مصوبه هفتصد و هشتاد و هشتمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ ۱/۲/۱۳۸۸
مقدمه:
شورای عالی آموزش و پرورش در راستای کمک به اجرای ماده ۱۳ قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده ۱۴۴ قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش در استانها و شهرستانها و سیاست مدرسه محوری و به منظور ارتقای کیفیت برنامههای آموزشی و تربیتی مدارس، جلب و توسعه مشارکتهای مردمی و خیّرین در احداث و اداره امور مدارس، تقویت نظام مدیریتی، مالی و اجرایی مدارس مبتنی بر گسترش عدالت آموزشی و پیمانسپاری مدیریت مدارس، آییننامه توسعه مشارکتهای مردمی به شیوه مدیریت هیات امنایی در مدارس را به شرح زیر تصویب مینماید:
ماده ۱ـ مدارس دولتی و خیرساز واجد شرایط به درخواست شورای مدرسه و تأیید شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه به صورت هیات امنایی اداره میشوند.
تبصره ۱ـ مجوز هیات امنایی شدن مدارس، به صورت موافقت اصولی موقت و برای مدت یک سال صادر میشود و در صورت احراز استانداردهای لازم، به موافقت قطعی تبدیل میشود.
تبصره ۲ـ در مرکز استانهایی که بیش از یک منطقه یا ناحیه آموزشی وجود دارد، شورای آموزش و پرورش شهرستان در چارچوب این آییننامه و براساس سیاست های راهبردی خود میتواند تصمیم هیات امنایی شدن مدارس را به ادارات آموزش و پرورش مناطق یا نواحی ذیربط واگذار نماید.
تبصره ۳ـ در مدارسی که به صورت مجتمع آموزشی (شامل دورههای مختلف تحصیلی) اداره میشوند، صرفاً یک هیات امنا به عنوان « هیات امنای مجتمع» تشکیل میشود. از آنجا که برنامهها و فعالیتهای آموزشی و تربیتی در درازمدت اثربخشی بیشتری خواهد داشت و مجتمعهای آموزشی سنوات بیشتری را برای ارائه خدمات تربیتی و آموزشی در اختیار دارند، لذا شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه میتواند، اختیارات بیشتری را به هیات امنای مجتمع تفویض نماید.
تبصره ۴ـ مدرسه خیرساز، مدرسهای است که حداقل نیمی از هزینههای احداث و تجهیز آن توسط خیّر یا خیرین تأمین شده باشد و خیّر یا خیرین تمایل به مشارکت در اداره امور مدرسه و استمرار حمایت مالی را داشته باشند. این مدرسه به پیشنهاد کتبی خیّر و تصویب شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه زیر نظر هیأت امنا اداره میشود. خیرینی که با تامین حداقل معادل نیمی از قیمت مدرسه دولتی موجود، تمایل به مشارکت در بازسازی، توسعه، تجهیز و اداره مدرسه را دارند، نیز مشمول این آییننامه میشوند.
تبصره ۵ ـ در صورتی که عملکرد مدرسه هیات امنایی از نظر شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه اثربخش باشد، اداره مدرسه بصورت غیردولتی با رعایت مقررات واگذاری مدارس و حفظ حقوق دولت جمهوری اسلامی ایران بلامانع است.
