(مصوب جلسات 299، 300، 301، 302 و 306 مورخ 71.11.6، 71.11.20، 71.12.4، 71.12.18
و 72.2.28 شورای عالی انقلاب فرهنگی)
شماره .724دش – تاریخ 72.3.8
خط مشی کلان:
تعمیق معرفت دینی نظام ارزش اسلامی و رشد آگاهیهای اجتماعی و فرهنگ، مشارکت‌جویی،
مسئولیت‌پذیری و استقلال‌طلبی در دانشگاه‌ها.
سیاستها:
1 – بازشناسی و بازآفرینی و تدوین منابع فکری و مواریث فرهنگی اسلامی، ملی و
انقلابی.
2 – ارتقاء کمی و کیفی آثار فرهنگی و هنری و علمی متناسب با نیازهای روز
دانشجویان.
3 – تأسیس و تقویت مراکز مطالعات و پژوهشهای دینی، فرهنگی و هنری.
4 – مطالعه و معرفی روز درآمد، شرایط و تحولات جهانی و ملی و بررسی رابطه میان
آنها.
5 – استفاده بهینه از تکنولوژیهای جدید ارتباطی و شیوه‌های نو و کارآمد تبلیغی در
ارائه مباحث فکری و فرهنگی.
6 – هدایت نهادهای دانشجویی و تشکیل و توسعه کانونهای علمی، ادبی، فرهنگی و هنری.
7 – تقویت فعالیتهای فرهنگی در دانشگاه‌ها با جلب مشارکت بخشهای دولتی و غیر
دولتی.
مسائل مالی و تشکیلاتی
1 – توسعه وظایف و افزایش اختیارات دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی
در چارچوب ضوابط و مقررات کلی تعیین شده بر‌اساس:
1 – 1 – اعطای مجوزهای قانونی به منظور ایجاد تشکیلات مناسب و برخورداری از آزادی
عمل در مسائل مربوط به اداره نیروی انسانی در چارچوب‌ضوابط تعیین شده.
2 – 1 – ساماندهی امور مالی دانشگاه‌ها، اتخاذ روشهای مناسب تأمین منابع جدید مالی
و استفاده بهینه از آنها و امکان هزینه کردن آن توسط دانشگاه‌ها‌و مؤسسات آموزش
عالی و پژوهشی در جهت تحقق کارآیی بیشتر در چارچوب مصوبات هیأتهای امنا.
3 – 1 – سهم هر دانشگاه از منابع دولتی به تناسب کیفیت، تعداد دانشجو، موقعیت و
شرایط استقرار دانشگاه تعیین گردد.
4 – 1 – افزایش اختیارات برای تأمین کادر علمی با استفاده از روشهای مختلف از جمله
انعقاد قرارداد با مراکز معتبر علمی جهان در سطح دکترای‌تخصصی و فوق تخصصی، اعطای
بورس تحصیلی و همچنین استخدام اعضاء هیأت علمی بر اساس ضوابط مصوب.
5 – 1 – افزایش اختیارات دانشگاه‌ها در انتخاب دانشجویان دوره‌های کارشناسی ارشد و
دکتری در چارچوب ضوابط تعیین شده بر اساس آزمونهای‌سراسری که به تناسب توسط
وزارتخانه‌های فرهنگ و آموزش عالی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برگزار می‌گردد.
پژوهش
2 – گسترش کمی، تعمیم و ارتقای کیفی پژوهش و نهادی کردن آن در دانشگاه‌ها و مراکز
پژوهشی و همکاری در ایجاد فضا، امکانات و شرایط مناسب‌برای پژوهش و نوآوری در کشور
از طریق:
1 – 2 – تقویت نقش محوری پژوهش در آموزش عالی و طراحی و هماهنگی و اجرای نظام
تحقیقات آموزش عالی و ارزیابی برنامه‌های جامع‌پژوهشی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی
در چارچوب سیاستهایی تحقیقاتی سیاستهای که بر پایه برنامه‌ریزی متمرکز نباشد و در
اجرا قائل به عدم تمرکز‌بوده باشد.
