این قانون بر اساس نص صریح قرآن کریم و اصول یکصد و چهار و یکصد و پنج قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مورد شوراها که به شرح زیر میباشد:
اصل یکصد و چهارم: به منظور تأمین قسط اسلامی و همکاری در تهیه برنامهها و ایجاد هماهنگی در پیشرفت امور در واحدهای تولیدی – صنعتی و کشاورزی، شوراهایی مرکب از نمایندگان کارگران و دهقانان و دیگر کارکنان و مدیران و در واحدهای آموزشی اداری و خدماتی و مانند اینها شوراهایی مرکب از نمایندگان اعضاء این واحدها تشکیل میشود.
چگونگی تشکیل این شوراها و حدود وظایف و اختیارات آنها را قانون معین میکند.
اصل یکصد و پنجم: تصمیمات شوراها نباید مخالف موازین اسلامی و قوانین کشور باشد.
تدوین گردیده تا بر اساس آن وزارت کار و امور اجتماعی آییننامه مربوطه را تنظیم و پس از تصویب شورای عالی کار، به طور آزمایشی و برای مدت یک سال به اجرا بگذارد.
ماده ۱: ارکان شورای اسلامی کارکنان عبارت است از:
الف – مجمع کارکنان
ب – شورای اسلامی کارکنان
ماده ۲: مجمع کارکنان:
مجمع کارکنان از کلیه کارکنان مشاغل هر واحد در سطوح مختلف از کارگر ساده تا مدیر تشکیل میشود.
ماده ۳ – وظایف مجمع کارکنان
الف – انتخاب اعضای اصلی و علی‌البدل شورای اسلامی کارکنان
ب – تصویب اساسنامه
ج – رسیدگی و اظهار نظر نسبت به گزارشات شورای اسلامی کارکنان
ماده ۴ – شورای اسلامی کارکنان:
شورای اسلامی کارکنان از بین کلیه کارکنان واحد اعم از کارگر ساده تا مدیر انتخاب و به منظور تأمین قسط اسلامی و همکاری در تهیه برنامهها و ایجاد هماهنگی در پیشرفت امور، رشد و پرورش استعدادها و بالابردن سطح آگاهی کارکنان و ایجاد روحیه مشورت، همکاری و همبستگی بین کلیه کارکنان و ایجاد خودکفایی اقتصادی و صنعتی و تحکیم مبانی جمهوری اسلامی ایران فعالیت میکند.
ماده ۵ – وظایف و مسئولیت شورای اسلامی کارکنان:
الف – ایجاد روحیه همکاری و همبستگی بین کلیه کارکنان و مدیران هر واحد به منظور بهبود و پیشرفت سریع امور واحد.
ب – بالا بردن سطح دانش و آگاهی کارکنان در زمینه‌های فرهنگی اجتماعی – سیاسی – اقتصادی و حرفه‌ای و نظایر آنها.
ج – نظارت بر امور واحد به منظور آگاهی از امور جاری و انجام صحیح کار و ارائه پیشنهادهای سازنده.
تبصره: نحوه نظارت نباید طوری باشد که مانع گردش طبیعی کار گردد.
د – همکاری با مدیریت در تهیه برنامهها به منظور پیشبرد امور واحد.
ه – کوشش برای بالابردن سطح تولید و دستیابی سریعتر به استقلال واقعی اقتصادی و تحقق خودکفایی.
و – حفظ حقوق کارکنان که بر طبق قانون تعیین شده است.
ز – همکاری و کوشش در ایجاد امکانات رفاهی برای کارکنان در محیط کار و بهبود شرایط کار.
ح – انتخاب نماینده کارکنان در مدیریت از میان اعضای شورای اسلامی کارکنان.
ط – شورای اسلامی کارکنان در حدود وظایف محوله در مقابل مجمع کارکنان و سایر مراجع قانونی مسئولیت دارد.
