[قانون الحاق سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران به وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مصوب ۱۳۶۵/۴/۲۶]
مقدمه:
در نظام پویا که حرکتی را به نام جمهوری اسلامی به رهبری امام خمینی آغاز نموده و می‌رود تا روند تکاملی را بپیماید و لازم است که در تمام جوانب “اقتصادی، سیاسی، فرهنگی” به حد خودکفا برسد و از وابستگی‌هایی که امپریالیسم جهانی مخصوصاً در زمینه صنعتی ایجاد کرده رهایی یابد.
پس این جامعه نیاز به رشد و تربیت افراد متخصص در زمینه‌های مختلف دارد، لذا شایسته است از افراد مخترع و مبتکر و محقق که در زمینه‌های مختلف اختراعی یا ابتکاری را به وجود می‌آورند در این مجتمع فراهم آورده و طبق ضوابطی این اشخاص نتیجه زحمات خود را در اختیار نظام جمهوری اسلامی ایران قرار دهند.
ماده ۱ – تعریف:
سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران به تشکیلاتی گفته می‌شود که از افراد مخترع و مبتکر و محقق حمایت کرده و زمینه رشد و هماهنگی آنها را در مسائل علمی و صنعتی فراهم می‌کند.
تبصره: در هر ماده‌ای از این اساسنامه که کلمه سازمان آورده می‌شود، منظور سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران است.
ماده ۲ – هدف و وظایف:
الف: کشف، جذب و پروش استعدادها، در زمینه‌های علمی و صنعتی.
ب : تشویق و ترغیب مردم به مشارکت در شناساندن چهره‌های مبتکر و مخترع و مستعد
ج: به ایجاد هماهنگی بین مؤسسات تحقیقاتی و همکاری با مراکز صنعتی و اقتصادی کشور
د: بررسی و اظهار نظر در طرح‌های ارائه شده و ارجاع طرحها و پیشنهادات مفید به سازمانهای ذیربط و پیگیری در جهت پیاده کردن آنها.
هـ : در صورت بودن امکانات در داخل سازمان برای پیاده کردن طرح و تولید آن، سازمان موظف است اقدام نمایند.
ماده ۳ – [اصلاحی ۱۳۵۹/۴/۲۴]
سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران سازمانی است عام‌المنفعه که وابسته به دفتر ریاست جمهوری بوده و دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و اداری و استخدامی است که امور آن منحصراً طبق مقررات این اساسنامه و آیین‌نامه‌های داخلی اداره خواهد شد.
ماده ۴ – مقامات مسئول طبق وظائفی که دین مبین اسلام و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (اصل دوم بند ۶ و تبصره ب، اصل سوم بند ۴ و بند ۱۳) (۱) برای آنان تعیین کرده است، موظفند ترتیبی اتخاذ نمایند که این سازمان بتواند در راه هدفهای خود از امکانات موجود آنها استفاده نماید.
ماده ۵ – مدت فعالیت سازمان از تاریخ تأسیس آن نامحدود است.
ماده ۶ – تبعیت سازمان ایرانی است.
ماده ۷ – سال مالی سازمان از اول فروردین ماه شروع و به آخر اسفند ماه ختم می‌شود و ترازنامه سالیانه تا آخر خرداد سال بعد به تأیید شورای سرپرستی سازمان می‌رسد.
پاورقی
پاورقی (۱): بند ۶ از اصل دوم: “کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خدا …”
تبصره ب: استفاده از علم و فنون و تجارب پیشرفته بشری و تلاش در پیشبرد آنها.
بند ۴ از اصل سوم: تقویت روح و بررسی و تتبع و ابتکار در تمام زمینه‌های علمی و فنی و فرهنگی و اسلامی از طریق تأسیس مراکز تحقیق و تشویق محققان.
بند ۱۳، اصل سوم: تأمین خودکفایی در علوم و فنون صنعت و کشاورزی و امور نظامی و مانند اینها.
