[به موجب اساسنامه فرهنگستان علوم پزشکی، مصوب ۱۳۹۰ نسخ ضمنی شده است.]
(مصوب جلسه ۱۲۷ مورخ ۶۸.۵.۱۰ شورای مشترک کمیسیونهای ۱ و ۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی به موجب مجوز جلسه ۱۹۴ مورخ ۶۸.۵.۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی)
به استناد بند ۴ قانون اهداف و وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی و مصوبه یکصد و سی و پنجمین نشست مورخ ۶۶.۱۰.۱۵ آن شورا و در اجرای ماده ۵ قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران که به اختصار “فرهنگستان” نامیده می‌شود طبق این اساسنامه تشکیل می‌شود.
ماده ۱ هدف
نیل به استقلال علمی و فرهنگی و توسعه علوم و فنون پزشکی و تقویت روح پژوهش و ارتقای سطح علوم پزشکی کشور و دستیابی به آخرین یافته‌ها و نوآوری‌ها در عرصه دانش پزشکی از طریق فعالیتهای جمعی و جذب و حمایت و تشویق از دانشمندان و محققان برجسته.
ماده ۲ وظایف
1 – کوشش در جهت گسترش مرزهای دانش و تلاش مستمر برای ارتقای سطح دانش و پژوهش در کشور.
2 – بررسی و تحلیل وضعیت علمی و فنی آموزشی و پژوهشی علوم پزشکی کشور و ارائه پیشنهاد در زمینه بهبود و ارتقای آن به مراجع ذیربط.
3 – انجام دادن امور مشاوره علمی و تحقیقاتی اساسی و مسائل مربوط به تکنولوژی که از سوی دولت و شورای پژوهشهای علمی و مراکز علمی و تحقیقاتی از فرهنگستان درخواست می‌شود و ارائه پیشنهادهای لازم در این زمینه‌ها.
4 – مطالعه تجربیات کشورها در کسب و توسعه علوم و تکنولوژی پزشکی و همچنین بررسی آخرین یافته‌های علمی و نحوه استفاده از آنها با توجه به زمینه‌ها و امکانات موجود در کشور.
5 – تشویق و ترغیب دانشمندان و پژوهشگران به خلق آثار علمی، از طریق حمایت مادی و معنوی ایشان.
6 – ایجاد تسهیلات لازم در جهت مبادله اطلاعات و نتایج تحقیقات و تبادل نظر بین دانشمندان و محققان و مبادله متخصصان و پژوهشگران علوم پزشکی سایر کشورها به ویژه کشورهای اسلامی و جهان سوم با واگذاری بورس و استفاده از مسافرتهای علمی و فرصتهای مطالعاتی از طریق مراجع ذیربط.
7 – بررسی و پیشنهاد ضوابط در خصوص ارتقاء سطح علمی سمینارها و کنگره‌ها و کنفرانسهای پزشک در سطح ملی و بین‌المللی و ارزیابی این گونه مجامع.
8 – برگزاری سمینارها و کنفرانسها و کنگره‌ها و سمپوزیوم‌ها در زمینه جدیدترین یافته‌های علوم پزشکی.
9 – اشاعه اطلاعات و دانسته‌های علوم پزشکی از طریق انتشار مجلات و کتب علمی و پژوهشی بالاخص نتایج تحقیقات و یافته‌های جدید علوم پزشکی در سطح کشور و جهان.
10 – اعطای پاداش و جایزه و نشان علمی به دانشمندان و پژوهشگران و مؤسساتی که خدمات علمی برجسته‌ای انجام داده‌اند از طریق مراجع قانونی.
11 – پیشنهاد تخصیص اعتبارات و امکانات تحقیقاتی برای فعالیتهای دانشمندان برجسته.
12 – بررسی و تصویب عضویت فرهنگستان در مجامع و سازمانهای بین‌المللی که وظایف و اهداف متناسب با وظایف و اهداف فرهنگستان دارند در چهارچوب قوانین و مقررات کشور.
