مدیرعامل محترم روزنامه رسمی کشور
به پیوست، آیین‌نامه عمومی ایمنی در تعمیرگاههای وسایط نقلیه، که در تاریخ ۸/۵/۱۳۸۷ به تصویب مقام عالی وزارت رسیده برای درج در روزنامه رسمی کشور ارسال می‌گردد.
خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به درج یک نوبت آیین‌نامه مذکور و ارسال یک نسخه از روزنامه پس از چاپ به این دفتر اقدام لازم مبذول دارند.
مشاور وزیر و مدیرکل روابط عمومی ـ علیرضا محمدعلی
مقدمه:
به منظور تامین و ارتقاء سطح ایمنی و حفاظت نیروی کار شاغل در تعمیرگاههای وسایط نقلیه و همچنین صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور مقررات این آیین‌نامه به استناد ماده ۸۵ قانون کار جمهوری اسلامی ایران تدوین گردیده‌است.
فصل اول ـ مقررات عمومی
ماده ۱ـ این آیین‌نامه در خصوص کلیه تعمیرگاههای وسایط نقلیه و امثالهم لازم‌الاجرا است.
ماده ۲ـ در محل تعمیرگاه باید فضای کافی برای توقف خودروها وجود داشته باشد.
ماده ۳ـ در اطراف محل توقف خودرو باید فضای کافی برای تردد کارگران و عملیات وجود
داشته باشد.
ماده ۴ـ ورود افراد متفرقه به محوطه کار تعمیرگاه صرفاً با اجازه مدیر تعمیرگاه یا نماینده او مجاز است.
ماده ۵ ـ تعمیرگاه‌ها باید مجهز به وسایل اعلام و اطفاء حریق مناسب باشد.
ماده۶ ـ در محل شستشوی قطعات خودرو تعبیه سطل‌های شن به منظور اطفاء حریق الزامی است.
ماده۷ـ کف تعمیرگاه باید بدون حفره و چاله بوده و قابل شستشو، دارای شیب مناسب و
عاری از چربی و روغن باشد.
ماده۸ ـ کف تعمیرگاه باید به‌گونه‌ای باشد که تحمل وزن دستگاهها و ماشین‌آلات
موجود و همچنین لرزشهای ناشی از آنها را داشته باشد.
ماده۹ـ سقف کارگاه باید متناسب با نوع خودرو و تجهیزات نصب شده در آن باشد.
ماده۱۰ـ در مجتمع‌های تعمیرگاهی متصدی هر واحد در محدوده کار خود مسئول اجرای
مقررات این آئین‌نامه می‌باشد و در فضاهای کار مشترک، مسئولیت با تمامی متصدیان است.
ماده۱۱ـ در مجتمع‌های تعمیرگاهی با مالکیت واحد که اجرای قسمت‌های مختلف کار به
پیمانکاران مختلف محول گردیده‌است، هر پیمانکار جزء در محدوده پیمان خود مسئول
اجرای مقررات این آئین‌نامه بوده و مالک مسئول نظارت و ایجاد هماهنگی بین آنها
خواهدبود.
ماده۱۲ـ انجام همزمان عملیات مختلف تعمیراتی بر روی یک خودرو ممنوع است.
ماده۱۳ـ کلیه متصدیان و شاغلین واحدهای تعمیرگاهی باید دارای پروانه مهارت و
گواهینامه آموزشی معتبر باشند.
ماده۱۴ـ انجام کلیه عملیات تعمیر، تنظیم و آزمایش قطعات خودرو صرفاً توسط افراد
ماهر و با رعایت نکات ایمنی مجاز است.
ماده۱۵ـ مسیر تردد، محل‌های توقف، نصب تجهیزات و حضور مشتریان و یا افراد متفرقه
می‌بایستی با خطوطی مشخص از یکدیگر مجزا گردد.
ماده۱۶ـ استفاده از هوای فشرده برای نظافت قطعات خودرو، ابزار و سطوح کار و لباس
کار ممنوع است.
ماده۱۷ـ اعمال نا ایمن، غیر مرتبط با کار، خودسرانه و شوخی در کارگاه ممنوع است.
ماده۱۸ ـ کلیه امور تعمیراتی بر روی سیستم‌های گازسوز باید توسط افرادی که
آموزش‌های لازم را در این زمینه دیده‌باشند، انجام شود.
ماده ۱۹ـ تعمیرکاران سیستم‌های گازسوز باید علاوه بر تجهیز به وسایل حفاظت فردی مناسب از دستکش‌های ضد برودت نیز استفاده نمایند.