2 – 2 – طراحی و اجرای نظام ارزیابی پژوهش و نظارت بر فعالیتهای پژوهشی
3 – 2 – گسترش متناسب پژوهشهای بنیادی و کاربردی در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی
4 – 2 – تعیین اولویتهای پژوهشی با توجه به زمینه‌های نوین علمی، تکنولوژیهای نو و
نیازهای جامعه
5 – 2 – هماهنگی با سایر دستگاه‌ها در جهت تحقق سیاستهای خود اتکایی و توسعه کشور
6 – 2 – همکاری در طراحی، ایجاد و تقویت تکنولوژی ملی و انتقال تکنولوژی لازم و
توسعه آن
7 – 2 – افزایش سهم تحقیقات از درآمد ناخالص ملی
8 – 2 – تشویق و ترغیب بانکها، شرکتها و مؤسسات خصوصی، بنگاه‌های خیریه و مردم به
سرمایه‌گذاری برای تحقیقات
9 – 2 – افزایش سهم تحقیقات آموزش عالی از اعتبارات تحقیقاتی کل کشور و نیز افزایش
آن نسبت به کل اعتبارات دانشگاه‌ها و بخش آموزش عالی و‌تحقیقات
10 – 2 – ایجاد تسهیلات لازم در جهت افزایش میزان جذب، آموزش و تأمین نیروی انسانی
پژوهشگر برای دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و افزایش‌شاخص کمی تعداد پژوهشگران.
11 – 2 – افزایش میزان مشارکت اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و
نیز دانشجویان دوره‌های تحصیلات تکمیلی در فعالیتهای‌پژوهشی
12 – 2 – گسترش و تعمیق فرهنگ تحقیقات در جامعه از طریق رسانه‌های گروهی، موزه‌های
علمی و فنی و نظایر آن
13 – 2 – ارتقای جایگاه معنوی و اجتماعی پژوهشگران و گسترش تسهیلات مادی و رفاهی
برای آنان.
14 – 2 – اصلاح قوانین و مقررات لازم برای حفظ حقوق دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی و
پژوهشگران در زمینه آثار و پژوهشهای علمی، فنی و ثبت‌مالکیت اختراعات و نوآوریها
15 – 2 – حمایت و کمک به آماده‌سازی نتایج تحقیقات (طی مرحله نیمه صنعتی در مراکز
پژوهشی به منظور تسهیل کاربرد نتایج تحقیقات در‌واحدهای تولیدی و حمایت از واحدهای
تولیدی نوپایی که به منظور کاربرد نتایج تحقیقات ایجاد شده است)
16 – 2 – ترغیب دستگاه‌های اجرایی و صنایع به استفاده از نتایج تحقیقات به منظور
ارتقای کیفیت کارهای تولیدی و خدماتی و توسعه اجتماعی،فرهنگی
17 – 2 – ایجاد مراکز پژوهشی مشترک با سایر دستگاه‌ها به ویژه استفاده‌کنندگان از
نتایج تحقیقات در کشور و نیز مؤسسات علمی و پژوهشی معتبر‌خارجی
18 – 2 – گسترش تسهیلات لازم برای تبادل اطلاعات علمی و پژوهشی با سایر کشورها و
عضویت مؤسسات پژوهشی و با حضور فعال پژوهشگران‌ایرانی در جوامع علمی بین‌المللی به
منظور آشنایی با دستاوردهای علمی و فنی و ارتقای توان پژوهشی و همکاری در اجرای
پروژه‌های مشترک
نظام ارزشی اسلامی
3 – تعمیق معرفت دینی و آگاهیهای اجتماعی و تقویت نظام ارزشی اسلامی و فرهنگ
مشارکت‌جویی، مسئولت‌پذیری و صیانت از استقلال کشور در‌دانشگاه‌ها
مشارکت مردم
4 – افزایش و مشارکت مردم در توسعه آموزش عالی و تحقیقاتی از طریق:
1 – 4 – توسعه بخش غیر دولتی و فراهم نمودن زمینه‌ها و جاذبه‌ها لازم برای ایجاد
مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی توسط افراد حقیقی و حقوقی
2 – 4 – اعطای اختیارات لازم در اداره مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی غیر دولتی با
