(مصوب جلسات ۲۲۸ ، ۲۲۹ ، ۲۴۴ ، ۲۴۸ ،۲۵۱ ، ۲۵۲ ، ۲۶۴ ، ۲۶۹ ،۲۷۱ ،۲۷۲ ، ۲۷۳ ، ۲۷۷، ۲۸۱ ، ۲۸۴ و ۲۸۸ مورخ ۲۲/۸/۶۹، ۲۹/۸/۶۹، ۲۴/۲/۷۰، ۴/۴/۷۰، ۲۵/۴/۷۰، ۸/۵/۷۰، ۲۱/۸/۷۰، ۱۷/۱۰/ ۷۰،۸/۱۱/۷۰ ،۱۵/۱۱/۷۰ ، ۱۳/۱۲/۷۰، ۲۵/۱/۷۱ ، ۵/۳/۷۱ ،۲/۴/۷۱ ، ۱۳۷۱/۵/۲۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی)
مقدمه:
پدیدآورنده و حافظ فرهنگ بشری مردم‌اند. اما این نقش اساسی گاه می‌تواند حرکات منظم، ناهماهنگ و پراکنده و گاه کاملاً منظم، منسجم، برنامه‌ریزی شده و هدایت یافته باشد.
در طول تاریخ بشری هرگاه دولتها و سازمانهای رسمی از مسیر فرهنگی مردم جدا افتاده و برای خویش سیر و سیاستی دیگر اعم از غیرمردمی و ضدمردم داشته اند بخصوص هرگاه مردم به دلائل متعدد جغرافیائی ، اقتصادی ، سیاسی ، روحی و نظائر آن از تشکل و تعامل فرهنگی دور و پراکنده شده‌اند ، فرهنگ لاجرم سیلان و جریان مطلوب و کمال یافته خویش را کم و بیش از دست داده وچه بسا به انقطاع و گسیختگی مبتلا شده است . دراین صورت انسان نتوانسته است از بار فرهنگی و بنیه عقلانی خویش در هیات اجتماع و به نحوی که مقتضای روح جمعی است حداکثر بهره برداری را بعمل آورد و در استحصال و استخراج ذخائر وجود در حد اعلا توفیق یابد ظهور انسان در هیات و حیثیت جمعی خویش بقدری مهم و موثر است که امام خمینی رضوان الله علیه در این باب می فرمایند:
اگر انسانها در کلمه مبارکه الله مجتمع شدند و همه بت ها را شکستند به همه مقصدهای عالی می رسند … ما تجربه کرده ایم …. که آنوقت که توجه به خدای تبارک و تعالی مجتمعاً نداشتیم ولو یکی یکی هم داشتیم نتوانستیم کاری انجام بدهیم..
در جهان امروز که نقش و نیروی اجتماعی فرهنگ نسبت به گذشته بمراتب افزونتر شده است .
ضرورت هماهنگی و همسوئی صاحبنظران و کارشناسان و برنامه ریزان هر کشور با نیازهای فرهنگی جامعه نیز بیشتر احساس می شود.
جامعه رشید جامعه ای است که بتواند نیازهای فرهنگی خویش را در رهگذر حیات و حرکت اجتماعی بازشناخته ، از تظاهرات و تمایلات کاذب یا گذرا تفکیک کند و قدرت پاسخگویی به این نیازها و بهره گیری از آنها را در جهت رشد و کمال معنوی و مادی دارا باشد . شرط لازم برای تحقق چنین مطلوبی آنست که در هر کشور زمامداران اصول گرا و واقع گرا بتوانند به منظور همراهی با جریان عظیم و عمیق و اصیل فرهنگ در جامعه و حداکثر بهره گیری از دریای لایزال اراده و ایمان معنوی و الهی مردم بطور هماهنگ و همسو سیاستگزاری و برنامه‌ریزی کرده اهم محورهای لازم برای این حرکت را تشخیص داده و تعیین کنند.
سیاست فرهنگی در این جهت و در این مسیر است که تدوین می شود . سیاست فرهنگی در حقیقت همان توافق رسمی واتفاق نظر مسئولان و متصدیان امور در تشخیص، تدوین و تعیین مهمترین اصول و اولویتهای لازم الرعایه در حرکت فرهنگی است . سیاست فرهنگی را می توان اصول راهنمای کارگزاران فرهنگی و مجموعه علائم و نشانه هایی دانست که مسیر حرکت رانشان می دهد به عبارت دیگر نوعی دستورالعمل فرهنگی است که روشنگر حرکت است . بسیاری از نقاط کور و نکات مهم اما مبهم به مصداق اینکه گفته اند“ خود، راه بگویدت که چون باید رفت“ در حین حرکت و در اثنای کسب تجربه است که روشن خواهد شد . بنابراین سیاست فرهنگی درهمه موارد لزوماً گویای نکات بدیع و بی سابقه و غیرمکشوفه نیست:
معاهده ای است که سلسله ای از اولویتها و اصول و فروع یک حرکت فرهنگی را رسمیت می دهد و همفکری و همجهتی را با همکاری و هماهنگی توام می کند. میثاقی است ملهم از آرمانها و اعتقادات ، ناظر بر تجربه ها و واقعیات . محدود به ظرفیتها و امکانات ، توجه به آینده اهداف بعید و قریب ، که به هرحال در ظل و ذیل قانون اساسی قرار گرفته است .
