شماره : ۹۰۵۱ت۲۸۳۰۶ه
تاریخ : ۱۳۸۴.۰۲.۱۹
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۸۳.۱۱.۴ بنا به پیشنهاد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و به استناد ماده (۱۵۵) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران – مصوب ۱۳۸۳ – و اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب نمود:
الف – به منظور اجرای سند ملی زیست فناوری (پیوست)(۱) و سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و نظارت در حوزه‌های آموزش، پژوهش و تولید در زیست فناوری کشور، بررسی و تصویبنامه‌های سالانه پیشنهادی از سوی دستگاههای اجرایی ذیربط، شورای عالی زیست فناوری که در این تصویبنامه به اختصار شورا نامیده می‌شود، با ترکیب زیر تشکیل می‌شود:
۱- رییس‌جمهور و در غیاب ایشان معاون اول رییس‌جمهور (رییس شورا)
۲- وزیر علوم، تحقیقات و فناوری (نایب رییس شورا)
۳- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
۴- وزیر صنایع و معادن
۵- وزیر جهادکشاورزی
۶- وزیر نفت
۷- وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
۸- رییس سازمان حفاظت محیط زیست
۹- رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور
۱۰- چهار نفر صاحبنظر به انتخاب شورا
تبصره – شرکت نمایندگان سایر دستگاههای مربوط در جلسات شورا بنا به پیشنهاد وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و تأیید رییس‌جمهور مجاز می‌باشد.
ب – دبیرخانه شورا در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مستقر می‌باشد. دبیر شورا با پیشنهاد وزیر علوم ،تحقیقات و فناوری و تأیید رییس شورا انتخاب می‌شود.
پ – یک ماه پس از ابلاغ این تصویبنامه، آیین‌نامه داخلی شورا توسط وزارت علوم،
تحقیقات و فناوری تهیه وپس از تأیید شورا به تصویب مراجع ذیصلاح قانونی خواهد رسید.
ت – یک ماه پس از ابلاغ این تصویبنامه، آیین‌نامه داخلی شورا توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تهیه و به‌تصویب شورا می‌رسد.
ث – شرح وظایف شورا به شرح زیر است:
۱- تعیین سیاستها و راهبردهای اجرایی، ترویجی، تحقیقاتی و منابع انسانی
۲- هدف‌گذاری و تعیین خطوط کلی زیست فناوری
۳- بررسی و تصویب ساختار نظام مدیریت زیست فناوری کشور
۴- نظارت بر پیشرفت برنامه‌های اجرایی سند ملی زیست فناوری
ج – سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور موظف است اعتبار لازم را برای اجرای برنامه‌های پیش‌بینی شده درسند یاد شده هر سال پس از بررسی و تصویب آن در شورا با پیشنهاد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در چارچوب بودجه مصوب سند مذکور تأمین نماید.
چ – به منظور بررسی، تهیه واجرای برنامه‌ها و اقدامات متناسب در چارچوب اهداف، سیاستها و برنامه‌های سند مذکور، کارگروههای تخصصی در وزارتخانه‌های نفت، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، جهادکشاورزی، علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، صنایع و معادن و سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل می‌شوند.
تبصره – برنامه‌ها و اقدامات پیشنهادی کارگروههای تخصصی به تصویب شورا می‌رسد.
ح – وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موظف به پیگیری و نظارت بر اجرای برنامه‌های سند مزبور است.
خ – وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موظف است هر شش ماه یک بار گزارش مجموعه اقدامات، پیشرفت امور و برنامه‌های اجرا شده را به هیأت وزیران ارائه نماید.
د – ابلاغ سند ملی زیست فناوری و ترتیبات مقرر در آن مانع تصمیماتی که هیأت وزیران در اجرای پروتکل ایمنی زیستی باید اتخاذ کند، نمی‌باشد.
محمدرضا عارف – معاون اول رییس‌جمهور
سند ملی زیست فناوری جمهوری اسلامی ایران
مقدمه:
بـاور رایـج در دنیـای امروز این است که زیست فناوری، مهمترین فناوری قرن بیست و یکم بوده و یکی از هفت صنعت کلیدی است که سرنوشت اقتصادی ـ اجتماعی جوامع را در چند دهه آینده رقم میزند.۱
واژه زیست فناوری نخستین بار در سال۱۹۱۹ میلادی توسط کارلاریکی۲ بهمفهوم کاربرد علوم زیستی و اثر متقابل آنها در فناوریهای ساخـت بشر بهکار بردهشـد.
1ـ لسترتارو (مؤلف)، عزیز کیاوند (مترجم)، رویارویی بزرگ، نشردیدار، تهران، چاپ چهارم، ۱۳۷۷، ص۵۲
2.Karl Ereky
به طور کلی هرگونه فعالیت هوشمندانه بشر در خلق، بهبود و تولید محصولات گوناگون با استفاده از موجودات زنده مخصوصاً از طریق دستورزی ژنتیکی آنها در سطح مولکولی در حیطه زیست فناوری، قرار میگیرد.
کاربردهای فراوان زیست فناوری آن را به عنوان برجستهترین نشانه پیشرفت بشر در قرن حاضر و در کنار فناوری اطلاعات (IT) قرار داده و به یکی از مهمترین ابزارها برای تامین نیازهای متنوع و گوناگون وی تبدیل کرده است.
برخی کاربردهای سنتی زیست فناوری عبارتند از اصلاح نباتات و دام، تهیه نان، ماست و پنیر که تولید انواع آنتیبیوتیکها، انسولین انسانی و اینترفرون را نیز شامل می‌شود. در حال حاضر با پیدایش فناوریDNA نوترکیب، دستورزی ژنها۱ و انتقال ژن از یک موجود زنده به دیگری یا بهعبارت دیگر مهندسی ژنتیک، ظرفیت بهرهگیری از این فناوری به نحو فزایندهای افزایش یافته است.
در قرن حاضر با توجه به افزایش بیرویه جمعیت و نیاز به تامین مواد غذایی، زیست فناوری کشاورزی مورد توجه خاص قرار گرفته است. گیاهان زراعی ترنس ژنیک پرمحصول و مقاوم گوناگونی مانند ذرت، برنج، سویا، گوجهفرنگی و گندم تولیدشده و روشهای نوین زیست فناوری در افزایش تولید شیر و گوشت دام موثر واقع شدهاند.
تامین سلامت و بهداشت جمعیت بیش از شش میلیاردی ساکنان کره زمین از طریق تولید داروهای نو ترکیب و واکسنها، دستیابی به روشهای کمهزینه درمان بیماریها، یافتن درمان بیماریهای صعبالعلاج و تشخیص سریعتر و مؤثرتر بیماریهای گوناگون از جمله بیماریهای ژنتیکی از قابلیتهای زیست فناوری پزشکی می‌باشد.
رویکرد جدید به محیط زیست و مفهوم « توسعه پایدار» در قرن حاضر، در نظر گرفتن آن به عنوان یک بخش مهم از سرمایه ملی کشورها از مهمترین دغدغههای بشر در قرن حاضر است.