ماده ۲ـ اعضای هیأت امنای مدرسه:
۱ـ مدیر مدرسه (دبیر هیات امنا)
۲ـ یکی از معاونان آموزشی مدرسه به انتخاب مدیر مدرسه
۳ـ یک نفر از کارکنان آموزشی و یک نفر از کارکنان پرورشی مدرسه به انتخاب شورای معلمان
۴ـ رییس انجمن اولیا و مربیان مدرسه
۵ ـ یک نفر از اولیای دانشآموزان به انتخاب انجمن اولیا و مربیان مدرسه
۶ ـ دو نفر از صاحبنظران و کارشناسان آموزشی یا فرهنگی ترجیحاً از استادان حوزه، دانشگاه یا مدرسان مراکز تربیت معلم و آموزشکدههای فنی و حرفه ای (در مدارس خیرساز، یک نفر به پیشنهاد خیّر و یک نفر با معرفی مدیر و تایید سایر اعضای هیات امنا)
۷ـ یک نفر از خیرین و یا معتمدان محل (در مدارس خیرساز، خیر یا نماینده خیر)
۸ ـ یک نفر از اعضای شورایاری محله یا موسسات و مراکز فرهنگی، ورزشی و مذهبی محل (مانند مسجد)
۹ـ یک نفراز مدیران یا اعضای هیات مدیره مراکز و موسسات تولیدی و خدماتی
تبصره ۱ـ در هنرستانهای فنی و حرفهای و کاردانش، فرد مذکور در بند ۹ متناسب با رشته و فعالیت هنرستان حتیالامکان از ین صاحبان حرف و شاغل مرتبط انتخاب میشود.
تبصره ۲ـ افراد مندرج در بندهای ۶ و ۷ و ۸ و ۹ به پیشنهاد حداقل یک نفر و تایید اکثریت نسبی اعضای هیات امنا انتخاب میشوند.
تبصره ۳ـ در مجتمعهای آموزشی، مدیر مجتمع جایگزین مدیر مدرسه مندرج در بندهای ۱ و ۲ میشود و اعضای بندهای ۳ و ۴ و ۵ متناظر با واحدهای مشابه در مجتمع تعیین میشوند.
تبصره ۴ـ رئیس هیأت امنا از بین اعضا (به استثنای مدیر مدرسه) و با رأی اکثریت نسبی برای مدت ۲ سال انتخاب و با ابلاغ رییس اداره آموزش و پرورش منصوب میشود.
تبصره ۵ ـ ابلاغ اعضای هیات امنا (به استثنای بندهای ۴ و ۵ که یک ساله صادر میشود) توسط رییس آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه یا ناحیه برای مدت سه سال صادر میشود و تمدید آن با رعایت ضوابط این آییننامه بلامانع است. در صورت انصراف، فوت و یا تغییر و اتمام مدت عضویت هر یک از اعضا، عضو جدید با رعایت مفاد این آییننامه جایگزین میشود.
تبصره ۶ ـ هرگونه عزل یا تغییر اعضا (به استثنا مدیر مدرسه و اعضای حقوقی) با تصویب حداقل دو سوم اعضای هیات امنا و تایید رئیس اداره آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه یا ناحیه صورت میگیرد.
تبصره ۷ـ مدارس شاهد و ایثارگران براساس این آییننامه میتوانند به صورت هیات امنایی اداره شوند. در ترکیب هیات امنا چهار نفر با معرفی بنیاد شهید استان یا شهرستان جایگزین ردیفهای ۶ و ۷ و ۸ ماده ۲ میشوند. دستورالعمل اجرایی این مدارس با همکاری بنیاد شهید و سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکتهای مردمی (ظرف مدت دو ماه) تدوین و پس از تأیید شورای طرح و برنامه شاهد مطابق بند۳ ماده ۱۵ این آییننامه ابلاغ و اجرا میشود.
تبصره ۸ ـ موسسات و بنیادهای خیریه و نیکوکاری که در احداث مدرسه مشارکت داشته و یا تمایل به اداره مدارس دارند میتوانند براساس مفاد این آییننامه در هیات امنای مدارس شرکت نمایند، در این صورت ۳ نفر موضوع بندهای ۷ و ۸ و ۹ ماده ۲ با معرفی موسسات مذکور تعیین میشوند.
ماده ۳ـ وظایف و اختیارات هیات امنا:
هیات امنای این مدارس در چارچوب ضوابط و مقررات و برمبنای سیاستها و برنامههای کلان آموزش و پرورش، وظایف و اختیارات زیر را عهدهدار است:
۱ـ بررسی و تصویب برنامه سالانه مدرسه (از قبیل فعالیتهای مربوط به بهبود کیفیت برنامههای رسمی مدرسه، فعالیتهای آموزشی و تربیتی و فوق برنامه، برگزاری دورههای آموزشی مناسب برای کارکنان، امور رفاهی و بهداشتی کارکنان و دانشآموزان مدرسه، خدمات راهنمایی و مشاوره به اولیا و دانشآموزان، استفاده از فرصتها و فضای مدرسه) به پیشنهاد مدیر مدرسه.