مسئولان ، متصدیان و همه مراجع و مراکز فرهنگی وابسته به دولت و نظام جمهوری اسلامی ایران ، مجریان و مخاطبین سیاست فرهنگی کشور در درجه اول اند . سایر افراد و جمعیتها نیز لازم است با درجات و نسبتهای مختلفی که دارند و این امر از شان اجتماعی و نیز نوع و نحوه فعالیت فرهنگی آنها ناشی می شود به تناسب مورد با مواد و مفاد این سیاست، فرهنگی برخورد داشته و نقض کننده آن نباشد.
توجه به نکات ذیل درخصوص ساست فرهنگی کشور ضروری است
– سیاست فرهنگی ، سیاست انقلاب اسلامی است. انقلاب اسلامی بدین معناست که فرهنگ اسلامی درکلیه شئون فردی و اجتماعی کشور اصل وپایه و مبنا قرار گرفته است . بنابراین نباید فراموش کرد که انقلاب اسلامی حقیقتاً انقلاب فرهنگی است و اگر نگوئیم همه اختیارات و امکانات ، قدر مسلم اینست که میتوانیم بگوییم بیشترین و مهمترین و عمده‌ترین تلاشها و توانمندیها باید برای تکامل و توسعه و تحرک فرهنگی در همه شئون فردی و اجتماعی به بهترین نحو صرف شود. اگر در قول و قرار شفاهی و کتبی ، نود درصد راه حلها و درمانها را فرهنگی دانسته و ده درصد آن را غیرفرهنگی بدانیم اما عملاً این نسبت را معکوس کرده ده درصد امکانات و توانایی ها را به فرهنگ و نود درصد آن را به امور دیگر متوجه سازیم ،در چنین حالتی از سیاست فرهنگی چندان نصیبی نخواهیم برد.
سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی متخذ از جهان بینی و انسانشناسی اسلامی است و مبتنی بر مبانی و مفاهیمی از این قبیل است .
– حا کم بودن بینش توحیدی بر تمامی شئون وعرصه های حیات فردی و اجتماعی و نقش و تاثیر بنیادی اعتقاد به اصول و فروع دیانت مانند وحی ، نبوت ، امامت ، عدالت ، معاد، تبری و تولی در جامعه اسلامی
– جاودانگی وجود انسان و کرامت و شرافت ذاتی اوبه عنوان خلیفه الله و امانتدار خداوند، صاحب اراده واختیار ، دارای قدرت تعقل و انتخاب در جریان سرنوشت و نیز نقش عقل و تجربه در استمرار حرکت تکاملی وی
– برخورداری انسان از فطرت الهی که ریشه و منشاء رشد و خیر و صلاح او است
– همانندی و برابری انسانها در آفرینش وعدم تمایز بین رنگها و نژادها و صنوف دیگر انسانی و جهانشمول بودن پیام اسلام و دعوت انسانها به همکاری و تعاون همگانی در انجام کارهای نیک و انسانی
– سرنوشت مادی و معنوی بشر و قابلیت رشد و شکوفایی وی در همه وجوه و زمینه های فردی و اجتماعی ، مادی و معنوی ، جسمی و روحی ، عقلی و عاطفی و ملازمه این وجود با یکدیگر
– خیرخواهی ، کمال جویی ، آرمانخواهی ، ظرفیت علمی نامحدود و کشش فطری انسان به سوی علم و دانایی ، جمال و زیبائی ، تقدیس و پرستش و خیر اخلاقی
– زایندگی و قدرت ایمان درخلق ارزشهای معنوی و فضایل اخلاقی وایجاد روحیه استقلال، حریت ، عزت نفس و تحکیم مناسبات انسانی در جامعه
– تربیت پذیری آدمی وبه فعلیت درآمدن استعدادها و خلاقیتهای وی درطریق پی ریزی بنای جامعه ای موحد، عدالت خواه ، دانش طلب ، متکی بر جهاد و اجتهاد ، متصف به اعتدال و واقع بینی و نیز بهره مند از مباحثات و مبادلات فکری ، نقادیها و تحقیقات علمی ، عبرت آموزیها و تجربه اندوزیهای تاریخی
– اصالت ارزشهای معنوی و فضائل اخلاقی در جامعه اسلامی و جایگاه والای تقوی ، علم و جهاد در تعیین مرتبه کرامت و فضیلت انسانها
– تاثیرپذیری انسان از عوامل مثبت و منفی محیط اجتماعی و آفات و موانع فرهنگی آن و مسئولیت نظام اسلامی در سالم سازی محیط ، تحقق قسط و عدل ، تامین حق مشارکت مردم در همه امور باتوجه به لزوم زدودن علل و عوامل زمینه ساز کفر و نفاق ، فقر و فساد ظلم و استبداد ، سلطه و استکبار
اندیشه ها و دیدگاه های و فتاوی حضرت امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه ) بعنوان بهترین شاخص و معرف اسلام ناب محمدی(ص) و تمییز آن از انواع و اشکال مختلف اسلام نمایی در داخل و خارج کشور ، بر سیاست فرهنگی نظام جمهوری اسلامی ایران حاکم است.