تبصره: سال مالی اولین سال تأسیس، از تاریخ شروع فعالیت سازمان خواهد بود.
ماده ۸: بودجه سازمان تا هنگامی که از نظر اقتصادی به خودکفایی نرسیده از محل اعتبار مصرف دولت که از طریق سازمان برنامه و بودجه در اختیار شورای سرپرستی سازمان قرار می‌گیرد تأمین می‌شود.
تبصره: شورای سرپرستی سازمان می‌تواند برای نیل به اهداف سازمان که موضع ماده ۲ این اساسنامه می‌باشد، حساب جداگانه‌ای در بانکها افتتاح نموده و از کمکهای بلاعوض افراد و سازمانها بهره‌مند شود.
ماده ۹: درآمد حاصله از تولیدات، در صورت عدم نیاز سازمان به خزانه دولت واریز خواهد شد.
ماده ۱۰: تدوین، تکمیل و اصلاح آیین‌نامه‌ها و مقررات داخلی سازمان برای حسن جریان امور سازمان با پیشنهاد هیأت علمی و پس از تصویب شورای سرپرستی سازمان لازم‌الاجرا خواهد بود.
ماده ۱۱: هرگونه تغییری در موارد اساسنامه باید به پیشنهاد هیأت علمی، پس از تأیید هیأت اجرایی و شورای سرپرستی، برای تصویب نهایی به هیأت وزیران ارجاع شود.
ماده ۱۲: طرحها و ابتکارات و اکتشافات پس از ارائه به سازمان و تأیید هیأت علمی بخش مربوطه قابل اجرا خواهد بود.
ماده ۱۳: طرحها و ابتکارات و اکتشافات، در صورتی که در حد امکانات سازمان باشد قابل اجرا است در غیر این صورت برای به اجراء درآوردن آن به ارگانهای ذیربط داده خواهد شد.
ماده ۱۴: افراد محقق و مبتکر و مخترع در شروع کار تعهدی طبق ضوابط سازمان برای به ثمر رساندن طرح خود خواهند داد و سازمان در ضمن کار پیشرفت طرح را ارزیابی نموده و نسبت به ادامه آن اقدام می‌کند.
تبصره ۱: منظور از به ثمر رساندن طرح همان ایجاد مراکز تولید برای رفع نیازهای جامعه می‌باشد.
تبصره ۲: امتیاز، دخل، تصرف و نوع بهره‌برداری از ابتکار یا اختراع، تحت اختیار سازمان است محقق یا مخترع حقی نسبت به نوع چگونگی فروش و یا بهره‌برداری از آن را ندارد.
تبصره ۳: اختراع یا ابتکار به نام سازنده آن به ثبت خواهد رسید.
ماده ۱۵: سازمان موظف است نتیجه تحقیقات یا اختراع هر فرد را به صورت کتابی در سطح جهان به نام خود محقق یا مخترع منتشر نماید.
ماده ۱۶: افرادی که دارای اختراع یا ابتکار باشند طبق ماده واحده مصوبه ۵۸.۱۲.۲۴ شورای انقلاب و با توجه به آیین‌نامه‌های داخلی سازمان، زندگی آنها در حد یک زندگی متوسط تأمین خواهد شد.
تبصره: افرادی که زندگی آنها تأمین می‌شود، باید تمام وقت خود را صرف تحقیقی و مسائل پژوهشی نمایند.
ماده ۱۷: افراد مخترع و مبتکر و محقق که وجود آنها در سازمان لازم و مورد تأیید هیأت علمی و هیأت بخش مربوطه و شورای سرپرستی قرار گیرد، چنانچه خدمت زیر پرچم آنان فرا رسیده باشد و مایل باشند تعهدات خود را نسبت به سازمان به ثمر رسانند، از خدمت زیر پرچم معاف خواهند بود.
تبصره ۱: ماده فوق تنها در زمان صلح قابل اجراست.