تبصره ـ برنامههای آموزشی و پرورشی مصوب هیأت امنا باید به نحو مقتضی به اطلاع اولیای دانشآموزان، اداره و شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه مربوط برسد.
۲ـ بررسی و تصویب بودجه و اعتبارات سالانه (به پیشنهاد مدیر مدرسه) و تامین منابع و اعتبارات مورد نیاز مدرسه.
۳ـ بررسی مسائل پرورشی مدرسه و پیشبینی راهبردها و راهکارهای فرهنگی و تربیتی لازم برای تحقق اهداف تربیتی در ساحتهای مختلف و ارتقای آداب و مهارتهای زندگی دانشآموزان.
۴ـ بررسی و تصویب پیشنهادها، طرحها و برنامههای شوراها و انجمنهای مرتبط با مدرسه.
۵ ـ بررسی و تصویب برنامه توسعه، تجهیز، تعمیر، نگهداری و تأمین اعتبارات مورد نیاز مدرسه.
۶ ـ فراهم آوردن زمینه تعامل نهادهای فرهنگی و اجتماعی پیرامون مدرسه، موثر در فرایند تربیتی دانشآموزان.
۷ـ بررسی و صدور مجوز تشکیل انجمنها و کارگروههای مورد نیاز مدرسه.
۸ ـ تولید کتاب و مواد آموزشی و کمک آموزشی مبتنی بر راهنمای برنامه درسی مصوب آموزش و پرورش و براساس سیاستها و ضوابط وزارت متبوع و استفاده از آنها در مدرسه پس از تأیید سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی.
۹ـ پیشنهاد انتصاب مدیر مدرسه مطابق ماده ۴ این آییننامه.
۱۰ـ درخواست تأمین معلمان موظف مورد نیاز مدرسه براساس ساختار رسمی ابلاغ شده از سوی اداره آموزش و پرورش متناسب با درجه مدرسه.
۱۱ـ تصمیمگیری درباره چگونگی استفاده از همکاری منابع انسانی غیررسمی با رعایت قوانین و ضوابط مربوط به صورت پارهوقت یا تماموقت، بدون ایجاد هرگونه تعهد استخدامی برای دولت.
تبصره ـ منابع انسانی مورد نیاز این بند پس از عقد قرارداد همکاری با هیأت امنا (تا یک ساله و قابل تمدید) به کارگرفته خواهند شد. این افراد صرفاً از بین داوطلبان صلاحیتداری انتخاب میشوند که وضعیت بیمه و بازنشستگی آنها از طریق یکی از صندوقهای بیمه و بازنشستگی قبلاً مشخص شده باشد.
۱۲ـ بررسی و تصویب ضوابط پرداخت کارانه، پاداش و حق الزحمه کارکنان و عوامل مدرسه ( به ویژه عوامل کارآمد) جهت ارتقای کیفیت خدمات آنها در چارچوب ضوابط شورای آموزش و پرورش.
تبصره ـ هیأت امنا میتواند از محل مابهالتفاوت درآمدهای مدرسه با هزینههای جاری، برای پرداختهای فوق و نیز تجهیزات مدرسه استفاده نماید.
۱۳ـ جذب و قبول کمکها و هدایا از اشخاص حقیقی و حقوقی به صورت نقدی و غیرنقدی
۱۴ـ نظارت بر نحوه هزینهها و تصویب تراز مالی مدرسه.
تبصره ـ هیأت امنا در قبال تصمیمات خود مسئول بوده و در بررسی و تصویب برنامهها و اعتبارات باید تدابیری اتخاذ نماید که مدرسه با کسری اعتبار روبرو نشود. در هر صورت، تأمین کسری اعتبارات مذکور از محل اعتبارات دولتی مجاز نمیباشد.