حذف مؤثر آلایندههای خطرناک از محیط زیست با استفاده از ارگانسیمهای پالایشگر آلودگی و استفاده از فنون حفظ، نگهداری و بهرهبرداری مناسب از ذخایر ژنتیکی ملی از جمله کاربردهای زیست فناوری در زمینه محیط زیست می‌باشد.
کاربرد زیست فناوری در صنعت که منجر به تولید محصولات گوناگون با صرف هزینه و انرژی کمتر، ضایعات اندک و کمترین اثر مخرب برمحیط زیست می‌شود، موجب آن شده است که این فناوری به یکی از پاکترین و در عینحال سودآورترین بخشهای صنعت شهرت یابد. زیستفناوری همچنین تولید محصولات نوینی را که قبلاً از روشهای دیگر امکان تولید آن وجود نداشته یا بسیار سخت و دشوار بوده، ممکن ساخته است.
سرمایهگذاری و توجه ویژه به زیستفناوری نه تنها در کشورهای توسعه یافته بلکه در تعدادی از کشورهای در حال توسعه که اهمیت این تکنولوژی برتر قرن را دریافتهاند، دیده می‌شود.
1. Gene Manipulation
هر چند در ایران استفاده از زیست فناوری سنتی در انستیتوپاستور ایران و مؤسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی دارای سابقهای نزدیک به یک قرن می‌باشد ولی سابقه توجه جدی به زیستفناوری نوین با تأسیس پژوهشکده زیستفناوری سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی و مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی بهدهه۱۳۶۰ برمیگردد. در حال حاضر بیش از۱۴۰۰ نفر محقق (کارشناس ارشد بهبالا) در زمینههای مرتبط با زیستفناوری در ایران مشغول بهکار هستند، که بسیار کمتر از ظرفیت مورد نیاز این فناوری در کشور می‌باشد. بیش از۶۰۰ طرح پژوهشی در زمینه زیستفناوری در گرایشهای مختلف کشاورزی، علوم پایه، پزشکی، صنعت و محیطزیست انجام پذیرفته است. اما بهدلیل ناچیز بودن اعتبارات تخصیصی، نتایج حاصل از تحقیقات داخلی به بازار وارد نشـده اسـت هر چـند که تولید محصولات زیستفناوری سنتی نیز مانند اتانل، مخمر نان، واکسنهای انسانی و دامی در کشور کماکان ادامه دارد.
با توجه به شرایط فعلی، بهنظر می‌رسد که وضعیت نامطلوب زیستفناوری کشور ناشی از مشکلات و موانع زیر باشد:
1ـ فقدان راهبرد و اولویتبندی مشخص برای زیست فناوری کشور.
2ـ ضعف ارتباطات لازم بین سازمانها و مراکز تحقیقاتی، دانشگاهها، مراکز علمی کشور و سایر نهادها.
3ـ کمبود امکانات تحقیقاتی با وجود گستردگی و غنای ذخایر ژنتیکی، گونههای مختلف گیاهی و جانوری در نقاط مختلف کشور.
4ـ قدیمی و نارسا بودن قوانین و ساز و کارهای لازم برای ثبت اختراعات و اکتشافات و مالکیت فکری و عدم حمایت و پشتیبانی از محققین و دستاوردهای فکری آنان.
عواملی که میتواند در توسعه زیست فناوری کشور مؤثر باشد عبارتند از:
1ـ حمایت همه جانبه دولت از زیست فناوری.
2ـ حفظ نیروی انسانی متخصص، با عنایت ویژه بهشخصیت و وضعیت معیشتی آنان.
3ـ سرمایهگذاری مناسب ویژه دولت در زیرساختها.
4ـ اختصاص بودجه مناسب و قابل توجه حداقل در دو برنامه آینده توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور.
5 ـ تشویق و حمایت از سرمایهگذاری بخش خصوصی.
6 ـ حمایت از جلب سرمایهگذاری خارجی در کشور.
7ـ بهبود و گسترش ارتباطات جهانی.
8 ـ جذب سرمایه و نیروی انسانی متخصص از بین ایرانیان مقیم خارج از کشور.
سوابق تدوین سند
( سند ملی زیست فناوری نتیجه تلاش نزدیک به ۲۰۰ نفر از متخصصین و مدیران مرتبط با موضوع است که به پیشنهاد و تصویب کمیته ملی زیست فناوری در طول دو سال کار مستمر در چارچوب پروژه تدوین استراتژی ملی زیستفناوری در مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی تهیه و تدوین شده است. این سند در تاریخ۱۳۸۲/۵/۸ توسط وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در هیأت دولت مطرح و مورد بحث و بررسی قرار گرفت. طبق دستور ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران بهمنظور حصول اطمینان از اعمال نظرات کلیه دستگاههای ذیربط، مجدداً در۱۱ جلسه کاری بهصورت کارگاههای یک روزه توسط نمایندگان دستگاههای زیر بازنگری و نهایی شد.
1ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
2ـ وزارت جهاد کشاورزی.
3ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
4ـ وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.
5 ـ وزارت صنایع و معادن.
6 ـ وزارت اقتصاد و دارائی.
7ـ وزارت بازرگانی.
8 ـ سازمان حفاظت محیط زیست.
9ـ مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی.
10ـ مؤسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی.
11ـ انستیتو پاستور ایران.
12ـ پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی.
13ـ انجمن بیوتکنولوژی ایران.
14ـ انجمن ژنتیک ایران.
15ـ نماینده بخش خصوصی.
16ـ نماینده دفتر همکاریهای فناوری ریاست جمهوری.
17ـ متخصصین زیست فناوری.
این سند پس از بازنگری و تایید نمایندگان دستگاههای فوقالذکر در تاریخ ۱۳۸۳/۲/۱۶ به تصویب هیأت دولت رسید.
کلیه اسناد و مدارک پشتوانه سند در دبیرخانه کمیته ملی زیستفناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موجود است.
آرمانهای ملی در به کارگیری زیست فناوری
1ـ ارتقاء سطح علمی و دانش فنی زیستفناوری کشور و کسب سهم علمی شایسته در عرصه جهانی.
2ـ ارتقاء سهم شایسته زیستفناوری در توسعه بخش کشاورزی، محیطزیست، بهداشت و درمان، صنعت و معدن.
3ـ کسب مقام پیشتازی در زیست فناوری در سطح منطقه.
4ـ بهبود کمی و کیفی محصولات کشاورزی اعم از گیاه، دام، طیور و آبزیان برای رسیدن بهخودکفایی نسبی و تأمین امنیت غذایی کشور با استفاده از زیست فناوری.
5 ـ بکارگیری اصول اخلاقی اسلامی و رعایت حقوق پذیرفته شده بینالمللی در توسعه زیست فناوری و توجه به ایمنی زیستی در کلیه مراحل تحقیق، تولید و عرضه محصولات مرتبط با آن.
