دستورالعمل تعیین مصادیق و ضوابط موضوع تبصره ۴ الحاقی به ماده ۱ و تبصره ۱ اصلاحی ماده ۲ قانون حفظ کاربری اراضی زارعی و باغها [دستورالعمل ماده (۱۰) آیین‌‌نامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی و باغها]

تاریخ تصویب: ۱۳۸۶/۰۴/۳۰
تاریخ انتشار: ۱۳۸۶/۰۴/۳۰

در اجرای ماده ۱۰ آیین‌نامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زارعی و باغها موضوع تصویب‌نامه شماره ۵۹۸۷۹/ت ۳۷۱۱۰ هـ مورخ ۱۳۸۶/۴/۱۹ هیئت وزیران و به منظور تعیین مصادیق و ضوابط فعالیتهای موضوع تبصره ۴ الحاقی به ماده ۱ و تبصره ۱ اصلاحی ماده ۲ قانون حفظ کاربری اراضی زارعی و باغ ها دستورالعمل مشروحه ذیل که به تایید وزارتخانه‌های مسکن و شهرسازی، صنایع و معادن و سازمانهای میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و حفاظت محیط زیست رسیده است، جهت اجرا ابلاغ می‎گردد:

الف) تعاریف:
۱- کارگاه یا واحد صنایع تکمیلی، غذایی و تبدیلی:
کارگاه صنایع تکمیلی و غذایی و واحدهای صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی، بنگاه‎های تولیدی هستند که به موجب جواز تاسیس یا موافقت اصولی صادره از سوی دستگاه های اجرایی ذیربط به فعالیت می‎پردازند و مصادیق آن براساس کدهای آیسیک (ویرایش سوم) به شرح پیوست می‎باشد.

۲- ضوابط زیست محیطی:
عبارتست از ضوابط و مقررات استقرار صنایع و در داخل مناطق چهارگانه با رعایت ضوابط خاص و حساسیت های مناطق مذکور با تشخیص سازمان حفاظت محیط زیست و پس از کسب استعلام ملاک عمل خواهد بود.

۳- سایر تولیدات کشاورزی:
شامل فعالیتهایی از قبیل پرورش قارچ، آبزیان، اسب، کرم ابریشم، زنبورداری، تولید نهال و بذر و … می‎باشد که حسب اظهار نظر معاونت‎های ذیربط وزارت جهاد کشاورزی تعیین و پس از تصویب کمیسیون تبصره ۲ جزء ۳ این دستورالعمل اعلام می‎گردد.

تبصره ۱: با توجه به اینکه فعالیت های مندرج در تبصره ۴ الحاقی به ماده ۱ بهینه کردن تولیدات بخش کشاورزی بوده و تغییر کاربری محسوب نمی‎شوند. لذا انجام اقدامات تکمیلی که حسب مورد لازمه و مکمل زیر ساختها و تاسیسات مورد نیاز تولیدات کشاورزی می‎باشند از قبیل:
۱- احداث راه های بین مزارع.
۲- تأسیسات تأمین و انتقال آب کشاورزی و کانال های زهشکی.
۳- ایستگاه های پمپاژ و استخرهای ذخیره آب کشاورزی.
۴- موتورخانه و آشیانه ماشین آلات کشاورزی (هانگار).
۵- اتاق کارگری و نگهبانی
۶- دیوارکشی باغات.
۷- محل جمع‌‎آوری و نگهداری محصولات کشاورزی.
با رعایت ضوابطی که توسط سازمان امور اراضی برای هر یک از اقدامات مذکور تعیین و اعلام می‎گردد مشمول این تبصره می‎گردد.

تبصره ۲: سایر مصادیقی که در این دستورالعمل به آنها اشاره نگردیده است حسب مورد، توسط کمیسیونی مرکب از نمایندگان وزارتخانه‎های مسکن و شهرسازی، صنایع و معادن و جهاد کشاورزی و سازمانهای حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تشخیص و احصاء خواهد گردید و مراتب توسط سازمان امور اراضی ابلاغ خواهد شد. رأی کمیسیون مزبور با اکثریت آرا ملاک عمل بوده و جلسات در محل دبیرخانه مرکزی مستقر در سازمان امور اراضی تشکیل خواهد شد.

