[به موجب ماده ۱۸ آیین‌نامه مبارزه با بیماری‌های دامی و جلوگیری از سرایت و انتشار آنها، لغو شده است.]
شماره : ۱۰۱۲۴ت۳۰۰۲۸ه
تاریخ : ۱۳۸۳/۱۲/۲۴
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۸۳.۱۲.۱۹ بنا به پیشنهاد شماره ۱۱۸۹۵.۰۱۱ مورخ ۱۳۸۲.۱۰.۲۰ وزارت جهادکشاورزی و به استناد ماده (۲۱) قانون سازمان دامپزشکی کشور – مصوب ۱۳۵۰ – آیین‌نامه اجرایی ریشه‌کنی سل گاوی را به شرح زیر تصویب نمود:
فصل اول – تعاریف
ماده ۱ ـ اصطلاحاتی که در این آیین‌نامه به کار می‌رود دارای معانی زیر است:
الف – سازمان: سازمان دامپزشکی کشور
ب -گاو: گاو و گاومیش بطور اعم در سنین مختلف
ج -گاوداری: محلی که در آن یک یا چند گاو به صورت صنعتی، نیمه صنعتی یا سنتی نگهداری شود.
بیماری: بیماری سل گاوی
د-توبرکولین P.P.D (Protein.Purified.Derivative) به نوعی فرآورده خالص پروتئینی
میکروب سل ویا انواع دیگر آن اطلاق می‌شود که با تأیید و توصیه سازمان به منظور
تشخیص بیماری بکار می‌رود.
ه- گاو مسلول: گاوی است که براساس دستورالعمل سازمان در برابر آزمایش واکنش مثبت
نشان داده ( گاورآکتور) یا واجد علائم بالینی بیماری بوده و یا هنگام بازرسی لاشه
واجد ضایعات مربوط به بیماری ( گاوغیرتوبرکولینه سلی) باشد.
و ـ گاو مشکوک: گاوی که براساس دستورالعمل سازمان در برابر آزمایش واکنش مشکوک نشان دهد.
ز ـ آزمایش: تزریق توبرکولین مطابق دستورالعمل سازمان و یا هر آزمایش عملی دیگری
که سازمان برای‌تشخیص بیماری مصلحت بداند.
ح – بازرس بهداشتی کشتارگاه: به هریک از افرادی اطلاق می‌شود که براساس
دستورالعمل ابلاغی ازطرف سازمان برای انجام خدمات بهداشتی مربوط به کشتارگاه و
بازرسی و معاینات بهداشتی گوشت تعیین می‌گردد.
ط- ضدعفونی: استعمال مواد پلشت‌بر اختصاصی مؤثر بر روی عامل بیماری و یا سوزاندن
محوطه وجایگاه دام به وسیله شعله‌افکن و یا طرق دیگری که برای از بین بردن میکروب
عامل بیماری انجام می‌گیرد.
ی – ریشه‌کنی: اجرا و ادامه عملیات مبارزه وسیع و پیگیر علیه بیماری تا زمانی که بیماری از بین برود.
ک – منطقه ریشه‌کنی: محدوده معین و مشخص جغرافیایی که عملیات ریشه‌کنی در آن
محدوده مطابق بادستورالعمل و ضوابط ابلاغی سازمان انجام می‌گیرد.
ل – اداره ریشه‌کنی: یکی از واحدهای تابعه سازمان که مسؤولیت تدوین برنامه، هماهنگی و نظارت جهت اجرای ریشه‌کنی بیماری در سطح کشور را عهده‌دار می‌باشد.
م – واحد ریشه‌کنی: واحدی در اداره کل دامپزشکی استان که مسؤولیت هماهنگی، نظارت و اجرای ریشه‌کنی بیماری در سطح استان را عهده‌دار می‌باشد.