ماده۲۰ـ کلیه دستگاههای تعمیرگاهی باید دارای لوح شناسائی حاوی مشخصات فنی از طرف شرکت سازنده باشد.
ماده۲۱ـ کلیه تجهیزات، ابزارآلات و وسایل تعمیرگاهی باید در فواصل زمانی معین مورد بازبینی قرار گیرد.
ماده۲۲ـ هرگونه تغییر در تجهیزات به گونه‌ای که آن را از استاندارد یا طراحی اصلی کارخانه سازنده خارج نماید، ممنوع است.
فصل دوم ـ مقررات اختصاصی
الف ـ مکانیکی:
ماده ۲۳ـ ابزار کار، تجهیزات و روش کار باید متناسب با نوع کار بوده و استفاده از
ابزارآلات مستعمل، فرسوده ، شکسته و معیوب ممنوع می‌باشد.
ماده۲۴ـ برای جابجایی و انتقال موتور ماشین، گیربکس و سایر قطعات حجیم و سنگین
باید از وسایل مکانیکی مناسب استفاده شود.
ماده۲۵ـ پس از بلند کردن خودروی مورد تعمیر توسط جک، جرثقیل، بالابر و قبل از
شروع، استفاده از خرک فلزی برای تثبیت کامل خودرو الزامی است.
ماده۲۶ـ بکاربردن هرگونه قطعات اضافی برای افزایش ارتفاع جک و خرک‌ها برای
بالابردن خودرو ممنوع است.
ماده۲۷ـ دستگاههای جک ستونی باید دارای تجهیزاتی باشند که ضمن تثبیت صفحه جک در
ارتفاع مناسب از سقوط ناخواسته آن جلوگیری بعمل آورد.
ماده۲۸ـ میزان بار قرار گرفته بر روی جک باید متناسب با توان جک بوده و دارای
سیستمی باشد که در صورت اضافه بار، از عملکرد دستگاه ممانعت بعمل آورد.
ماده۲۹ـ دستگاههای جک ستونی باید مجهز به سیستم هشدار دهنده صوتی و نوری در هنگام
بالا و پایین رفتن باشد.
ماده۳۰ـ فقط تعمیرکاری که در حال تعمیر خودرو می‌باشد حق حضور در زیر جک ستونی را
دارد و تردد و تجمع سایر کارگران در زیر جک ممنوع است.
ماده۳۱ـ در هنگام استفاده از جک‌های ستونی قرار گرفتن شخص بر روی جک و یا داخل خودرو ممنوع است.
ماده۳۲ـ انواع جک‌های بالابر خودرو باید بگونه‌ای طراحی شود که خودرو را به صورت یکنواخت بالا و پایین ببرد.
ماده۳۳ـ قبل از پایین آوردن صفحه جک باید از عدم حضور افراد در زیر جک مطمئن گردید.
ماده۳۴ـ کپسول حاوی گاز کولر بایستی در محلی نگهداری شود که از حرارت، تابش مستقیم
نور خورشید، رطوبت، ضربه و فشار محافظت گردد.
ماده۳۵ـ قبل از جدا کردن و یا تعمیر لوله‌های سوخت بایستی سوخت داخل لوله کاملاً
تخلیه گردد.
ماده۳۶ـ کلیه عملیات تعمیراتی بر روی مخازن سوخت گاز بایستی پس از تخلیه کامل گاز
مخزن صورت پذیرد.
ب ـ چاله سرویس:
ماده۳۷ـ روشنایی داخل چاله سرویس باید از نوع ثابت بوده به نحوی که کارگر از دید
کافی برخوردار باشد.
ماده ۳۸ـ نصب آستانه در اطراف دهانه چاله سرویس به منظور جلوگیری از سقوط خودرو به داخل چاله سرویس الزامی است.
ماده ۳۹ـ قراردادن و انبار کردن وسایل و اشیاء غیرضرور در داخل چاله سرویس ممنوع است.
ماده ۴۰ـ بدنه چاله سرویس باید از مصالحی ساخته شود که به آسانی قابل شستشو و نظافت باشد.
ماده ۴۱ـ کف چاله سرویس باید دارای کفشوی و دریچه تخلیه فاضلاب باشد.
ماده ۴۲ـ قراردادن مواد قابل اشتعال و انفجار در داخل چاله سرویس ممنوع است.