دایره معانی و مصادیق کلماتی که در متن مصوبه سیاست فرهنگی بکار رفته محدود به حدودی است که از مبانی اسلامی و دینی مجسم در خط فکری و فقهی امام و وصایای گرانقدر الهی سیاسی ایشان سرچشمه می گیرد. بنابراین اگر در سلسله کلمات و جملات این متن ، متشابهات و مبهماتی باشد ،محکماتی نیز هست که ارجاع آن به این ، گره گشای مشکل خواهد بود.
اندیشه ها و دیدگاههای امام درعرصه های عرفانی ، فرهنگی و هنری همانند عرصه های سیاسی اقتصادی و اجتماعی ، راهنما و راهگشاست و بر سیاست فرهنگی و هنری کشور پرتوافکن خواهد بود . آنچه امام درباره انواع موسیقی ، فیلم ، سریال ، ورزش و امور دیگری از این قبیل فرموده اند تابلو راهنماست .
کلام و پیام آن بزرگمرد درباب فکر وفرهنگ برصحیفه دلها وکتیبه جانها نقش شده است
“فرهنگ مبداء همه خوشبختیها و بدبختیهای یک ملت است “ خروج از فرهنگ بدآموز غربی
و نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی ،ملی وانقلاب فرهنگی در تمام زمینه ها
درسطح کشور آنچنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان درا ز باید زحمت
کشید “ خطر تحجرگرایان ومقدس نماهای احمق ،… کم نیست “ در جمهوری اسلامی جز درموارد
ی که اسلام و حیثیت نظام درخطر باشدآنهم با تشخیص موضوع از طرف کارشناسان دانا
هیچکس نمی تواند رای خود رابر دیگری تحمیل کند.. ما اگر توانستیم نظامی برپایه های
نه شرقی و نه غربی واقعی واسلام پاک ومنزه از ریاو خدعه وفریب رامعرفی نماییم
انقلاب پیرو شده است . راه اصلاح یک مملکت فرهنگ آن مملکت است اصلاح باید از فرهنگ
شروع شود .امیدواریم بشر به رشدی برسد که مسلسلها رابه قلم تبدیل کند . آنقدری که
قلم و بیان درخدمت بشر بوده است مسلسلها نبوده اند … اسلام هم که امر فرمود ه است
جها د بکنند . .. اساس براینست که دفاع از حق بکنند و حق را و علم راجانشین مسلسل
بکنند . تبلیغات که همان شناساندن خوبی ها و تشویق به انجام آن وترسیم بدیها ونشان
دادن راه گریز ومنع ازآن از اصول بسیار مهم اسلام عزیز است . چهارچوب اسلام ناب
محمدی (ص) که در ترسیم قهر وخشم و کینه مقدس و انقلابی علیه سرمایه داری غرب و کمونیسم متجاوز شرق
است ونیز راه مبارزه علیه ریا و حیله و خدعه رابه مردم وبخصوص جوانان سلحشورمان نشان
دهید این مسئله که نظام دراهداف خودجدی است و در صورت به خطر افتادن ارزشهای اسلامی
با هر کس در هر موقعیت قاطعانه برخورد می نماید باید بعنوان یک اصل خدشه ناپذیر برای تمامی دست اندرکاران و مردم تبلیغ گردد.
– قانون اساسی به عنوان مظهری دیگر از بینش فرهنگ اسلامی وجلوه ای دیگر از افکار
واندیشه های امام و رهبر، الهام بخش واستحکام بخش سیاست فرهنگی است . مفاد قانون
اساسی خصوصاً آنچه دراصول دوم وهچنین هفتم تاسی ام درباب فرهنگ و لوازم اجتماعی
وسیاسی آن آمده است وبه عبارت دیگر رهنمودهایی که درباره مسائل و موضوعاتی از قبیل
فضایل اخلاقی ، کرامت انسانی ، آزادی استقلال تجارب بشری ، تتبع و ابتکار، آگاهیهای
عمومی ، مشارکت مردمی ، امر به معروف و نهی ازمنکر ونظائر آن ذکر شده است ، برسیاست
فرهنگی کشور حاکم بوده و خواهد بود
– “سیاست “ فرهنگی به معنای عام وعرفی آن مجموعه ای از اهداف ، مبانی . اصول ، اولویتها وخط مشی اجرای را شامل می شود، هر چند به معنای خاص فقط قسمت اخیر را به ذهن متبادر می سازد
اهداف :
اهداف کلی فرهنگی در نظام جمهوری اسلامی و نیز اهدافی که غرض و غایت تدوین این مجموعه را تحت عنوان سیاست فرهنگی مشخص می سازد به شرح ذیل است :
الف : اهداف فرهنگی جمهوری اسلامی
1- رشد وتعالی فرهنگ اسلامی انسانی و بسط پیام و فرهنگ انقلاب اسلامی درجامعه جهان
2- استقلال طلبی و زوال مظاهر منحط وبانی نادرست فرهنگهای بیگانه و پیراسته شدن جامعه از آداب و رسوم ومنحرف وخرافات