ن -اکیپ ریشه‌کنی: شامل دامپزشک، کاردان یا تکنسین دامپزشکی که عهده‌دار اجرای عملیات ریشه‌کنی در سطح منطقه عملیاتی می‌باشند.
فصل دوم- اقدامات اولیه
ماده ۲ ـ سازمان مکلف است با استفاده از روشهای مقتضی و ممکن، منطقه‌ای که عملیات ریشه‌کنی بایددر آنجا اجرا شود را به اطلاع عموم برساند.
ماده ۳ ـ تردد و نقل و انتقال گاو در منطقه تحت پوشش عملیات ریشه‌کنی باید بر اساس مفاد این آیین‌نامه انجام گیرد.
ماده ۴ ـ پس از اعلام مفاد مندرج در ماده (۲) آیین‌نامه توسط سازمان و بر اساس
برنامه زمان‌بندی، مأموریت اکیپ ریشه‌کنی برای ثبت مشخصات گاوداری، شماره‌گذاری،
تنظیم کارت شناسایی و انجام آزمایش گاوها به گاوداریها مراجعه وعملیات مربوط آغاز
خواهد شد. مفاد این ماده و نوع اوراق و فرمهای مربوط و نحوه انتقال اطلاعات را اداره ریشه‌کنی تعیین خواهد نمود.
فصل سوم – تشخیص گاو مسلول
ماده ۵ ـ سازمان ازطریق آزمایش توبرکولین و یا انجام آزمایشهای علمی دیگر گاوهای
مسلولراتشخیص می‌دهد. تزریق توبرکولین، خواندن نتیجه آن بر اساس دستورالعمل
سازمان و همچنین انجام سایر آزمایشهای مربوط به تشخیص بیماری باید منحصراً به وسیله
دامپزشک آموزش‌دیده سازمان و مورد تأیید اداره ریشه‌کنی انجام گیرد.
تبصره ۱ – یک نوبت آزمایش مثبت، ملاک برای اعزام گاو به کشتارگاه بوده و تجدید آزمایش در مورداین‌گونه گاوها مجاز نمی‌باشد.
تبصره ۲ – گاوی که در آزمایش مشکوک تشخیص داده شود، بایستی تا انجام آزمایش بعدی
(سه ماه‌بعد) به منظور تعیین وضعیت آن جدا از سایر گاوهای گله در محل جداگانه‌ای نگهداری شود.
تبصره ۳ ـ سازمان می‌تواند در مواقع ضروری از دامپزشکان بخش خصوصی مورد تأیید پس
از طی‌دوره آموزش لازم در قالب قرارداد استفاده نماید.
ماده ۶ ـ چنانچه گاوی درد و آزمایش متوالی مشکوک تشخیص داده شود به عنوان مسلول (رآکتور) تلقی می‌شود.
تبصره – در نوبت بعدی آزمایش به همراه گاو یا گاوهای مشکوک کلیه گاوهای موجود در گاوداری نیز آزمایش می‌گردند.
ماده ۷ ـ تا زمانی که موارد مثبت و یا مشکوک در یک گاوداری آلوده مشاهده شود
آزمایش هر سه ماه یک‌بار تکرار خواهد شد و در صورت اجرای ضوابط بهداشتی و
قرنطینه‌ای و همچنین عدم‌آلودگی در گاوداریهای همجوار در صورتی‌که نتیجه آزمایش
گاوداری آلوده در دو نوبت آزمایش متوالی سه‌ماهه منفی باشد گاوداری فوق عاری از
بیماری در نظر گرفته شده و آزمایش بعدی به فاصله شش ماه بعد انجام خواهد گرفت.
تبصره – در صورت اجرای ضوابط بهداشتی و قرنطینه‌ای و عدم‌آلودگی در گاوداریهای
مجاور درصورتی که نتیجه آزمایش گاوداری در دو نوبت آزمایش متوالی شش‌ماهه منفی
باشد، آزمایش بعدی به فاصله یک سال بعد انجام خواهد گرفت.