6 ـ همکاری با جامعه جهانی برای توسعه زیست فناوری در کشور و استفاده صلحآمیز از این فناوری نوین و راهبردی روز.
شاخصهای تعیین اهداف زیست فناوری کشور
1ـ امکانپذیری دستیابی بهاهداف در زمانهای تعیین شده.
2ـ وجود نیروی انسانی یا امکان آموزش و بکارگیری نیروی انسانی مورد نیاز.
3ـ وجود ابزار لازم برای انجام تحقیقات و امکان تأمین کمبودها و تجهیز عناصر برنامه.
4ـ کمک به رفع بحران ملی در زمینه امنیت غذایی، بهداشت و محیط زیست.
5 ـ توجیه اقتصادی ایجاد و توسعه زیست فناوری.
6 ـ امکان دسترسی به اطلاعات و فناوری مورد نیاز.
7ـ ماهیت راهبردی بودن زیست فناوری.
اهداف کلان
الف ـ اهداف کوتاه مدت (تا پایان سال۱۳۸۵)
1ـ ساماندهی نظام مدیریت زیست فناوری کشور.
2ـ بسترسازی و ظرفیتسازی برای ایجاد، انتقال و توسعه فرآیندهای تولید فرآوردههای زیستی.
3ـ بسترسازی و ایجاد زیرساختهای لازم برای ورود بهبازارهای جهانی با اولویت کشورهای منطقه و کشورهای اسلامی.
4ـ تکمیل پروژههای نیمه تمام زیست فناوری.
5 ـ استفاده از ظرفیـتهای موجود برای توسعه شبکه ملی آزمایشگاههای تحقیقات زیست فناوری.
6 ـ ارتقای سطح آموزش و پژوهش و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز.
7ـ دستیابی و بکارگیری دانش فناوری زیستی گیاهی مورد نیار برای افزایش و بهبود کیفیت تولید محصولات راهبردی (گیاهان هدف: گندم، برنج، دانههای روغنی، چغندرقند، گیاهان علوفهای دارویی و باغی).
8 ـ دستیابی و بکارگیری فناوری زیستی در زمینه تولید فرآوردههای تشخیصی، پیشگیری و درمانی دامی و بهبود کیفیت و کمیت غذای دام از طریق زیست فناوری.
9ـ دستیابی به دانش فنی و بکارگیری روشهای زیست فناوری پزشکی و پزشکی مولکولی در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماریها.
10ـ دستیابی به فناوری زیستی تولید فرآوردههای مفید و مورد نیاز و بکارگیری آنها در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماریها.
11ـ دستیابی به استانداردهای جهانی در زمینه تضمین کیفیت فرآوردههای زیست فناوری.
12ـ استفاده از زیست فناوری برای حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی.
13ـ استفاده از زیست فناوری برای پاکسازی محیط زیست.
14ـ زمینه سازی برای توسعه زیست فناوری در بخش صنعت معدن و انرژی.
15ـ ایـجـاد زمـینـههـای لازم بـرای مـشـارکـت مـحـققـیـن زیـسـت فـنـاوری و سرمایهگذاران بخش خصوصی در توسعه شرکتهای تحقیقاتی و تولیدی زیست فناوری.
16ـ دستیابی به دانش ارزیابی و مدیریت خطرات زیست فناوری.
ب ـ اهداف میان مدت ( تا پایان برنامه چهارم توسعه)
1ـ صدور ۳۰ درصد از فرآوردهها و خدمات زیستفناوری تولید شده در کشور.
2ـ افزایش سهم تولیدات زیست فناوری از کل تولید ناخالص ملی کشور بهمیزان دو برابر این سهم در سال۱۳۸۲.
3ـ افزایش نسبت نیروهای انسانی فعال در زیستفناوری به کل جمعیت کشور، از۲۰ نفر در میلیون، به۵۰ نفر در میلیون.
4ـ افزایش تعداد بنگاههای خصوصی و تعاونی زیستفناوری کشور به تعداد حداقل ۲۰۰بنگاه با اشتغالزایی مستقیم ۷۰۰۰ نفر نیروی تخصصی.
5 ـ دستیابی و بکارگیری فناوری زیستی برای پیشگیری و درمان ژنتیکی بیماریها با استفاده از فرآوردهها و روشهای زیست فناوری ( بیماریهای هدف: سرطان، دیابت و بیماریهای وراثتی).
6 ـ دستیابی و بکارگیری فناوری زیستی در زمینه گیاهان هدف در برنامه کوتاه مدت و گیاهان داروئی و کشت و کار حداقل ۳ گیاه تراریخته در کشور به مساحت حداقل نیم درصد سطح زیر کشت این قبیل گیاهان در جهان.
7ـ دستیابی و بکارگیری فناوری زیستی برای تولید فرآوردههای غذایی، بهداشتی، صنعتی، معدنی و انرژی مرتبط با زیست فناوری به میزان ده درصد تولید کل این فرآوردهها.
8 ـ دستیابی به دانش فنی تولید حیوانات تراریخته.
9ـ رشد دو برابر استفاده از زیست فناوری در جهت حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی.
10ـ رشد سه برابر در استفاده از زیست فناوری برای حفظ، ارتقاء و پاکسازی محیطزیست در راستای توسعه پایدار کشور.
11ـ تکمیل، ساماندهی و شبکهسازی بانکهای: ژن گیاهی ملی، میکروارگانیسمی، تنوع زیستی، ژن انسانی و ناقلین و ثبت و کاتالوگ کردن حداقل ۵ درصد از نمونههای هریک از بانکها با استفاده از روشهای مولکولی.
ج ـ اهداف بلند مدت (تا پایان برنامه پنجم توسعه)
1ـ ارتقاء سهم بازار خدمات و فرآوردههای زیستی به میزان ۵۰% محقق در برنامه میان مدت.
2ـ افزایش سهم بازاریافتههای جدید خدمات و فرآوردههای زیستی محقق در برنامه میان مدت به میزان ۲۰%.
3ـ افزایش تولید فرآوردههای زیستی کشور به میزان دو برابر هدف کمی محقق در برنامه میان مدت.
4ـ تربیت نیروی انسانی و افزایش نیروی انسانی مورد نیاز رشتههای مختلف زیستفناوری به نسبت دویست در میلیون تا پایان برنامه.
5 ـ ایجاد زمینههای لازم برای گسترش فعالیت شرکتهای خصوصی و تعاونی زیستفناوری به تعداد حداقل ۳۰۰ واحد تا پایان برنامه.
6 ـ توسعه فعالیتهای پژوهشی، تولیدی و کاربردی زیست فناوری در ارائه خدمات و تولید فرآوردههای حوزه پزشکی و کشاورزی.
7ـ دستیابی و بکارگیری دانش زیست فناوری برای تولید فرآوردههای صنعتی، غذایی، معدنی و انرژی مرتبط با زیستفناوری به میزان ۲۰% تولید کل این فرآوردهها.