3 – به کمال رسیدن قوای خلاقه و شایسته وجود آدمی درهمه شئون و به فعالیت درآمدن استعدادات خداداده و استحصال دفائن عقول و ذخائر وجودی انسان
4 – آراسته شدن به فضائل اخلاقی وصفات خدایی در مسیر وصول به مقام انسان متعالی
5 – تحقیق کامل انقلاب فرهنگی درجهت استقرار ارزشهای مورد نظر اسلام وانقلاب اسلامی در زندگی جمعی و فردی و نگاهبانی از آنها واستمرار حرکت فرهنگی برای رسیدن به جامعه مطلوب
6 -درک مقتضیات وتحولات زمان ونقد و تنقیح دستاوردهای فرهنگی جوامع بشری و استفاده از نتایج قابل انطباق با اصول و ارزشهای اسلامی
ب : اهداف سیاست فرهنگی
۱- تعیین وتدوین اصول راهنماو اولویتهای لازم الرعایه درحرکت فرهنگی کشور و رسمیت
دادن به آن ، باالهام از آرمانها و اعتقادات ، با توجه به ظرفیتها و واقعیات وبا
بهره گیری از تجربیات داخلی و جهانی وامکانات و ابزارهای مختلف ومناسب
2- ایجاد وحدت رویه وهماهنگی فرهنگی در میان دستگاههای مختلف نظام جمهوری اسلامی
وبسیج امکانات ، تلاشها و برنامه های فرهنگی درجهت پاسخگویی به نیازهای فرهنگی جامعه
و هدایت تلاشها و نیازهای موجود
3- تکیه وتاکید بر آرمانها و ارزشهای معنوی وفرهنگ اسلامی وحفظ وترویج فرهنگ و بسیج
تقویت روحیه و ایثار و فداکاری درراه ارزش های مقدس اسلامی باتوجه به لزوم درک
مقتضیات وتحولات زمان و همچنین تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف و مهیاشدن برای مواجهه
صحیح وهمه جانبه با ضرورتها وتحولات
4- تمهید و تدارک لازم درجهت همسویی وعدم مغایرت طرحها وبرنامه های اقتصادی ،
اجتماعی و غیرفرهنگی امادارای نتایج فرهنگی ، با سیاست فرهنگی کشور
5- تسهیل و تقویت امور برنامه‌ریزی ،نظارت و ارزیابی فرهنگی درعین حمایت ازتعدد ،
تنوع و آزادی فعالیتهای فرهنگی مردمی ، مبادله و مرابطه فرهنگی میان بخشهای دولتی
و غیردولتی در جهت افزایش تحرک ،جهاد واجتهاد فرهنگی ، ارتقاء دانش و آگاهی عمومی و اعتلای روحیه ، تتبع ،تحقیق و ابتکار
ج: اصول سیاست فرهنگی
اصول سیاست فرهنگی کشور که راهنمای مسئولان و مدیران و برنامه ریزان و کارگزاران فعالیتهای فرهنگی خواهد بود بدین شرح است:
۱- بازشناسی و ارزیابی مواریث و سنن تاریخی و ملی در عرصه های مختلف دینی ، علمی ، ادبی و هنری و فرهنگ عمومی ، و نگاهبانی از مآثر و مواریث اسلامی و ملی و حفظ واحیاء دستاوردهای مثبت وارزشمند تمدن اسلام درایران
۲- شناخت جامع فرهنگ ومدنیت اسلام و ایران و ترویج اخلاق و معارف اسلامی و معرفی شخصیتها و عظمتهای تاریخ اسلام و ایران
۳- ارتباط فعال با کشورها و ملتها و تحکیم پیوند مودت وتقویت همبستگی با مسلمانان و ملل دیگر جهان
۴- شناخت فرهنگ وتجربه های بشری و استفاده از دستاوردهای علمی وفرهنگی جهانی با بهره گیری از کلیه روشها و ابزارهای مفید ومناسب
۵- تحکیم وحدت ملی ودینی باتوجه به ویژگیهای قوی ومذهبی و تلاش درجهت حذف موانع وحدت
۶- تلاش مستمر درجهت رشد علمی وفرهنگی وفنی جامعه و فراگیرشدن امر سواد و تعلیم وتربیت
۷- اهتمام به امرزبان وادبیات فارسی وتقویت و ترویج و گسترش آن
۸- بسط زمینه های لازم برای شکوفایی استعدادها وخلاقیتها وحمایت از ابتکارات وابداعات
۹- پاسداری ازحریت وامنیت انسان درعرصه های گوناگون فرهنگی ،سیاسی،قضایی واقتصادی
۱۰- فراهم ساختن شرایط وامکانات کافی برای مطالعه وتحقیق وبهره گیری از نتایج آن درهمه زمینه ها
۱۱- تقویت تفکر وتعقل وقدرت نقادی وانتخاب درعرصه تلاقی و تضارب افکار
۱۲- “مقابله با خرافات و موهومات ، جمود و تحجر فکری ، مقدس مآبی ، و ظاهرگرائی و مقابله با افراط در تجددطلبی و خودباختگی در برابر بیگانگان تحت شعار واقع گرایی“
۱۳- ترویج روحیه قیام به قسط وعدالت اجتماعی
14- ارزش دادن به کارواهمیت بخشیدن به تلاش و کوشش در جهت استقلال و خوداتکایی درعین التزام به کفاف ، قناعت و مبارزه باروحیه اتراف و اسراف وتبذیر
