۲۶۵۴۹ت۱۴۵۴۹ه – ۱۳۷۴/۵/۱۷
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۷۴/۵/۱۱ بنا به پیشنهاد شماره ۸۵۶.۳۵۳۲ مورخ ۱۳۷۳.۱۱.۲۵ سازمان بهزیستی کشور و به استناد مواد (۵) و (۹) قانون تأمین زنان و کودکان بی‌سرپرست، مصوب ۱۳۷۱ آیین‌نامه اجرایی قانون یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:
ماده ۱- محور و اساس حمایتها و اقدامات اجرایی موضوع این آیین‌نامه عبارت است از ایجاد امنیت اجتماعی و اقتصادی و فراهم کردن زمینه‌ها و موجبات عادی‌سازی زندگی زنان و کودکان بی‌سرپرست موضوع ماده (۲) قانون تأمین زنان و کودکان بی‌سرپرست که از این پس در این آیین‌نامه به اختصار قانون نامیده می‌شود.
ماده ۲- [اصلاحی ۱۳۸۶/۱۲/۱۹]-
کودکان بی‌سرپرست مشمول قانون با هماهنگی نیروی انتظامی یا سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور حسب مورد، مورد شناسایی قرار می‌گیرند و پس از تحقیقات اولیه و طی مراحل قانونی، از طریق مراجع ذیصلاح قضایی به سازمان بهزیستی کشور معرفی می‌شوند.
تبصره ۱- در موارد اضطراری به منظور حفظ سلامت کودکان، واحدهای بهزیستی رأساً کودکان کمتر از هفت سال را با رعایت ضوابط، پذیرش موقت می‌کنند و متعاقب آن مدارک و گزارشهای لازم را به مراجع ذیصلاح قضایی ارسال و اعلام می‌کنند.
تبصره ۲- [الحاقی ۱۳۸۶/۱۲/۱۹]-
شناسایی زنان و دختران فاقد سرپرست از جمله زنان و دخترانی که سرپرست آنان بطور موقت در زندان به سر می‌برند و فاقد تمکن مالی هستند بر عهده وزارت رفاه و تأمین اجتماعی با هماهنگی دستگاههای ذیربط خواهد بود.
ماده ۳- مشمولان موضوع مواد (۳) و (۶) قانون همچنین مشمولانی که در نتیجه اقدامات حمایتی و خدمات و تسهیلات دریافتی به تشخیص مددکاران و تأیید‌مدیران مسئول، توانایی لازم را برای گذارندن زندگی عادی و خود اتکایی کسب کرده باشند، از شمول اقدامات حمایتی خارج می‌شوند و مجاز به استفاده از حمایتهای موضوع این آیین‌نامه نیستند.
ماده ۴- اقدامات اجرایی به منظور ایجاد حمایتهای اجتماعی و اقتصادی از زنان و کودکان بی‌سرپرست عبارتند از:
الف – خدمات آموزشی و تربیتی در سطوح آمادگی و پیش‌دبستانی تا تحصیلات عالی.
ج – خدمات کاریابی و اشتغال.
د – مددکاری، مشاوره و راهنمایی.
ه – نگهداری و مراقبت از افراد نیازمند به ویژه کودکان و سالمندان، متناسب با نیازهای و شرایط سنی و جنسی و اجتماعی هر فرد یا خانواده تحت پوشش به صورت مستقیم و غیر مستقیم تا حصول اطمینان از بازتوانی و خوداتکایی کامل آنان توسط سازمان بهزیستی کشور و سازمانهای بهزیستی استانها.
تبصره ۱ – پسران بی‌سرپرست تا رسیدن به سن قانونی – موضوع ماده (۷۹) قانون کار – و دختران بی‌سرپرست تا زمانی که ازدواج نکرده باشند، مشمول پذیرش در واحدهای نگهداری شبانه‌روزی می‌شوند.
تبصره ۲ – دختران بی‌سرپرستی که واجد شرایط پذیرش در واحدهای شبانه‌روزی نباشند، بنا به تشخیص سازمان بهزیستی از حمایتهای موضوع این آیین‌نامه‌بهره‌مند می‌شوند.