نظارت وزارتخانه‌های ذیربط
3 – 4 – تشویق و حمایت از سنت حسنه وقف، در توسعه آموزش عالی
4 – 4 – معافیت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی دولتی و غیر دولتی از
پرداخت عوارض شهرداریها
5 – 4 – برقراری تسهیلات قانونی و بانکی لازم برای توسعه و افزایش امکانات بخش غیر
دولتی
6 – 4 – فراهم آوردن امکان سرمایه‌گذاری بخش غیر دولتی و افراد خیر در ایجاد و
بهره‌برداری از خوابگاه‌های دانشجویی برای استفاده کلیه دانشجویان
7 – 4 – اجازه اخذ بخشی از هزینه‌های سرانه تحصیلی از دانشجویان در بخش آموزش عالی
دولتی در دوران تحصیل و یا پس از فراغت آنان از تحصیل‌و در دوران اشتغال به کار و
استفاده از درآمدهای ناشی از این امر برای تأمین قسمتی از هزینه‌ها، بهبود کیفیت و
ارتقاء سطح علمی آموزشی دانشگاه به‌گونه‌ای که مانع یا محدودیتی برای تحصیل افراد
مستعد و کم درآمد ایجاد نکند، موارد مربوط به بخشودگی یا تخفیف برای گروه‌های خاص
بر اساس‌ضوابط و مقررات جداگانه تعیین می‌گردد.
8 – 4 – فراهم نمودن تسهیلات آموزشی و رفاهی لازم برای ایثارگران، آزادگان،
جانبازان و خانواده شهدا به منظور تقویت علمی ایشان و همچنین‌فراهم نمودن تسهیلات
لازم برای دانشجویان محروم و مستضعف و افزایش سرانه‌های کمک آموزشی و معیشتی.
هماهنگی در مراجع تصمیم‌گیری
5 – ایجاد هماهنگی در مراجع تصمیم‌گیری، سیاست گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت بر
فعالیت آموزش و پژوهشی و تمرکززدایی در امور اجرایی به‌منظور ارتقای جایگاه و
انسجام نظام آموزشی کشور از طریق:
1 – 5 – رعایت اولویت سرمایه‌گذاری جاری و عمرانی آموزشی و پژوهشی و افزایش سهم
اعتبارات بخشی از تولید ناخالص ملی و بودجه عمومی‌دولت.
2 – 5 – بهبود بخشیدن به شاخصهای آموزشی و پژوهشی کشور با توجه به نیازهای ملی و
استانداردهای پیشرفته علمی در جهان
3 – 5 – ایجاد و تقویت هماهنگی، توازن و تعادل میان مراکز آموزشی و پژوهشی،
هماهنگی در طراحی اهداف سیاستها و برنامه‌های کلان بخش‌آموزشی و پژوهشی کشور در
چارچوب سیاستهای کلی کشور و هماهنگی کلی میان تصمیمات هیأتهای امنای دانشگاه‌ها و
مؤسسات
آموزش عالی و پژوهشی و عدم تمرکز در اجرا
4 – 5 – حذف و یا ادغام دستگاه‌های موازی و یا متداخل در امور آموزشی و پژوهشی
هماهنگی برنامه‌های توسعه منابع انسانی و تحقیقات
6 – اتخاذ تدابیری برای هدایت و هماهنگی برنامه‌های توسعه منابع انسانی و تحقیقات
در جهت توسعه نگرش اجتماعی در آموزش و پاسخگویی به‌نیازهای تخصصی و فنی در چارچوب
برنامه‌های بلندمدت توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشور از طریق:
1 – 6 – بازنگری در برنامه‌های درسی دوره‌های موجود متناسب با پیشرفتهای علمی و
نیازهای جامعه و بازار کار در سطح منطقه‌ای و ملی
2 – 6 – بازنگری در شیوه متداول تدریس در دانشگاه‌ها با تأکید بر مشارکت هر چه
بیشتر دانشجویان در امر یادگیری مبتنی بر روحیه تحقیق و تتبع
3 – 6 – تقویت آموزشهای پیش دانشگاهی و اصلاح مقررات به منظور جلوگیری از افت
تحصیلی و به حداقل ممکن رساندن طول مدت سنوات‌تحصیلی