15- پرورش روح وجسم بااهتمام همه جانبه به امر ورزش وتربیت بدنی به عنوان یک ضرورت مهم اجتماعی
16- تقویت واحیاء ومعرفی هنراصیل و سازنده درتمامی عرصه ها و زمینه های سازگار با روح تعالیم اسلامی
17- اهتمام واقدام همه جانبه به منظور شناخت نیروها ونیازها و مقتضیات جسمی و روحی
نسل جوان کشور و فراهم آوردن زمینه های مناسب و مساعد برای تکامل وتعالی شخصیت علمی
و عقیدتی جوانان و مسئولیت پذیری و حضور مستقیم و مشارکت هرچه بیشتر آنان درعرصه های مختلف حیات فردی و اجتماعی
18- تقویت شخصیت وجایگاه واقعی زن مسلمان به عنوان مادر و ترویج و فراهم آوردن زمینه
های لازم برای ایفای نقش و رسالت اساسی خود به عنوان “مربی نسل آینده“ و اهتمام به
مشارکت فعال زنان درامور اجتماعی ،فرهنگی ، هنری وسیاسی و مبارزه با بینش ها و اعتقادات نادرست در این زمینه
19- گسترش زمینه مشارکت و مباشرت مردم درامورفرهنگی ، هنری ، علمی واجتماعی و همچنین
حمایت از فعالیتها واقدامات غیردولتی به منظور همگانی شدن فرهنگ و توسعه امور فرهنگی با نظارت دولت
20- اتخاذ سیاستهای ایجابی و مثبت در امور فرهنگی ، هنری ، اجتماعی و ایجاد مصونیت
برای افراد و جامعه ، و اهتمام به جاذبه و رحمت و جامع نگری و دوراندیشی و شور و مشورت و پرهیز از خشونت و شتابزدگی و یکسونگری و استبداد رای
21- آموزش و تشویق برای تقویت روح اجتماعی و مقدم داشتن مصالح جمعی بر منافع فردی،
احترام گذاشتن به قانون و نظم عمومی به عنوان یک عادت و سنت اجتماعی و پیشقدم بودن دولت در دفاع از حرمت قانون و حقوق اشخاص
22- تلاش برای شناخت ومعرفی ارکان هویت اصلی و ملی به منظور این هویت و همچنین به منظور استحکام و استمرار استقلال فرهنگی
23- گسترش روحیه نقد و انتقاد پذیری وحمایت از حقوق فردی واجتماعی برای دعوت به خیر و همگانی شدن امر به معروف و نهی از منکر بر مبنای حکمت، موعظه حسنه ، شرح صدر و جدال به آنچه احسن است
۲۴- توسعه واعتلای تبلیغات فرهنگی وهنری به نحو مناسب به منظور ترویج و تحکیم فضایل اخلاقی
۲۵- توجه به فرهنگ وهنر روستابه منظور بالابردن سطح فرهنگی در روستاها و همچنین تقویت خلاقیت های اصیل وباارزش روستائی و عشایری
د: منبهات در سیاست فرهنگی
۱- تلقی نادرست از زهد و ترک دنیا بصورتی که مغایر با تحرک و رشد و آینده نگری و پیشرفت اجتماعی باشد
2- بی اعتنایی به نظم عمومی و بدیبنی تاریخی که نسبت به دولت وجود داشته است
3- تصور مغایربودن شریعت اسلامی با هرگونه نوآوری ومبانیت داشتن تقوا و تعهد با تخصص
4- مخفی شدن فساد عقیده و اخلاق
5- گرایش به راه حلهای شتابزده و خشونت آمیز درمورد مشکلات اجتماعی و معضلاتی که نیازمند به تحقیق و تدبیر است
6- تشبت به شرع برای فرار از قانون وبالعکس
7- توجیه تخلف از نظم اجتماعی به بهانه عدم سوء نیت
8- خودداری از قدرشناسی اجتماعی به بهانه پاداش اجتماعی وتوقع ایثار
9- عدم توجه کافی به مراتب خصائل مختلف انسانها و خوب یا بد دانستن آنان بطور مطلق
10- عدم توجه به نقش عوامل و مسائل اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی ومحیطی در اصلاح جامعه و اکتفاکردن به وعظ و نصیحت در هدایت و تربیت دینی و اجتماعی
11- مدون نبودن فلسفه سیاسی ونظر یه مدیریت در جامعه با وجود مبادی و مواد اولیه لازم در منابع فقه اسلامی
12- برداشت نادرست از بعضی مفاهیم دینی
13- تحت الشعاع قرارگرفتن حق درمقابل شخصیت
14- رواج بعضی خرافات درپوشش سنن قومی یا عقاید دینی
15- نقد ظاهری سنتهای خودی باتمسک به ظواهر ، سنتها وافکاربیگانه
16- ریاکاری ، نفاق ، تملق وخطر گسترش آن بصورت اخلاق اجتماعی
17- پرده دری ، حرمت شکنی ، قانون شکنی و جوسازی به عنوان یک وظیفه دینی یا حرکت انقلابی