ماده ۳ – ارکان فرهنگستان عبارت است از:
1 – رییس جمهور در مقام ریاست عالیه فرهنگستان
2 – هیأت امناء
3 – مجمع عمومی (متشکل از اعضای علمی پیوسته)
4 – رییس فرهنگستان
5 – شورای علمی (رییس فرهنگستان و رؤسای گروه‌های علمی)
6 – دبیر
ماده ۴ – هیأت امناء مرکب است از:
الف – وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان رییس هیأت امناء
ب – وزیر فرهنگ و آموزش عالی
ج – رییس فرهنگستان
د – رییس یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور به انتخاب وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
ه – پنج نفر از دانشمندان و صاحب‌نظران به پیشنهاد وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تأیید شورای عالی انقلاب فرهنگی
ماده ۵ – وظایف هیأت امناء
1 – انتخاب رییس فرهنگستان از میان سه نفری که مجمع پیشنهاد می‌کند و معرفی وی به ریاست جمهوری برای صدور حکم
2 – تصویب سازمان اداری فرهنگستان
3 – بررسی و تصویب خط مشی کلی
4 – بررسی و تصویب بودجه پیشنهادی
5 – تصویب حسابهای سالانه
6 – بررسی و تصویب بودجه تفصیلی بر اساس اعتبارات مصوب در بودجه سالانه کشور در چهارچوب اساسنامه
7 – تصویب آیین‌نامه‌های اداری مالی، معاملاتی، استخدامی و همچنین آیین‌نامه‌های داخلی فرهنگستان
8 – جلب و قبول کمکها و هدایا اشخاص حقیقی و حقوقی
9 – تصویب ضوابط مربوط به اعطای پاداش و جوایز و بورس و نشان و مدال به افراد واجد شرایط
10 – پیشنهاد عضویت فرهنگستان در سازمانها و مجامع بین‌المللی به مراجع ذیصلاح
ماده ۶ – مجمع عمومی
“مجمع” مرکب است از کلیه اعضای پیوسته فرهنگستان، جلسات این مجمع حداقل سالی یک بار تشکیل می‌شود.
تبصره ۱ – اعضای وابسته می‌توانند در مجمع بدون حق رأی شرکت کنند.
تبصره ۲ – ریاست مجمع با رییس فرهنگستان است.
ماده ۷ – وظایف مجمع عمومی
1 – تصویب سیاستها و برنامه‌های علمی فرهنگستان
2 – تصویب نظامنامه نحوه اجرای فعالیتهای علمی فرهنگستان
3 – تعیین دانشمندانی که شرایط دریافت پاداش یا جایزه یا بورس یا مدال یا نشان و
یا فرصت مطالعاتی را دارند و معرفی ایشان به ریاست عالیه‌فرهنگستان.
4 – پیشنهاد سه نفر به هیأت امناء برای تعیین رییس فرهنگستان
5 – انتخاب اعضای پیوسته و افتخاری
ماده ۸ – شورای علمی
شورای علمی مرکب است از:
– رییس فرهنگستان، به عنوان رییس شورا
– رؤسای گروه‌های علمی
ماده ۹ – وظایف شورای علمی
1 – بررسی سیاستها و برنامه‌های علمی فرهنگستان و پیشنهاد آن به مجمع برای تصویب
2 – تصویب و تدوین نظامنامه نحوه اجرای فعالیتهای علمی فرهنگستان و ارائه آن به مجمع برای تصویب
3 – تعیین وظایف گروه‌های علمی
4 – بررسی و اظهار نظر در مورد طرح‌های علمی و ارجاع آن به گروه‌های علمی ذیربط
5 – تعیین اهم مسائل و موضوعاتی که لازم است مورد تحقیق قرار گیرد و پیشنهاد آنها به مراکز علمی ذیصلاح در کشور
6 – تهیه و تدوین ضوابط مربوط به اعطای پاداش و جوایز و بورس و نشان و مدال به
افراد واجد شرایط و پیشنهاد آن به هیأت امناء جهت تصویب
7 – تعیین دانشمندانی که شرایط دریافت پاداش یا جایزه یا بورس یا مدال یا نشان و یا فرصت مطالعاتی را دارند و معرفی ایشان به مجمع برای تصویب
8 – بررسی و پیشنهاد ضوابط در خصوص ارتقای سطح علمی سمینارها و کنگره‌ها و کنفرانسهای پزشکی در سطح ملی و بین‌المللی و ارزیابی این گونه مجامع
9 – انجام دادن سایر کارهایی که از سوی هیأت امناء مجمع و ریاست فرهنگستان به این شورا ارجاع می‌شود.
ماده ۱۰ – رییس فرهنگستان [اصلاحی ۱۳۸۸/۷/۲۱]
رئیس فرهنگستان از میان اعضای فرهنگستان، به پیشنهاد رئیس جمهور و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و با حکم ایشان برای یک دوره چهارساله انتخاب می‌شوند. تغییر رؤسای مزبور به علل مختلف از جمله فوت، کناره‌گیری، عزل و استعفاء قبل از پایان دوره نیز مطابق همین شیوه خواهد بود.
تبصره – [اصلاحی ۱۳۸۸/۷/۲۱]
انتخاب مجدد رئیس فرهنگستان بلامانع می‌باشد.
ماده ۱۱ – وظایف رییس فرهنگستان
1 – پیشنهاد مصوبات شورای علمی و مجمع به هیأت امناء جهت بررسی و تصویب نهایی.
2 – پیشنهاد سازمان اداری، بودجه و حسابهای سالانه به هیأت امناء جهت تصویب.