تبصره ۳ – به منظور جلوگیری از جدایی فرهنگی و اجتماعی کودک از فرهنگ بومی خود و فراهم شدن زمینه بازگشت به خانواده و اجتماع، حتی‌الامکان‌کودکان بی‌سرپرست در شهرهای محل تولد یا شهرهای همجوار پذیرش و نگهداری می‌شوند و در صورتی که در بدو پذیرش، والدین یا بستگان کودک شناسایی‌شوند، به منظور پیشگیری از ورود کودکان به واحدهای شبانه روزی و حفظ نهاد خانواده در صورت نیاز نسبت به ارائه حمایتهای مالی، فرهنگی و اجتماعی‌طبق ضوابط و آیین‌نامه‌های مربوط اقدام می‌شود.
تبصره ۴ – شرایط خانواده‌های داوطلب واجد شرایط و نحوه نگهداری آنها بر اساس دستورالعمل اجرایی مورد عمل سازمان بهزیستی کشور تعیین می‌شود.
ماده ۵- پرداختهای غیر مستمر، ناظم بر فراهم ساختن و تهیه امکانات، ابزار و وسایل حرفه‌آموزی، کار و اشتغال، تأمین هزینه‌های کارآموزی و آموزشهای فنی و‌حرفه‌ای، پرداخت سرمایه کار و تأمین هزینه‌های تشکیل خانواده و ازدواج به تناسب شرایط و تواناییهای جسمی، اجتماعی و اقتصادی مشمولان است که‌سالانه در حد اعتبارات مصوب در برنامه‌های مربوط توسط سازمان بهزیستی کشور و سازمانهای بهزیستی استانها به مشمولان نیازمند و واجد شرایط اختصاص می‌یابد.
تبصره – مستمری ماهانه خانواده‌هایی که از سرمایه کار و اشتغال و ابزار و وسایل کار استفاده می‌کنند، حداکثر پس از شش ماه از تاریخ استفاده، قطع می‌شود.
ماده ۶- میزان و مدت پرداختهای مستمر به ترتیب زیر تعیین می‌شود:
الف – مستمری ماهانه:
– افرادی که به تنهایی زندگی می‌کنند و خانواده‌های دو نفره، حداکثر ۳۰% حداقل مستمری ماهانه مشمولان قانون استخدام کشوری در هر سال.
– خانواده‌های سه نفره، حداکثر ۳۵% حداقل مستمری ماهانه مشمولان قانون استخدام کشوری در هر سال.
– خانواده‌های چهار نفره، حداکثر ۴۰% حداقل مستمری ماهانه مشمولان قانون استخدام کشوری در هر سال.
– خانواده‌های پنج نفر و بیشتر، حداکثر ۵۰% حداقل مستمری ماهانه مشمولان قانون استخدام کشوری در هر سال.
تبصره – کلیه پرداختهای یاد شده به صورت نقدی و حتی‌المقدور توسط سیستم بانکی با توجه به اعتبارات دستگاه پرداخت‌کننده تا حداکثر میزان تعیین شده،انجام می‌شود.
ب – هزینه تحصیلات:
هزینه تحصیلات برای هر یک از دانش‌آموزان و دانشجویان خانواده‌های تحت حمایت، حداکثر معادل ۵.۰۰۰ ریال در ماه تعیین می‌شود.
ج – حق سرانه بیمه خدمات درمانی:
حق سرانه بیمه خدمات درمانی برای هر یک از زنان و کودکان بی‌سرپرست معادل رقم مصوب هر ساله از محل اعتبارات موضوع ماده (۱۴) قانون بیمه همگانی‌خدمات درمانی کشور – مصوب ۱۳۷۳ – در اختیار کمیته امداد امام خمینی (ره) قرار می‌گیرد. کمیته یاد شده موظف است کلیه خانواده‌ها و افراد مشمول این‌آیین‌نامه را تحت پوشش بیمه خدمات درمانی درآورد.
