ماده واحده – موافقتنامه نظام جهانی ترجیحات بازرگانی بین کشورهای در حال توسعه مشتمل بر ۳۴ ماده و چهار ضمیمه به شرح پیوست تصویب و اجازه تسلیم اسناد و الحاق به آن داده می‌شود. مشروط بر آنکه مفاد آن در مواردی که با قوانین داخلی و موازین اسلامی معارض گردد از طرف جمهوری اسلامی ایران لازم‌الرعایه نباشد.
موافقتنامه راجع به نظام جهانی ترجیحات تجاری بین کشورهای در حال توسعه
دولتهای طرف این موافقتنامه
با تشخیص این که همکاریهای اقتصادی بین کشورهای در حال توسعه یک عامل کلیدی در استراتژی رسیدن به خود اتکایی دسته‌جمعی و نیز یک ابزار ضروری جهت اعتلای ساختاری به منظور تحقق روند متوازن و منصفانه توسعه اقتصادی جهانی و تأسیس یک نظم اقتصادی بین‌المللی جدید می‌باشد
و با تشخیص این که نظام جهانی ترجیحات تجاری (که پس از این اختصاراً GSTP گفته خواهد شد) یک ابزار عمده برای ارتقاء تجارت بین اعضاء گروه ۷۷ کشورهای در حال توسعه و افزایش تولید و اشتغال این کشورها خواهد بود
و با توجه به برنامه “آروشا” جهت رسیدن به خوداتکایی دسته‌جمعی و برنامه عملی کاراکاس و اعلامیه‌های راجع به GSTP که توسط وزرای امور خارجه کشورهای گروه ۷۷ در سال ۱۹۸۲ در نیویورک مورد‌پذیرش قرار گرفته و اجلاس هیأت وزیران در سال ۱۹۸۵ در دهلی نو در مورد GSTP
و با اعتقاد به این که تأسیس GSTP به عنوان یک ابزار عمده در‌همکاریهای جنوب – جنوب برای ارتقاء خوداتکایی دسته‌جمعی و نیز تقویت تجارت جهانی در کل بایستی اولویت خاصی داشته باشد، به نحو ذیل موافقت نموده‌اند:
فصل اول – مقدمه
ماده ۱- تعاریف
از نظر این موافقتنامه
الف – شرکت‌کننده به معنای ذیل می‌باشد:
1- هر یک از اعضای گروه ۷۷ مذکور در ضمیمه ۱، که تبادل امتیازات نموده و طبق مواد ۲۵ و ۲۷ و یا ۲۸ عضو این موافقتنامه گردیده‌اند.
2- هر یک از گروههای تحت منطقه‌ای و یا منطقه‌ای و یا بین‌المنطقه‌ای کشورهای در
حال توسعه عضو گروه ۷۷ مذکور در لیست ضمیمه ۱ که تبادل امتیازات نموده و طبق مواد ۲۵ و ۲۷ و یا ۲۸ عضو این موافقتنامه گردیده‌اند.
ب – “کشور کمتر توسعه‌یافته” کشوری است که سازمان ملل آن را تحت این عنوان نامیده باشد.
ج – “دولت” یا “کشور” به معنای هر دولت یا هر کشور عضو گروه ۷۷ می‌باشد.
د – تولیدکنندگان داخلی به معنای اشخاص حقیقی یا حقوقی مستقر در قلمرو یک
شرکت‌کننده هستند که به کار تولید کالا و محصولات صنعتی، از‌جمله تولیدات صنعتی،
کشاورزی و استخراج معادن، به اشکال خام، نیم‌پرداخته یا کاملاً پرداخته در آن قلمرو
اشتغال دارند.همچنین به منظور تعیین”صدمه جدی” یا “تهدید صدمه جدی” در این
موافقتنامه، عبارت تولیدکنندگان داخلی به معنای تولیدکنندگان داخلی کالاهای همانند
یا مشابه به طور‌کل یا آن دسته از تولیدکنندگانی است که مجموع تولیدات آنها، قسمت
اعظم کل تولید داخلی آن تولید را تشکیل می‌دهند.
ه – “صدمه جدی” به معنای خسارت عمده‌ای است که به تولیدکنندگان داخلی محصولات
مشابه یا همانند در اثر افزایش معتنابه واردات کالاهای ترجیحی در مواردی که بر حسب
درآمدها تولیدات، استخدام موجب زیانهای اساسی و غیر قابل تحملی در کوتاه مدت
گردیده، وارد می‌شود. مطالعه‌این تأثیرات بر صنایع داخلی مربوطه، همچنین باید شامل
ارزیابی سایر عوامل و شاخصهای مرتبط اقتصادی که در وضعیت صنعت داخلی این‌محصول
مؤثر بوده است، باشد.
و – “تهدید صدمه جدی” به معنای شرایطی است که به موجب آن افزایش اساسی در واردات
کالاهای ترجیحی به نوعی است که “صدمه جدی” به‌تولیدکنندگان وارد می‌کند و چنان
صدمه‌ای اگرچه اکنون وجود ندارد ولی به وضوح قریب‌الوقوع است.تشخیص تهدید صدمه
جدی باید بر اساس‌حقایق باشد و نه بر اساس ادعای صرف، حدس و گمان یا احتمالات بعید یا فرضی.
ز – “شرایط بحرانی” عبارت از پیدایش یک وضعیت استثنایی است که در این وضعیت
واردات انبوه کالاهای ترجیحی موجب یا احتمالاً موجب”صدمه جدی” گردد و جبران آن
مشکل و مستلزم اقدام فوری باشد.
ح – “موافقتنامه‌های جزئی” عبارت از موافقتنامه‌هایی است بین شرکت‌کنندگان درباره
حذف یا کاهش تعرفه، غیر تعرفه و محدودیت‌های شبه تعرفه‌ای‌و نیز تدابیر دیگری جهت
همکاری و تشویق تجاری برای کالای معین یا گروهی از کالاها که در ارتباط نزدیک با
مصرف‌کننده نهایی یا تولید قرار‌می‌گیرد.
ط – “اقدامات مستقیم تجاری” اقداماتی است که موجب ارتقاء تجارت متقابل
شرکت‌کنندگان در قراردادهای بلندمدت و میان‌مدت، شامل تعهدات‌واردات و عرضه در
ارتباط با کالاهای خاص، ترتیبات مربوط به خرید بازیافتی، بازرگانی دولتی و یا
تدارکات دولتی و بخش عمومی بشود.
ی – “تعرفه عبارت است از حقوق گمرکی که در جدول تعرفه ملی هر یک از شرکت‌کنندگان قید گردیده است.
س – “غیر تعرفه” به معنای هر گونه تدابیر، مقررات یا رویه غیر از “تعرفه” یا شبه
تعرفه است که اثر آن محدودیت واردات و یا به صورت بارزی برهم‌زدن تجارت می‌باشد.
ع – “شبه تعرفه” عبارت است از حقوق و عوارض مرزی غیر از “تعرفه” بر مبادلات
تجاری خارجی که دارای اثری شبیه تعرفه است و فقط بر واردات وضع می‌شود و شامل
مالیاتها و عوارض غیر مستقیم (تبعی) که به همین نحو روی کالاهای همانند داخلی وضع
می‌شود، نمی‌گردد.عوارض واردات در‌رابطه با انجام خدمات خاص به عنوان اقدامات شبه تعرفه‌ای محسوب نمی‌شود.
فصل دوم – نظام جهانی ترجیحات تجاری
ماده ۲ – تأسیس و اهداف GSTP
به موجب موافقتنامه حاضر شرکت‌کنندگان GSTP را جهت ارتقاء و تقویت متقابل و توسعه همکاریهای اقتصادی بین کشورهای در حال توسعه از‌طریق تبادل امتیازات بر طبق این موافقتنامه تأسیس می‌نمایند.
ماده ۳ – GSTP بر طبق اصول زیر تأسیس خواهد یافت:
الف – انحصار شرکت در GSTP برای کشورهای در حال توسعه عضو گروه ۷۷ محفوظ خواهد ماند.
ب – منافع حاصل از GSTP بایستی به کشورهای در حال توسعه عضو گروه ۷۷ که بر طبق ماده ۱ (الف) شرکت‌کننده شناخته می‌شوند تعلق گیرد.