۱۵ـ انجام وظایف واگذار شده از سوی وزارت آموزش و پرورش یا شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه براساس اختیارات قانونی خود به هیأت امنا.
۱۶ـ نظارت بر اجرای مصوبات هیأت امنا و ارزیابی عملکرد سالانه مدرسه.
تبصره ـ گزارش عملکرد هیأت امنا توسط دبیر به اولیای دانشآموزان و آموزش و پرورش شهرستان، منطقه یا ناحیه ارائه میشود.
ماده ۴ـ برای انتصاب مدیر مدرسه هیات امنایی، سه نفر از افراد واجد شرایط احراز مدیریت مدارس (مصوب شورای عالی آموزش و پرورش) توسط کمیتهای مرکب از نماینده رییس آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه یا ناحیه، نماینده معلمان مدرسه و رییس هیات امنای مدرسه به اداره آموزش و پرورش محل پیشنهاد و یک نفر از آنها توسط مدیر آموزش و پرورش انتخاب و منصوب میشود.
تبصره ۱ـ در مدارس خیرساز، فرد خیر یا نماینده وی جایگزین نماینده معلمان در این کمیته میشود.
تبصره ۲ـ اداره آموزش و پرورش موظف است در اولین فرصت نسبت به تشکیل کمیته فوق اقدام نماید. در صورتی که کمیته مذکور حداکثر ظرف مدت یک ماه نسبت به معرفی افراد واجد شرایط مدیریت اقدام ننماید، اداره آموزش و پرورش رأساً نسبت به استمرار فعالیت مدیر فعلی و یا انتصاب مدیر واجد شرایط تصمیمگیری مینماید.
ماده ۵ ـ مدیر مدرسه علاوه بر شرح وظایف مصوب، در چارچوب قرارداد پیمان مدیریت با آموزش و پرورش، مسئول اجرای مصوبات هیأت امنا میباشد و در برابر هیات امنا و آموزش و پرورش پاسخگو است.
ماده ۶ـ مدیر مدرسه موظف است در تابستان هر سال برنامه سال تحصیلی آینده (شامل رئوس برنامه و دلایل توجیهی، برآورد اعتبارات، محل تأمین اعتبارات) را تهیه و جهت تصویب به هیات امنای مدرسه ارائه دهد و پس از تأمین منابع مورد نیاز آن را اجرا کند و ضمن همکاری و هماهنگی مستمر با هیات امنا در پایان سال تحصیلی گزارش عملکرد مدرسه را به تایید هیات امنا برساند.
ماده ۷ـ ارکان مدرسه (مندرج در آییننامه اجرایی مدارس) در چارچوب وظایف خود با هیات امنا همکاری خواهندکرد و از توانمندی و ظرفیت هیأت امنا برای بهبود و ارتقای کیفیت فعالیتهای آموزشی و تربیتی استفاده مطلوب را به عمل خواهند آورد.
ماده ۸ ـ در صورت بروز ناهماهنگی در اجرای مصوبات هیأت امنا و همچنین اختلاف نظر میان اعضای هیات امنا که منجر به اختلال در انجام فعالیتهای آموزشی و تربیتی مدرسه شود، موضوع در اولین فرصت توسط اداره آموزش و پرورش محل، بررسی و اتخاذ تصمیم خواهد شد. و در صورت نیاز، موضوع به شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه ارجاع میشود.
ماده ۹ـ تخصیص نیروی انسانی مدارس هیات امنایی براساس درخواست هیات امنا و مقدورات اداره آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه با تأکید بر حفظ کیفیت و عدالت آموزشی در سایر مدارس انجام میشود.
تبصره ۱ـ تخصیص نیروی انسانی به این مدارس سالیانه و حداقل برای مدت ۳ سال خواهد بود و قابل تمدید نیز میباشد. در صورت ضرورت، اداره آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه یا ناحیه با تامین نظر هیات امنا برای تغییر یا جایگزینی نیروی انسانی، اقدام لازم را به عمل خواهد آورد. در صورت واگذاری این مدارس به هیات امنا، تخصیص نیروی انسانی شاغل دولتی به صورت انتقال یا مرخصی بدون حقوق یا بازخریدی یا بازنشستگی انجام میشود.
