مصوب ۱۳۵۹/۳/۶
دوره اول مجلس شورای ملی جمهوری اسلامی ایران تا هنگامی که بر طبق اصل نود و سوم قانون اساسی اعتبار قانونی می‌یابد مطابق مواد زیر اداره می‌شود:
محل مجلس
ماده 1 – محل تشکیل مجلس شورای ملی جمهوری اسلامی ایران فعلاً ساختمان مجلس خبرگان است که قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در آن به تصویب رسیده است و هیچ محل دیگری برای تشکیل جلسات مجلس رسمیت ندارد.
ریاست سنی
ماده 2 – نخستین جلسه مجلس شورای ملی جمهوری اسلامی طبق اصل شصت و پنجم قانون اساسی با حضور حداقل دو سوم مجموع نمایندگان ـ180 نفر) رسمیت می‌یابد و پس از گزارش وزیر کشور با قرائت پیام رییس مجلس افتتاح می‌شود سپس رییس جمهور بیانات خود را ایراد می‌کند.
ماده 3 – مسن‌ترین نماینده به ریاست سنی و نفر بعدی به عنوان نایب رییس و شش نفر از جوانترین نمایندگان به سمت منشی معین می‌شوند رییس و منشی‌ها بلافاصله پس از گزارش وزیر کشور و یا دعوت وی در جایگاه هیأت‌رییسه قرار می‌گیرند. در صورت تساوی سن، هیأت‌رییسه سنی به قید قرعه از بین مسن‌ترین و جوانترین نمایندگان تعیین خواهد شد. تشخیص هیأت رییسه سنی با اداره قوانین مجلس است.
ماده 4 – هیأت‌رییسه سنی تا انتخاب هیأت‌رییسه دائمی، کلیه وظایف هیأت‌رییسه دائمی را به عهده خواهد داشت.
مراسم سوگند
ماده 5 – پس از مراسم افتتاح، نمایندگان حاضر در مجلس طبق اصل شصت و هفتم قانون اساسی به هیأت اجتماع سوگند یاد می‌کنند. متن سوگندنامه که بر روی ورقهای نوشته شده توسط رییس قرائت می‌شود و نمایندگان به حالت اجتماع در حال قیام آن را تکرار و پس از انجام مراسم سوگند ذیل سوگندنامه را امضاء می‌کنند.
نمایندگان اقلیت‌های دینی این سوگند را با ذکر کتاب آسمانی خود یاد خواهند کرد.
نمایندگانی که در جلسه نخست شرکت ندارند باید در اولین جلسه‌ای که حضور پیدا می‌کنند مراسم سوگند را به جای آورند.
تعیین شعب
ماده 6 – پس از انجام مراسم تحلیف، نمایندگان به حکم قرعه متساویاً به ده شعبه تقسیم شده و هر چند نفری که باقی ماندند به ترتیب از شعبه اول، یک به یک شعب افزوده می‌شوند شعب پس از انتخاب هیأت‌رییسه خود برای رسیدگی به اعتبارنامه‌ها و پرونده‌های انتخاباتی تشکیل جلسه می‌دهند، نمایندگانی که بعداً سوگند یاد می‌کنند به ترتیب فوق به عضویت شعبه پذیرفته می‌شوند هر شعبه دارای یک رییس و یک نایب رییس و یک مخبر و دو منشی خواهد بود که جداگانه با رأی مخفی با ورقه و اکثریت نسبی انتخاب می‌شوند و در صورت تساوی به حکم قرعه عمل خواهد شد. نتیجه انتخابات با ذکر آراء باید طی گزارش به اطلاع مجلس برسد.
مناط اعتبار برای رسمیت جلسه هر یک از شعب حضور بیش از دو سوم اعضاء می‌باشد و تصمیمات به اکثریت آراء عده حاضر معتبر است.
