مقدمه
در پی فرمان رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی قدس سره – در تاریخ ۱۳۵۹/۳/۲۳ مبنی بر تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی، ستاد مزبور در جلسه مورخ ۱۳۵۹/۵/۱۶ به منظور تحقق بخشیدن به اهداف انقلاب فرهنگی، جهاد دانشگاهی را به عنوان یک نهاد انقلابی و برخاسته از انقلاب فرهنگی تأسیس کرد. پس از تبدیل ستاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی، اساسنامه این نهاد در تاریخ ۱۳۶۵/۹/۱۱ مورد تجدیدنظر قرار گرفت و با حذف وظیفه مشارکت در مدیریت اداره دانشگاهها و تأکید بر انجام فعالیتهای فرهنگی و تحقیقاتی به منظور اسلامی شدن دانشگاهها به تصویب رسید.
بار دیگر شورای عالی انقلاب فرهنگی با عنایت به شرایط جدید دانشگاه ها در تاریخ ۱۳۶۹/۸/۲۲ مصوبه ای را به تصویب رساند که در آن جهاد دانشگاهی به عنوان پلی میان دانشگاه و بخش صنعتی، خدماتی کشور معرفی. در این مصوبه دو وظیفه عمده انجام تحقیقات علمی و فعالیت های فرهنگی همچنان به عهده این نهاد می باشد، بر مبنای این مصوبه اساسنامه جدید جهاد دانشگاهی به شرح ذیل به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید:
ماده اول- جهاد دانشگاهی نهادی است عمومی و غیردولتی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی دارای شخصیت مستقل و از لحاظ اداری، استخدامی و مالی تابع مقرراتی است که در چهارچوب اختیارات قانونی به تصویب هیأت امنای جهاد دانشگاهی می رسد.
ماده دوم- اهداف:
– گسترش تحقیقات و شکوفائی روحیه تتبع و استعدادها در سطح جامعه برای نیل به خوداتکائی.
– توسعه امور فرهنگی درسطح جامعه از طریق همکاری با حوزه و دانشگاه و سایر مراجع و نهادهای فرهنگی به خصوص برای نسل جوان.
– گسترش طرح‌های کاربردی و نیمه صنعتی از طریق پیوند با مراکز علمی و تحقیقاتی به منظور به کارگیری نتایج پژوهش.
ماده سوم- وظایف کلی جهاد عبارت است از:
۱- تبلیغ و ترویج فرهنگ و هنر اسلامی و برنامه‌ریزی فرهنگی و تربیتی و ایجاد آمادگی فکری و مکتبی در قشر جوان بخصوص دانش آموزان دبیرستانی و دانشجویان به منظور مقابله با غرب زدگی و انحرافات فرهنگی در چهارچوب سیاست های فرهنگی کشور.
۲- ایجاد تشکیلات مناسب به منظور تألیف، ترجمه و انتشار کتب، نشریات نتایج تحقیقات و مقالات علمی، فرهنگی و تولید مواد کمک آموزشی.
۳- انجام دادن تحقیقات توسعه ای و کاربردی.
۴- پی گیری طرح‌های تحقیقاتی جهاد تا پایان مرحله نیمه صنعتی و صنعتی.
۵- ارائه خدمات علمی – فنی در زمینه مختلف و مورد نیاز جامعه.
۶- حمایت، تشویق و جذب دانشجویان و پژوهشگران جوان و مستعد و برنامه‌ریزی و ایجاد شرایط و امکانات لازم به منظور فراهم آوردن زمینه فعالیتهای علمی و پژوهشی آنان بر مبنای شناخت مشکلات واقعی و نیازهای تخصصی جامعه.
۷- اجرای دوره های رسمی آموزش های علمی – کاربردی مطابق ضوابط و مقررات آموزش عالی کشور.
۸- ایجاد تشکیلات آموزشی و تحقیقاتی مطرح شده در بندهای این ماده بر اساس قوانین و مقررات آموزش عالی.
– [الحاقی ۱۳۷۹/۱۰/۱۳]
مشارکت در ایجاد زمینه های مناسب برای اشتغال بیشتر فارغ التحصیلان دانشگاهی.
تبصره- [اصلاحی ۱۳۷۳/۱۱/۱۸]
خدمات علمی فنی شامل: انجام دادن آزمایش های کیفی، بررسی پیشنهاد استانداردها، جمع‌آوری و پردازش داده های علمی، انتشار مدارک و داده های علمی، ترویج فنون، انجام دادن مشاوره علمی و ارائه کمک های فنی و انجام دادن خدمات بهداشتی درمانی و تشخیص پزشکی می شود.
ماده چهارم- ارکان جهاد دانشگاهی:
1- هیأت امناء.
2- شورای علمی.
3- رئیس جهاد دانشگاهی.