ماده ۸ ـ گاوی که در آزمایش به عنوان مسلول (رآکتور) تشخیص داده می‌شود داغ‌گذاری
و یا با هر نوع‌علامت دیگری که لازم باشد مشخص و به کشتارگاه اعزام خواهد شد.
فصل چهارم – اعزام گاو مسلول به کشتارگاه
ماده ۹ ـ گاو مسلول (رآکتور) پس از تشخیص باید بلافاصله تحت نظارت اکیپ ریشه‌کنی
در محل کاملاًمجزا در داخل گاوداری یا محل دیگری که تعیین می‌شود نگهداری و در
مهلتی که از طرف اکیپ مزبور اعلام‌می‌گردد به کشتارگاه اعزام شود.
تبصره – مهلت فرستادن گاو مسلول (رآکتور) به کشتارگاه با توجه به وضعیت بیماری و
شرایط محل‌نگهداری گاو از طرف مأمورین اکیپ ریشه‌کنی تعیین می‌شود و در هر صورت
نباید از تاریخ تشخیص واطلاع به صاحب دام و یا نماینده او از بیست روز تجاوز کند.
ماده ۱۰ ـ تاریخ اعزام گاو مسلول (رآکتور) به کشتارگاه در برگه اعلام نتایج آزمایش
سل تعیین و برگهفوق به مسؤول گاوداری یا نماینده او تحویل داده می‌شود و چنانچه
مسؤول گاوداری از دریافت برگه فوق‌خودداری نماید اطلاعیه مزبور به وسیله مأمورین
اکیپ ریشه‌کنی به درب ورودی گاوداری الصاق خواهد شد.
ماده ۱۱ ـ هنگام اعزام گاو مسلول (راکتور) به کشتارگاه، کارت مشخصات گاو نیز به
همراه آن به کشتارگاه فرستاده می‌شود.
ماده ۱۲ ـ گاو مسلول (راکتور) در یکی از کشتارگاههای منطقه ریشه‌کنی که مورد تأیید
سازمان باشد درپایان کشتار روزانه تحت نظارت بازرس بهداشتی کشتارگاه و نماینده
واحد ریشه‌کنی کشتار می‌گردد.
کشتارگاه موظف است در همان روزی که گاو مسلول (راکتور) به کشتارگاه اعزام می‌شود
نسبت به کشتار آن‌اقدام نماید. بازرس بهداشتی کشتارگاه موظف است بر اساس
دستورالعمل سازمان پس از کشتار گاو ونمونه‌برداری از لاشه گاو مسلول (راکتور)،
مراتب را ذیل اوراق مربوط گواهی و امضا نموده و به واحدریشه‌کنی تحویل نماید.
تبصره – کلیه لاشه‌ها و یا قسمتهایی از لاشه گاوهای راکتور (مسلول) که قابل مصرف
تشخیص داده‌می‌شوند، باید توسط صاحب دام جهت تبدیل به کارخانه‌های فرآوری گوشت که
فرآورده‌های گوشتی‌حرارت‌دیده تولید می‌کنند تحویل گردد.
ماده ۱۳ – بازرس بهداشتی کشتارگاه موظف است به محض مشاهده لاشه گاو بیمار مبتلا به
سل با عنوان گاو غیرتوبرکولینه سلی ضمن نمونه‌برداری از لاشه مراتب را با ذکر آثار
و جراحات و مشخصات دام و نشانی‌مبدأ اصلی حمل گاو به کشتارگاه به شبکه دامپزشکی
مربوط اطلاع دهد و شبکه مزبور مبدأ اصلی گاو یادشده‌را مورد بررسی قرار داده و
سایر گاوهای موجود در مبدأ را مورد آزمایش قرار دهد. در صورتی‌که مبدأ گاوخارج از
پوشش آن شبکه باشد شبکه مزبور موظف است مراتب را هر چه سریعتر به اداره کل
دامپزشکی استان اطلاع دهد تا اقدامات لازم را بر اساس دستورالعملهای سازمان اعمال نمایند.