18- سوءظن به مردم ومیل به تجسس درزندگی شخصی آنان و تفسیر نادرست اعمال آنها و متهم کردن آنان
19- بی اعتنایی به امور و ارزشهای ملی درجامعه ونیز بی حرمتی به فرهنگ و سنن اقوام و ملل دیگر
20- نهی از منکر با توسل به منکرات دیگر
21- بی توجهی نسبت به ارزشهای معنوی ، مبانی و مواضع اصولی وغفلت از فریضه دینی – اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر
22- کار خود را ملاک خوب و بد دانستن و قوانین را بنا بر رای خود تفسیر و اجرا کردن و در مقابل کسی مسئول نبودن
23- غفلت از سوابق غربزدگی و ریشه های التقاط وعدم توجه کافی به حل مسائل عصر با رجوع به معارف دینی و مطرح نبودن شیوه های درک و فهم فرهنگهای دیگر و طرق ارتباط با آنها
24- عوام زدگی وعوام فریبی با تکیه برباورها ، عادات و شیوه های نادرست رایج در جامعه به نام طرفداری از محروم یادفاع از دیانت
25- عدم اهتمام به تعاطی افکار وتبادل آراء و تمسک به روشهای غیرمنطقی در برخورد با افکار دیگران و ترجیح راه حلها و برخوردهای سلبی در موارد غیرضروری
26- بازخواست نکردن ازکسانی که قوانین را بنا بر رای خود تفسیر و اجرا می کنند
هـ: خط مشی فرهنگی که به منظور اجرای اصول سیاست فرهنگی باعنایت به فصول اهداف مبانی و منبهات تنظیم شده و نشان دهنده “اولویت ها و سیاستهای کلی“ “سیاستهای اجرائی“ و همچنین تعیین کننده “ مراکز نظارت ، اجرا و هماهنگی ، میباشد از این قرار است :
اولویتها و سیاستهای کلی
۱- اولویت دادن به کودکان و نوجوانان و جوانان درکشور
۲- اولویت دادن به کشورها و مجامع اسلامی و ایرانیان درخارج ازکشور
۳- اهتمام بیشتر به کشف استعدادها و خلاقیتهای فرهنگی وهنری وآموزش و تربیت نیروی انسانی
۴- حمایتهای معنوی ومادی ازمراکز وفعالیتهای فرهنگی وهنری و تامین اجتماعی ازباب فرهنگ و هنر و تشویق آنان به آفرینشها وابداعات فرهنگی وهنری
۵- اولویت دادن به اعتلای مقام زنان درسطح کشور باتوجه به مکانت والای زن و نقش اساسی زن مسلمان در تحکیم مبانی خانواده و برنامه های اجتماعی، فرهنگی، علمی و هنری
۶- ایجاد زمینه های مناسب جهت بهره گیری مطلوب و متعادل فرهنگی وهنری از اوقات فراغت و تفریح
۷- افزایش ظرفیت های مراکز فرهنگی با لحاظ نمودن رشد جمعیت کشور
۸- تشویق سرمایه گذاری ومشارکت مردم و هدایت انگیزه های معنوی آنان درجهت تامین نیازهای بخش فرهنگ و هنر و ایجاد تسهیلات لازم در این زمینه و تضمین حقوق سرمایه گذاران
۹- کمک به تامین مواد اولیه و تقویت صنایع تولید مواد و ملزومات فرهنگی وهنری
۱۰- سازماندهی بازار و ترویج محصولات فرهنگی و هنری و اصلاح شبکه های توزیع
۱۱- توجه به بازسازی ، نوسازی ، تجهیز و توسعه ظرفیتهای تاسیسات و مراکز فرهنگی وهنری موجود و استفاده از تکنولوژی جدید و ارتباط جمعی وبهره برداری حداکثرازآن
۱۲- تمرکز در سیاست گذاری ، عدم تمرکز در امور اجرائی و هماهنگی تشکیلات و فعالیتهای فرهنگی و هنری
۱۳- تقویت ظرفیتهای پژوهشی و نظام آماری واطلاعاتی برای برنامه‌ریزی و ارزشیابی فعالیتهای فرهنگی
۱۴- سازماندهی وبهره برداری مطلوب از امکانات وتاسیسات فرهنگی و هنری نهادهای دولتی غیرفرهنگی و جلوگیری از دوباره کاریها در امور غیرضروری
۱۵- تقویت ارتباط مناسب ومکمل میان بخش فرهنگی وبخش آموزش کشور ، بویژه در زمینه تربیت نیروی انسانی و گسترش فعالیتهای فرهنگی وهنری در مراکز آموزشی
۱۶- اختصاص دادن درآمدهای حاصل ازخدمات وتولیدات فرهنگی و هنری و استفاده از آن در بازسازی و توسعه بخش فرهنگ واطلع رسانی
۱۷- آموزش متسمر نیروی انسانی و مدیران شاغل دربخش فرهنگ فرهنگ و هنر
۱۸- تاسیس مجتمع های فرهنگی ، هنری ، سینمایی وشبکه های توزیع و فروش زنجیره ای در سراسر کشور به منظور عرضه سریع و ارزان محصولات و تولیدات فرهنگی و هنری