8 ـ بکارگیری نتایج محقق در حوزه «حفظ، ارتقاء و پاکسازی محیطزیست» در برنامه میان مدت.
9ـ بکارگیری نتایج محقق در حوزه «حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی» در برنامه میان مدت.
سیاستهای ملی توسعه زیست فناوری
1ـ سیاستهای زیست فناوری در بعد سیاسی و مدیریتی
1ـ۱ـ با توجه به ابعاد ملی زیستفناوری باید فعالیتهای مربوط به آن بطور فرابخشی مدیریت و هماهنگ شود.
1ـ۲ـ توسعه زیستفناوری باید در جهت ارتقاء اقتدار ملی بوده و در تدوین برنامه‌های توسعهای کشور لحاظ گردد و همراه با ایجاد و گسترش زیرساختهای موردنیاز این حوزه باشد.
1ـ۳ـ توسعه زیستفناوری باید همراه با گسترش همکاریهای علمی و فناوری در سطح ملی، منطقهای و بینالمللی باشد.
1ـ۴ـ با توجه به سرعت رشد زیستفناوری باید تسهیلات ویژه مقرراتی در جابجایی نیروهای متخصص اعم از داخلی و خارجی لحاظ گردد.
2ـ سیاستهای زیست فناوری در بعد اقتصادی
2ـ۱ـ توسعه زیستفناوری باید در جهت تأمین نیازهای راهبردی کشور (در امنیت غذایی و سلامت جامعه و محیطزیست) باشد.
2ـ۲ـ توسعه زیستفناوری باید در راستای ارتقاء توان رقابتی تولیدات کشور باشد بطوریکه تولید و صادرات محصولات و خدمات زیستفناوری را افزایش دهد.
2ـ۳ـ توسعه زیستفناوری باید همراه با حمایت و تشویق دولت از سرمایهگذاری و مشارکت بخش خصوصی و تعاونیها باشد.
2ـ۴ـ توسعه زیستفناوری باید همراه با حمایت دولت از مشارکت و سرمایهگذاری خارجی باشد.
2 ـ ۵ ـ توسعه زیستفناوری باید همراه با ایجاد دانش فنی در داخل و دستیابی کشور به دانش فنی از منابع خارجی باشد.
2ـ۶ ـ توسعه زیست فناوری باید در جهت بهرهبرداری بهینه از ذخایر ژنتیکی باشد.
3ـ سیاستهای زیست فناوری در بعد زیستمحیطی
3ـ۱ـ توسعه زیست فناوری نباید مغایر با قوانین زیستمحیطی کشور باشد.
3ـ۲ـ توسعه زیست فناوری در کشور باید در جهت حفاظت از ذخایر ژنتیکی باشد.
3ـ۳ـ توسعه زیست فناوری باید توأم با رعایت اصول ایمنی زیستی در چارچوب پروتکلهای جهانی مورد قبول کشور باشد.
4ـ سیاستهای زیست فناوری در بعد اجتماعی
4ـ۱ـ باید نیروی انسانی متخصص کشور به عنوان مهمترین رکن رشد و گسترش زیستفناوری در کشور مورد توجه و حمایت همه جانبه مادی و معنوی قرار گیرد.
4ـ۲ـ توسعه زیست فناوری باید همراه با ارتقای سطح آگاهی عمومی از این فناوری باشد.
4ـ۳ـ توسعه زیست فناوری باید توأم با رعایت اصول اخلاقی، حقوقی و مقررات کشوری باشد.
4ـ۴ـ توسعه زیست فناوری باید همراه با حمایت از گسترش نقش نهادهای غیردولتی باشد.
4 ـ ۵ ـ توسعه زیست فناوری باید همراه با رشد علمی ـ تخصصی و ارتقا مهارتهای نیروی انسانی باشد.
4ـ۶ ـ توسعه زیست فناوری نباید سلامت انسان را به مخاطره بیاندازد.
4ـ۷ـ توسعه زیست فناوری باید در جهت ارتقای سطح سلامت جامعه باشد.
4ـ ۸ ـ توسعه زیست فناوری باید در جهت تأمین امنیت غذایی کشور باشد.
4ـ ۹ـ توسعه زیست فناوری باید موجب رشد اشتغالزایی در جامعه گردد.
راهبرد ملی توسعه زیست فناوری
با توجه به قابلیتهای موجود در کشور و فاصله رو به رشد زیست فناوری کشور با دنیا و به منظور توسعه متوازن زیستفناوری و برای نیل به اهداف تعیین شد در این سند، راهبرد پیشنهادی، « راهبرد جهشی» انتخاب گردیده است.
در این راهبرد، سعی خواهدشد با استفاده صحیح از منابع، اولویت بندی صحیح در حوزه‌های مختلف زیستفناوری و پیش‌بینی سازوکارهای لازم برای نظارت بر روند اجراء بتوان در پایان هر کدام از برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت، به اهداف تعیین شده دست یافت.
( راهبردهای ساماندهی نظام مدیریت زیست فناوری:
ـ سازماندهی و هماهنگی فعالیتهای زیست فناوری کشور، از طریق نظام فرابخشی مدیریت زیست فناوری، که در آن ساختارهای « سیاستگذاری و برنامه‌ریزی»، « پشتیبانی و اجرا»، نظارت و ارزشیابی لحاظ گردد.
ـ ایجاد و حمایت از واحدهای مطالعات (ارزیابی، ردیابی، پیش‌بینی و آیندهنگری) زیستفناوری با مجوز مراجع ذیصلاح.
ـ شایسته سالاری در امور سیاستگذاری و برنامه‌ریزی، مدیریت اجراء، نظارت و ارزشیابی با تأکید بر سیستم انتخابی.
ـ در طول اجرای این برنامه کلیه سازمانهای مرتبط با زیستفناوری ضمن حفظ روابط سازمانی و استقلال داخلی خود ملزم به هماهنگی با برنامه مندرج در این سند میباشند.
(راهبردهای تأمین نیروی انسانی
ـ تدوین برنامه جامع آموزشی زیستفناوری کشور.
ـ تسهیل و حمایت از ارائه دورههای آموزشی زیست فناوری در قالب مراکز آموزشی خصوصی.
ـ بهرهگیری از ظرفیت مراکز پژوهشی در تربیت نیروی انسانی.
ـ برگزاری دورههـای مشـترک آموزشـی بیـن مـراکز علمی داخـلی و خارجی و هدفمندکردن اعزام دانشجو به خارج از طریق تخصیص سهمیه متناسب به هر دستگاه.
ـ ایجاد تسهیلات ویژه برای رفت و آمدهای علمی اساتید و متخصصان داخلی و خارجی.
ـ استفاده از اساتید خارجی و ایرانی مقیم خارج به منظور جبران کمبود تعداد اساتید داخلی.
ـ برگزاری دورههای کوتاه مدت و ضمن خدمت، جهت تربیت نیروهای تخصصی و تکنسین ماهر از بین دانش آموختگان.