ب-

[به موجب رأی شماره ۶۳۳ – ۱۳۹۹/۵/۱۴ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، ابطال شد.]

[قلمرو اجرای فعالیتهای مذکور در تبصره ۴ الحاقی به ماده ۱ قانون حفظ کاربری اراضی و زراعی و باغها:
اراضی زراعی و باغی که خارج از محدوده شهرها، شهرک‎ها و محدوده روستاهای دارای طرح‌ هادی مصوب واقع است، می‎باشد.]

ج) ضوابط و مراحل رسیدگی فعالیت‎های موضوع تبصره ۴ ماده ۱:
۱- در صورت وصول استعلام از مراجع ذیربط یا درخواست متقاضی و ارائه مدارک و مستندات اعم از طرح،  نقشه محدوه اراضی مورد تقاضا، مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان پس از تطبیق موقعیت زمین و مطابقت آن با مفاد تبصره فوق و احراز شمول این دستورالعمل، مکلف است به منظور رعایت ضوابط زیست محیطی ضمن استعلام لازم از اداره حفاظت محیط زیست و اخذ نظریه اداره مذکور مراتب را با رعایت ضوابط تشخیص اراضی زارعی و باغها، همراه پرونده متشکله به سازمان جهاد کشاورزی استان (مدیریت امور اراضی استان) ارسال نماید.

تبصره: سازمان جهاد کشاورزی موظف است قبل از صدور موافقت نامه در مواردی که متقاضی فاقد سند مالکیت رسمی باشد پس از استعلام و اخذ نظریه سازمان مسکن و شهرسازی استانها در مورد اراضی واقع در حریم شهرها و در مورد اراضی خارج از حریم شهرها از اداره کل منابع طبیعی نسبت به اخذ تعهدنامه رسمی از ایشان مبنی بر پذیرش مسوولیت هرگونه دعوی احتمالی و به عهده گرفتن خسارات و غرامت وارده راجع‎به مالکیت ملک محل اجرای طرح اقدام نماید.

۲- مدیریت امور اراضی پس از وصول و بررسی پرونده و سایر مقررات و دستورالعمل‎های مربوطه، حسب مورد موافقت یا عدم موافقت رئیس سازمان جهاد کشاورزی را با اجرای طرح مورد نظر حداکثر ظرف یک ماه به مرجع استعلام کننده یا متقاضی اعلام می‎نماید. رعایت نکات ذیل قبل از صدور موافقت از سوی سازمان جهاد کشاورزی لازم الاجراست.
۲-۱ توسعه و ایجاد واحدها و کارگاه های صنایع تکمیلی، تبدیلی و غذایی را در نواحی و شهرک‎های صنعتی هدایت و در موارد ضرورت از اراضی زراعی و باغی غیرقابل کشاورزی و کم بازده استفاده شود.
۲-۲ حتی المقدور از صدور موافقت در اراضی زراعی درجه ۱ و ۲ و همچنین باغها و اراضی واقع در محدوده قطب‎های کشاورزی، اراضی تحت شبکه‎های آبیاری زیر دست سدها و تجهیز و نوسازی شده خودداری نمایند.
۲-۳ به مزیت نسبی تولیدات شکاورزی و الگوی کشت منطقه توجه شود.
۲-۴ رعایت قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات مناسب فنی، اقتصادی (مصوب۱۳۸۵/۱۱/۲۱ مجمع تشخیص مصلحت نظام) در انتخاب محل اجرای طرح الزامی است.
۲-۵ حتی المقدور در انتخاب محل اجرای طرح، حفظ یکپارچگی اراضی، مدنظر قرار گرفته به نحوی که ایجاد راههای دسترسی، موجب تخریب بی‎رویه اراضی نشود.
۲-۶ در نظر گرفتن حداقل مساحت مورد نیاز برای اجرای طرح، توسط مراجع صادر کننده موافقت اصولی مورد تاکید می‎باشد.