ج – GSTP بایستی بر اساس اصل تقابل منافع به طریقی پایه‌گذاری و بکار گرفته شود که
برای تمام شرکت‌کنندگان، منافع یکسان در بر داشته باشد و سطوح مربوط به توسعه
صنعتی و اقتصادی و نیز الگوی تجارت خارجی و همچنین نظامها و روشهای تجاری آنان در نظر گرفته شود.
د – GSTP قدم به قدم مورد مذاکره قرار خواهد گرفت و در مراحل مختلف پی در پی با مرورهای مرحله‌ای بهبود و توسعه خواهد یافت.
ه – GSTP جایگزین گروههای اقتصادی تحت‌المنطقه‌ای، منطقه‌ای، بین‌المنطقه‌ای
کشورهای در حال توسعه عضو گروه ۷۷ در حال و آینده نبوده بلکه مکمل و تثبیت‌کننده
آنها خواهد بود و علائق و تعهدات گروههای اقتصادی مزبور را مورد توجه قرار خواهد داد.
و – باید احتیاجات خاص کشورهای کمتر توسعه یافته به وضوح تشخیص داده شود و
اقدامات ترجیحی واقعی به نفع این کشورها اتخاذ گردد. کشورهای کمتر توسعه یافته مکلف نخواهند بود که بر اساس روابط متقابل امتیاز بدهند.
ز – GSTP شامل کلیه تولیدات، تولیدات صنعتی و کالاهای در اشکال خام، نیم‌پرداخته و نهایی خواهد بود.
ح – اتحادیه‌های تحت‌المنطقه‌ای و منطقه‌ای بین‌الدولی برای همکاریهای اقتصادی بین
اعضاء گروه ۷۷ کشورهای در حال توسعه می‌توانند به طور‌کامل و تا حد ممکن در صورت صلاحدید در یک مرحله یا کلیه مراحل کار در GSTP شرکت داشته باشند.
ماده ۴- اجزاء
GSTP ممکن است علاوه بر چیزهای دیگر شامل موارد زیر باشد:
الف – ترتیبات مربوط به تعرفه‌ها.
ب – ترتیبات مربوط به شبه تعرفه‌ها.
ج – ترتیبات مربوط به اقدامات غیر تعرفه‌ای.
د – ترتیبات مربوط به اقدامات مستقیم تجاری شامل قراردادهای میان مدت و بلند مدت.
ه – موافقتنامه‌های جزئی.
ماده ۵- جدول امتیازات
امتیازات تعرفه‌ای، شبه تعرفه‌ای و غیر تعرفه‌ای که بین شرکت‌کنندگان مورد مذاکره
و مبادله قرار می‌گیرد بایستی در جدول امتیازات که ضمیمه این موافقتنامه بوده و
جزء لاینفک آن را تشکیل می‌دهد گنجانیده شوند.
فصل سوم – مذاکرات
ماده ۶- مذاکرات
1- شرکت‌کنندگان می‌توانند بعداً جهت مذاکرات دو جانبه، همه‌جانبه و چند جانبه به منظور گسترش بیشتر نظام جهانی ترجیحات تجاری (GSTP) و دستیابی کاملتر به اهداف آن تشکیل جلسه بدهند.
2- شرکت‌کنندگان می‌توانند مذاکرات خود را مطابق با هر یک از روشها و طرق زیر یا ترکیبی از آنها به انجام رسانند:
الف – مذاکرات تولید به تولید.
ب – در چارچوب کاهش عمومی تعرفه‌ها.
ج – مذاکرات جزئی.
د – اقدامات مستقیم تجاری شامل قراردادهای میان مدت و بلندمدت.
فصل چهارم – کمیته شرکت‌کنندگان
ماده ۷- سازمان و وظایف
1- یک کمیته شرکت‌کنندگان (که از این پس “کمیته” نامیده خواهد شد) پس از
لازم‌الاجرا شدن این موافقتنامه تشکیل خواهد گردید که مرکب از‌نمایندگان دولتهای
شرکت‌کننده خواهد بود، کمیته وظایفی را انجام خواهد داد که برای تسهیل عملیات و
پیشبرد اهداف این موافقتنامه لازم باشد. کمیته مسئول بررسی و اجرای این موافقتنامه
و اسنادی که در چهارچوب آن به تصویب می‌رسد و نیز اجرای نتایج مذاکرات و انجام
مشاورت، ارائه‌پیشنهادات و اتخاذ تصمیمات و تدابیر لازم به منظور حصول اطمینان از
اجرای متناسب اهداف و مقررات این موافقتنامه خواهد بود.
الف – کمیته باید امکانات ترغیب مذاکرات بیشتر جهت توسعه جدول امتیازات و تقویت
تجارت بین شرکت‌کنندگان را از طریق دیگر ابزارهای ممکن‌مد نظر داشته باشد و در هر
حال همیشه موجبات انجام چنین مذاکراتی را تضمین خواهد کرد. کمیته همچنین باید
اشاعه سریع و کامل اطلاعات‌تجاری را به منظور ارتقاء تجارت بین شرکت‌کنندگان تأمین نماید.
ب – کمیته باید اختلاف نظرها را زیر نظر داشته باشد و پیشنهادات لازم را مطابق با ماده ۲۱ این موافقتنامه ارائه نماید.
ج – کمیته ممکن است در صورت لزوم تشکیلات فرعی دیگری به منظور انجام مؤثر وظایف خود تأسیس نماید.
د – کمیته ممکن است مقررات و قوانین مناسبی را که جهت اجرای این قرارداد مورد لزوم باشد تصویب نماید.
2-
الف – کمیته بایستی کوشش نماید تا کلیه تصمیمات متخذه آن به اتفاق آراء صورت پذیرد.
ب – در عین این که ممکن است هر گونه اقدامی در اجرای پاراگراف ۲ الف این ماده
اتخاذ شود چنانچه نماینده‌ای درخواست نماید، کمیته بایستی هر پیشنهاد یا درخواست مطروحه را به رأی بگذارد.
ج – تصمیمات در مورد مسائل ماهوی بایستی با دو سوم آراء اتخاذ گردد و برای مسائل شکلی، روش اکثریت ساده بکار گرفته شود.
کمیته بایستی آیین‌نامه‌ای برای خود به تصویب برساند.
کمیته باید قوانین و مقررات مالی را به تصویب برساند.
ماده ۸- همکاری با سازمانهای بین‌المللی.
کمیته باید هر گونه ترتیبات مناسب را جهت مشورت و یا همکاری با سازمان ملل و
سازمانهای وابسته آن بخصوص سازمان توسعه و تجارت بین‌الملل (انکتاد) و سازمانهای
تخصصی سازمان ملل و نیز گروههای بین‌الدولی، تحت‌المنطقه‌ای، منطقه‌ای و
بین‌المنطقه‌ای به منظور همکاریهای اقتصادی بین‌کشورهای در حال توسعه عضو گروه ۷۷ به عمل آورد.
فصل پنجم – مقررات اساسی
ماده ۹- بسط امتیازات مورد مذاکره
1- به جز در موارد مقرر در بندهای ۲ و ۳ این ماده، کلیه ترجیحات تعرفه‌ای، شبه
تعرفه‌ای و غیر تعرفه‌ای مورد مذاکره و تبادل بین شرکت‌کنندگان مذاکرات دو جانبه و
همه‌جانبه، هنگام اجرا باید در مورد کلیه شرکت‌کنندگان در مذاکرات GSTP بر اساس اصل کامله‌الوداد تسری یابد.
2- طبق مقررات و دستورالعملهایی که در این رابطه تجویز گردیده است، شرکت‌کنندگانی
که در اقدامات مستقیم تجاری، موافقتنامه‌هایی جزئی و یا موافقتنامه‌های امتیازات
غیر تعرفه‌ای مشارکت دارند می‌توانند تصمیم بگیرند که امتیازات مربوط به
موافقتنامه‌های مذکور در مورد سایر شرکت‌کنندگان تسری نداشته باشد چنین تصمیمی
نبایستی اثر زیان‌آور بر مصالح تجاری دیگر شرکت‌کنندگان داشته باشد و در صورتی که
تصمیم متخذه دارای اثر زیان‌بار باشد موضوع بایستی جهت بررسی و اتخاذ تصمیم به
کمیته ارجاع گردد. چنین موافقتنامه‌هایی باید برای ورود کلیه شرکت‌کنندگان در GSTP
از‌طریق مذاکرات مستقیم مفتوح باشد. کمیته باید از آغاز مذاکرات مربوط به آن گونه
موافقتنامه‌ها و نیز از مقررات آنها پس از پایان مطلع گردد.