ماده پنجم-
[اصلاحی ۱۳۷۰/۱۲/۲۰]
[اصلاحی ۱۳۷۸/۹/۳۰]
هیئت امنا به عنوان عالی‌ترین مرجع سیاستگذارى جهاد متشکل از این افراد است:
۱- رئیس جهاد دانشگاهى )رئیس هیئت امنا( .
۲- وزیر فرهنگ و آموزش عالى یا نماینده ایشان.
۳- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکى یا نماینده ایشان.
۴- رئیس سازمان برنامه و بودجه یا نماینده ایشان.
۵- دبیر شوراى عالى انقلاب فرهنگى.
۶- رئیس نهاد نمایندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاهها یا یکى از اعضاى شوراى نمایندگان مقام معظم رهبرى در دانشگاهها به انتخاب آن شورا.
۷- [اصلاحی ۱۴۰۱/۱۲/۹]
چهار نفر از شخصیتهای علمی، فرهنگی و اجتماعی یا اعضای هیأت علمی جهاد دانشگاهی (حداقل یک نفرشان از میان بانوان) به پیشنهاد رئیس جهاد دانشگاهی و بر اساس ماده ٢ اصلاحی قانون تشکیل هیأتهای امنای دانشگاهها.
تبصره- [الحاقی ۱۳۷۸/۹/۳۰]
احکام اعضاى هیئت امنا از سوى رئیس شورای عالى انقلاب فرهنگى و به مدت چهار سال صادر خواهد شد.
ماده ششم- وظایف هیأت امناء عبارت است از:
۱- سیاست گذاری و تعیین خط مشی کلی و تصویب برنامه های توسعه جهاد دانشگاهی.
۲- تصویب تشکیلات و نمودار سازمانی جهاد دانشگاهی.
۳- [اصلاحی ۱۳۸۱/۸/۲۸]
تصویب ضوابط مالی، معاملاتی، اداری و استخدامی.
جهاد دانشگاهى مؤسسه تحقیقاتى است و مى تواند کما فى السابق اعتبارات تخصیص یافته از بودجه دولت براى امور آموزشى و پژوهشى را طبق قانون نحوه انجام امور مالى و معاملاتى دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالى و تحقیقاتى دریافت و هزینه کند.
۴- تصویب بودجه، حسابها و ترازنامه سالانه جهاد دانشگاهی و نیز تصمیم گیری درباره درآمدها و قبول کمکها و هدایا.
۵- تصویب اساسنامه مراکز تحقیقاتی، شرکتها و مؤسسات وابسته به جهاد دانشگاهی در چهارچوب قوانین و مقررات جاری.
۶- تصویب اصول کلی همکاری علمی و اقتصادی با سایر مؤسسات.
۷- [اصلاحی ۱۳۷۰/۱۲/۲۰]
تأیید رؤسای مراکز تحقیقاتی علمی، فرهنگی و مؤسسات وابسته که از سوی رئیس جهاد پیشنهاد می شوند.
۸- تصویب آیین‌نامه داخلی هیأت امناء و آیین‌نامه داخلی شورای علمی.
۹- نظارت و ارزیابی نسبت به حسن اجرای مصوبات هیأت امناء و فعالیتهای جهاد.
۱۰- پیشنهاد تغییر در اساسنامه جهاد دانشگاهی به شورای عالی انقلاب فرهنگی.
ماده هفتم- جهاد دانشگاهی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت می کند و رئیس آن به عنوان بالاترین مقام اجرائی این نهاد بدین صورت تعیین می شود:
– برای اولین بار، یک نفر از میان افراد پیشنهادی اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی از طرف شورای عالی انتخاب و با حکم ریاست شورای عالی منصوب می شود.
– مدت ریاست جهاد دانشگاهی هر بار سه سال می باشد.
– انتخاب رئیس جهاد دانشگاهی برای دوره های بعد بنا به پیشنهاد هیأت امناء و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی می باشد.
ماده هشتم- وظایف و اختیارات رئیس جهاد:
1- اداره کلیه امور جهاد در چهارچوب اساسنامه و مقررات.
2- پیشنهاد رؤسای مراکز تحقیقاتی علمی و فرهنگی و مؤسسات وابسته جهاد به هیأت امناء.
3- نمایندگی رسمی جهاد در مراجع قانونی و حقوقی با حق توکیل به غیر.
4- تصویب آیین‌نامه ها و مقررات اجرائی بر اساس ضوابط مصوب شورای علمی و هیأت امناء.
5- تنظیم بودجه و تهیه گزارش عملکرد سالانه و ارائه آن به شورای علمی و هیأت امناء.
6- اجرای مصوبات هیأت امناء.
7- تهیه و تنظیم آیین‌نامه ها و ضوابطی که باید به تصویب شورای علمی و هیأت امناء برسد.
ماده نهم- به منظور تعیین خط مشی و نظارت بر فعالیتهای علمی و پژوهشی و فرهنگی، شورای علمی جهاد دانشگاهی تشکیل می گردد. اعضای شورای علمی عبارتند از:
1- رئیس و معاون آموزشی و معاون پژوهشی و معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی.