۳- در ذیل موافقت نامه‌های صادره قید گردد:
۳-۱ این موافقت‌نامه صرفاً در اجرای طرح‎های تبصره ۴ الحاقی به ماده یک قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها صادر شده و هیچگونه حق مالکیتی برای دارنده موافقت نامه ایجاد نخواهد نمود. بدیهی است در صورتی که بعداً راجع‎به ملک محل اجرای طرح، ادعا و اختلافی از باب مالکیت بوجود آید مسئولیت آن منحصراً متوجه دارنده موافقت نامه خواهد بود.
۳-۲ این موافقت نامه مجوز احداث بنا نمی‎باشد و اخذ مجوز لازم از مراجع ذیربط الزامی می‎باشد.

د) ضوابط طرح‎های موضوع تبصره ۱ اصلاحی ماده ۲ قانون:
فعالیت های موضوع این تبصره در خارج از محدوده شهرها، شهرک‎ها و روستاها (به حز مواردی که در تبصره ۴ الحاقی به ماده یک قانون قید گردیده)، مشمول طرح در کمیسیون تبصره (۱) ماده (۱) است لیکن از پرداخت عوارض معاف می‎باشند.

هـ) ضوابط تغییر کاربری برای سکونت شخصی صاحبان زمین:
۱- تغییر کاربری اراضی زارعی و باغها برای سکونت شخصی صاحبان زمین موضوع تبصره ۱ اصلاحی ماده ۲ قانون با مجوز کمیسیون تبصره ۱ ماده ۱ و با توجه به ضوابط ذیل مجاز خواهد بود:
۱-۱ در محدوده روستاهای فاقد طرح‌هادی مصوب، مرجع صدور پروانه احداث بنا مکلف است پس از اخذ استعلام از بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در مورد ضوابط فنی ساخت و ساز مسکونی، قبل از صدور مجوز تأییدیه کمیسیون تبصره ۱ ماده ۱ را اخذ نماید.
۱-۲ در اراضی زراعی و باغهای خارج از محدوده روستاها، شهرها و شهرک‎ها مرجع صدور مجوز احداث بنا مکلف است قبل از صدور مجوز، تأییدیه کمیسیون تبصره ۱ ماده ۱ را در مورد ضرورت تغییر کاربری اخذ نماید.
تبصره: اراضی داخل محدوده روستاهای دارای طرح‌هادی مصوب (شامل بافت موجود روستا و گسترش آتی آن) مشمول ضوابط طرح‎ هادی بوده و از ضوابط این دستورالعمل مستثنی می‎باشند.
۲- دبیرخانه‎‌های کمیسیون تبصره یک ماده یک استان ها موظفند فهرست افرادی که از معافیت موضوع این دستورالعمل استفاده نموده‌اند، بنحوی ثبت و ضبط نمایند تا احتمال صدور مجوز مکرر منتفی گردد.
و) ضوابط صدور مجوز برای سایر فعالیتهای موضوع تبصره (۱) اصلاحی ماده (۲) قانون:
۱- مصادیق فعالیت های تبصره ۱ اصلاحی ماده ۲ قانون عبارتند از صنایع تبدیلی موضوع تبصره مذکور بعلاوه فهرست صنایع دستی اعلام شده از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که به پیوست این دستورالعمل ابلاغ می‎گردد.
۲- ضوابط صدور مجوز برای فعالیت های تبصره (۱) اصلاحی ماده (۲) قانون مطابق دستورالعمل نحوه و چگونگی دریافت تقاضا، تشکیل و تکمیل پرونده، بررسی کارشناسی، طرح درخواست در کمیسیون تبصره (۱) ماده (۱)، نگهداری سوابق و مصوبات و ابلاغ تصمیمات کمیسیون و کمیسیون تقویم، خواهد بود.
نظارت بر حسن اجرای این دستورالعمل به عهده رؤسای سازمان جهاد کشاورزی استان‎ها خواهد بود.