4 – 6 – اصلاح نظام گزینش دانشجویانی که بر تواناییهای داوطلبان و نیازهای کشور از
نظر انتخاب رشته مناسب و نیز منطقی‌تر کردن مقررات تغییر‌رشته در دانشگاه و افزایش
دانشجویان بومی یا اصلاح شیوه پذیرش دانشجو در آزمون سراسری
5 – 6 – تداوم توسعه دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا و تحقیقاتی به منظور اصلاح
هرم دانشجویی با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی داخلی و‌مراکز معتبر خارجی
6 – 6 – استفاده مشترک دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی از امکانات و تواناییهای
یکدیگر، با اجرای طرح تعاون دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی
7 – 6 – مشارکت هر چه بیشتر دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی در انجام پروژه‌های
تحقیقاتی مورد نیاز سایر بخشها
8 – 6 – ادغام واحدهای آموزش و پژوهشی مشابه با توجه به حفظ یکپارچگی نظام آموزش
کل کشور
9 – 6 – توسعه دوره‌های آموزشی علمی – کاربردی با مشارکت دادن بخشهای صنعتی
کشاورزی و خدماتی در سرمایه‌گذارهای عمرانی و جاری و‌سایر امور آموزشی در چارچوب
ضوابط و مقررات.
10 – 6 – گسترش برنامه آموزشهای آزاد (دوره‌های کوتاه‌مدت و تک درس) به منظور
ارتقای دانش و مهارت شاغلین و ایجاد و توسعه دوره‌های‌معادل، شبانه و نیمه حضوری
در مقاطع مختلف تحصیلی برای دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی با رعایت مقررات و
معیارهای مصوب به طوری که‌موجب کاهش ظرفیتهای آموزشی و بروز اختلال در فعالیتهای
مراکز آموزشی نشود.
11 – 6 – اصلاح و بهبود نظام ارزیابی کمی و کیفی دانشگاه‌ها و مؤسسات و مراکز
آموزشی و پژوهشی
12 – 6 – فراهم نمودن انگیزه لازم برای اعضای هیأت علمی از طریق ارتقای جایگاه
معنوی و اجتماعی و تأمین نیازهای مادی آنان
13 – 6 – اصلاح مقررات و دستورالعملهای جذب، تضمین استخدام و ارتقای اعضای هیأت
علمی به منظور بهبود شاخص نسبت به دانشجو و ترکیب‌هیأت علمی به نفع سطوح عالی‌تر
14 – 6 – برگزاری دوره‌های کارگاه‌های آموزشی، سمینارهای علمی ملی، منطقه‌ای و
بین‌المللی داخل و خارج کشور و فراهم نمودند تسهیلات لازم به‌منظور دسترسی
استادان، محققان، مدیران، کارشناسان و دانشجویان به یافته‌های جدید علمی و
تکنولوژیک، شیوه‌های نوین تدریس، تحقیق، مدیریت‌و برنامه‌ریزی.
توسعه و تجهیز فضاهای کالبدی
7 – ایجاد، توسعه، تجهیز و ترمیم فضاهای کالبدی مورد نیاز بر اساس شاخصهای قابل
قبول علمی با اولویت اتمام و تجهیز طرح‌های نیمه تمام از‌طریق:
1 – 7 – بهینه‌سازی توزیع واحدهای آموزش عالی و پژوهشی و انطباق وضع موجود فضاهای
کالبدی آنها با کمیت و کیفیت پیش‌بینی شده در برنامه‌توسعه گسترش مراکز آموزش عالی
و تحقیقاتی متناسب با منابع طبیعی و انسانی مناطق کشور.
2 – 7 – فراهم ساختن زمینه‌های ایجاد شهرکهای علمی – تحقیقاتی با مشارکت بانکها و
مؤسسات دولتی و غیر دولتی.
3 – 7 – تأکید و تسریع در اتمام عملیات بازسازی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و
تحقیقاتی واقع در مناطق جنگ‌زده و توجه به جبران عقب‌افتادگی‌روند رشد و توسعه
کالبدی آنها.