3- با وجود مقررات بندهای ۱ و ۲ این ماده شرکت‌کنندگان می‌توانند برخی امتیازات
تعرفه‌ای، غیر تعرفه‌ای، شبه تعرفه‌ای که انحصاراً ناظر بر صادرات‌شرکت‌کنندگان
کشورهای کمتر توسعه یافته می‌باشد، اعطا نمایند چنین امتیازاتی پس از اجرا باید به
میزان یکسان نسبت به کلیه کشورهای کمتر توسعه‌یافته اعمال گردد. در صورتی که حق
انحصاری اعطاء شده برای منافع قانونی تجاری سایر شرکت‌کنندگان زیان‌آور باشد،
می‌توان موضوع را جهت‌تجدید نظر در آن گونه موافقتنامه‌ها در کمیته مطرح نمود.
ماده ۱۰- حفظ ارزش امتیازات
با توجه به شرایط و کیفیاتی که ممکن است در جداول اعطای امتیازات گنجانده شود، یک
شرکت‌کننده نباید پس از به اجرا درآمدن این موافقتنامه به این امتیازات از طریق
وضع هر گونه عوارض با اقدامات محدودکننده تجاری جز آنهایی که قبلاً وجود داشته است،
لطمه وارد نماید یا آنرا ملغی سازد مگر‌در مواردی که چنین عوارضی در رابطه با
مالیات داخلی نسبت به یک محصول داخلی مشابه بوده و یا در رابطه با عوارض جبرانی یا
ضد دامپینگ یا‌حق‌الزحمه متناسب با خدمات باشد و به استثنای هر گونه اقدامی که به موجب مواد ۱۲ و ۱۴ مجاز می‌باشد.
ماده ۱۱- اصلاح و انصراف از امتیازات
1- هر شرکت‌کننده می‌تواند پس از سه سال از زمان تمدید امتیازات کمیته را از قصد خود مبنی بر اصلاح یا حذف هر گونه امتیازی از جدول امتیازات خود آگاه سازد.
2- شرکت‌کننده‌ای که قصد انصراف یا اصلاح امتیازات را دارد باید به منظور نیل به
توافق در مورد هر طریق جبران‌کننده لازم و مناسب با شرکت‌کنندگانی که در مورد چنان
تبادلی قبلاً مذاکره گردیده و یا با هر شرکت‌کننده دیگری که به تشخیص کمیته دارای
علائق اصولی و اساسی برای‌تبادل می‌باشد، وارد مذاکره و مشاوره گردد.
3- در صورتی که ظرف ۶ ماه از تاریخ دریافت اخطاریه، توافقی بین شرکت‌کنندگان ذیربط
حاصل نگردد، و در صورتی که شرکت‌کننده اخطارکننده، اقدام به تغییر و یا انصراف از
آن امتیازات بنماید دیگر شرکت‌کنندگان متأثر از این عمل که کمیته تشخیص می‌دهد،
می‌تواند همان اندازه امتیازات را در جداول امتیازات خود حذف کنند، یا تغییر دهند.
چنین تغییر و یا حذفی باید به کمیته اطلاع داده شود.
ماده ۱۲- خودداری از اعطای امتیازات یا انصراف از آنها
یک شرکت‌کننده همواره می‌تواند از اعطاء هر یک از اقلام مندرج در جدول امتیازات
کلاً یا جزئاً امتناع یا عدول نماید آنهم به تشخیص خود و پس از مذاکره با
شرکت‌کننده‌ای که به این موافقتنامه ملحق نشده یا عضویت او زایل شده است.
شرکت‌کننده‌ای که چنین اقدامی را انجام می‌دهد باید کمیته را مطلع نماید و در
صورت درخواست مشورت با دیگر شرکت‌کنندگانی که علاقه اصولی نسبت به کالای مربوطه دارند به مشورت بپردازد.
ماده ۱۳- اقدامات تأمینی
یک شرکت‌کننده باید قادر باشد اقدامات تأمینی را به منظور دفع صدمات جدی یا تهدید
صدمات جدی از تولیدکنندگان داخلی محصولات همانند یا مشابه انجام دهد. صدمات مذکور
ممکن است در اثر افزایش اساسی و پیش‌بینی نشده وارداتی که از ترجیحات GSTP بهره‌مند می‌شوند، به وجود آید.
1- اقدامات حمایتی باید مطابق با مقررات زیر باشد:
الف – اقدامات حمایتی باید با اهداف و مقاصد GSTP سازگاری داشته باشد. این
اقدامات باید بدون تبعیض بین شرکت‌کنندگان GSTP اجرا گردد.
ب – اقدامات تأمینی باید مقید به حد و مدتی باشد که جهت جلوگیری یا جبران چنان صدماتی لازم است.
ج – علی‌القاعده – جز در شرایط بحرانی – کلیه اقدامات تأمینی باید پس از انجام
مشورت بین شرکت‌کنندگان ذینفع بکار گرفته شود. شرکت‌کنندگانی که قصد اعمال اقدامات
تأمینی را دارند مکلفند جهت رضایت اعضاء مربوطه در کمیته، صدمه جدی و یا تهدید
صدمه جدی را که مستلزم اعمال آن‌اقدامات است محرز سازند.
2- اقدامات حمایتی جهت محافظت از صدمات جدی یا خطر صدمات باید مطابق رویه‌های زیر باشد:
الف – اخطار. هر شرکت‌کننده‌ای که قصد اتخاذ تدابیر حمایتی دارد باید کمیته را از
نیت خود آگاه سازد و کمیته نیز باید آنرا به اطلاع سایر شرکت‌کنندگان برساند. پس
از دریافت چنان اطلاعیه‌ای شرکت‌کنندگان ذینفع که قصد انجام مشاوره با
شرکت‌کنندگان پیشقدم برای این کار را دارند بایستی کمیته را ظرف ۳۰ روز مطلع
سازند. در شرایط بحرانی که تأخیر موجب خسارت و جبران آن مشکل خواهد بود می‌توان
بدون مشورت قبلی موقتاً اقدام نمود‌ولی پس از آن فوراً مشورت باید انجام گیرد.
ب – مشورت. شرکت‌کنندگان ذینفع باید به منظور رسیدن به توافق در ماهیت تدابیر
حمایتی که باید اتخاذ شود یا آنچه قبلاً اتخاذ شده است و نیز مدت‌زمان آن و همچنین
جهت جبران امتیازات یا مذاکره مجدد در مورد امتیازات، به مشاوره بپردازند این
مشورتها باید ظرف سه ماه از دریافت اطلاعیه اولیه به نتیجه برسد. در صورتی که این
مشاوره تنها در خلال مدت زمان مذکور در فوق منجر به یک توافق قانع‌کننده‌ای بین
همه اعضاء نگردد، موضوع باید‌جهت اتخاذ تصمیم به کمیته ارجاع گردد. در صورتی که
کمیته ظرف ۴ هفته پس از تاریخ احاله موفق به حل و فصل امر نگردید، طرفین متأثر از
اعمال‌اقدامات تأمینی حق دارند از امتیازات معادل یا دیگر تعهدات خود به موجب GSTP که کمیته آنرا رد نمی‌کند، انصراف حاصل نمایند.
ماده ۱۴- اقدامات مربوط به تراز پرداختها
در صورتی که شرکت‌کننده‌ای در خلال اجرای GSTP – با مشکلات جدی اقتصادی مواجه گردید می‌تواند تدابیر متناسب جهت مقابله با مشکلات جدی تراز پرداختها اتخاذ نماید.
1- هر شرکت‌کننده‌ای که اعمال یا تشدید محدودیت‌های کمی یا سایر اقدامات
محدودکننده واردات مربوط به تولیدات و یا زمینه‌هایی که در آنها امتیازاتی داده شد
است را به منظور جلوگیری از تهدید یا متوقف ساختن کاهش جدی ذخایر پولی مقتضی
بداند، باید به منظور رفع چنین مشکلات حتی‌الامکان جهت حفظ ارزش امتیازات مبادله شده تلاش نماید.
2- این اقدامات باید فوراً به اطلاع کمیته برسد و کمیته باید این اطلاعیه را جهت کلیه شرکت‌کنندگان منتشر نماید.