تبصره ۲: تعهدات لازم طبق آیین‌نامه داخلی سازمان مشخص خواهد شد.
ماده ۱۸: کلیه وسائل آموزش و کمک آموزشی و تحقیقاتی مورد نیاز سازمان که از محل بودجه سازمان خریداری می‌شود از پرداخت عوارض و حقوق گمرکی و سود بازرگانی معاف می‌باشد.
ماده ۱۹: ارکان سازمان عبارتند از:
الف: شورای سرپرستی سازمان
ب: هیأت اجرایی سازمان
ج: هیأت علمی سازمان
د: هیأت علمی هر بخش
ماده ۲۰: اعضای شورای سرپرستی سازمان
الف: نماینده ریاست جمهوری که رییس هیأت اجرایی و شورای سرپرستی سازمان را به عهده دارد.
ب: ۵ نفر از منتخبین هیأت علمی سازمان.
ج: یک نفر از امور اداری و مالی به انتخاب رییس سازمان.
تبصره ۱: نماینده ریاست جمهوری باید دارای معلومات علمی و صنعتی که دارای تحقیق و پژوهش است انتخاب شود.
تبصره ۲: هیأت علمی تشکیل شده از شوراهای علمی هر بخش که از بین خود ۵ نفر را انتخاب می‌نمایند.
ماده ۲۱: نماینده ریاست جمهوری به مدت ۲ سال ریاست هیأت اجرایی و شورای سرپرستی را به عهده خواهد داشت و در صورت موافقت هیأت علمی و شورای علمی هر بخش این مدت تمدید خواهد شد.
ماده ۲۲: تعداد اعضای شورای سرپرستی هفت نفر است که در هنگام تشکیل جلسه حضور حداقل پنج نفر ضروری است.
ماده ۲۳: هر دو سال یک بار، انتخابات برای تعیین شوراهای علمی هر بخش و هیأت علمی صورت می‌گیرد.
ماده ۲۴: از وظایف شورای سرپرستی سازمان:
1 – بررسی، تعیین خط مشی و برنامه‌ها و طرح‌های سازنده و نظارت در پیشرفت امور سازمان.
2 – تعیین و تنظیم برنامه و بودجه سالانه سازمان
3 – بررسی، اصلاح و تصویب آیین‌نامه‌های داخلی سازمان بر اساس هدف و وظایف آن.
4 – پیشنهاد اصلاحات لازم در اساسنامه سازمان به مجلس شورای اسلامی.
5 – تجهیز منابع و تأمین اعتبارات لازم برای اجرای طرح‌های سازمان
6 – تشکیل جلسه حداقل ۱۵ روز یک بار
7 – نظارت بر چگونگی انجام طرحها.
ماده ۲۴: اعضای هیأت اجرایی سازمان:
1ـ رییس هیأت اجرایی سازمان که با انتخاب ریاست جمهوری است.
2ـ معاونین علمی و اداری هیأت اجرایی که از افراد متخصص و مؤمن به جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.
تبصره ۱: تعیین تعداد معاونین علمی و اداری به تشخیص رییس هیأت اجرایی خواهد بود.
ماده ۲۶: رییس هیأت اجرایی و اعضای شورای سرپرستی و معاونین علمی و اداری هیأت اجرایی باید دارای شرایط زیر باشند:
1ـ مؤمن به جمهوری اسلامی ایران
2ـ دارای مدارج عالی در رشته‌های علمی و فنی
3ـ دارای تجربه و بصیرت بوده و به مسائل تحقیقی و پژوهشی آشنایی کامل داشته باشند.
4ـ دارای حسن شهرت و فضیلت اخلاقی باشند.
5 – [حذف ۱۳۵۹/۴/۲۴]
ماده ۲۷: رییس هیأت اجرایی نمایندگی سازمان را در کلیه مراجع قضایی و غیر قضایی و یا در مقابل اشخاص حقیقی و حقوقی عهده‌دار است.
