بخشنامه به دادگاههای مدنی خاص
چون مشاهده شده است که در پاره‌ای از موارد، دادگاه تجدیدنظر، حکم بدوی را که درماهیت دعوی بوده است نقض و پرونده را جهت رسیدگی به همان دادگاه اعاده نموده‌اند؛ لذا لزوماً خاطرنشان می‌نماید که:
1. در مواردی که دادگاه بدوی، صالح به رسیدگی بوده و در ماهیت دعوی حکم صادره کرده‌باشد، چنانچه
از آن حکم، ظرف موعد قانونی درخواست تجدیدنظر شده و مورد هم از مواردقابل
تجدیدنظر باشد، مرجع تجدیدنظر پس از رسیدگی، اگر حکم بدوی را غیرصحیح و
مخالف‌قانون یا شرع تشخیص دهد باید آن را فسخ و خود، حکم مقتضی صادر نماید و در
این موارداعاده پرونده به دادگاه نخستین جهت صادر کردن حکم مجدّد، مخالف قانون
است؛ زیرا درتجدیدنظر ماهوی همان‌طور که مواد 515 و 516 قانون آیین دادرسی مدنی
هم دلالت می‌کند، مرجع تجدیدنظر (یا پژوهش) باید خود به موضوع، رسیدگی و رأی
مقتضی صادر نماید.
2. چنانچه مرجع تجدیدنظر، حکم بدوی را خارج از صلاحیت ذاتی
دادگاه بدوی تشخیص دهدباید آن را فسخ و پرونده را به دادگاه ذی‌صلاح ارجاع نماید.
3. هرگاه دادگاه بدوی به ماهیت دعوی رسیدگی نکرده و حکم نداده باشد، بلکه قرارهایی
از قبیل‌ابطال دادخواست یا عدم استماع دعوی و نظایر آنها صادر نموده باشد، مرجع
تجدیدنظرچنانچه قرار مذکور را غیر صحیح تشخیص دهد آن را فسخ و پرونده را
جهت‌رسیدگی به ماهیت‌دعوی به همان دادگاه نخستین اعاده می‌نماید و دادگاه مزبور
موظف است که از رأی دادگاه‌تجدیدنظر تبعیت و به ماهیت دعوی رسیدگی و رأی مقتضی
صادر کند. ضمناً به دادگاههای تجدیدنظر ابلاغ می‌شود که در مورد احکام مشمول بند یک
این بخشنامه کهاشتباهاً به دادگاه بدوی فرستاده شده است، رسیدگی را ادامه داده و حکم مقتضی صادر نمایند.
موسوی اردبیلی -رئیس شورای عالی قضایی