رسیدگی به اعتبارنامه‌ها در شعب
ماده 7 – شعب به موجب جدول حوزه‌های انتخاباتی مجلس شوری ملی بر اساس حروف تهجی از طرف اداره قوانین مجلس تنظیم می‌شود، رسیدگی به اعتبارنامه‌ها و تشخیص صحت و قم انتخابات را بر طبق شرایط مندرج در قانون انتخابات شروع و گزارش آن را به مجلس تقدیم می‌دارند.هر شعبه برای تسریع در کار می‌تواند یک یا چند شعبه فرعی تعیین کند که اعضاء آن به قید قرعه از بین منتخبین آن شعبه تعیین می‌شوند ولی رسیدگی نهایی در شعبه اصلی به عمل می‌آید و گزارش آن توسط مخبر شعبه به مجلس داده خواهد شد و در صورتی که مخبر غایب بود و یا از امضاء و تقدیم‌گزارش و دفاع از آن خودداری نمود. نایب رییس یا منشی به ترتیب وظیفه مخبر را انجام خواهند داد.
ماده 8 – هیچ شعبه‌ای نمی‌تواند تقدیم گزارش را بیش از ده روز به تعویق بیندازد در صورتی که تأخیر به حکم ضرورت پیش آمده باشد، رییس و در غیاب او نایب رییس شعبه مکلف است هیأت‌رییسه را مطلع سازد و هرگاه هیأت‌رییسه علت را موجه دانست موضوع را دوباره به همان شعبه و در غیر‌این صورت در شعبه دیگر یا به یک کمیسیون مخصوص ده نفری منتخب از شعب دهگانه ارجاع می‌نمایند که ظرف ده روز گزارش دهند.
ماده 9 – شعب موظفند صورت جلسات خود را با قید اسامی حاضرین به موقع تنظیم و تقدیم هیأت‌رییسه مجلس نمایند.
کمیسیونها
ماده 10 – شعب موظفند پس از تعیین هیأت‌رییسه خود بلافاصله دو نفر از اعضای خود را به عضویت کمیسیون تحقیق انتخاب نمایند و نتیجه را در جلسه بعد مجلس گزارش دهد.
ماده 11 – هر شعبه یک نفر از اعضای خود را پس از انتخاب اعضای کمیسیون تحقیق خویش برای تشکیل کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس شورای ملی معین خواهد کرد و نتیجه را به مجلس گزارش خواهند کرد.
این کمیسیون موظف است طرح تدوین شده را بلافاصله پس از انتخاب اعضای حقوقدان شورای نگهبان تقدیم مجلس نماید.
ماده 12 – مناط اعتبار برای رسمیت جلسه کمیسیونها نیز حضور بیش از دو سوم اعضا می‌باشد و تصمیمات به اکثریت آراء عده حاضر معتبر است.
رسیدگی به اعتبارنامه‌ها در مجلس
ماده 13 – گزارش هر یک از شعب در مجلس قرائت می‌شود. هرگاه این گزارش مبنی بر تأیید نماینده باشد و از طرف نمایندگان مخالفتی ابراز نشود، اعتبارنامه تصویب شده تلقی می‌گردد و رییس تصویب آن را اعلام می‌نماید و در صورتی که گزارش شعبه مبنی بر رد اعتبارنامه نماینده باشد و یا در مجلس کسی مخالفت کند پرونده انتخاباتی بدون بحث در مجلس به کمیسیون تحقیق ارجاع می‌گردد. این کمیسیون ظرف ده روز به دلائل و توضیحات مخالف و مدافعات طرف رسیدگی می‌کند و رأی می‌دهد. رأی کمیسیون باید مدلل و موجه باشد و در مجلس قرائت خواهد شد.
نماینده‌ای که در موقع طرح اعتبارنامه مخالفت کرده باشد می‌تواند به مدت نیم ساعت صحبت کند و چنانچه تعداد نمایندگانی که در موقع طرح اعتبارنامه مخالفت کرده‌اند بیش از یک نفر باشد مدت صحبت هر یک حداکثر یک ربع ساعت خواهد بود.
پس از صحبت مخالف نماینده مورد اعتراض می‌تواند به مدت یک ساعت یا به میزان مجموع مدتی که نمایندگان مخالف صحبت کرده‌اند از خود دفاع کند. این دفاع ممکن است بنا بر درخواست نماینده‌های مورد اعتراض واقع شده پس از صحبت نمایندگانی که به عنوان مخالف صحبت کرده‌اند و یا بعد از هر یک از آنها و یا بخشی از آنان انجام یابد.
