزیر ارشاد ملی.
4 – تصویب بودجه حج و وجوهی که باید از زائران بیت‌الله‌الحرام و اعتباب مقدسه دریافت شود.
5 – اخذ تصمیم نسبت به کلیه مسائل مربوط به حج و زیارت که از طرف وزیر ارشاد ملی یا شورای مدیریت در شورای عالی مطرح شود.
6 – اتخاذ تصمیم درباره اماکن مذهبی اسلامی و اداره امور زیارت اماکن متبرکه در خارج از کشور.
ماده ۵ – سازمان حج و زیارت می‌تواند به منظور توسعه روابط مذهبی بین کشور جمهوری اسلامی ایران و سایر کشورهای مسلمان و مجامع اسلامی بین‌المللی برنامه‌هایی تنظیم و پس از تأیید و تصویب وزیر ارشاد ملی اجراء نماید و نیز کتب و نشریات مذهبی با کشورها و مجامع مذکور مبادله کند.
ماده ۶ – سازمان حج و زیارت عهده‌دار نظارت دقیق بر فعالیت کاروانهای حجاج در مواقع حج عمره بوده و مدیران این قبیل کاروانها مکلفند قبل از ترتیب دادن گروه از سازمان اجازه‌نامه دریافت نمایند.
ماده ۷ – سازمان حج و زیارت بر انجام امور مربوط به وصول و ایصال ماترک زائران متوفی در خارج از کشور نظارت خواهد داشت.
ماده ۸ – سازمان حج و زیارت موظف است به منظور فراهم نمودن موجبات رفاه زائران و ایجاد تسهیلات لازم در زمینه برگزاری مراسم حج و زیارت تدابیری اتخاذ و به این منظور اقدامات زیر را انجام دهد:
1 – موجبات بیمه زائران بیت‌الله‌الحرام را در مراسم حج از (تهران – عربستان – تهران) و همچنین سایر زائران اعتاب مقدسه و اماکن مذهبی خارج از کشور که به طور گروهی مشرف می‌شوند از مبداء تا مقصد و بالعکس فراهم نموده و در اجرای آن کمال دقت و مراقبت را معمول دارد.
2 – با همکاری وزارت امور خارجه – سفارت جمهوری اسلامی ایران در عربستان و سایر کشورهایی که دارای امکان متبرکه می‌باشند – وزارت بهداری و بهزیستی – جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران – سازمان هواپیمایی ملی و سایر سازمانهایی که فعالیت آنان به نحوی در امور مربوط به حج و‌زیارت مربوط می‌شود، برنامه‌های لازم به منظور حسن انجام وظائف محوله تدوین و هماهنگی کامل ایجاد نماید.
ماده ۹ – شورای مدیریت حج و زیارت مرکب از سه تا پنج عضو اصلی است که از طرف وزیر ارشاد ملی از افراد مسلمان و مؤمن و معتقد به انقلاب جمهوری اسلامی ایران و واجد صلاحیت و از بین کارکنان دولت یا خارج انتخاب می‌شوند و یکی از اعضای شورا با حکم وزیر ارشاد ملی به سمت قائم مقام وزیر و رییس شورای مدیریت منصوب می‌شود.
تبصره ۱ – رییس و اعضای شورای مدیریت با حکم وزیر ارشاد ملی قابل عزل می‌باشند.
تبصره ۲ – تصمیمات شورای مدیریت به اکثریت آراء اتخاذ و به وسیله رییس شورا به مورد اجرا گذاشته می‌شود.
ماده ۱۰ – رییس شورای مدیریت بالاترین مقام اجرایی و مسئول اداره و حسن جریان امور و حفظ حقوق و اموال سازمان بوده و وظائف و اختیارات او به شرح زیر است:
1 – تهیه و تنظیم برنامه حجاج بیت‌الله‌الحرام و اعتاب مقدسه و اماکن مذهبی خارج از کشور با همکاری سایر اعضای شورای مدیرت و پیشنهاد آن پس از تأیید وزیر ارشاد ملی به شورای عالی حج و زیارت.