ماده ۲۸: رییس هیأت اجرایی سازمان نباید هیچ شغلی یا سمتی در سازمانها و شرکت‌های خصوصی داشته باشد.
ماده ۲۹: وظایف هیأت اجرایی سازمان:
1 – اداره کلیه امور سازمان طبق آیین‌نامه‌های و مصوبات اساسنامه.
2 – تهیه و پیشنهاد طرحها و برنامه‌های لازم به شورای سرپرستی سازمان
3 – برنامه‌ریزی برای اجرای طرح‌های مصوب شورای سرپرستی سازمان
4 – عقد قرارداد و معاملات طبق آیین‌نامه‌های داخلی.
5 – برپایی کنفرانس‌ها و سمینارهای علمی و صنعتی به پیشنهاد هیأت علمی هر بخش
6 – ایجاد و شرکت در نمایشگاه‌های علمی و صنعتی در ایران و خارج از کشور برای تشویق و ترغیب افراز و نمایش سیاسی این گونه نمایشگاه‌ها.
ماده ۳۰: وظایف رییس هیأت اجرایی سازمان پژوهش.
1 – ایجاد هماهنگی در برنامه‌های سازمان
2 – امضاء چکها و اوراق مالی و اسناد و نامه‌هایی که جنبه مأموریت دارد.
تبصره ۱: با غیبت رییس هیأت اجرایی، وظایف مشارالیه با تفویض اختیارات به عهده معاون مربوطه خواهد بود.
تبصره ۲: چکها و اسناد مالی علاوه بر امضاء رییس هیأت اجرایی باید دارای امضای مسئول امور مالی نیز باشد.
ماده ۳۱: هیأت علمی سازمان متشکل است از افراد منتخب هیأت‌های علمی هر بخش مختلف سازمان.
ماده ۳۲: وظایف هیأت علمی سازمان:
1 – تحقیق و پیگیری مسائل علمی سازمان
2 – تأیید سفرهای علمی مورد نیاز سازمان
3 – تأیید خرید وسائل آزمایشگاهی و صنعتی مورد لزوم سازمان.
4 – تشکیل جلسات هفتگی برای تبادل نظر فکری و ایجاد هماهنگی بین بخشهای علمی و رفع نارسایی‌ها.
ماده ۳۳: اعضای هیأت علمی هر بخش از افراد متخصص و کاردان و با تجربه و مؤمن به جمهوری اسلامی که تعداد آنها ۵ نفر می‌باشد متشکل است.
ماده ۳۴: وظایف هیأت علمی هر بخش:
1 – بررسی و تأیید و تصویب طرحها و پروژه‌های علمی و صنعتی
2 – تأیید صلاحیت افراد محقق، مبتکر، مخترع و مستعد برای واگذاری امکانات به آنها.
3 – بررسی نیازهای علمی و صنعتی بخش مربوطه سازمان و تهیه آنها توسط هیأت اجرایی.
4 – تحقیق و کاوش در زمینه‌های علمی و صنعتی.
5 – تعاون و همکاری با افراد محقق و مبتکر تجربی و سنتی.
6 – ایجاد ارتباط و هماهنگی بین مراکز علمی و صنعتی داخلی و خارجی.
7 – تنظیم برنامه‌های آموزشی و تشویق افراد مستعد از طریق رسانه‌های گروهی.
8 – انتشار یک بولتن که گزارشی از فعالیت‌های علمی و صنعتی در این سازمان است و گزارشی از پیشرفت علم و صنعت در داخل و خارج از کشور.
تبصره: ایجاد ارتباط هماهنگی با مراکز خارجی باید به تأیید شورای سرپرستی وزیر نظر هیأت اجرایی و طبق مواد اساسنامه و آیین‌نامه‌های داخلی سازمان باشد.
ماده ۳۵: در صورت عدم وجود بانک اطلاعاتی در ایران، ایجاد این مراکز به عهده این سازمان می‌باشد.