3- هر شرکت‌کننده‌ای که طبق بند ۱ این ماده اقدام می‌نماید باید قادر باشد بنا به
درخواست هر یک از شرکت‌کنندگان فرصت مناسب برای مشورت به‌منظور حفظ ثبات امتیازات
مذاکره شده در چارچوب GSTP را فراهم نماید. اگر در خلال سه ماه از اطلاع فوق تفاهم
رضایتبخشی بین شرکت‌کنندگان‌ذیربط حاصل نگردید می‌توان موضوع را برای تجدید نظر به کمیته ارجاع نمود.
ماده ۱۵- مقررات مبدأ
تولیداتی که در جداول امتیازات ضمیمه این موافقتنامه ذکر شده‌اند، در صورتی که با مقررات مبدأ که ضمیمه این موافقتنامه و جزء لاینفک آن است مطابقت داشته باشد برای معامله ترجیحی مناسب خواهد بود.
ماده ۱۶- روشهای مربوط به مذاکرات راجع به قراردادهای بلندمدت و میان‌مدت بین شرکت‌کنندگان ذینفع
1 – در چارچوب این موافقتنامه می‌توان قراردادهای میان‌مدت و بلندمدت در مورد
تعهدات صادرات و واردات و در ارتباط با کالاها یا تولیدات خاصی بین شرکت‌کنندگان منعقد نمود.
2- به منظور ایجاد تسهیلات برای مذاکرات و انعقاد چنین قراردادهایی.
الف – شرکت‌کنندگان صادرکننده باید کالاها و یا تولیداتی را که امکان تعهد عرضه
آنها وجود دارد همراه با تعیین مقدار آنها، مشخص نمایند.
ب – شرکت‌کنندگان واردکننده باید کالاها و یا تولیداتی را که می‌توانند تعهد وارد
کردن آنها را بنمایند مشخص کنند و در صورت امکان مقدار آنرا نیز‌معین نمایند.
ج – کمیته باید کمکهای لازم را جهت تبادل اطلاعات چندجانبه که تحت بندهای (الف) و
(ب) فوق پیش‌بینی شده است و نیز انجام مذاکرات دوجانبه و یا چندجانبه بین طرفهای
ذینفع صادر و واردکننده به منظور انعقاد قراردادهای بلندمدت و میان‌مدت انجام دهد.
3- شرکت‌کنندگان مربوطه باید کمیته را از انعقاد قراردادهای بلندمدت و میان‌مدت در اسرع وقت مطلع سازند.
ماده ۱۷- مقررات خاص برای کشورهای کمتر توسعه‌یافته
1- برابر با اعلامیه وزیران درباره GSTP، نیازمندیهای ویژه کشورهای کمتر توسعه
یافته باید به وضوح مورد شناسایی قرار گیرد و اقدامات ترجیحی دقیق به نفع این کشورها مورد توافق واقع شود.
2- برای این که یک کشور کمتر توسعه یافته، شرکت‌کننده محسوب شود لازم نیست که این
کشور بر اساس رفتار متقابل تبادل امتیاز بنماید و چنین‌کشور کمتر توسعه یافته
شرکت‌کننده، از بسط تبادل امتیازات کلیه تعرفه‌ها، شبه‌تعرفه‌ها و غیر تعرفه‌ها که
در مذاکرات دوجانبه و همه‌جانبه برای همه فراهم شده است بهره‌مند خواهد شد.
3- کشورهای شرکت‌کننده کمتر توسعه یافته بایستی کالاهای صادراتی خود را که مایلند
در بازارهای دیگر شرکت‌کنندگان برای آنها کسب امتیاز کنند، معین نمایند. جهت انجام
این امر کمکهای فنی سازمان ملل و سایر شرکت‌کنندگانی که قادر به این کار هستند از
جمله ارائه اطلاعات مربوط به تجارت‌کالاهای مربوطه و بازارهای عمده وارداتی رو به
توسعه و نیز روند و دورنمای بازار و نظام‌های تجاری شرکت‌کنندگان باید بر اساس
قائل شدن حق تقدم برای کمک به این کشورها عملی گردد.
4- کشورهای کمتر توسعه یافته شرکت‌کننده با توجه به تولیدات صادراتی و بازار که در
بند ۲ فوق مشخص شده است می‌توانند درخواست ویژه‌ای به دیگر شرکت‌کنندگان برای
امتیازات تعرفه، شبه‌تعرفه و یا تدابیر مستقیم تجاری شامل قراردادهای بلندمدت بدهد.
5- باید توجه ویژه در مورد صادرات کشورهای توسعه یافته شرکت‌کننده در اعمال اقدامات تأمینی مبذول گردد.
6- امتیازات مورد نظر در رابطه با این تولیدات ممکن است شامل موارد ذیل باشد:
الف – افزایش معافیت حقوق گمرکی بخصوص برای کالاهای نهایی یا نیمه‌پرداخته.
ب – حذف موانع غیر تعرفه‌ای گمرکی.
ج – حذف موانع شبه تعرفه‌ای در موارد مناسب.
د – مذاکره درباره قراردادهای بلند مدت به منظور کمک به کشورهای کمتر توسعه‌یافته
شرکت‌کننده جهت دستیابی به سطح معقول صدور باثبات تولیدات آنها.
7- شرکت‌کنندگان باید از روی همدردی، درخواستهای کشورهای کمتر توسعه‌یافته
شرکت‌کننده برای امتیازات مورد نظر در بند ۶ فوق را مورد بررسی‌قرار داده و
حتی‌الامکان درخواست مذکور را کلاً یا بعضاً به عنوان ابزار اقدامات ترجیحی واقعی که
به نفع کشورهای کمتر توسعه یافته مورد توافق قرار‌می‌گیرد، اجابت نمایند.
ماده ۱۸- گروههای تحت‌المنطقه‌ای، منطقه‌ای و بین‌المنطقه‌ای
بایستی اصالت ترجیحات تعرفه‌ای، شبه تعرفه‌ای و غیر تعرفه‌ای قابل اعمال در
گروههای تحت‌المنطقه‌ای، منطقه‌ای و بین‌المنطقه‌ای در حال توسعه که‌ابلاغ و ثبت
شده است حفظ گردد و هیچ تعهدی برای اعضاء این گروهها جهت بسط و نیز هیچ حقی برای
سایر شرکت‌کنندگان جهت بهره‌مند شدن از‌چنین ترجیحاتی نخواهد بود.
مقررات این بند باید به نحو یکسان نسبت به موافقتنامه‌های ترجیحی منعقده به منظور
ایجاد گروههای تحت‌المنطقه‌ای، منطقه‌ای و بین‌المنطقه‌ای‌کشورهای در حال توسعه یا
گروههای آتی تحت‌المنطقه‌ای، منطقه‌ای و بین‌المنطقه‌ای کشورهای در حال توسعه که
با این عنوان اعلام خواهند شد و به‌نحو مقرر در این توافقنامه به ثبت می‌رسند،
اعمال گردد. بعلاوه این مقررات باید به میزان یکسانی نسبت به کلیه ترجیحات
تعرفه‌ای، شبه تعرفه‌ای و غیر تعرفه‌ای که ممکن است در آینده در اتحادیه‌های
تحت‌المنطقه‌ای، منطقه‌ای و بین‌المنطقه‌ای مذکور قابل اجرا گردد، به اجرا درآید.
فصل ششم – مشاوره و حل و فصل اختلافات
ماده ۱۹- مشاوره‌ها
هر شرکت‌کننده در مشاورات مربوط به توضیحات ارائه شده توسط شرکت‌کنندگان در رابطه
با هر موضوعی که بر اجرای این موافقتنامه مؤثر باشد هماهنگی و ملاحظه توأم با همدردی و همسویی را مبذول خواهد داشت.
2-کمیته می‌تواند بنا به درخواست هر شرکت‌کننده‌ای در مورد هر موضوعی که امکان پیدا کردن راه حل قانع‌کننده‌ای برای آن از طریق مشورت مذکور در بند ۱ فوق وجود نداشته باشد با هر شرکت‌کننده‌ای، وارد مشاوره گردد.
ماده ۲۰- الغاء یا اختلال
1- چنانچه شرکت‌کننده‌ای تشخیص دهد که شرکت‌کننده دیگری ارزش امتیازات مندرج در
جداول خود را تغییر داده و یا منافع مستقیم حاصله تحت این موافقتنامه در نتیجه
قصور شرکت‌کننده دیگر در ایفای هر یک از تعهدات خود تحت این موافقتنامه و یا در
نتیجه شرایط دیگر مرتبط با اجرای‌موافقتنامه، باطل و لطمه دیده است می‌تواند جهت
دستیابی به اصلاح رضایتبخش امر، شرح مطالب یا پیشنهاداتی را کتباً به سایر
شرکت‌کنندگان که به‌تشخیص وی ذیربط هستند اعلام تا اظهارات و پیشنهادات ارائه شده به آنها مورد توجیه دلسوزانه قرار گیرد.