تبصره – کلیه نمونه‌های برداشت شده از گاوهای مسلول (راکتور) و غیرتوبرکولینه سلی
به آزمایشگاههای مورد تأیید سازمان ارسال و نتایج حاصل شده از کشت وتعیین نوع
مایکوباکتریومهای درگیر در مطالعات اپیدمیولوژیک مربوط به مبارزه با بیماری مورد
استفاده قرار خواهد گرفت.
فصل پنجم ـ پرداخت غرامت
ماده ۱۴ ـ سازمان به صاحب گاو مسلول (راکتور) که طبق این آیین‌نامه به کشتارگاه
اعزام می‌شود مبلغی‌به عنوان غرامت در اختیار گاودار قرار خواهد داد که غرامت
پرداخت معادل هفتاد و پنج درصد (۷۵%)ارزش واقعی گاو خواهد بود.
تبصره ۱ – ارزش واقعی عبارت است از بهای گاو زنده به نرخ روز منهای بهای آن قسمت
از لاشه و پوست که قابل مصرف تشخیص داده می‌شود.
تبصره ۲ – بهای گاو زنده مسلول (راکتور) به وسیله کمیسیونی مرکب از مسؤول واحد
ریشه‌کنی هرمنطقه یا نماینده او، نماینده امور مالی اداره کل دامپزشکی استان و یک
نفر نماینده خبره تشکلهای دامداری‌استان، تعیین می‌گردد.
ماده ۱۵ ـ چنانچه دامدار، گاو مسلول (راکتور) را در وقت مقرر طبق ماده (۹) این
آیین‌نامه به کشتارگاه‌اعزام ننماید بلافاصله گاو مسلول (راکتور) پس از اتمام مهلت
مقرر بدون پرداخت غرامت براساس ماده (۱۲)قانون سازمان با کمک نیروی انتظامی به
کشتارگاه فرستاده و کشتار خواهد شد.
تبصره – در صورت تکرار تخلف در اعزام به موقع گاو مسلول (راکتور) به کشتارگاه برای
دومین بار وفق ماده (۶) قانون سازمان، صاحب گاو تحت پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت.
فصل ششم ـ گواهینامه اعلام وضعیت گاوداری از نظر آلودگی به سل گاوی
ماده ۱۶ ـ پس ازانجام هرآزمایش و اخراج گاوهای مسلول (راکتور) و اجرای عملیات
بهداشتی و قرنطینه‌ای برگه اعلام نتایجی که مدت اعتبار آن سه ماه خواهد بود، به
گاوداری داده می‌شود.
تبصره ۱ – در گاوداریهایی که برای اولین بار آزمایش می‌شوند، در صورت منفی‌بودن،
برگه اعلام‌نتایجی که مدت اعتبار آن سه ماه خواهد بود به گاوداری داده می‌شود.
تبصره ۲ – در گاوداریهایی که دارای موارد مشکوک می‌باشند، تا زمان آزمایش بعدی (سه
ماه بعد) و به‌همراه اجرای سایر اقدامات بهداشتی و قرنطینه‌ای که توسط مأمورین
اکیپ ریشه‌کنی اعلام می‌گردد، برگهاعلام نتایجی که مدت اعتبار آن سه ماه خواهد
بود، به گاوداری داده می‌شود.
تبصره ۳ – گاوداریهای دارای برگه اعلام نتایج با مدت اعتبار سه ماه به عنوان
گاوداری عاری از بیماری‌تلقی نگردیده و برگه صادر شده صرفاً بیانگر تحت پوشش بودن
گاوداری فوق در برنامه ریشه‌کنی سل گاوی‌می‌باشد.