د – هزینه نگهداری:
بخشی از هزینه نگهداری و مراقبت از کودکان بی‌سرپرست و زنان سالمند مشمول، در مراکز نگهداری شبانه‌روزی غیر دولتی همچنین مراکزی که به شکل هیأت امنایی اداره می‌شوند، به صورت سرانه توسط سازمان بهزیستی تأمین و پرداخت می‌شود. سازمان بهزیستی موظف است اولویت امر نگهداری افراد مشمول را در میان خانواده‌های داوطلب واجد صلاحیت فراهم کند و شرایط را با پرداخت هزینه سرانه نگهداری تعیین شده رعایت نماید و گسترش دهد.
تبصره ۱- هزینه نگهداری و مراقبت از مشمولان نیازمند در مراکز نگهداری وابسته به سازمان بهزیستی، کمک آن از محل اعتبارات جاری این سازمان در‌برنامه‌های ذیربط تأمین می‌شود و افرادی که در مراکز توانبخشی و حمایتی سازمان بهزیستی نگهداری می‌شوند، مشمول پرداختهای فوق قرار نمی‌گیرند.
تبصره ۲- اقدام به تأمین مسکن مشمولان نیازمند در قالب سیاستها و اقدامات حمایتی دولت با استفاده از تسهیلات اعطایی بانکی صورت می‌گیرد.
ماده ۷- مبانی و میزان پرداخت مستمریهای مشمولان این آیین‌نامه در سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) هماهنگ و یکسان می‌باشد.
ماده ۸- در شرایطی که انجام و ارائه خدمات آموزشی و نگهداری مشمولان این آیین‌نامه در مراکز غیر وابسته به سازمان بهزیستی اعم از بخش دولتی و غیر‌دولتی یا در خانواده صورت گیرد، هزینه‌های مربوطه به صورت سرانه از محل اعتبارات مصوب سالانه سازمان بهزیستی کشور و سازمانهای بهزیستی استانها پرداخت می‌شد.
ماده ۹- افراد و خانواده‌های تحت پوشش علاوه بر کسب موقعیتها و شرایط موضوع ماده (۶) قانون، در صورت نیل به خود اتکایی و کسب توانایی لازم برای زندگی متعارف (به تشخیص مددکاران و تأیید مدیران ذیربط) مجاز به استفاده از حمایتهای اقتصادی و دریافت مستمری نخواهند بود.
ماده ۱۰- سازمان بهزیستی کشور و سازمانهای بهزیستی استانها موظف به بررسی و تنظیم برنامه‌های اجرایی و ارائه و طرح آن در قالب بودجه عملیاتی سالانه پیشنهادی به سازمان برنامه و بودجه برای ایجاد تعادل لازم بین حجم و میزان فعالیتها و اقدامات و منابع اعتباری قابل تخصیص سالانه هستند.
ماده ۱۱- سازمان بهزیستی کشور و سازمانهای بهزیستی استانها موظفند ضمن اعمال نظارت مستمر و برنامه‌ریزی شده بر مراحل اجرایی اقدامات، گزارش‌اقدامات و فعالیتهای انجام یافته را هر شش ماه یک بار به سازمان برنامه و بودجه ارسال کنند.
ماده ۱۲- در اجرای مواد (۷) و (۸) قانون، سازمان بهزیستی مکلف است موارد تخلف را پس از بررسی و تشخیص تخلفات به مراجع ذیصلاح قضایی منعکس‌و متخلفات را به تشکیل پرونده برای اعمال مجازاتهای مالی مقرر در ماده (۷) قانون معرفی کند.
ماده ۱۳- [اصلاحی ۱۳۷۴/۱۰/۲۷]-
وزارت امور اقتصادی و دارایی به منظور نگهداری حساب مبالغ واریزی جرایم موضوع مواد (۷) و (۸) قانون، حساب جداگانه‌ای به عنوان سازمان بهزیستی کشور افتتاح می‌کند. مبالغ واریز شده به حساب یاد شده، همچنین مشارکتهای مردمی و هدایای نقدی مردم به سازمان بهزیستی در اجرای قانون، به‌عنوان بخشی از منابع تأمین اعتبار اقدامات اجرایی قانون محسوب می‌شود.
ماده ۱۴- سازمان بهزیستی کشور موظف است مددکاران (ترجیحاً مددکاران زن) خود را برای نظارت و آگاهی از وضعیت کودکان و زنان سالمند سپرده شده به خانواده‌های داوطلب و مراکز، اعزام کند.