2- سه نفر از اعضای هیأت علمی و پژوهشی ارشد جهاد دانشگاهی بنا به پیشنهاد گروههای علمی و مطابق مقررات و تعاریف مصوب آموزش عالی کشور.
3- دو نفر از صاحب نظران فرهنگی جهاد دانشگاهی به انتخاب رئیس.
4- دو نفر از مسئولان مراکز پژوهشی و فرهنگی وابسته به جهاد دانشگاهی به انتخاب رئیس.
تبصره- نحوه پیشنهاد دعوت عضویت افراد موضوع بند «۲» و نیز چگونگی تشکیل جلسات شورای علمی مطابق آیین‌نامه ای است که از طرف رئیس برای تصویب به هیأت امناء پیشنهاد می شود.
ماده دهم- وظایف شورای علمی بدین شرح است:
1- تعیین سیاست های تفصیلی و اولویت های پژوهشی، آموزشی، فرهنگی و انتشاراتی بنا به پیشنهاد مسئولان مراکز.
2- نظارت بر نحوه برگزاری دوره های آموزشی علمی – کاربردی.
3- نظارت بر نحوه تأمین هزینه های تحصیلی (بورس ها) و فرصت های مطالعاتی.
4- تصویب آیین‌نامه های چاپ و نشر کتب، مجلات و مقالات علمی و فرهنگی.
5- تصویب مقررات عقد قرارداد، اجراء و به کارگیری نتایج طرح‌های تحقیقاتی خدماتی.
6- اظهارنظر در مورد گزارش عملکرد سالانه جهاد دانشگاهی که به وسیله معاونان تهیه و از طریق شورای هماهنگی به شورای علمی ارائه می شود.
7- بررسی و اظهارنظر درباره مقررات استخدام و ارزشیابی اعضای هیأت علمی و ارائه پیشنهاد به هیأت امناء.
8- تصویب ضوابط نحوه فعالیت های مراکز فرهنگی جهاد دانشگاهی و نظارت بر اجرای آن فعالیت ها.
ماده یازدهم- شورای هماهنگی به منظور ایجاد هماهنگی در امور اجرائی و مدیریتی و نظارت بر عملکرد واحدهای جهاد دانشگاهی، زیر نظر رئیس تشکیل می گردد.
اعضای شورای هماهنگی عبارتند از:
1- معاونان جهاد دانشگاهی.
2- مسئولان مراکز علمی و پژوهشی و فرهنگی.
تبصره – نحوه تشکیل و تصمیم گیری درباره وظایف شورای هماهنگی تابع آیین‌نامه داخلی مصوب همین شورا است.
ماده دوازدهم- وظایف شورای هماهنگی بدین شرح است:
1- فراهم کردن زمینه های اجرائی مصوبات هیأت امناء و شورای علمی و همچنین آیین‌نامه ها و بخشنامه های صادر شده از سوی رئیس جهاد دانشگاهی.
2- بررسی آیین‌نامه ها و ضوابط اجرائی جهاد دانشگاهی و تهیه پیشنهادهای اصلاحی، طرحها و برنامه هائی که باید در دستور کار هیأت امناء و شورای علمی قرار گیرد.
3- پیشنهاد اصلاحات اداری و تشکیلاتی به هیأت امناء از طریق رئیس جهاد دانشگاهی.
4- ایجاد هماهنگی بین مراکز مختلف علمی، پژوهشی و فرهنگی.
5- بررسی و اظهارنظر در مورد نحوه اجرای آیین‌نامه و بخشنامه ها و نظارت بر عملکرد مراکز علمی، پژوهشی و فرهنگی.
6- بررسی و اظهارنظر در مورد بودجه سالانه جهاد دانشگاهی.
ماده سیزدهم- منابع اعتبارات جهاد دانشگاهی عبارتند از:
1- اعتباراتی که همه ساله در ردیفی مجزا در بودجه دولت منظور و تصویب می شود.
2- کمکهای بلاعوض بنیاد مستضعفان و سازمان حج و اوقاف و امور خیریه پس از تصویب آنها.
3- وجوهی که جهاد دانشگاهی بابت ارائه خدمات، اجرای طرحها برای سازمانها و اشخاص حقوقی و حقیقی، فروش تولیدات مؤسسات وابسته و تجاری کردن تحقیقات تحصیل می کند.
4- سایر کمکها و هدایای نقدی و غیرنقدی.
۵- [الحاقی ۱۳۷۰/۱۲/۲۰]
استفاده از تسهیلات بانکها
ماده چهاردهم- این اساسنامه با یک مقدمه و چهارده ماده و چهار تبصره در تاریخ ۱۳۷۰/۸/۱۴ به تصویب نهائی شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و جایگزین اساسنامه قبلی جهاد دانشگاهی (مصوبه شماره ۳۲۱۶ /دش مورخ ۱۳۶۵/۷/۲۹ شورای عالی) و اصلاحات آن می گردد.