2 – اجرای مصوبات شورای عالی حج و زیارت و انجام کلیه امور فنی، اداری مالی با رعایت قانون و اساسنامه و آیین‌نامه‌ها مربوط.
3 – استخدام و عزل و نصب کارکنان طبق مقررات و با رعایت بودجه و سازمان مصوب.
4 – امضای نامه‌ها و اسناد، افتتاح حساب در بانکها – معرفی امضاهای مجاز و صدور اجازه پرداخت هزینه‌ها در حدود بودجه و اعتبارات مصوب.
5 – نمایندگی سازمان در مقابل اشخاص و مراجع و مؤسسات خصوصی و عمومی اعم از داخلی و خارجی با حق انتخاب وکیل و حق وکالت در توکیل تا یک درجه.
6 – تهیه و تنظیم آیین‌نامه‌های اجرایی و دستورالعملهای مربوط به امور حج و زیارت و پیشنهاد آن به شورای عالی پس از تصویب و تأیید وزیر ارشاد ملی.
7 – تهیه و تنظیم هدف وظائف و سازمان تفصیلی حج و زیارت و اجرای آن پس از تأیید سازمان امور اداری و استخدامی کشور و تصویب وزیر ارشاد ملی.
8 – انجام کلیه امور مربوط به سازمان حج و زیارت با همکاری سایر اعضای شورای مدیرت و با رعایت کلیه مقررات و قوانین مربوط.
ماده ۱۱ – رییس شورای مدیریت در صورت لزوم می‌تواند به مسئولیت خود برای مدت غیبت خود تمام و در سایر موارد قسمتی از اختیارات اجرایی را به یک یا دو نفر از اعضای دیگر شورای مدیریت و یا رؤسای واحدهای تابعه تفویض نماید و یا سرپرستی اداره یا واحدی را به آنان واگذار کند.
ماده ۱۲ – حق امضاء اسناد و اوراق بهادار و تعهدات مالی سازمان با وزیر یا رییس شورای مدیریت یا قائم مقام معرفی شده از طرف او به اتفاق مدیر امور مالی یا جانشین او خواهد بود.
ماده ۱۳ – رییس شورای مدیریت سازمان مکلف است در پایان مراسم حج منتهی ظرف ۴ ماه ترازنامه و گزارش جامعی از وضع مالی (درآمد و هزینه) و باقیمانده احتمالی وجوهی که از زائران دریافت گردیده و در حساب مخصوص متمرکز شده تهیه و پس از تأیید سایر اعضای شورای مدیریت و حسابرسان به همراه نظرات و پیشنهادات خود به وزیر ارشاد ملی تسلیم نماید.
ماده ۱۴ – سازمان دارای سه تا پنج نفر حسابرس (بازرس) خواهد بود که به پیشنهاد شورای عالی حج و زیارت و تصویب و حکم وزیر ارشاد ملی برای یک سال تعیین می‌شوند و تجدید انتخاب یا تغییر آنان به پیشنهاد شورای عالی و تصویب رییس شورای عالی ممکن خواهد بود.
ماده ۱۵ – حسابرسان (بازرسان) موظفند به حسابهای سازمان (موضوع ماده ۴ لایحه قانونی تشکیل سازمان حج و زیارت مصوب ۱۳۵۸.۹.۲۴ و ماده ۱۳ این آیین‌نامه) دقیقاً رسیدگی و نظر خود را کتباً به وزیر ارشاد ملی اعلام دارند و در اجرای این منظور بدون این که حق دخالت مستقیم در امور سازمان را داشته باشند می‌توانند به نحوی که به عملیات جاری سازمان لطمه‌ای وارد نشود کلیه حسابها و دفاتر و اسناد و مدارک مربوط را مورد رسیدگی قرار دهند و در صورتی که ضمن انجام وظائف خود به مواردی از سوء جریانات و تخلفات برخورد نمودند بلافاصله رییس شورای عالی حج و زیارت را در جریان امر قرار دهند.