ـ تقویت مراکز آموزشی ارائه دهنده دورهای آموزش زیستفناوری و پشتیبانی از راهاندازی و توسعه دورههای آموزشی موردنیاز در این مراکز.
ـ استفاده از فرصتهای آموزشی در حین اجرای پروژههای انتقال فناوری و خرید تجهیزات از خارج از کشور.
ـ تسهیل در تکمیل هرم نیروهای انسانی موردنیاز مراکز پژوهشی زیستفناوری از طریق اصلاح ساختار تشکیلاتی این مراکز و ساماندهی نیروی انسانی.
ـ استفاده از امکانات و مشارکت بخشهای تولیدی و تجاری در ارائه دورههای آموزشی زیستفناوری.
ـ تسهیل در تکمیل هرم نیروی انسانی موردنیاز مراکز پژوهشی زیستفناوری از طریق اصلاح ساختار تشکیلاتی این مراکز و ساماندهی نیروی انسانی.
( راهبردهای توسعه زیرساختها و پشتیبانی
ـ وضع قوانین مالکیت فکری متناسب با زیستفناوری و ایجاد سازوکارهای تخصصی لازم جهت پشتیبانی حقوقی و قضایی موردنیاز در توسعه زیستفناوری.
ـ ساماندهی و یا ایجاد مراجع ملی غیر ذینفع جهت تأیید کیفیت محصولات و فرآیندهای تولید زیستفناوری.
ـ زمینهسازی برای مشارکت فعال تشکلهای غیردولتی در سیاستسازی و نظارت بر اجرای سیاستها.
ـ ایجاد شبکه ملی اطلاعات زیست فناوری کشور.
ـ ارتقای آگاهی همگانی و گسترش پذیرش عمومی زیست فناوری از طریق رسانههای عمومی و نهادهای غیردولتی.
ـ تدوین استانداردهای ملی برای محصولات زیستفناوری.
ـ تدوین اصول اخلاقی زیستفناوری توسط کمیته ملی اخلاق زیستی.
ـ تسریع در تدوین مقررات ایمنی زیستی و ایجاد زمینههای لازم برای اجرای آن.
ـ تسهیل امور مربوط به صادرات و واردات محصولات، مواد اولیه و تجهیزات زیستفناوری از طریق درج مقررات مناسب در آئیننامه اجرائی صادرات و واردات کشور.
ـ حمایت از عضویت مراکز زیستفناوری در سازمانهای منطقهای و بینالمللی.
ـ حمایت از ایجاد بنگاههای بازاریابی خصوصی.
ـ ایجاد بخش زیستفناوری در مؤسسات دولتی خدمات بازاریابی.
ـ حمایت از ایجاد نظام سرمایهگذاری ریسکپذیر در زیستفناوری.
ـ تشکیل صندوق حمایت از توسعه زیستفناوری.
ـ حمایت از ایجاد شرکتهای سرمایهگذاری در زیستفناوری.
ـ شناسائی و استفاده از ظرفیتهای موجود آزمایشگاهی زیستفناوری کشور، رفع خلاء های موجود و شبکهسازی آزمایشگاههای زیستفناوری و ایمنی زیستی.
ـ تکمیل ضربتی پروژههای نیمه تمام تعریف شده در اهداف این سند از طریق اختصاص منابع به صورت پروژهای و خارج از اعتبارات دستگاه مجری.
ـ تعیین و تقویت مراکز فعال مرجع و مراکز برگزیده زیستفناوری کشوری.
(راهبردهای دستیابی به فناوریهای زیستی
ـ تدوین برنامه جوامع دستیابی به فناوریهای زیستی و تعیین اولویت و مزیتیابی برای فناوریهایی که باید از طریق تولید درونزا ایجاد شوند و یا فناوریهایی که بایستی با یادگیری و انتقال از خارج به آنها دست یافت.
ـ تقویت بخش پژوهش به منظور ایجاد و توسعه فناوریهای زیستی از طریق:
1ـ تخصیص بودجه و ارائه تسهیلات در راستای اولویتهای تدوین شده توسط کمیته ملی زیستفناوری در حوزه‌های تخصصی مربوطه.
2ـ اعمال اصلاحات ساختاری لازم در مؤسسات پژوهشی زیستفناوری به نحوی که امکان انطباق با فعالیتهای پویا را داشتهباشند و لحاظ نمودن این اصل در ایجاد مؤسسات پژوهشی جدید.
3ـ گسترش فرهنگ و ایجاد بسترهای تحقیقات گروهی و شبکهای و حمایت از فعالیتهای پژوهشی بین سازمانی، بین بخشی، منطقهای و بینالمللی از طریق تدوین آئیننامههای لازم، ارائه تسهیلات ویژه و تشویقهای مادی و معنوی در این مقوله.
4ـ تعیین قطبهای تحقیقات زیستفناوری در هر حوزه تخصصی و اولویت دادن برای جذب نیروی متخصص و امکانات به این مرکز.
5 ـ تدوین شیوه نامههای داوری و تصویب طرحهای پژوهشی زیستفناوری و تعیین سازوکار نظارتی غیرذینفع به منظور افزایش ثمردهی طرحهای پژوهشی زیستفناوری.
( ساماندهی انتقال فناوری از خارج کشور و هدفمند نمودن آن از طریق:
1ـ تدوین مقررات و سازوکار لازم در بازدیدهای علمی خارجی و جلسات مذاکره با بنگاههای خارجی.
2ـ ایجاد بانک اطلاعات منابع و فرصتهای انتقال و یادگیری زیست فناوری از خارج و ارائه خدمات مشاورهای و حقوقی انتقال فناوری به بخشها.
3ـ تسهیل سرمایهگذاری مشترک بنگاههای زیستفناوری داخلی و خارجی جهت دستیابی به فناوری زیستی پیشرفته جهانی.
4ـ تسهیلات ویژه جهت جابجایی و استخدام متخصصان خارجی صاحب فناوری زیستی در مواقعی که فرصتهای ویژهای در این راستا به وجود میآید.
5 ـ تعیین سازوکار مشارکت دانشگاهها و مؤسسات پژوهشی در پروژههای انتقال فناوری در راستای موفقیت در انتقال واقعی دانش فنی.
6 ـ حمایت از حضور در نمایشگاهها و کنفرانسهای منطقهای و بینالمللی زیستفناوری.
7ـ استفاده از فرصت اعزام دانشجو به خارج و دورههای مشترک آموزش مراکز علمی داخل و خارج در راستای انتقال دانش فنی.
( راهبردهای صنعتی و تولیدی
ـ حمایت از پارکها و مراکز رشد زیستفناوری.
ـ تدوین مکانیسمهای انتقال فناوری زیستی از مراکز پژوهشی به مراکز بهرهبردار.
ـ حمایت از ایجاد شرکتهای خدمات مهندسی و مشاوره زیستفناوری در بخش خصوصی.
( راهبردهای تقویت بخش خصوصی و تجارت و بازار
ـ ایجاد مناطق آزاد توسعه زیستفناوری به منظور افزایش امکان تولید و صادرات محصولات زیستفناوری.