اگر هیچگونه راه حل قانع‌کننده‌ای بین شرکت‌کنندگان مربوط ظرف ۹۰ روز از تاریخ
ارائه اظهارات مذکور یا درخواست انجام مشاوره مؤثر انجام نشود، می‌توان جهت انجام
مشاوره با شرکت‌کنندگان مربوطه و ارائه پیشنهادات مناسب ظرف ۷۵ روز از تاریخ ارجاع
موضوع به کمیته آنرا به کمیته ارجاع داد.در صورتی که ظرف ۹۰ روز پس از ارائه
پیشنهادات هنوز راه حل رضایتبخشی حاصل نشده باشد، شرکت‌کننده متضرر می‌تواند اجرای
امتیازات معادل را به طور اساسی یا هر تعهد دیگر GSTP را که کمیته با آن مخالفت نکرده باشد به تعلیق بیندازد.
ماده ۲۱- حل و فصل اختلافات
هر اختلافی که بین شرکت‌کنندگان در مورد تفسیر و اجرای مقررات این موافقتنامه یا
هر سندی که در چارچوب آن به تصویب رسیده است، پیش آید بایستی به طور مسالمت‌آمیز
بین طرفین در راستای ماده ۱۹ این موافقتنامه حل و فصل شود. در صورت عدم حل و فصل
اختلاف، ممکن است موضوع اختلاف توسط طرف مدعی به کمیته ارجاع گردد تا کمیته آنرا
مورد رسیدگی قرار داده و ظرف ۱۲۰ روز از تاریخ ارجاع دعوی که کمیته توصیه لازم
را‌ارائه نماید. کمیته مقررات مناسب را بدین منظور تصویب خواهد کرد.
فصل هفتم – مقررات نهایی
ماده ۲۲- اجراء
هر شرکت‌کننده باید هر گونه اقدام قانونی و مقتضی را که لازم است جهت اجرای این موافقتنامه و اسنادی که در چهارچوب این موافقتنامه بدین منظور به تصویب رسیده است به کار گیرد.
ماده ۲۳- امین (حافظ موافقتنامه)
بدینوسیله دولت جمهوری سوسیالیستی فدرال یوگسلاوی به عنوان امانت‌دار این موافقتنامه تعیین گردید.
ماده ۲۴- امضاء
این موافقتنامه از تاریخ تا زمانی که طبق ماده ۲۶ به اجرا درآید، جهت امضاء آماده خواهد بود.
ماده ۲۵- امضاء قطعی، تصویب، پذیرش یا موافقت
هر شرکت‌کننده‌ای که در ماده ۱ (الف) و ضمیمه ۱ این موافقتنامه تعریف شده است و امتیازاتی مبادله نموده است می‌تواند:
الف – با امضاء موافقتنامه، رضایت خود را به التزام نسبت به مفاد این موافقتنامه اعلام نماید (امضاء قطعی).
ب – پس از امضاء این موافقتنامه، تصویب، پذیرش یا موافقت آن به موجب سندی که به
همین منظور نزد امانت‌دار (Depositary) به ودیعه گذاشته می‌شود، عملی خواهد گردید.
ماده ۲۶- لازم‌الاجرا شدن
1- این موافقتنامه در سی‌امین (۳۰) روز پس از آنکه پانزده دولت (کشور) طبق بند ۱
(الف) و ضمیمه این موافقتنامه از سه منطقه گروه ۷۷ که تبادل امتیازات را انجام
داده‌اند و اسناد امضاء قطعی، تصویب و پذیرش یا موافقت را طبق ماده ۲۵ بند الف و ب
به ودیعه گذارده‌اند، به اجرا در خواهد آمد.
2- برای هر دولتی که اسناد، تصویب، پذیرش، موافقت یا الحاق و یا اعلامیه اجرا موقت
را پس از تحقق شرایط لازم‌الاجرا شدن این موافقتنامه، به‌امانت می‌گذارد این
موافقتنامه در سی‌امین (۳۰) روز پس از ارائه آن اسناد و یا اعلامیه، به مرحله اجرا در می‌آید.
3- تابه مرحله اجراء درآمدن این موافقتنامه، کمیته باید تاریخ نهایی را برای سپردن
اسناد تصویب پذیرش یا موافقت توسط دولتهای مذکور در ماده ۲۵ معین نماید.
این تاریخ نباید بیش از سه سال پس از به مرحله اجراء درآمدن این موافقتنامه باشد.
ماده ۲۷- اعلامیه اجرای موقت
امضاء‌کننده‌ای که قصد تصویب، پذیرش یا موافقت این قرارداد را دارد ولی هنوز
نتوانسته است سند خود را ابلاغ کند، می‌تواند ظرف شصت روز پس از‌آنکه موافقتنامه
به اجراء درآمد به امانت‌دار اطلاع دهد که موقتاً این موافقتنامه را به موقع اجراء
خواهد گذارد. اجرای موقت نباید بیش از یک دوره دو‌ساله باشد.
ماده ۲۸- الحاق
شش ماه پس از به اجراء درآمدن این موافقتنامه مطابق با مقررات این موافقتنامه الحاق برای دیگر اعضاء گروه ۷۷ که شرایط مقرر در این موافقتنامه را پذیرفته‌اند آزاد خواهد بود.
بدین منظور روشهای ذیل باید به اجراء درآید:
الف – متقاضی باید کمیته را از قصد الحاق خود آگاه نماید.
ب – کمیته باید این اطلاعیه را به اطلاع سایر شرکت‌کنندگان برساند.
ج – متقاضی باید یک لیست پیشنهادی به دیگر شرکت‌کنندگان ارائه کند و هر شرکت‌کننده دیگر می‌تواند لیست درخواست به متقاضی ارائه نماید.
د – هنگامی که روشهای الف و ب و ج فوق انجام شد، متقاضی بایستی با دیگر
شرکت‌کنندگان ذینفع به منظور حصول توافق در مورد لیست امتیازات وارد مذاکره شود.
ه – تقاضای الحاق از جانب کشورهای کمتر توسعه‌یافته باید با توجه به مقررات برخورد و رفتار خاص با کشورهای کمتر توسعه‌یافته مورد لحاظ قرار‌گیرد.
ماده ۲۹- اصلاحات
1- هر شرکت‌کننده‌ای می‌تواند اصلاحیه‌ای بر این موافقتنامه پیشنهاد کند. کمیته
باید اصلاحیه را مورد رسیدگی قرار دهد و آنرا برای تصویب توسط دیگر شرکت‌کنندگان
پیشنهاد نماید. پس از سی روز از تاریخی که دو سوم شرکت‌کنندگان پیش‌بینی شده در ماده ۱ (الف) امانت‌دار را از پذیرش خود‌باخبر سازند، اصلاحیه معتبر و قابل اجراء خواهد شد.
2- علیرغم مقررات بند (۱) این ماده
الف – هر اصلاحیه مربوط به موارد ذیل:
1- تعریف عضویت با توجه به موارد تصریح شده در ماده ۱ (الف).
2- روش انجام اصلاحیه این موافقتنامه،
پس از پذیرش آن توسط همه شرکت‌کنندگان طبق ماده ۱ (الف) این موافقتنامه به مرحله اجراء در خواهد آمد.
ب – هر اصلاحیه مربوط به
1- اصولی که در ماده ۳ تصریح شده است.
2- اساس اتفاق آراء و هر مبنای دیگر رأی‌گیری که در این موافقتنامه ذکر گردیده است پس از تصویب به اتفاق آراء به مرحله اجراء در خواهد آمد.
ماده ۳۰- انصراف
هر شرکت‌کننده‌ای می‌تواند پس از به اجراء درآمدن این موافقتنامه از آن منصرف
گردد. انصراف از آن پس از شش ماه از تاریخی که یادداشت کتبی در‌مورد آن توسط
امانت‌دار دریافت شده است معتبر خواهد بود. آن شرکت‌کننده باید هم زمان کمیته را از اقدام انجام شده مطلع سازد.