ماده ۶ – تعداد اعضای شورای اسلامی کارکنان از سه تا نه نفر بر طبق ضوابط آییننامه مربوط به این قانون میباشد.
ماده ۷ – انتخاب اعضای شورای اسلامی کارکنان:
الف – انتخاب اعضای شورای اسلامی کارکنان باید به نحوی باشد که حتی‌الامکان قسمتهای مختلف هر واحد نماینده یا نمایندگانی به تناسب تعداد کارکنان آن قسمت در شورای اسلامی کارکنان داشته باشد.
ب – شورای اسلامی کارکنان میبایست حتی‌الامکان دربرگیرنده تخصصهای مختلف بوده و همچنین از ردههای مختلف اعم از کارکنان ساده و مدیریت در شورا عضویت داشته باشند.
ج – کلیه کارکنان واحد که حداقل دارای ۱۶ سال تمام باشند میتوانند در انتخابات شورای اسلامی کارکنان واحد خود شرکت نمایند.
د – انتخاب شوندگان باید دارای شرایط ذیل باشند:
– مؤمن به انقلاب اسلامی و مبانی جمهوری اسلامی ایران
– داشتن تابعیت ایران
– داشتن حسن شهرت در بین کارکنان و برخورداری از صفت تقوی
– داشتن سواد خواندن و نوشتن
– داشتن حداقل ۲۱ سال تمام سن
– داشتن آگاهی علمی و یا عملی به امور محوله
– داشتن حداقل دو سال سابقه کار متوالی قبل از انتخابات در همان واحد (کارگاههای که ماهیت کارشان اقتصادی تناوب میکند و کارگاههایی که کمتر از دو سال سابقه فعالیت دارند مشمول این شرط نخواهند بود).
– نداشتن سابقه محکومیت کیفری که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی گردد (به استثنای محکومیت سیاسی قبل از پیروزی انقلاب)
تبصره – نحوه برگزاری و نظارت بر اجرای مجمع انتخابات و تشخیص موارد استثنایی این ماده بر عهده وزارت کار و امور اجتماعی است.
ماده ۸ – به منظور گسترش مشارکت عامه مردم در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی و ایجاد روحیه همکاری هر چه بیشتر آنان در اداره امور خود و افزایش احساس مسئولیت پذیری مردم در حفظ و پاسداری از انقلاب، شورای اسلامی کارکنان باید نماینده خود را در مدیریت به ترتیب زیر معرفی نماید.
الف – در واحدهای کوچک به عنوان “عضو رابط”
ب – در واحدهای بزرگ به عنوان “عضو رابط” یا عضو هیأت مدیره
تبصره ۱ – ضوابط و شرایط تعیین واحدهای کوچک و بزرگ را وزارت کار و امور اجتماعی ضمن آییننامه مشخص خواهد نمود.
تبصره ۲: تعداد نمایندگان شورا در مدیریت در هیأت مدیرههای سه نفر یک نفر و در هیأت مدیرههای پنج نفر و به بالا یک یا دو نفر خواهد بود.
تبصره ۳ – در واحدهای کشاورزی و خدماتی، نماینده شورا در مدیریت فقط عنوان “عضو رابط” را دارا خواهد بود.
ماده ۹ – وظایف نماینده شورا در مدیریت:
نماینده شورا در مدیریت موظف است با رعایت اولویت و بر اساس اصول:
– ارجحیت منافع جمع و جامعه بر منافع فرد و گروه خاص
– حفظ و بقای واحد
– کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیه.
– تأمین حقوق اعضاء و کارکنان.
– ارزش تخصصها به منظور پویایی و پیشرفت و پیشبرد امور واحد به انجام وظایف زیر بپردازد.
الف – وظایف عضو رابط:
1 – جلب همکاری کارکنان و مدیریت در تحقق اهداف مندرج در ماده ۴
2 – جلب همکاری کارکنان در جهت اجرای صحیح تصمیمات متخذه در مدیریت
3 – طرح و بررسی و پیگیری پیشنهادهای سازنده ناشی از نظارت شورای اسلامی کارکنان با مدیریت
4 – حفظ حقوق کارکنان بر اساس قانون تعیین شده است.