ـ زمینهسازی برای استفاده از ظرفیتهای موجود در داخل و کشورهای منطقه برای گسترش بازار محصولات زیستفناوری.
ـ حضـور فـعال مؤثر در نمایشگاهها و همایشهای منطقهای و بینالمللی به منظور گسترش بازار محصولات زیستفناوری.
ـ ایجاد سازوکارهای مؤثر برای جذب سرمایه گذاریهای خارجی.
جدول بودجه پیشنهادی برای اجرای برنامه (واحد میلیارد ریال)
| نوع فعالیت/دوره | کوتاه مدت | میان مدت | بلندمدت |
| آموزش | ۶/۱۴۵ | ۲۰۷۰ | ۷۹۶۰ |
| درصد | ۰۳-مارس | ۲۴-ابت | ۹/۳۳ |
| پژوهش | ۴۸۰ | ۱۹۲۰ | ۸۰۰۰ |
| درصد | ۱۱ | ۲۳ | ۱/۳۴ |
| تولید | ۶۰۰ | ۳۳۶۰ | ۷۵۰۰ |
| درصد | ۱۳-ژوئیه | ۲/۴۰ | ۳۲ |
| زیرساخت (تکمیل پروژههای نیمه تمام) و توسعه مراکز موجود و پارکهای علمی و بانکهای ژنی | ۱۸۵۰ | ۱۰۰۰ | ــ |
| درصد | ۳/۴۲ | ۱۲ | ۰ |
| ایجاد مناطق ویژه اقتصادی و مراکز رشد | ۱۳۰۰ | ــ | ــ |
| درصد | ۲۹-ژوئیه | ۰ | ۰ |
| جمع کل | ۶/۴۳۷۵ | ۸۳۵۰ | ۲۳۴۶۰ |
| درصد | ۱۰۰ | ۱۰۰ | ۱۰۰ |
*جمع کل بودجه پیشنهادی ۶/۳۶۱۸۵ (میلیارد ریال) می‌باشد. جابجائی بودجه هریک از موارد، حداکثر تا سقف ۳۰% اعتبارات پیش‌بینی شده با تصویب شورای راهبردی امکانپذیر خواهد بود.
ساختار مدیریت زیست فناوری کشور
| رئیس جمهور | ||||||
| دبیرخانه | شورای راهبردی | |||||
| کمیته تخصصی در وزارت نفت | کمیته تخصصی در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح | کمیته تخصصی در وزارت جهاد کشاورزی | کمیته تخصصی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری | کمیته تخصصی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی | کمیته تخصصی در وزارت صنایع | کمیته تخصصی در سازمان حفاظت محیط زیست |
-
ضمیمه‌ها
ضمیمه ها
وضع موجود و مطلوب زیست فناوری در ایرانضمیمهها وضع موجود و مطلوب زیست فناوری در ایران شاخصها وضعیت موجود وضعیت مطلوب (انتهای هر برنامه) ۱ـ سـازمـانـدهینظام مدیریت زیست فناوری ۱ـ کمیته ملی زیست فناوری کوتاه مدت: ایجاد نظام مدیریت منسجم و فراسـازمـانـی بـرای « سـیاسـتگذاری و بـرنـامـهریـزی» ، « اجـرا و پـشتیبانی» و نظارت در حوزه‌های آموزش، پژوهش و تولید در زیست فناوری کشور ۲ـ کـمیـتـههـای فـرعــی در دستگاههای مختلف از جمله: ۲ـ۱ـ کمیته بیوتکنولوژی وزارت بهداشت ۲ـ۱ـ۱ـ شـبکـه بیـوتـکـنـولـوژی پزشکی کشوری ۲ـ۲ـ۲ـ شبکه پزشکی مولکولی ۲ـ۲ـ کمیته بیوتکنولوژی وزارت جهادکشاورزی ۲ـ۳ـ کمـیته بـیـوتکنـولـوژی وزارت صنایع و معادن (صنایع نوین) ۲ـ۴ـ کمیـتـه فـرعـی فـنـاوری و ایمنی زیستی (کمیته ملی توسعه پایدار) ۳ـ کمیته ملی ایمنی زیستی ۴ـ کمیته ملی اخلاق زیستی (کمیسیون ملی یونسکو) ۵ ـ کمیسیون بیوتکنولوژی شورای پژوهشهای علمی کشور ۲ـ تعدادنیروهایمتخصص (دکتری و فوقلیسانس) ۲۰ نفر در یک میلیون نفر جمعیت کشور (جمعاً ۱۴۰۰ نفر نیروی متخصص) کوتاه مدت: ایجاد بستر مناسب جهت افزایش کمی و کیفی میان مدت: ۵۰ نفر در میلیون جمعیت (جمعاً ۳۵۰۰ نفر) تأمین و تربیت ۲۱۰۰ نفر نیروی متخصص بلنـد مـدت: ۲۰۰ نفـر در میلیون جمعیت (جمعاً ۱۶۰۰۰ نفر) تأمین و تربیت ۱۲۵۰۰ نفر نیروی متخصص ۳ـ پژوهش ۳ـ ۱ ـ تعداد مقالات علمی و پژوهشی ۲۵۰ مقاله (ISI) کل مقالات کوتاه مدت: جمعاً ۵۵۰ مقاله ISI و کل مقالات میان مدت: جمعاً ۱۵۰۰ مقاله و ISI و کل مقالات بلند مدت: جمعاً ۵۰۰۰ مقاله ISI و کل مقالات ۳ـ۲ـ تعداد مقالات علمی و پژوهشی داخلی ۲۰۰۰ مقاله کوتاه مدت: جمعاً ۲۵۰۰ مقاله داخلی میان مدت: جمعاً ۵۰۰۰ مقاله داخلی بلند مدت: جمعاً ۱۸۵۰۰ مقاله داخلی ۳ـ۳ـ تعداد پتنت ۳ پتنت (عدم وجود ساز و کار موثر ثبت پتنت در کشور) کوتاه مدت: حداقل ۱۰ پتنت میان مدت: حداقل ۲۵ پتنت بلند مدت: حداقل ۱۰۰ پتنت ۳ـ۴ـ تعداد مراکز تحقیقاتی و واحدهای پژوهشی ۴۳ واحد (شامل ۱۲ مرکز تحقیقاتی تخصصی و ۳۱ واحد پژوهشی) کوتاه مدت: تقویت مراکز موجود و تکمیل پروژههای ناتمام میان مدت: ۱۵% رشد در بخش خصوصی و دولتی (۵۰ واحد) بلند مدت: ۳۰% رشد دربخش خصوصی و دولتی (جمعاً ۶۵ واحد) شاخصها وضعیت موجود وضعیت مطلوب (انتهای هر برنامه) ۴ـ تولید ۴ـ۱ـ ارزش محصولات (کالا و خدمات) بالغ بر ۴۰۰ میلیون دلار کوتاه مدت: بسترسازی برای افزایش تولید میان مدت : معادل ۶۰۰ میلیون دلار بلندمدت: دو برابر ارزش تولیدات در سال پایانی برنامه میان مدت (معادل ۱۲۰۰ میلیون دلار) ۴ـ۲ـ صادرات ناچیز کوتاه مدت: ایجاد بستر مناسب برای صادرات میان مدت: صادرات ۳۰% محصولات تولیدی مطابق اهداف (۳۴۲ میلیون دلار) بلندمدت: صادرات ۵۰% محصولات تولیدی مطابق اهداف (۱۱۴۰ میلیون