تبصره ۲ـ واگذاری مدارس خیرساز به هیات امناء و یا بخش غیردولتی صرفاً با رضایت خیر سازنده مدرسه و برابر ضوابط انجام میشود.
ماده ۱۰ـ منابع مالی مدارس هیات امنایی عبارتند از:
۱ـ اعتبارات دولت که در قالب بخشی از سرانه هزینه تمام شده با توجه به مقررات آموزش و پرورش و در قالب قرارداد فیمابین پرداخت میشود. این اعتبارات مطابق تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون شوراهای آموزش و پرورش مصوب مجلس شورای اسلامی، به صورت کمک تلقی میشود.
۲ـ هدایا و کمکهای مردمی داوطلبانه که در خارج از فصل (موعد) ثبتنام دانشآموزان در چارچوب مقررات ابلاغی آموزش و پرورش دریافت میشود.
۳ـ وجوهی که از طریق شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه با توجه به عملکرد موفق مدرسه به صورت تشویقی در اختیار مدرسه قرار میگیرد.
۴ـ وجوهی که از ارائه خدمات آموزشی و پرورشی فوق برنامه (اضافه بر برنامههای رسمی آموزش و پرورش) دریافت میشود.
۵ ـ هدایا و کمکهای نقدی و غیرنقدی که از خیّر یا خیّرین دریافت میشود.
۶ ـ سایر درآمدهای قانونی
تبصره ۱ـ تمامی وجوه فوق پس از واریز به حساب مدرسه در چارچوب سیاست ها و ضوابط ابلاغی وزارت آموزش وپرورش به مصرف خواهد رسید (کمک های بند ۳ با رعایت ضوابط مصوب شورای آموزش وپرورش شهرستان یا منطقه هزینه می شود).
تبصره ۲ـ حقالتدریس، حقالزحمه و اعطای پاداش به کارکنان و سایر پرداختها و هزینههای این گونه مدارس که از محلهای مذکور در بندهای ۲ تا ۶ تامین اعتبار خواهد شد، در چارچوب ضوابط خاص ابلاغی آموزش و پرورش به پیشنهاد مدیر و تصویب هیات امنا تعیین میشود.
ماده ۱۱ـ مدارس هیات امنایی با توجه به ظرفیت خود موظف به ثبت نام از دانشآموزان واجد شرایط با اولویت محدوده جغرافیایی خود میباشند و برگزاری آزمون ورودی و
تعیین شرط معدل برای گزینش و ثبت نام دانشآموزان غیرمحلی درمدارس مشمول این آییننامه مجاز میباشد.
تبصره ـ در مواردی که ظرفیت مدارس با تعداد متقاضیان متناسب نباشد، اداره آموزش و پرورش شهرستان، منطقه یا ناحیه ضمن تلاش برای گسترش مدارس واجد شرایط، محدوده جغرافیایی ثبت نام دانشآموزان را تعیین میکند.
ماده ۱۲ـ عملکرد هیات امنا، توسط اداره آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه بررسی، ارزیابی و به شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه مربوط گزارش میشود. چنانچه
نتایج این ارزیابی برای شورای آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه رضایتبخش بود، اقدامات لازم برای تشویق و تداوم فعالیت آن معمول میدارد و در صورت رضایتبخش
نبودن، شورای مذکور میتواند نسبت به انحلال آن اقدام کند، در این صورت وظایف هیات امنا تا پایان سال تحصیلی به شورای مدرسه واگذار میشود.
تبصره ۱ـ تشکیل هیات امنای جدید با رعایت مفاد این آییننامه صورت میگیرد.
تبصره ۲ـ در مدارس خیرساز تصمیمگیری در این زمینه با هماهنگی و توافق خیر انجام میشود.