ماده ۴۳ـ محل قرارگیری کمپرسور هوا باید مجزا از چاله سرویس باشد.
ماده ۴۴ـ ابعاد چاله سرویس باید طوری طراحی شود که کارگر در زمان ورود و خروج یا حرکت در زیر خودرو با بدنه آن برخورد نکند.
ماده ۴۵ـ دهانه چاله سرویس باید مجهز به درپوش مناسب باشد.
ماده ۴۶ـ به منظور ورود و خروج کارگران به داخل چاله سرویس باید در هر دو طرف اقدام به تعبیه پلکان مناسب نمود.
ماده ۴۷ـ نصب آینه برای جلوگیری از انحراف خودرو در جلوی چاله‌سرویس الزامی است.
ماده ۴۸ـ مخزن تخلیه روغن باید دارای شیر تخلیه و لوله انتقال روغن سوخته باشد.
ج ـ باطری‌سازی:
ماده ۴۹ـ در کارگاه باطری‌سازی هنگام آماده‌سازی مایع باطری باید اسید به آب و به
صورت قطره‌ای افزوده گردد.
ماده ۵۰ ـ در کارگاه باطری‌سازی جهت تهیه آب باطری می‌بایست تهویه موضعی مناسب در نظر گرفته شود.
ماده ۵۱ ـ باید هنگام جداکردن باطری به منظور جلوگیری از انفجار ناشی از تجمع گاز و
خطرات ناشی از آن ابتدا قطب منفی و سپس قطب مثبت جداگردد، ضمناً هنگام نصب نیز
ابتدا قطب مثبت و سپس منفی متصل گردد.
ماده ۵۲ ـ ظروف نگهداری و انتقال اسیدها باید به در مقابل خوردگی مقاوم و در مقابل
ضربات وارده از استحکام کافی برخوردار بوده و دارای برچسب مشخصات باشد.
ماده ۵۳ ـ ایجاد جرقه و یا شعله در مجاورت باطری بدلیل وجود گازهای قابل اشتعال و
انفجار ممنوع است.
ماده ۵۴ ـ آزمایش میزان شارژ باطری از طریق برقراری اتصال کوتاه قطبهای مثبت و منفی آن ممنوع است.
د ـ پنچرگیری:
ماده ۵۵ ـ محل نصب کمپرسور هوا باید به‌گونه‌ای باشد که کارگران در معرض آلودگی صوتی قرار نگیرند.
ماده ۵۶ ـ شیرتخلیه کمپرسور هوای فشرده باید بطور متناوب باز شده و سوپاپ اطمینان و فشارسنج آن کنترل گردد.
ماده ۵۷ ـ اتوی پنچرگیری بایستی مجهز به سیستم ترموستات برای تنظیم دمای لازم باشد.
ماده ۵۸ ـ قبل از خارج نمودن بچه‌رینگ، بایستی باد لاستیک به‌طور کامل تخلیه گردد.
ماده ۵۹ ـ هنگام تعویض لاستیک باید تدابیر لازم برای جلوگیری از جابجائی ناگهانی خودرو در نظر گرفته شود.
ماده ۶۰ ـ در هنگام کار با دستگاههای لاستیک درآرو پنچرگیر، باید از درگیری اعضای بدن با فکین و قطعات دستگاه ممانعت بعمل آید.
ماده ۶۱ ـ هنگام کار بر روی بچه رینگ و تخلیه و یا تنظیم تراکم باد بایستی از حفاظ مناسب به منظور جلوگیری از پرتاب بچه رینگ استفاده کرد.
ماده ۶۲ ـ تعویض یا تعمیر رینگ‌های مستعمل، شکسته، جوشی و دارای هرگونه نقصی باید فقط توسط افراد با تجربه انجام گیرد.
ماده ۶۳ ـ باز و بسته‌کردن پیچ و مهره‌های چرخ‌ها بایستی به صورت ضربدری صورت پذیرد
و پس از شل شدن رینگ اقدام به باز نمودن کامل مهره‌ها نمود.
ماده ۶۴ ـ در هنگام بالانس چرخ بایستی قاب حافظتی دستگاه بر روی چرخ قرار گیرد.
ماده ۶۵ ـ برداشتن قاب حفاظتی دستگاه بالانس چرخ قبل از توقف کامل دستگاه ممنوع است.
فصل سوم ـ سایر مقررات
ماده ۶۶ ـ انبار کردن مواد و لوازم یدکی، قطعات فرسوده و ضایعاتی، کارتن‌ها و
جعبه‌ها بر روی سقف، چاله سرویس و همچنین در محوطه تعمیرگاه ممنوع است.