دلار) ۴ـ۳ـ تعداد شرکتها اعم از تولیدکننده محصولات و ساخت تجهیزات بیش از ۳۰ شرکت کوتاه مدت: ۶۰ شرکت میان مدت: ۲۰۰ شرکت بلندمدت: ۵۰۰ شرکت ۴ـ۴ـ سهم تولید از کل تولید ناخالصی ملی حدود ۶/۰ درصد از GNP ، مبنای رشد متوسط سالیانه ۴درصد در نظر گرفته شد. کوتاه مدت: بسترسازی و تدوین قوانین برای افزایش سهم تولید میان مدت: ۴/۱% از GNP بلند مدت: ۵/۱% از GNP ۵ ـ مـشارکـت بـخش خصوصی ۵ ـ۱ـ تولید فرآوردهها و تجهیزات حدود ۵۵ درصد سهم از ارزش تولیدات زیست فناوری کشور کوتاه مدت: ۶۵% (۳۱۵ میلیون دلار) میان مدت: ۷۵% (۴۸۴ میلیون دلار) بلند مدت: ۸۵% (۸۵۰ میلیون دلار) ۵ ـ۲ـ پژوهش سهم بخش خصوصی ناچیز است کوتاه مدت: بسترسازی و ایجاد تسهیلات لازم برای مشارکت بخش خصوصی میان مدت: ۱۵% بلند مدت: ۳۰% ۶ ـ همکاریهای منطقهای بینالمللی عـلیرغـم وجـود همـکاریهای بینالمللی در بعضی از بخشها، مجموعاً وضع موجود مطلوب نیست گسترش کمی و کیفی ارتباطات و همکاریهای بینالمللی به میزان: کوتاه مدت: سه برابر وضع موجود میان مدت: پنج برابر وضع موجود بلند مدت: هفت برابر وضع موجود ۷ـ قوانین و مقررات ۷ـ۱ـ استانداردهای ملی محصولات و تجهیزات ضعیف است تدوین استانداردهای ملی محصولات و تجهیزات زیست فناوری ۷ـ۲ـ قوانین حمایتی شامل زیست محیطی، گمرکی و بازرگانی و معافیتهای مالیاتی در راستای تضعیف تولیدات داخل وضع قوانین و مقررات در راستای حمایت از تولید داخل و صادرات محصولات و تجهیزات ۷ـ۳ـ قوانین ایمنی زیست در دست تدوین می‌باشد تصویب و اعمال قوانین وضع شده ۷ـ۴ـ مالکیت معنوی در دست تدوین می‌باشد تصویب و اعمال قوانین وضع شده ۸ـ بکارگیری زیست فناوری برای حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی نامطلوب کوتاه مدت: ظرفیت سازی برای بکارگیری زیست فناوری میان مدت: بکارگیری زیست فناوری با ساماندهی، تکمیل و شبکهسازی بانکها ژنی و ثبت اطلاعاتی ژنتیکی حداقل ۵درصد از نمونهها بلند مدت: بکارگیری زیستفناوری با ساماندهی، تکمیل و شبکهسازی بانکهای ژنی و ثبت اطلاعات ژنتیکی حداقل ۱۰ درصد از نمونهها شاخصها وضعیت موجود وضعیت مطلوب (انتهای هر برنامه) ۹ـ بکـارگیـری زیسـتفنـاوری در پاکـسازی محیط زیست مطلوب نیست کوتاه مدت: ظرفیتسازی برای بکارگیری زیست فناوری در پاکسازی محیط زیست میان مدت: رشد ۳ برابر بکارگیری زیستفناوری در پاکسازی محیط زیست بلندمدت: رشد ۵ برابر بکارگیری زیستفناوری در پاکسازی محیطزیست ۱۰ـ بکارگیری زیست فناوری در کشاورزی ۱۰ـ۱ـ بکـارگـیری زیـستفناوری در گیاهان ـ کشت بافت ـ متوسط (تولید محدود دربخش خصوصی) و نسبتاً مطلوب در تحقیقات صادرات فرآوردههای کشت بافت به منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی ـ استفـاده از نـشانگـرهـای مولکولی نامطلوب در کاربرد (تقریباً منحصر به طبقهبندی) استفاده گسترده در برنامه‌های اصلاح نباتات کشور به میزان کوتاه مدت: بستر سازی جهت تولید دانش فنی میان مدت: حداقل ۲ واریته بلندمدت: حداقل ۱۰ واریته ـ کودها و سموم بیولوژیک تولید و مصرف ۱% کل سموم و کودهای موردنیاز کشور جایگزینی کودها و سموم شیمیایی با کودها و سموم بیولوژیک به میزان کوتاه مدت: ۵/۱% میان مدت: ۳% بلندمدت: ۱۰% ـ انـتقـال ژن و گـیاهـان تراریخته محدود (درحد تحقیقات) و تولید در مقیاس آزمایشگاهی کوتاه مدت: تولید دانش فنی میان مدت: کاشت ۲/۰% از سطح زیرکشت گیاهان تراریخته جهان بلند مدت: کاشت ۵/۰% زیر کشت گیاهان تراریخته جهان ۱۰ـ۲ـ بـکـارگیری زیسـت فناوری در دام، طیور و آبزیان نه چندان رضایتبخش کاهش واردات به میزان ۹۰% ـ خوراک دام و مکملها تسخیر بازار منطقه و صدور دانش بیشتر ـ دامپزشکی استفاده از روشهای زیست فناوری برای اصلاح نژاد دام و آبزیان ـ اصلاح نـژاد دام، طـیور و آبزیان کوتاه مدت: دستیابی به دانش فنی میان مدت : تأمین ۵% نیاز کشور بلند مدت: تأمین ۱۰% نیاز کشور ـ خوراک دام و مکملها ـ دامپزشکی پیشگیری (مطلوب)، تشخیص (درحد تحقیقات) کـوتـاه مـدت: دستـیابی به دانـش فـنی و استانداردها میان مدت: تولید سه واکسن و روشهای تشخیص مولکولی بیماریها بلندمدت: تولید حداقل پنج واکسن جدید و افزایش صادرات به میزان ۳۰% کل تولیدات ـ اصلاح نژاد دام، طیور و آبزیان در حد تحقیقات جزئی استفاده از روشهای زیست فناوری جهت اصلاح نژاد شاخصها وضعیت موجود وضعیت مطلوب (انتهای هر برنامه) ۱۱ـ بکارگیـری زیســتفـناوری در صنـعت کوتاه مدت: ظرفیتسازی برای بکارگیری زیست فناوری میان مدت: تولید ۱۰% از فرآوردهها به روش زیست فناوری بلندمدت: تولید ۳۰% از