ماده ۱۷ ـ اگر نتیجه دو آزمایش متوالی سه‌ماهه در گاوداری منفی باشد، با رعایت
ضوابط بهداشتی و قرنطینه‌ای و در صورت عدم وجود بیماری سل در گاوداریهای مجاور،
گواهینامه‌ای که مدت اعتبار آن شش‌ماه خواهد بود، به گاوداری داده می‌شود.
ماده ۱۸ ـ در گاوداریهایی که دارای گواهینامه شش‌ماهه باشند آزمایش بعدی پس از شش
ماه به عمل‌خواهد آمد و چنانچه نتیجه آزمایش اخیر نیز منفی باشد، با رعایت ضوابط
بهداشتی و قرنطینه‌ای و درصورت عدم‌بیماری سل در گاوداریهای مجاور، گواهینامه‌ای
که مدت اعتبار آن یک سال است به گاوداری‌داده می‌شود.
ماده ۱۹ ـ در گاوداریهایی که واجد گواهینامه سالیانه باشند تا موقعی که کلیه منطقه
ریشه‌کنی عاری ازبیماری اعلام نشده حداقل هر سال آزمایش انجام و در صورت منفی‌بودن
نتیجه آزمایش، گواهینامه مزبور تجدید خواهد شد.
ماده ۲۰ ـ هرگاه نتیجه آزمایش در گاوداری مثبت باشد گواهینامه‌های صادرشده از درجه
اعتبار ساقط است و در این قبیل گاوداریها مفاد مواد (۱۶)، (۱۷)، (۱۸) و (۱۹) این
آیین‌نامه مجدداً اجرا خواهد شد.
فصل هفتم ـ ضوابط بهداشتی، قرنطینه‌ای
ماده ۲۱ – چنانچه صاحب گاوداری آلوده (دارای موارد مشکوک و یا مسلول) تا زمان
آزمایش نوبت‌بعدی و روشن شدن وضعیت سلامت گاوداری اقدام به ورود و خروج غیرمجاز
گاو به محل گاوداری خودنماید،به علت تخلف از ضوابط ریشه‌کنی سل گاوی برابر ماده
(۶) قانون سازمان، تحت پیگرد قانونی قرارخواهد گرفت.
تبصره ۱ – در صورت تخلف دامدار از ضوابط ریشه‌کنی سل گاوی برای دومین بار پروانه
گاوداری لغوگردیده و ضمن قرنطینه نمودن گاوداری با همکاری نیروی انتظامی در اسرع
وقت نسبت به تخلیه، اعزام گاوهابه کشتارگاه و تعطیل نمودن گاوداری اقدام خواهد شد.
تبصره ۲ – چنانچه صاحب گاوداری آلوده به جای اعزام گاو مسلول (راکتور) به کشتارگاه
اقدام به‌فروش آن نماید صاحب گاو و همچنین خریدار تحت پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت.
ماده ۲۲ ـ ورود گاو جدید به گاوداری واقع در منطقه ریشه‌کنی فقط با تحصیل اجازه
کتبی از اداره کل‌دامپزشکی منطقه مجاز خواهد بود. مشروط بر اینکه کل گله مبدأ و
مقصد در دو تست متوالی سه ماه عاری ازبیماری بوده و یا دارای گواهینامه شش‌ماهه و
یا گواهی یک‌ساله باشند.
ماده ۲۳ – صاحب گاوداری یا گله عاری از بیماری مجاز به واردنمودن دام جدید به محل
دامداری بدون گواهی عاری بودن نمی‌باشد.
ماده ۲۴ – صاحب گاوداری تحت پوشش یا نماینده او موظف است در مورد نظافت و
وضعیت بهداشتی و مدیریت گاوداری دستورات اکیپ ریشه‌کنی را رعایت و همچنین نسبت به
رفع معایب و نواقص گاوداری از نظر وضعیت ساختمان در مدت تعیین شده اقدام نماید.
ماده ۲۵ ـ اشخاصی که در محوطه گاوداری ساکن و یا در آن واحد اشتغال دارند باید
گواهینامه معتبر عدم‌ابتلا به بیماری از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی داشته باشند.