حقوق و تعهدات هر شرکت‌کننده که از این موافقتنامه انصراف حاصل می‌نماید باید از
همان تاریخ ساقط گردد. پس از آن تاریخ، شرکت‌کنندگان و شرکت‌کننده منصرف باید
مشترکاً نسبت به انصراف کلی یا جزئی از امتیازات دریافتی از یکدیگر اتخاذ تصمیم نمایند.
ماده ۳۱- قید و شرط (حق امتناع)
امتناع نسبت به هر یک از مقررات این موافقتنامه در صورتی که با اهداف و مقاصد این موافقتنامه در تعارض نباشد و مورد پذیرش اکثریت باشد، امکان‌پذیر است.
ماده ۳۲ – عدم اجراء *
*>>پاورقی: این ماده فقط در شرایط استثنائی با اطلاع به موقع کمیته قابل استناد خواهد بود.<<
۱ – بین شرکت‌کنندگانی که مستقیماً وارد مذاکره با یکدیگر نشده‌اند و یا هر گاه یکی
از آنان در زمان قبول موافقتنامه با اجرای آن موافق نباشد، قابل‌اجراء نخواهد بود.
2 – کمیته می‌تواند با درخواست هر یک از شرکت‌کنندگان اجرای این بند را مورد تجدید نظر قرار دهد تا در موارد خاص، توصیه مناسب را بنماید.
ماده ۳۳ – مستثنیات امنیتی
هیچ چیز در این موافقتنامه نباید به نحوی تفسیر گردد که شرکت‌کننده را از اقدام لازم برای حفظ منافع اساسی امنیتی خود بازدارد.
ماده ۳۴- ضمائم
1- ضمائم اجزاء لاینفک این موافقتنامه را تشکیل می‌دهند و استناد به این موافقتنامه یا هر یک از فصول آن شامل استناد به ضمائم مربوطه نیز می‌گردد.
ضمائم این موافقتنامه عبارتند از:
الف – ضمیمه ۱- شرکت‌کنندگان در موافقتنامه
ب – ضمیمه ۲- مقررات مبدأ
ج – ضمیمه ۳- تدابیر فوق‌العاده به نفع کشورهای کمتر توسعه یافته
د – ضمیمه ۴- جدول امتیازات.
این موافقتنامه در بلگراد یوگسلاوی در روز سیزدهم آوریل یک هزار و نهصد و هشتاد و هشت به زبانهای عربی، انگلیسی، فرانسوی و اسپانیایی تدوین گردید که همه متنها از
اعتبار واحد برخوردارند.
در مقام گواهی امضاکنندگان ذیل که اختیار تام داشته‌اند، موافقتنامه را در تاریخهای مذکور امضاء نموده‌اند.
شرکت‌کنندگان موافقتنامه (نظام جهانی ترجیحات تجاری)
ضمیمه دو
آرژانتین – آنگولا – اکوادور – الجزایر – اندونزی – اروگوئه – جمهوری اسلامی
ایران – برزیل – بنگلادش – بنین – بولیوی – پاکستان – پرو – تانزانیا(جمهوری
متحده) – تایلند – تونس – ترینیداد و توباگو – رومانی – زئیر – زیمبابوه –
سریلانکا- سنگاپور – سودان – شیلی – عراق – غنا – فیلیپین -قطر – کامرون – کره
جنوبی – کره شمالی ( جمهوری دمکراتیک مردمی) – کلمبیا – کوبا – گویان – گینه –
لیبی – مالزی – مراکش – مصر – مکزیک -موزامبیک – نیجریه – نیکاراگوئه – ونزوئلا –
ویتنام – هائیتی – هند – یوگسلاوی.
ضمیمه دوم
قواعد مبدأ
برای تعیین مبدأ تولیدات (کالاهای) واجد شرایط امتیازات ترجیحی تحت قوانین نظام جهانی ترجیحات تجاری بین کشورهای در حال توسعه، در قسمتهای الف و ب ماده ۳ و ۱۵ موافقتنامه GSTP قواعد مشروحه زیر قابل اجرا است:
قاعده ۱- محصولات (کالاهای) مبدأ
تولیدات مشمول ترتیبات تجاری ترجیحی در چارچوب GSTP که از یک کشور شرکت‌کننده
GSTP وارد کشور شرکت‌کننده دیگر می‌شوند و مستقیماً تحت قاعده شماره ۵ حمل می‌گردند
و در صورت مطابقت با مقررات مبداء به موجب شرایط ذیل، مشمول امتیازات ترجیحی خواهند بود:
الف – کلیه کالاهایی که در کشور صادرکننده تولید می‌شود و با به طور کلی از آنجا
به دست می‌آید، به طوری که در قاعده ۲ تعیین شده، یا
ب – کالاهایی که تماماً در کشور شرکت‌کننده صادرکننده تولید نمی‌شوند و یا تماماً از آنجا به دست نمی‌آیند، مشروط به این که این نوع کالا تحت قواعد ۳ و یا ۴ واجد شرایط امتیازات ترجیحی باشند.
قاعده ۲- کالاهایی که بکلی تولید می‌شوند یا تماماً از کشوری به دست می‌آیند
(یعنی خود کشور تولیدکننده نباشد) با توجه به قاعده ۱ (الف) موارد مشروحه زیر
باید به عنوان کالاهایی ملحوظ گردند که بکلی در کشور شرکت‌کننده صادرکننده تولید می‌شوند یا از آنجا به دست می‌آیند:
الف – مواد خام یا معدنی گرفته شده از خاک یا آب یا بستر دریای آن کشور *.
*>>پاورقی: شامل مواد سوختی، معدنی، روغنها و مواد مربوط به آن به اضافه کلوخه‌های معدنی یا فلزی.<<
ب – محصولات کشاورزی حاصل از آن کشور *.
*>>پاورقی: شامل مواد جنگلی.<<
ج – حیوانات زاده شده و پرورش یافته در آن کشور.
د – مواد به دست‌آمده از حیوانات مذکور در بند (ب) بالا.
ه – محصولات (کالاهای) به دست آمده از شکار یا ماهیگیری در آن کشور، (* و **).
>پاورقی:
*- “کشتیها” این کلمه به کشتیهای ماهیگیری اطلاق می‌شود که به کار ماهیگیری تجاری اشتغال دارد و به نام کشور شرکت‌کننده ثبت شده و یا به‌وسیله شهروند یا شهروندان یا دول شرکت‌کنندگان یا شرکاء و شرکتها و اتحادیه‌هایی که در همان کشور شرکت‌کننده به ثبت رسیده و حداقل ۶۰% سهم مربوط متعلق به مردم آن کشور یا دولت است (این رقم می‌تواند ۷۵% باشد) کار می‌کنند.
روی همرفته کالاهایی که از این کشتیهای ماهیگیری بازرگانی گرفته می‌شود با
موافقتنامه دوجانبه‌ای – مربوط به اجاره – کرایه این کشتیها یا سهم ماهیگیری بین
شرکت‌کنندگان واجد شرایط امتیازات ترجیحی خواهد بود.
**- در مورد قایق‌ها یا کشتیهای کارخانه‌دار که به وسیله آژانس‌های دولتی اداره می‌شوند و به برافراشتن پرچم کشور شرکت‌کننده نیازی نیست.<<
ز – کالاهایی که منحصراً از کالاهای مذکور در بند (و) مزبور، تولید شده با روی عرشه کشتیهای کارخانه‌دار ساخته می‌شود. (* و **)
>>پاورقی:
*- در مورد قایق‌ها یا کشتیهای کارخانه‌دار که به وسیله آژانس‌های دولتی اداره می‌شوند و به برافراشتن پرچم کشور شرکت‌کننده نیازی نیست.
**- از نظر این موافقتنامه منظور از اصطلاح کشتی – کارخانه‌دار هر گونه قایقی است که برای تغییر شکل یا ساختن کالاها در کشتی، غیر از کالاهای مذکور در بند (و) فوق بکار گرفته می‌شود.<<
ح – کالاهای مستعمل انباشته شده در آن کشور که فقط به منظور به دست آوردن مواد خام مناسب است.
ط – پوکه‌ها و قراضه‌های تولیدات صنعتی مجتمع در آن کشور.
ی – کالاهایی که منحصراً از محصولات مصرح در بندهای الف تا ط فوق، تولید شده‌اند.
قاعده ۳ – کالاهایی که کاملاً تولید نشده یا به دست نیامده باشد.