۱۹- ایجاد ، تقویت وتجهیز کتابخانه های عمومی ، سالنهای سینما، تالارهای نمایش ، نگارخانه ها، موزه های هنری به تناسب جمعیت
۲۰- تقویت وایجاد مراکز و تاسیساتی مانند هنرستانها ،فیلم خانه های ملی ، لابراتور و مراکز سینمائی کشور، استودیوهای بزرگ ضبط موسیقی ایرانی ، شهرک سینمائی ، فرهنگستان علوم (گروه هنر) وشبکه سراسری خانه های فرهنگ وموزه
۲۱- هدایت و ترویج وآموزش عمومی هنر وادبیات بویژه هنرهای سنتی ملی و اسلامی و برگزاری جشنواره ها و مسابقات منطقه ای و سراسری با اختصاص جوایز و پاداشهای مناسب
۲۲- کمک به افزایش تولید سینمایی و هنری ونیز نمایش فیلم و اجرای تئاتر درمراکز آموزشی کارگری وکارمندی به منظور همگانی کردن فرهنگ و استفاده از انواع آموزشهای تخصصی دولتی و آزاد
۲۳- کمک به ایجاد کانونهای مخصوص نویسندگان وهنرمندان و مترجمان و روزنامه نگاران و خبرنگاران و تقویت جریانها و تشکلهای متعهد
۲۴- وضع مقررات لازم برای حمایت قانونی از آثار و تولیدات فرهنگی، علمی و هنری
۲۵- کمک به توسعه ارتباطات سازنده میان هنرمندان و نویسندگان و محققان داخلی وخارجی
۲۶- تشکیل وتقویت و تجهیز مراکز اطلاعات فرهنگی و هنری و مراکز حفظ وتنظیم اسناد، مدارک و شناسنامه های فرهنگی و هنری
۲۷- ایجاد وتقویت مجتمع های پژوهشی وتحقیقات کاربردی در زمینه ها و بخشهای مختلف فرهنگی
۲۸- پژوهش در فرهنگ عامه و گویشهای مختلف و جایگزین کردن لغات و اسامی مناسب فارسی
۲۹- توسعه و تقویت کرسی های زبان وادبیات فارسی در مراکز علمی و دانشکده های داخل و خارج از کشور و نیز تقویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی و پاکسازی اماکن از واژه ها و اسامی بیگانه
۳۰- ذکر تاریخ هجری در مورد حوادث جهان اسلام و ایران پس از اسلام و نیز در موارد ضرورت ذکر تاریخ میلادی تاریخ هجری در کنار آنی نیز آورده شود
امکانات
۳۱- تعیین جایگاه مناسب برای بخش فرهنگ درنظام بودجه ریزی کشور و تخصیص اعتبارات بنحوی که ثبات مالی لازم برای برنامه‌ریزی دراز مدت فراهم شود و فعالیتها و برنامه های فرهنگی تابع تغییرات بودجه جاری کشور نباشد
۳۲- استفاده ازامکانات بانک ها و صندوقهای قرض الحسنه درجهت تامین اجتماعی نویسندگان ، هنرمندان و محققان امور فرهنگی و هنری و اختصاص صندوق وام وبیمه ویژه
۳۳- برقراری مقررات لازم به منظور تخفیفها و معافیت های ویژه مالیاتی و گمرکی برای همه دست اندرکاران امور فرهنگی و هنری و استفاده از خدمات عمومی و امکانات اولیه توسط آنان وتوسعه صادرات آثار فرهنگی هنری و ایجاد بازار آثار هنری در داخل وخارج به منظور بهره گیری معنوی و ایجاد منابع درآمد
۳۴- افزایش امکانات فرهنگی و هنری مناسب درمساجد ، حسینیه ها ، تکایا ، انجمن ها ودفاتر و مراکز فعالیت های مذهبی و تبلیغی به معنای اخص
۳۵- حمایت از فعالیتهای فرهنگی و هنری مراکز مذهبی وتبلیغی در جهت سایست فرهنگی کشور و افزایش میزان بهره گیری مناسب از ظرفیتها و امکانات موجود آنها
۳۶- اختصاس بخشی از تبلیغات شهری برای طرح مسائل و موضوعات فرهنگ عمومی در مورد محیط زیست ، بهداشت ، جمعیت ، مهاجرت ، تولید ، نظم ، قانون ، مصرف و نظائر آن
۳۷- حمایت از مطبوعات وکمک به گسرتش و ارتقاء‌کمی و وکیفی مطبوعات ودستیابی آنها به شیوه های مطلوب و جامع در انتشار اخبار و مطالب و نظرات منطقی مختلف با رعایت استقلال و آزادی درچهارچوب قوانین و نیز توسعه وتقویت فعالیت آنهادر داخل و خارج کشور
۳۸- توسعه ، تقویت و تجهیز خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران
۳۹- تاسیس وتقویت مرکز آموزش عالی تربیت نیروی انسانی لازم برای وسائل ارتباط جمعی همچنین تاسیس و تقویت نمایندگی های مطبوعاتی و وسائل ارتباط جمعی درخارج کشور به منظور بهره گیری از تجربه ها و تحقیقات داخلی وخارجی در عرصه فعالیتهای خبری و تبلیغی