تبصره – چنانچه صاحب گاوداری شرایط بهداشتی گاوداری موضوع مواد (۲۳) و (۲۴) این
آیین‌نامه را رعایت ننماید به علت تخلف از قوانین ریشه‌کنی سل گاوی، مفاد ماده
(۲۱) در مورد وی اجرا خواهد شد.
ماده ۲۶ ـ انتقال گاوهای مسلول (راکتور) از منطقه ریشه‌کنی به منطقه دیگر، غیر از
کشتارگاههای استان و یا محل موقتی که با نظر واحد ریشه‌کنی برای نگهداری آنها معین
می‌شود، ممنوع است.
ماده ۲۷ ـ عاری شدن یک منطقه از بیماری منوط به منفی‌بودن نتایج آزمایش کلیه
گاوهای منطقه و عدم مشاهده موارد گاو غیر توبرکولینه سلی در کشتارگاه است.
ماده ۲۸ ـ پس از اعلام عاری شدن منطقه ریشه‌کنی از بیماری، خرید و فروش و حمل و
نقل گاو در داخل‌منطقه و هرگونه خروج دام از منطقه مزبور با کسب مجوزهای مربوط
بلامانع می‌باشد.
تبصره – منطقه عاری از بیماری تابع ضوابطی خواهد بود که از طرف سازمان برای حفظ
شرایط ریشه‌کنی منطقه تدوین و به مورد اجرا خواهد گذاشت.
فصل هشتم – مزایای تشویقی برای صاحبان گاوداریهای عاری از بیماری
ماده ۲۹ – به دامدارانی که طبق گواهی سازمان در اجرای برنامه ریشه‌کنی سل گاوی
همکاری و کمکهای‌مؤثر نموده‌اند، از اولویتها و امتیازات ذیل برخوردار خواهند بود:
الف – معرفی واحدهای عاری از بیماری به کلیه تعاونیها و اتحادیه‌های دامداری و سایر مراجع ذی‌ربط
ب – اولویت برخورداری از شرکت در جشنواره‌ها و مسابقات
ج – دستیابی به بازارهای ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی
د- اولویت برای انتخاب گاوهای مولد اسپرم و جنین در مراکز اصلاح نژادی
ه- برخورداری از تسهیلات بانکی
و- برخورداری از مزایای بیمه و تخفیف ویژه تعرفه‌های بیمه دام
فصل نهم ـ سایر اقدامات
ماده ۳۰ – سازمان از ادامه کار گاوداریهایی که فاقد شرایط بهداشتی و فنی بوده و
موجب اختلال دربرنامه ریشه‌کنی سل گاوی گردند بر اساس مفاد قانون سازمان جلوگیری
خواهد کرد. مأموران انتظامی مکلفندبه تقاضای سازمان به منظور اجرای مقررات، از
ادامه کار آنها جلوگیری کنند.
ماده ۳۱ ـ متصدیان گاوداریهایی که معایب و نواقص آنها قابل اصلاح باشد موظفند طی
مهلت تعیین‌شده از طرف سازمان، نسبت به رفع نواقص و معایب آن اقدام نماید.
گاوداریهایی که قابل اصلاح و مرمت نباشند باید با نظر سازمان در همان مکان و یا محل
مناسب دیگر مطابق با شرایط و ضوابط بهداشتی نوسازی گردند.
دولت موظف است تسهیلات کم‌بهره بانکی جهت بهسازی و نوسازی این قبیل گاوداریها را
در صورت‌رعایت ضوابط بهداشتی و قرنطینه‌ای سازمان تأمین نماید.
ماده ۳۲ ـ دستورالعملهای لازم جهت اجرای این آیین‌نامه به موقع توسط سازمان تدوین و به مورد اجرا گذاشته خواهد شد.
محمدرضا عارف – معاون اول رییس‌جمهور