بند الف – با توجه به مفهوم قاعده ۱ (ب) تولیداتی که روی آنها کار شده یا تغییر
شکل یافته‌اند، در صورتی که ارزش کل مواد، قطعات و یا محصولات‌تولید شده (یا به
دست آمده) از کشورهای غیر شرکت‌کننده یا از مبداء نامعینی، از ۵۰% ارزش کالاهای
تولید شده یا تحصیل شده تجاوز ننماید و مرحله‌نهایی ساخت در سرزمین شرکت‌کننده
صادرکننده انجام یافته باشد برای برخورداری از امتیازات ترجیحی با رعایت قاعده ۳ (ج) و قاعده ۴ واجد شرایط‌خواهد بود.
ب – موافقتنامه‌های جزئی (*)
*>>پاورقی: در مورد کالاهایی که در چارچوب موافقتنامه‌های جزئی (Sectoral) مورد مذاکره به موجب GSTP می‌توان برای اجرا و تدارک آنها ضوابط خاصی در نظر گرفت. ممکن است موقع مذاکره در مورد موافقتنامه‌های جزئی به این ضوابط توجه خاصی مبذول شود.<<
ج – ارزش مواد، قطعات و تولیدات غیر از منشاء اصلی به شرح زیر خواهد بود:
1 – ارزش CIF به هنگام واردات مواد، قطعات و یا تولیدات در مواردی که قابل اثبات باشد و یا
2 – نخستین قیمت قابل تعیین پرداخت شده جهت مواد، قطعات و تولیدات مبداء نامعین در قلمرو شرکت‌کننده‌ای که کار یا مراحل تولید انجام می‌گیرد.
قاعده ۴ – قواعد اضافی مبداء
کالاهایی که با مقررات مبداء پیش‌بینی شده در قاعده یک مطابقت دارند و یک کشور
شرکت‌کننده به عنوان منبع (مواد اولیه) برای ساخت کالای تمام‌شده‌ای از آن
استفاده می‌کند که توسط کشور شرکت‌کننده دیگری مشمول امتیاز ترجیحی می‌باشد، به
عنوان کالای آن شرکت‌کننده‌ای تلقی خواهد شد‌که کار یا تولید کالای تمام شده در
آنجا صورت گرفته و جمع محتوای کالای به دست‌آمده از کشور شرکت‌کننده کمتر از حداقل ۶۰ درصد بهای فوب آن‌نباشد.(*).
*>>پاورقی: (۱ و ۲) در مورد کالاهایی که در چارچوب موافقتنامه‌های جزئی (Sectoral) مورد مذاکره به موجب GSTP می‌توان برای اجرا و تدارک آنها ضوابط خاصی در نظر گرفت. ممکن است موقع مذاکره در مورد موافقتنامه‌های جزئی به این ضوابط توجه خاصی مبذول شود.<<
قاعده ۵ – حمل مستقیم
در موارد ذیل صدور کالا از یک کشور صادرکننده به یک کشور واردکننده به عنوان حمل مستقیم تلقی می‌شود:
الف – هنگامی که کالا بدون عبور از یک کشور غیر شرکت‌کننده حمل شود.
ب – کالاهایی که حمل آنها مستلزم عبور از یک یا چند کشور واسطه غیر شرکت‌کننده
باشد، خواه همراه با انتقال محموله از یک وسیله نقلیه دیگر یا انبار کردن موقت در کشورهای مذکور باشد یا خیر، مشروط بر این که،
1 – ورود به صورت ترانزیت به دلائل جغرافیایی یا ملاحظات صرفاً مربوط به شرایط حمل و نقل موجه باشد.
2 – کالاها به عرصه تجارت یا بازار مصرف آنجا وارد نشده باشد.
3 – در آنجا در مورد کالاها هیچگونه عملیاتی جز تخلیه یا بارگیری مجدد، یا عملیات
دیگری که برای نگهداری کالاها در شرایط خوب لازم است، صورت نگرفته باشد.
قاعده ۶ – نحوه بسته‌بندی
به هنگام تشخیص مبداء کالاها، بسته‌بندی باید همراه با کالاهای آن به عنوان یک کل مورد توجه قرار گیرد مع‌الوصف بسته‌بندی ممکن است به طور مجزا و مستقل تلقی گردد، مشروط بر این که قانون ملی چنین امری را مقرر نماید.
قاعده ۷ – گواهی مبداء
کالاهای (تولیدات) مشمول امتیازات ترجیحی باید با گواهی کشور مبداء * که توسط
مقام منتخب کشور شرکت‌کننده صادر می‌شود، مورد حمایت واقع‌شود و بر اساس شیوه‌های
گواهی که توسط دیگر کشورهای شرکت‌کننده تدوین و تصویب گردیده به سایر کشورهای شرکت‌کننده اطلاع داده شود.
*>>پاورقی: گواهی استاندارد مبداء (کشور مبداء) که تمام کشورهای شرکت‌کننده باید از آن استفاده کنند، ضمیمه است.<<
قاعده ۸ –
الف – طبق بندهای الف و ب ماده ۳ و ماده ۱۵ موافقتنامه ناظر بر و قوانین ملی هر
کشور، هر شرکت‌کننده می‌تواند و ممکن است ورود کالاها یا (تولیداتی) را که مواد
اولیه آنها از کشورهایی وارد شده که با آنها دارای روابط تجاری و اقتصادی نیست، ممنوع سازد.
ب – شرکت‌کنندگان برای مشخص کردن مبداء مواد اولیه وارده کالاهای خود در گواهی مبداء حداکثر همکاری را خواهند نمود.
قاعده ۹ – تجدید نظر
این قواعد ممکن است در مواقع ضروری که یک سوم از کشورهای شرکت‌کننده تقاضا کنند مورد تجدید نظر قرار گیرد و در صورت توافق ممکن است تغییراتی در آن داده شود.
قاعده ۱۰ – ضوابط ویژه درصدگیری
در مورد کالاهایی (تولیداتی) که از کشورهای شرکت‌کننده کمتر توسعه یافته سرچشمه می‌گیرند (مبداء آنها کشورهای کمتر توسعه‌یافته است) می‌توان ۱۰% علاوه بر درصدهای تعیین شده در قواعد ۳ و ۴ را مجاز دانست.
نتیجتاً برای قاعده ۳ نسبت درصد از ۶۰% تجاوز نخواهد کرد و در قاعده ۴ نسبت درصد کمتر از ۵۰% نخواهد بود.
———————————————————————-
1 – کالاهای حمل شده از (نام تجاری شماره ارجاع گواهی مبداء، نظام جهانی، صادرکننده‌نشانی – کشور) ترجیحات تجاری، مرکب از اظهارنامه
2 – کالاهایی که حمل می‌شوند(نام، کالا و گواهی صادر شده در نشانی، کشور گیرنده کالا کشور به نکات پشت ورقه توجه شود.
۳ – وسائل حمل و نقل (تا آنجا که ۴ – برای استفاده رسمی شناخته شده است)
۵ – شماره ۶ – علائم ۷ – تعداد و ۸ – گواهی مبداء ۹ – وزن ۱۰ – تعداد ردیف و شماره نوع بسته‌ها به نکات پشت ناخالص و تاریخ تعرفه بسته‌ها توصیف ورقه توجه شود. یا سایر فاکتورها
کالاها کمیت‌ها
۱۱ – اظهارنامه صادرکننده صحیح است ۱۲ – گواهی
بدینوسیله امضاء‌کننده زیر اعلام می‌دارد بدینوسیله گواهی می‌شود که بر اساس‌کنترل انجام شده
که جزئیات مشروحه بالا و اظهارات مبنی بر این که اظهارنامه صادرکننده کالاها در آن کشور تولید شده‌اند صحیح است. صحیح می‌باشد.
———————————————————————-
………..
(کشور)
و با شرایط مبداء مشخص شده در مورد کالاهای مشمول نظام جهانی ترجیحات تجاری برای کالاهای صادراتی مطابقت دارند.
………
(کشور واردکننده)
محل و تاریخ امضاء‌کننده مجاز محل و تاریخ امضاء و مهر مقام گواهی‌کننده
1 – شرایط کلی
برای این که تولیدات کالاها مشمول این برتری و امتیاز باشند باید
الف – در لیست جدول کالاهای مشمول امتیازات ترجیحی GSTP کشور مقصد باشد.
ب – هر یک از کالاهای محموله باید اصالتاً و به طور مجزا توصیف گردند و با قواعد
مبداء مطابقت داشته باشند.