3 – پیشنهاد عضویت فرهنگستان در مجامع بین‌المللی به هیأت امناء.
4 – پیشنهاد انتصاب دبیر فرهنگستان به وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
5 – انتصاب رؤسای گروه‌های علمی.
6 – پیشنهاد افراد به عنوان اعضای پیوسته، وابسته و یا افتخاری فرهنگستان به مجمع جهت تصویب.
7 – پیگیری و نظارت بر حسن اجرای تصمیمات هیأت امناء مجمع و شورای علمی.
8 – دعوت از اعضای هیأت امناء مجمع و شورای علمی برای تشکیل جلسه.
ماده ۱۲ – دبیر فرهنگستان
“دبیر” از میان اعضای فرهنگستان انتخاب و با حکم وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منصوب می‌شود.
ماده ۱۳ – وظایف دبیر فرهنگستان
1 – اداره کلیه امور دبیرخانه اعم از اداری و مالی.
2 – تأمین کارکنان مورد نیاز فرهنگستان.
3 – انجام دادن سایر اموری که از طرف هیأت امناء مجمع، شورای علمی و ریاست فرهنگستان به وی محول می‌شود.
ماده ۱۴ – گروه‌های علمی
گروه‌های علمی فرهنگستان عبارت‌اند از:
گروه علوم بالینی پزشکی
گروه علوم پایه پزشکی
گروه پیراپزشکی
گروه علوم دارویی
گروه علوم دندانپزشکی
گروه علوم بهداشتی و تغذیه
گروه طب اسلامی و طب سنتی
تبصره ۱ – هر گروه علمی متشکل از تعدادی از اعضای پیوسته و یا وابسته فرهنگستان است که با توجه به نوع تخصص ایشان توسط رییس فرهنگستان برای عضویت در گروه انتخاب شده‌اند، هر گروه علمی رییسی خواهد داشت که توسط رییس فرهنگستان منصوب می‌شود.
تبصره ۲ – وظیفه گروه تنظیم و ارائه برنامه‌های علمی به شورای علمی خواهد بود.
تبصره ۳ – شورای علمی با تصویب مجمع عمومی می‌تواند در صورت لزوم گروه‌های علمی را در یکدیگر ادغام و یا گروه‌های علمی جدیدی تشکیل‌دهد.
ماده ۱۵ – فرهنگستان مؤسسه‌ای است با شخصیت حقوقی مستقل که به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وابسته است، اعتباراتی که برای فرهنگستان در بودجه سالانه کشور منظور می‌شود در ردیف خاص و به صورت کمک خواهد بود.
ماده ۱۶ – فرهنگستان جز در مورد ذیحسابی موضوع ماده ۳۱ قانون محاسبات عمومی از لحاظ امور مالی و معاملاتی تابع مقرراتی خواهد بود که از طرف هیأت امناء تصویب می‌شود.
ماده ۱۷ – [اصلاحی ۱۳۸۸/۷/۲۱]
افراد پیشنهادی برای عضویت در فرهنگستان با معرفی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و یا خود فرهنگستان مربوطه و براساس ضوابط و معیارهای علمی مصوب انتخاب می‌شوند.
تبصره ۱ – اعضای پیوسته باید ایرانی و ملتزم به رعایت قوانین جمهوری اسلامی ایران باشند. همچنین این اعضا باید حداقل دارای درجه دانشیاری یا رهبری پژوهش باشند.
عضویت خبرگان بدون مدرک در صورتی که درجه علمی ایشان طبق مقررات مربوط معادل موارد فوق ارزیابی شده باشد بلامانع است.
تبصره ۲ – دانشمندان برجسته بین‌المللی که به عضویت افتخاری فرهنگستان پذیرفته می‌شوند وظیفه‌ای در فرهنگستان ندارند و انتخاب ایشان به احترام مقام علمیشان است.
ماده ۱۸ – فرهنگستان حداقل ۱۵ عضو پیوسته از میان دانشمندان رشته‌های مختلف خواهد داشت که بار اول با پیشنهاد وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تأیید شورای عالی انقلاب فرهنگی انتخاب خواهند شد.
ماده ۱۹ – آیین‌نامه چگونگی رسیدگی به حسابهای سالانه و مؤسسه با هماهنگی وزارتین بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و امور اقتصادی و دارایی تهیه و به تصویب هیأت امناء می‌رسد.
این اساسنامه مشتمل بر نوزده ماده و هشت تبصره به پیشنهاد شماره ۳۰۱۳ مورخ ۱۳۶۸.۴.۶ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در یکصد و بیست هفتمین جلسه مورخ ۱۳۶۸.۵.۱۰ شورای مشترک کمیسیونهای شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت و به تصویب رسید.