نماینده مورد اعتراض حق دارد نماینده دیگری را برای دفاع معرفی نماید. هم چنین نماینده مورد اعتراض و مدافع او می‌تواند به تمام اعتراضات در جلسه بعد جواب بدهد و دفاع نمایند.
مناط تصویب تصویب اعتبارنامه اکثریت مطلق مجموع آراء موافق و مخالف خواهد بود و آراء ممتنع به حساب نخواهد آمد.
ماده 14 – اگر کمیسیون تحقیق ظرف ده روز نظر خود را به مجلس نداد نماینده‌ای که اعتبارنامه او مورد اعتراض واقع یا در شعبه رد شده می‌تواند درخواست طرح اعتبارنامه خود را در مجلس به نماید و این درخواست باید مورد قبول واقع گردد.
ماده 15 – اخذ رأی نسبت به اعتبارنامه مورد اعتراض باید مخفی و با ورقه باشد مگر این که نماینده مورد اعتراض درخواست رأی علنی با ورقه نماید که در آن صورت رأی علنی با ورقه است.
ماده 16 – نمایندگانی که هنوز اعتبارنامه آنان تصویب نشده است حق نطق و دادن رأی در مجلس را ندارند ولی حق حضور در شعبه یا کمیسیون تحقیق، هنگام رسیدگی به اعتبارنامه خود را دارند و در صورتی که از طرف شعبه یا کمیسیون یا به تقاضای خود برای ادای توضیحات دعوت شوند حق رأی نخواهند داشت.
انتخاب اعضای حقوقدان شورای نگهبان – اعلام اعتبار مجلس
ماده 17 – پس از تصویب اعتبارنامه حداقل 180 نفر از نمایندگان طبق اصل نود و یکم قانون اساسی به انتخاب اعضای حقوقدان شورای نگهبان که حداقل معادل دو برابر اعضای مورد نیاز آن از طرف شورای عالی قضایی به مجلس معرفی می‌شوند اقدام خواهد شد.
اخذ رأی مخفی و با ورقه خواهد بود و هر عضو منتخب لازم است دارای اکثریت مطلق و حداقل یک صد رأی باشد.
ماده 18 – رییس سنی پس از انتخاب اعضای شورای نگهبان مطابق اصل نود و سوم قانون اساسی اعتبار مجلس را اعلام داشته و بلافاصله نسبت به انتخاب هیأت‌رییسه اقدام خواهد کرد.
هیأت‌رییسه
ماده 19 – هیأت‌رییسه پس از انتخاب اعضای حقوقدان، شورای نگهبان برای مدت یک سال انتخاب می‌شوند.
ماده 20 – هیأت‌رییسه مرکب است از، رییس، دو نایب رییس، شش منشی و سه کارپرداز.
ماده 21 – انتخاب رییس فردی و به اکثریت مطلق است و انتخاب نایب رییس و منشی‌ها و کارپردازان جداگانه و جمعی و با اکثریت نسبی (مشروط به این که کمتر از سی درصد آراء نباشد) و جملگی با رأی مخفی و با ورقه خواهد بود. در صورتی که در انتخاب رییس در دفعه اول اکثریت مطلق حاصل نشود، دفعه دوم اکثریت نسبی کافی خواهد بود. رییس مجلس بر سایر اعضاء هیأت‌رییسه و تمام ادارات مجلس ریاست دارد.
ماده 22 – نواب رییس به ترتیب تعداد آراء به عنوان نایب رییس اول و نایب رییس دوم در غیاب رییس وظیفه او را به عهده خواهند داشت. در صورت تساوی آراء معین مسن‌ترین آنها نایب رییس اول خواهد بود.
ماده 23 – قبل از اخذ رأی برای هیأت‌رییسه اسامی نامزدها به ترتیب وصول به هیأت‌رییسه سنی در جلسه علنی اعلام خواهد شد.