ج – با شرایط حمل که توسط قوانین مبداء GSTP معین می‌گردد مطابقت داشته باشد و کلاً
کالا می‌بایستی مستقیماً با رعایت قاعده ۵ از کشور‌صادرکننده به کشور مقصد حمل شود.
2 – اقلامی که در ستون یا خانه ۸ گنجانده می‌شود.
به طور کلی تولیدات ترجیحی باید در کشور شرکت‌کننده صادرکننده بر اساس قاعده ۲
قوانین مبداء یا در مورد کالاهایی که در کشور شرکت‌کنندگان‌صادرکننده به طور کلی
تولید نشده یا از آنجا به دست نیامده‌اند به موجب قواعد ۳ و ۴ باید واجد شرایط باشند.
الف – کالاهایی که تماماً تولید شده یا به دست آمده (کالا در همان کشور تولید
می‌شود و یا از آنجا به عنوان کشور ثالث کالا صادر می‌شود) حرف A را‌در ستون ۸ می‌گنجانند.
ب – در مورد کالاهایی که تماماً تولید نشده یا به دست نیامده به شرح ذیل حرف Bدر خانه ۸ قرار می‌گیرد:
1 – حرف Bدر خانه (۸) برای کالاهایی است که بر اساس قاعده ۳ دارای همان میزان و معیار کشور مبداء باشد.
به دنبال حرف B باید مبلغ ارزش کالا، درصد ارزش فوب کالاهایی که از یک کشور غیر
شرکت‌کننده یا مبداء یا شخص صادر شده ذکر شود (مثلاً B50%)
2 – حرف C در خانه (۸) برای تولیداتی است که مشمول میزان و معیار مبداء وفق قاعده ۴ باشد.
به دنبال حرف C باید مبلغ محتوای کل کالاهایی که از یک کشور شرکت‌کننده صادرکننده
یا درصد ارزش فوب تولید صادر شده، نشان داده شود (مثلاًC60%).
3 – حرف D در خانه ۸ برای تولیداتی است که معیار مبداء ویژه آن با قاعده ۱۰ مطابقت داشته باشد.
ضمیمه شماره ۳
اقدامات اضافی در جهت حمایت کشورهای کمتر توسعه یافته
بنا به درخواست کشورهای کمتر توسعه یافته شرکت‌کننده برای کمکهای فنی و همکاری،
کشورهای شرکت‌کننده ترتیبی داده‌اند که در زمینه گسترش‌روابط تجاری آنها با دیگر
کشورهای در حال توسعه کمک نمایند تا آنها هم از منافع GSTP بخصوص در زمینه مشروحه ذیل بهره‌مند شوند:
الف – تعیین، تهیه و تأسیس پروژه‌های صنعتی و کشاورزی در کشورهای کمتر
توسعه‌یافته شرکت‌کننده که بتوانند اساس تولید را برای توسعه صادرات‌کشورهای کمتر
توسعه‌یافته شرکت‌کننده به دیگر کشورهای شرکت‌کننده و احتمالاً شرکت در برنامه‌های
سرمایه‌گذاری و بازخریدن (پس‌خریدن) فراهم‌کنند.
ب – مبادرت به ساختن و تولید کارخانه‌های صنعتی و دیگر تسهیلات در کشورهای کمتر
توسعه یافته شرکت‌کننده برای برآوردن نیازهای منطقه‌ای و تحت‌المنطقه‌ای بر اساس همکاری و مساعدت.
ج – تنظیم سیاست ارتقاء صادرات و به وجود آوردن امکانات آموزشی در زمینه تجارت و
کمک به گسترش صادرات کشورهای کمتر توسعه‌یافته‌شرکت‌کننده و نهایتاً به حداکثر
رساندن منافع ایشان از GSTP
د – حمایت از بازاریابی برای کالاهای صادراتی کشورهای کمتر توسعه‌یافته به ترتیبی
که آنها بتوانند در امکانات موجود سهیم باشند. (مثلاً در مورد بیمه‌اعتبار صادرات
دسترسی به اطلاعات مربوط به بازار) و اقدامات نهادی یا سایر اقدامات مثبت برای
تسهیل واردات از کشورهای کمتر توسعه یافته‌نسبت به بازارهای خودشان.
ه – در ارتباط با قرار دادن مؤسسات تجاری در سایر کشورهای شرکت‌کننده یا
حمایت‌کننده (دولتی و خصوصی) پروژه‌ها در کشورهای کمتر‌توسعه‌یافته شرکت‌کننده به
منظور تشویق سرمایه‌گذاریهای مشترک، در پروژه‌هایی که برای گسترش تجارت طرح‌ریزی شده‌اند.
و – پیش‌بینی تسهیلات ویژه و نرخ در رابطه با ارسال کالا.
ز – به وجود آوردن تسهیلات ویژه برای کشورهای کمتر توسعه یافته محاط در خشکی و
جزیره‌های شرکت‌کننده (در تبادل امتیازات) برای رسیدگی به‌مسائل ترانزیت و
محدودیت‌های حمل و نقل هنگامی که هر گونه مطالعه یا برنامه عملی که باید در هر یک
از کشورهای ترانزیت تعهد گردیده باشد‌چنین مطالعه یا برنامه عملی با مشورت و با
تأیید کشور ترانزیت ذیربط صورت خواهد گرفت.
ح – پیش‌بینی افزایش جریان اقلام اساسی به کشورهای کمتر توسعه‌یافته شرکت‌کننده از
طریق ترتیبات ترجیحی خاص.
ضمیمه شماره ۴
نظام جهانی ترجیحات تجاری
امتیازات ارائه شده توسط کشورها به جمهوری اسلامی ایران
حقوق گمرکی
شماره تعرفه نوع تولید نرخ ثابت نرخ ترجیحی ملاحظات
حقوق گمرکی
ج ۰۸.۰۵ پسته ۵۰% ۴۵% بنگلادش
ب ۰۹.۱۰ زعفران ۱۰۰% ۹۲.۵ بنگلادش
ج ۲۶.۰۱ سنگ روی ۵% ۰% جمهوری دمکراتیک (کنسانتره) مردمی کره
85.۲۳ کابل ۵% ۱% جمهوری دمکراتیک مردمی کره
08.۰۴ کشمش تازه ۷% ۳.۵% یوگسلاوی
کشمش خشک
08.۰۴ کشمش تازه ۰% ۱۶.۶% سریلانکا
الف ۰۸.۰۶ سیب تازه ۳۰% ۱۶.۶% سریلانکا
16.۰۴ خاویار ۶۰% ۱۶.۶% سریلانکا
08.۰۵ پسته (۱۰+۱۰)% ۱۰% آرژانتین
09.۱۰ زعفران ۲% ۱۸% جمهوری کره
08.۰۱ خرمای تازه ۵% ۵۰% برزیل
خرمای خشک ۴% محدود به ۲۰% برزیل
نظام جهانی ترجیحات تجاری
امتیازات ارائه شده توسط جمهوری اسلامی ایران
حقوق گمرکی
شماره تعرفه نوع تولید نرخ ثابت حقوق گمرکی نرخ ترجیحی ملاحظات
——————————————-
09.۰۲ چای ( ) ۲۰% ۲۵% بنگلادش
59.۰۲ چای ( ) ۲۰% ۱۶.۵% سریلانکا
10.۰۶ برنج ۵% ۵% کره شمالی
ج.د.م.
40.۰۱ لاستیک طبیعی ۵% ۴% سریلانکا
41.۰۱ ۱۰% ۹% آرژانتین
57.۰۳ چتایی ۵% محدود به ۵% بنگلادش
57.۰۴ الیاف نارگیلی ۵% ۴% سریلانکا
57.۰۶ نخ، کنف و سایر ۱۰% ۵% بنگلادش
الیاف نسجی از
ساقه نباتات
82.۰۳ ابزار دستی ۱۰% ۵% یوگسلاوی
83.۰۳ قفل و لولا ۴۰% ۳۵% کره شمالی
ج.د.م.کره
84.۱۰ ماشین آلات بسته‌بندی ۱۰% ۸% برزیل
برای پلاستیک
89.۰۱ کشتیهای ورزشی ۱۵% ۱۳.۵% کره جنوبی و تفریحی
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده منضم به موافقتنامه شامل سی و چهار ماده و چهار ضمیمه در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ سیزدهم آذرماه یک‌هزار و سیصد و هفتاد مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۳۷۰.۹.۲۷ به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی – مهدی کروبی