ماده ۶۷ ـ کلیه وسایل و تجهیزات مورد استفاده در تعمیرگاه باید در محل مناسب قرار
داشته باشد.
ماده ۶۸ ـ روشن گذاشتن موتورهای احتراقی در محیط‌های بسته تحت هر عنوان ممنوع است.
ماده ۶۹ ـ استعمال دخانیات، افروختن آتش و شعله باز به عنوان گرمایش و همچنین استفاده از بخاریهای غیر استاندارد در داخل کارگاه ممنوع است.
ماده ۷۰ـ ظروف بنزین، روغن و دیگر مواد قابل اشتعال باید در مکانی نگهداری شوند که
از حرارت، شعله، جرقه و ضربه محفوظ باشند.
ماده ۷۱ـ ظروف نگهداری مواد قابل اشتعال باید در بسته و مستحکم بوده و در برابر
حرارت، شکستن و یا سوراخ شدن مقاوم باشد.
ماده ۷۲ـ استفاده از مواد قابل اشتعال جهت شستشوی قطعات خودرو، اعضای بدن، لباس کار
و کف و دیواره کارگاه ممنوع می‌باشد.
ماده ۷۳ـ بدنه کلیه وسایل و تجهیزات فلزی و همچنین تاسیسات الکتریکی باید به سیستم
اتصال به زمین موثر تجهیز شود.
ماده ۷۴ـ قبل از انجام عملیات جوشکاری باید مواد قابل اشتعال و انفجار را از محل کار خارج نمود.
ماده ۷۵ـ در زمان انجام عملیات جوشکاری، صافکاری، نقاشی و مکانیکی بایستی نسبت به
جداکردن بست‌های باطری اقدام نمود.
ماده ۷۶ـ در عملیات جوشکاری استفاده از مولدهای استیلن غیر استاندارد ممنوع است.
ماده ۷۷ـ برای روشن‌کردن سرپیک جوشکاری باید از فندک مخصوص آن استفاده نمود.
ماده ۷۸ـ جوشکاری باک و مخازن مواد قابل اشتعال و انفجار بدون رعایت اصول ایمنی جوشکاری ممنوع است.
ماده ۷۹ـ استفاده از تنگ یا گیره برای اتصال شیرآلات کپسول‌ها تحت هر شرایطی ممنوع است.
ماده ۸۰ ـ برای شاسی‌کشی خودرو بایستی از تجهیزات ایمن و متناسب با نوع کار استفاده نمود.
ماده۸۱ ـ دستگاههای شاسی‌کش قلاب‌دار باید مجهز به شیطانک باشد.
ماده ۸۲ ـ اتاق رنگ بایستی مجهز به پرده آب و تهویه موضعی باشد، به نحوی که ذرات رنگ در محیط پراکنده نشود.
ماده ۸۳ ـ کارگاه رویه‌دوزی بایستی دارای تهویه موثر برای خروج بخارات و گازها بوده و استفاده از بنزین و دیگر مواد قابل اشتعال به عنوان رقیق‌کننده چسب ممنوع است.
ماده ۸۴ ـ شیلنگ‌های انتقال آب در کارواش‌ها باید از نوع فشار قوی باشد.
ماده ۸۵ ـ بست و کلیه متعلقات شیلنگ‌های آب تحت فشار بایستی متناسب با نوع کار و فشار آب باشد.
ماده ۸۶ ـ انجام کلیه امور تعمیراتی خودرو در معابر عمومی ممنوع است.
ماده ۸۷ ـ ورود و نگهداری حیوانات در داخل تعمیرگاه مطلقاً ممنوع است.
ماده ۸۸ ـ مسئولیت اجرای مواد مندرج در این آیین‌نامه با کارفرمای کارگاه بوده و در صورت وقوع هرگونه حادثه در محل کارگاه که به دلیل عدم رعایت این مواد باشد علاوه بر جرائم متعلقه قانونی مکلف به‌جبران خسارت زیان دیده می‌باشد.
این آیین‌نامه مشتمل بر ۳ فصل و ۸۸ ماده به استناد مواد ۸۵ و ۹۱ قانون کار جمهوری اسلامی ایران در جلسه مورخ ۵/۴/۱۳۸۷ شورای عالی حفاظت فنی مورد تصویب و در تاریخ ۸/۵/۸۷ به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی رسیده است.