ماده ۱۳ـ اختیارات و مسئولیتهای هیات امنا در چارچوب این آییننامه است و هیچ یک از مصوبات آن نباید مغایر با مقررات عمومی آموزش و پرورش باشد.
ماده ۱۴ـ مسئولیت سیاستگذاری برای اجرا، مدیریت و نظارت کلان بر مدارس هیات امنایی با سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکتهای مردمی میباشد که با همکاری سایر معاونتها و واحدهای ستادی آموزش و پرورش و جامعه خیرین مدرسهساز و از طریق سازمان آموزش و پرورش استانها و ادارات آموزش و پرورش شهرستانها یا مناطق و نواحی ایفای مسئولیت خواهد کرد. سازمان مذکور موظف به ارائه گزارش مستند و پژوهشی از عملکرد دوسالانه این مدارس، در چارچوب ضوابط دبیرخانه شورای عالی، به شورای عالی آموزش و پرورش خواهد بود.
ماده ۱۵ـ وزارت آموزش و پرورش موظف است ضمن فراهم نمودن زمینههای لازم برای اجرای مطلوب این آییننامه:
۱ـ دورههای آموزشی و تربیتی موردنیاز برای ارتقای صلاحیت حرفهای مدیران، معلمان و مربیان پرورشی این مدارس را برنامهریزی و اجرا نماید. در اجرای این برنامهها باید از مشارکت هیات امنا برای نیازسنجی و تامین هزینههای آموزشی حداکثر استفاده به عمل آید.
۲ـ اختیارات لازم برای ایفای وظایف هیات امنا و مدیران این مدارس در زمینههای برنامهریزی مالی، اداری و منابع انسانی را در چارچوب قرارداد فی مابین مدرسه و آموزش و پرورش تفویض نماید.
۳ـ سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکتهای مردمی دستورالعملهای اجرایی یا مالی یا اداری و شرایط و استانداردهای مورد نیاز تبدیل مدارس عادی به هیات امنایی و همچنین شاخصهای نظارت، ارزشیابی، آموزشی، پرورشی، پذیرش دانشآموز و سیاستها و برنامههای اجرایی و ساختار تشکیلاتی اداری توسعه این مدارس را حداکثر ظرف مدت دو ماه با امضای وزیر ابلاغ نماید.
تبصره ـ دستورالعمل نحوه تشکیل، چگونگی تصمیمگیری، پیگیری مصوبات، آییننامه داخلی و همچنین شرح وظایف دبیر هیأت امنا به تصویب هیات امنای مدرسه خواهد رسید. یک نسخه از دستورالعمل مذکور جهت اطلاع به اداره آموزش و پرورش شهرستان یا منطقه یا ناحیه ارسال میشود. سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکتهای مردمی جهت تسهیل تصمیمگیری و ایجاد هماهنگی، نمونه دستورالعملها، آییننامهها و شرح وظایف را در اختیار اعضای هیئت امنای مدارس قرار خواهد داد.
۴ـ اصلاح ساختارها و تشکیلات اداری توسط سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکتهای مردمی، سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس و جامعه خیرین مدرسهساز و نیز تدوین قوانین و مقررات لازم برای افزایش کارایی و اثربخشی این مدارس انجام خواهد شد.
ماده ۱۷ـ با تصویب این آییننامه، کلیه مصوبات مغایر [آییننامه گسترش مشارکتهای مردمی در مدارس] لغو و مفاد این آییننامه جایگزین آنها خواهد شد.
موضوع: آییننامه توسعه مشارکتهای مردمی به شیوه مدیریت هیات امنایی در مدارس در هفتصد و هشتاد و هشتمین جلسه شورای عالی آموزش و پرورش مورخ ۱/۲/۱۳۸۸ به تصویب رسید.
مهدی نوید علیرضا علی احمدی
دبیر شورا رییس جلسه
آییننامه توسعه مشارکتهای مردمی به شیوه مدیریت هیات امنایی در مدارس مورد تایید است.
رییسجمهور و رییس شورای عالی آموزش و پرورش ـ محمود احمدینژاد