۴۰- افزایش پوشش جمعیتی وجغرافیائی صداوتصویر شبکه های استانی ،کشوری وبرون مرزی و نیز افزایش و ارتقاء‌کمی و کیفی برنامه های صداوسیما متناسب با نیازهای تبلیغی و فرهنگی انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی ایران
۴۱- تقویت واحد مرکزی خبربابهره گیری لازم از دانش فنی جدید وانتخاب شیوه های موثر ومتنوع تبلیغاتی با توجه به اصول و ارزشهای اسلامی و انسانی
دانشگاه
۴۲- بهره گیری از نظریات وتجربه های مسئولان ، دانشمندان ، استادان و دانشجویان در زمینه امور فرهنگی ،هنری و وسائل ارتباط جمعی وجهت دادن به پایان نامه ها و رساله های دانشجویان در زمینه تحقیقات وپژوهشهای فرهنگی مورد نیاز تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس
۴۳- جمع آوری اسناد وآثار انقلاب اسلامی و تدوین وتکمیل تاریخ انقلاب
44- تاسیس وتقویت موزه های بزرگ وکوچک جنگ در مرکز و مناطق کشور وساختن بناهای یادبود و حفظ اسناد و آثار و نیز تدوین و تکمیل تاریخ دفاع مقدس
زیارت و سیاحت
۴۵- توسعه ایرانگردی وجهانگردی وتولید مواد فرهنگی وهنری لازم برای معرفی مناطق
زیارتی و سیاحتی ایران و برنامه‌ریزی در زمینه جذب مسافرین خارجی و سیروسفر داخلــی
با افزایـــش بهره‌وری از امکانات زیارتی ، سیاحتی و تفریحی کشور ، با رعایت قوانین
و ارزشهای مقدس انقلاب به منظور شناسایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران روابط خارجی
۴۶ – ایجاد و تحکیم ارتباط میان فرهنگستانهای جمهوری اسلامی ایران با سایر فرهنگستانها وگسترش انجمن های فرهنگی در ارتباط با سایر کشورها و تاسیس و تقویت مراکزی مانند رایزنی فرهنگی ، دانشگاه بین الملل اسلامی و مرکز تحقیقات فرهنگی بین الملل
۴۷ – استفاده از مراکز علمی و فرهنگی غیررسمی و فعال درخارج با بهره گیری از تجارب نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در کشورهای دیگر و تامین حضور فعال و موثر جمهوری اسلامی ایران در صحنه های فرهنگی جهان بخصوص حج و اماکن مذهبی و افزایش تولیدات فرهنگی و هنری برای خارج از کشور
۴۸ – ارسال گروهها و مواد و امکانات فرهنگی وهنری برای نقاط مختلف جهان و تجهیز نمایندگی های فرهنگی ایران در جهت گسترش و افزایش حضور فرهنگی ، هنری ، تبلیغی ، خبری و مطبوعاتی جمهوری اسلامی ایران در صحنه بین الملل
سازمانها و مراکز نظارت ، اجراء و هماهنگی
۴۹ – مئسولیت نظارت و ایجاد هماهنگی های لازم در اجرای اصول سیاست فرهنگی برعهده شورای عالی انقلاب فرهنگی است که تحت ریاست رئیس جمهور انجام می گیرد.
۵۰ – وزارتخانه های فرهنگ وارشاد اسلامی، آموزش وپرورش، فرهنگ و آموزش عالی، بهداشت، درمان وآموزش پزشکی وزارت امور خارجه و سازمانهای صداوسیما و تربیت بدنی، بطور اخص مجریان سیاست فرهنگی نظام جمهوری اسلامی ایران می باشند.
تبصره الف – دستگاه های مزبور موظفند هرشش ماه یکبار گزارش عملکرد خود را در اجرای سیاستهای فرهنگی به دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تسلیم کنند
تبصره ب ـ سازمان برنامه وبودجه وسایر دستگاههایی که اجرای سیاست فرهنگی به نحوی با آنها ارتباط پیدا میکند یا منوط به پشتیبانی آنها است موظف به همکاری و ایجاد تسهیلات لازم برای تحقق سیاست فرهنگی نظام می باشند.
تبصره ج – مراکز و دستگاههای فرهنگی و تبلیغاتی که به نحوی از بودجه دولتی و امکانات عمومی استفاده می کنند موظفند فعالیتهای فرهنگی خود را در چهارچوب سیاست فرهنگی کشور انجام دهند.
[تأسیس مرکزی برای دریافت گزارش عملکرد دستگاههای مشمول اصل ۵۰ اصول سیاست فرهنگی کشور]
اصول سیاست فرهنگی طی جلسات متعدد مورد بحث و بررسی قرار گرفته و نهایتاً در جلسه شماره ۲۸۸ شورایعالی انقلاب فرهنگی مورخ ۱۳۷۱/۵/۲۰ به تصویب نهائی رسید.