ب – وظایف عضو هیأت مدیره
– عضو هیأت مدیره علاوه بر وظایف مندرج در بند الف همین ماده، وظایف، مسئولیت و اختیاراتی همطراز با سایر اعضاء هیأت مدیره برابر اساسنامه واحد مربوطه خواهد داشت.
مدت عضویت مشارالیه در هیأت مدیره نیز مانند سایر اعضاء میباشد.
ماده ۱۰ – هیأت نظارت بر امور شوراها:
به منظور تأمین حسن روابط شورا و مدیریت و تحکیم وحدت میان آنان و همچنین داوری میان شورا و مدیریت، هیأت نظارت بر امور شوراها مرکب از ۵ نفر به شرح ماده ۱۲ در هر منطقه تشکیل میشود. محل تشکیل هیأت مزبور را اداره کار منطقه تعیین مینماید.
تبصره: منظور از “منطقه” مذکور در این ماده عبارت از محدوده واقع در حوزه عملکرد تشکیلات وزارت کار و امور اجتماعی است که در آن، واحدهای تولیدی – صنعتی – کشاورزی – خدماتی فعالیت دارند.
ماده ۱۱ – رأی هیأت نظارت بر امور شوراها در چهارچوب مواد این قانون قطعی و لازم‌الاجرا است.
ماده ۱۲ – ترکیب اعضاء هیأت نظارت بر امور شوراها
الف – دو نفر از نمایندگان شوراهای اسلامی واحدهای هر منطقه به انتخاب شوراهای مزبور
ب – دو نفر از مدیران واحدهای هر منطقه به انتخاب خود آنان
ج – یک نفر نماینده دولت به انتخاب وزارت کار و امور اجتماعی
تبصره: ریاست هیأت نظارت بر امور شوراها بر عهده نماینده دولت میباشد.
ماده ۱۳ – دفتر هماهنگی هیأتهای نظارت بر امور شوراها
جهت تشکیل هیأتهای نظارت بر امور شوراها و تنظیم برنامهها و رسیدی به امور آنان و همچنین ایجاد هماهنگی لازم دفتری به نام “دفتر هماهنگی هیأتهای نظارت بر امور شوراها” در وزارت کار امور اجتماعی تشکیل میگردد.
ماده ۱۴ – تشکیل شوراها در شرکتهای دولتی بزرگ از قبیل شرکتهای تابعه وزارت نفت شرکت ملی فولاد ایران، شرکت ملی صنایع مس ایران و….بر اساس این قانون، منوط به تصویب هیأت وزیران خواهد بود.
ماده ۱۵ – وزارت کار و امور اجتماعی پس از انجام انتخابات، عضو شورا در هیأت مدیره را جهت شروع وظایف قانونی در واحدهای دولتی و ملی شده به وزارتخانه یا سازمان ذیربط و در واحدهای خصوصی به واحد مربوطه به منظور اقدام به ثبت در اداره کل ثبت شرکتها معرفی مینماید.
ماده ۱۶ – وزارت کار و امور اجتماعی مسئول نظارت بر حسن اجرای مفاد این قانون در مورد شوراهای اسلامی کارکنان و هیأتهای نظارت بر امور شوراها بوده و نحوه ثبت و انحلال و شمول این قانون و تعیین واحدهای تولیدی صنعتی – کشاورزی و خدماتی و سایر موارد لازم را در آییننامه مربوطه تعیین و پس از تصویب در شورای عالی کار به اجرا میگذارد.
تبصره: شورای عالی کار موظف است ظرف مدت یک ماه از تاریخ ابلاغ این قانون به وزارت کار و امور اجتماعی، آییننامه‌های مذکور در این قانون را تصویب و اعلام نماید.