فرآوردهها به روش زیست فناوری ۱۱ـ۱ـ ساخـت تـجهیـزات اساسی کوتاه مدت: زمینه سازی برای دسـتیابی به دانش فنی میان مدت: حداقل ۵% بلندمدت: حداقل ۱۰% ۱۱ـ۲ـ تولید فرآوردههای زیستی قابل استفاده در صنایع غذایی تولید ۱% نیاز کشور کوتاه مدت: ۵% میان مدت:۱۰% بلندمدت:۱۵% ۱۱ـ ۳ـ استفاده از فناوری زیستی در معدن و انرژی تحقیقاتی آزمایشگاهی کوتاه مدت: دستیابی به دانش فنی میان مدت: ایجاد پایلوت بلندمدت: سرمایهگذاری برای کاربرد در صنعت ۱۲ـ بکارگیری زیستفناوری درسلامت ۱۲ـ۱ـ پیشگیری نسبتاً مطلوب کوتاه مدت: حمایت از پروژههای نیمه تمام و مراکز تولیدی میان مدت: دستیابی به فناوریهای جدید و واکسنهای نسل جدید و زمینهسازی برای صادرات بلندمدت: تلاش برای صادرات تولیدات ۱۲ـ۲ـ درمان ۳ درصـد واردات فـرآوردههای داروئـی کـه عـمـدتـاً از طـریـق بیوتـکنولـوژی تـولیـد مـیشـوند حداقل ۳۰ درصد از ارز را به خود اختصاص میدهد کوتاه مدت: تکمیل پروژههای ناتمام میان مدت: تولید حداقل ۱۰% از داروهای پروتئینی نوترکیب موردنیاز بلندمدت: تولید حداقل ۳۰% داروهای پروتئینی نوترکیب موردنیاز ۱۲ـ۳ـ تشخیص واردات بخش عمدهای از فرآوردههای تشخیصی کوتاه مدت: توسعه تولید فرآوردهها و گسترش بکارگیری روشهای زیست فناوری در آزمایشگاههای تشخیصی کشور، تدوین استاندارد و پانلهای ملی میان مدت: تأمین ۵۰% نیاز کشور در این زمینه بلندمدت: تأمین ۸۰% نیاز کشور
نتایج اجرای برنامه راهبردی
۱ـ آموزش
ـ تربیت ۲۱۰۰ نفر نیروی متخصص زیست فناوری (دکتری و فوق لیسانس) تا پایان برنامه میانمدت (۱۳۸۸).
ـ تربیت ۱۲۵۰۰ نفر نیروی متخصص زیست فناوری (دکتری و فوق لیسانس) تا پایان برنامه بلندمدت.
۲ـ پژوهش
ـ انتشار ۷۰۵۰ مقاله در مجلات بینالمللی ISI تا پایان راهبردی.
ـ انتشار ۱۶۵۰۰ مقاله داخلی تا پایان برنامه راهبردی.
۳ـ تولید
ـ ثبت حداقل ۱۳۵ پتنت تا پایان برنامه راهبردی.
ـ تولید حداقل ۱۰ درصد از داروهای پروتئین نوترکیب موردنیاز تا پایان برنامه میان مدت.
ـ تولید حداقل ۳۰ درصد از داروهای پروتئین نوترکیب موردنیاز تا پایان برنامه بلند مدت.
ـ کاشت گیاهان تراریخت در کشور به میزان حداقل ۲% درصد از سطح زیرکشت این قبیل گیاهان در جهان تا پایان برنامه میانمدت.
ـ کاشت گیاهان تراریخته در کشور به میزان ۵% درصد از سطح زیر کشت این قبیل گیاهان تا پایان برنامه بلندمدت.
۴ـ زیرساختها
ـ ایجاد نظام مدیریت منسجم و فراسازمانی برای سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، آموزش، پژوهش و تولید در زیست فناوری کشور.
ـ تقویت و تجهیز مراکز و واحدهای پژوهشی موجود زیست فناوری در جهت توانمندسازی آنها تا پایان برنامه کوتاه مدت.
ـ افزایش مراکز تحقیقاتی و واحدهای پژوهشی زیست فناوری در بخش خصوصی و دولتی ۲۲ واحد تا پایان برنامه راهبردی ایران سبز.
ـ ساماندهی نیروهای انسانی متخصص کشور در جهت بهرهبرداری کامل از توان تخصصی کشور.
ـ مشارکت دادن بخش خصوصی در سه بخش تولید، پژوهش و آموزش زیست فناوری.
ـ افزایش تعداد شرکتهای خصوصی از ۳۰ شرکت کنونی به ۵۰۰ شرکت تا پایان برنامه راهبردی ایران سبز.
ـ افزایش سهم بخش خصوصی در پژوهش و آموزش زیست فناوری از سهم بسیار ناچیز کنونی به ۱۵ درصد تا پایان برنامه میانمدت.
ـ افزایش سهم بخش خصوصی در پژوهش و آموزش زیست فناوری از سهم بسیار ناچیز کنونی به ۳۰ درصد تا پایان برنامه بلندمدت.
ـ افزایش سه بخش خصوصی در تولید محصولات و خدمات زیست فناوری از ۵۵ درصد کنونی به ۸۵ درصد معادل ۸۵۰ میلیون دلار در پایان برنامه راهبردی ایران سبز.
ـ تدوین استانداردهای ملی محصولات و تجهیزات زیست فناوری و ساماندهی نظام بررسی، تأیید و صدور مجوز فروش محصولات زیست فناوری.
ـ تجهیز آزمایشگاههای رفرانس و ایجاد ساز و کارهای مناسب برای تأیید فنی و صدور مجوز برای محصولات زیست فناوری در اسرع وقت مطابق با نرمهای بینالمللی.
ـ تدوین قوانین و مقررات حمایتی و پشتیبانی متناسب با ماهیت زیست فناوری در راستای حمایت از توسعه آن.
ـ ساماندهی و بهرهبرداری مؤثر از بانکها و ذخایر ژنی.
۵ ـ بازار
ـ افزایش ارزش تولیدات زیست فناوری کشور از ۴۰۰ میلیون دلار فعلی به ۱/۲ میلیارد دلار.
ـ افزایش صادرات محصول و خدمات زیست فناوری کشور از ۵/۰ میلیون دلار به ۱۴/۱ میلیارد دلار.
ـ کاهش واردات خوراک دام و مکملها به میزان ۵ درصد نیاز کشور تا پایان برنامه میانمدت.
ـ کاهش واردات خوراک دام و مکملها به میزان ۱۰ درصد نیاز کشور تا پایان برنامه بلند مدت.
ـ تسخیر بازار منطقه در زمینه واکسن و سرمهای دامی تا پایان برنامه بلندمدت.