ماده ۱۶ – شورای عالی حج و زیارت می‌تواند در پایان هر دوره مالی مبلغی را که مناسب تشخیص دهد به عنوان پاداش به آنان پرداخت نماید.
ماده ۱۷ – شورای عالی حج و زیارت در صورت اقتضاء و تصویب وزیر ارشاد ملی می‌تواند انجام خدمات حسابرسی سازمان حج و زیارت را با موافقت وزارت امور اقتصادی و دارایی به شرکت سهامی حسابرسی محول نماید.
ماده ۱۸ – مدیر امور مالی و ذیحساب سازمان با موافقت وزیر ارشاد ملی از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی تعیین خواهد شد.
ماده ۱۹ – کارکنان سازمان مشمول مقررات قانون استخدام کشوری و سایر آیین‌نامه‌ها و مقررات مربوط به آن خواهند بود سازمان حج و زیارت طبق سازمان مصوب آن دسته از کارکنان سازمان اوقاف را که در اداره کل حج و زیارت شاغل پست سازمانی بوده و مورد احتیاج باشند طبق مقررات قانونی با اعتبار مربوط به سازمان مذکور منتقل و آنان را در سازمان جدید جایگزین خواهد نمود.
تبصره – تا زمانی که هدف، وظائف، تشکیلات سازمان حج و زیارت تصویب نشده امور اداری و مالی و به طور کلی کلیه وظائف ستادی سازمان حج و زیارت طبق دستور وزیر ارشاد ملی به عهده ادارات مربوط وزارت ارشاد ملی واگذار می‌شود.
ماده ۲۰ – بودجه سازمان که شامل ارقام درآمد هزینه می‌باشد به موقع و همزمان با صدور دستورالعمل تنظیم بودجه از طرف رییس سازمان تهیه و پس از تأیید وزیر ارشاد ملی و تصویب در مراجع ذیربط به مورد اجرا گذاشته خواهد شد.
تبصره: کلیه وسائل و اثاثیه و وسایط نقلیه و به طور کلی اموال منقول و غیر منقول که تا کنون از محل مانده حسابهای حج به نام سازمان اوقاف خریداری شده به سازمان حج و زیارت منتقل می‌شود و سازمان اوقاف ظرف مدت یک ماه از تاریخ تصویب این آیین‌نامه نسبت به تحویل اموال مذکور اقدام خواهد نمود.
ماده ۲۱ – سازمان حج و زیارت می‌تواند در هر یک از نقاط کشور که لازم بداند با تصویب شورای عالی شعبه یا اداراتی تأسیس نماید و یا در مواقع ضروری وظایف مربوط را به سایر ادارات و یا مأموران دولتی یا نهادهای انقلابی محول نماید و سازمانهای مذکور مکلفند در اجرای این امر از مقررات و دستورالعملهای سازمان حج و زیارت تبعیت نمایند.
تبصره – وزارت ارشاد ملی (سازمان حج و زیارت) می‌تواند عنداللزوم به منظور تأمین کادر و پرسنل مورد نیاز خود در ایام حج از کارکنان بازنشسته دولت و سازمانهای دولتی به طور افتخاری و بدون پرداخت حقوق استفاده نموده آنان را به کار دعوت نمایند و فقط در قبال میزان کار و وظیفه‌ای که انجام می‌دهند بر طبق نظر شورای مدیریت حج و زیارت از حسابهای حج مبلغ مناسبی به عنوان پاداش به آنان پرداخت کنند.
ماده ۲۲ – این آیین‌نامه در ۲۲ ماده و ۸ تبصره به تصویب رسید و کلیه مقررات مغایر با آن ملغی است و نسبت به سایر موضوعاتی که در این آیین‌نامه پیش‌بینی نشده تابع مقررات عمومی و جاری کشور خواهد بود.