4 – 7 – اولویت ایجاد فضاهای کالبدی و تجهیز آنها برای مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد
و دکترا (ایجاد مراکز تحصیلات تکمیلی) و مراکز تحقیقاتی.
5 – 7 – اولویت به ایجاد فضاهای آموزشی و کمک آموزشی متناسب با نرخ بهره‌برداری
6 – 7 – احداث و توسعه منازل سازمانی برای اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مراکز
تحقیقاتی در مناطق محروم کشور و خوابگاه متأهلین برای‌دانشجویان دوره‌های تحصیلات
تکمیلی.
7 – 7 – اولویت در تخصیص اعتبارات مورد نیاز برای پروژه‌های در دست اجرا.
8 – 7 – اولویت تعمیر و نگهداری ساختمانهای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و
پژوهشی
9 – 7 – استفاده حداکثر از امکانات سایر دستگاه‌های اجرایی، کمکهای مردمی و نهادها
برای احداث و تجهیز فضاهای دانشگاهی.
گسترش کمی و ارتقای کیفی آموزش عالی
8 – گسترش کمی و ارتقای کیفی آموزش عالی با تأکید بر ایجاد تعادلهای منطقه‌ای و
اجتماعی برای تسهیل دسترسی به آموزش عالی مناطق محروم و‌تحقق عدالت اجتماعی در
آموزش.
1 – 8 – توسعه و تقویت آموزش عالی در مناطق مستعد و محروم و نیز در مراکز استانها
(به غیر از تهران)
2 – 8 – ایجاد و تقویت دوره‌های پیش دانشگاهی در مناطق محروم به منظور بومی کردن
دانشجویان
3 – 8 – توسعه و ایجاد رشته‌های مورد نیاز مناطق محروم.
4 – 8 – ایجاد شرایط مناسب معیشتی و امکانات تحصیلی برای دانشجویان با ایجاد مشاغل
حین تحصیل، وامهای تحصیلی.
تجهیز زیر ساخت علمی، فرهنگی
9 – تجهیز و آماده‌سازی زیر ساخت علمی، فرهنگی بخش از طریق:
1 – 9 – جذب متخصصین ایرانی و غیر ایرانی واجد شرایط برای توسعه دوره‌های دکترا.
2 – 9 – اعزام دانشجو به خارج در مقطع دکترا در رشته‌های مورد نیاز.
3 – 9 – افزایش سهم نیروی انسانی مورد نیاز آموزش عالی و تحقیقاتی از طرح مشمولین
نظام وظیفه.
4 – 9 – ایجاد، توسعه و تقویت مراکز آمار و انفورماتیک و برنامه‌ریزی در
دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی.
5 – 9 – ایجاد، گسترش، و تقویت کتابخانه‌های تخصصی، مراکز اسناد علمی، موزه‌ها و
مراکز آمار و اطلاعات علمی و فنی و نظایر آن و ایجاد و‌گسترش مراکز ترجمه و تألیف،
نشر کتب و مجلات علمی و فنی و بازسازی و تجهیز مؤسسات انتشاراتی دانشگاه‌ها.
6 – 9 – هماهنگ‌سازی، تهیه و تأمین تجهیزات علمی مورد نیاز دانشگاه‌ها و مراکز
تحقیقاتی و استفاده بهینه از تجهیزات علمی و پژوهشی موجود.
توسعه همکاریهای علمی منطقه‌ای و بین‌المللی
10 – توسعه همکاریهای علمی و منطقه‌ای و بین‌المللی، از طریق:
1 – 10 – توسعه مبادلات دانشجویی و اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و محققان با خارج
از کشور
2 – 10 – کوشش برای گسترش زبان فارسی به ویژه در کشورهای آسیای میانه و شبه قاره
هند از طریق ایجاد توسعه و تقویت کرسیهای زبان و ادبیات‌فارسی در مراکز علمی این
کشورها و نیز اعطای فرصتهای مطالعاتی به استادان خارجی زبان فارسی در دانشگاه‌های
کشور.
