[به موجب ماده ۱۹ آیین‌نامه اجرایی آمادگی مقابله با پدیده گرد و غبار لغو شده است.]
شماره: ۹۳۱۰۶/ت۴۰۴۱۹هـ – ۱۳۸۸/۵/۶
هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۸۸/۴/۲۱ بنا به پیشنهاد سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد اصل یکصد سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران «آیین‌نامه آمادگی و مقابله با آثار زیان بار پدیده گرد و غبار (ریزگرد) در کشور» را به شرح زیر تصویب نمود:
فصل اول – کلیات
ماده ۱ – [اصلاحی ۱۳۹۱/۲/۱۰]
به منظور ایجاد آمادگی ملی، مدیریت و مقابله با آثار زیان بار پدیده گرد و غبار در کشور و ایجاد زمینه همکاریهای منطقه ای، کارگروهی با مسئولیت معاون اول رییس جمهور و عضویت رؤسای سازمانهای حفاظت محیط زیست، مدیریت بحران کشور، هواشناسی کشور و جنگلها، مراتع و آبخیرداری کشور و معاونین وزارتخانه های نیرو، نفت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (معاون سلامت)، کشور (معاون امور عمرانی)، امور خارجه (معاون امور بین‌الملل)، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران تشکیل می شود و در اولین جلسه، آیین‌نامه داخلی خود را تصویب می نماید.
ماده ۲ – تصمیم گیری در خصوص امور اجرایی موضوع های یاد شده به کلیه اعضای کارگروه به عنوان نمایندگان ویژه رییس جمهور و اختیارات هیئت وزیران در قوانین و مقررات مربوط، به وزیران دستگاههای عضو کارگروه تفویض می شود. همچنین اختیار اصلاح این تصویب‌نامه به وزیران عضو کارگروه تفویض می شود.
ماده ۳ – تصمیمات و مصوبات اکثریت اعضا یا وزیران عضو کارگروه (حسب مورد ) در حکم تصمیمات رییس جمهور و هیئت وزیران می باشد و با رعایت ماده (۱۹) آیین‌نامه داخلی دولت قابل ابلاغ است.
فصل دوم – برنامه ها
الف – برنامه های کوتاه مدت
ماده ۴ – در راستای تعیین کم و کیف پدیده گرد و غبار در استانهای جنوب و غرب کشور و شناسایی کانونهای شکل گیری اولیه آنها و به منظور پیش بینی و اطلاع رسانی وقوع این پدیده، سازمانهای حفاظت محیط زیست و هواشناسی کشور مکلفند با همکاری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور ظرف سه ماه طرح توسعه و تجهیز ایستگاههای پایش وضعیت جوی، سیستمهای پیش آگاهی و کنترل هوای منطقه را به صورت مشترک تهیه و برای تصویب به کارگروه ارایه نمایند.
ماده ۵ – وزارت جهاد کشاورزی موظف است با هماهنگی سازمان هواشناسی کشور و استانداریهای مربوط مطابق زمان‌بندی هایی که کارگروه تعیین می نماید، نسبت به مالچ پاشی و سایر اقدامات مناسب در مناطق با پتانسیل فرسایش بادی بالا بر اساس نتایج طرح شناسایی کانونهای بحرانی بیابانزا اقدام نماید.
تبصره – وزارت نفت مکلف است ضمن تامین و تحویل رایگان مالچ مورد نیاز اجرای این ماده، برنامه‌ریزی لازم برای تولید و نگهداری این ماده در پالایشگاه منطقه را به عمل آورد. اعتبار مورد نیاز از محل اعتبارات مصوب مربوط با پیشنهاد معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور تأمین خواهد شد.
ماده ۶ – استانداریهای مناطق تحت تأثیر به ویژه منطقه جنوب و غرب کشور موظفند در راستای اطلاع رسانی و آموزش همگانی برای کسب آمادگی مواجهه با پدیده گرد و غبار، برنامه های آموزشی لازم را با همکاری ادارات هواشناسی، آموزش و پرورش، حفاظت محیط زیست، سازمان آب منطقه ای، دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهیه و با همکاری مؤثر صدا و سیمای استان مربوط اجرا نمایند.
ماده ۷ – سازمان جنگلها، و مراتع و آبخیزداری کشور جهت احداث فضای سبز مشجر در کانونهای بحران، طرح لازم را تهیه و با همکاری سازمان بسیج سازندگی نیروی مقاومت بسیج با توجه به مواد (۱) و (۲) قانون اصلاح اختیارات سازمان بسیج سازندگی نیروی مقاومت بسیج از محل اعتبارات مصوب مربوط و نیز اعتباراتی که از محل ماده (۱۰) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت با پیشنهاد وزارت کشور تصویب می شود اجرا نماید.
ماده ۸ – کارگروه وزیران موضوع ماده (۲) با پیشنهاد وزارت کشور (سازمان مدیریت بحران کشور) اعتبار مورد نیاز برای مقابله با پدیده گرد و غبار را از محل اعتبارات ماده (۱۰) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت در اختیار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی استانهای جنوب و غرب کشور شامل استانهای کردستان، لرستان، سیستان و بلوچستان، بوشهر، خوزستان، هرمزگان، ایلام و کرمانشاه) قرار خواهد داد تا مراکز درمانی مربوط حداکثر تا پایان سال ۱۳۸۸ در موارد زیر هزینه نموده و گزارش عملکرد خود را از طریق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هر سه ماه یک بار به کارگروه ارایه نمایند.
الف – توسعه و تجهیز مراکز بهداشتی درمانی تحت پوشش به وسایل مراقبتهای پزشکی لازم جهت پیشگیری و درمان افراد آسیب دیده در مناطق تحت تأثیر پدیده گرد و غبار.
ب – توسعه و تجهیز مراکز اورژانس در مناطق بحرانی گرد و غبار.
ماده ۹ – وزارت نیرو موظف است حقابه تالابهای جنوب و غرب کشور که توسط کارگروه مشترک سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت یادشده تعیین شده است را حفظ و همکاری لازم جهت حفاظت و احیای تالابهای یادشده را به عمل آورد و نتایج آن را به طور منظم به کارگروه ارائه نماید.
ب – برنامه های میان مدت
ماده ۱۰ – شهرداریهای شهرهای واقع در استانهای جنوب و غرب کشور، موظفند برای اجرای طرح کمربند فضای سبز شهرهای مربوط ضمن رعایت ضوابط طرح جامع، نظر سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور را از جهت اولویت مکانی و نوع کاشت رعایت نمایند.
تبصره – حق استفاده از اراضی ملی و دولتی و منابع طبیعی واقع در کمربند سبز مزبور (به استثنای مناطق (۴ ) گانه موضوع ماده (۳) قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست و اراضی موضوع ماده (۲) آیین‌نامه اجرایی لایحه قانونی اصلاح لایحه قانونی واگذاری و احیاء اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران- مصوب ۱۳۵۹- شورای انقلاب) با توجه به تبصره (۵) ماده (۶۹) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت به شهرداریهای مجری کمربند سبز موضوع این ماده براساس نقشه ای که به تایید کمیسیون مستندسازی و تعیین بهر بردار اموال غیرمنقول دستگاههای اجرایی می رسد واگذار می شود.
ماده ۱۱- وزارت نیرو موظف است به منظور کاهش صدمات وارده بر تاسیسات تصفیه آب شرب شهری ناشی از پدیده گرد و غبار در منطقه، کمربند سبز با اشکوب بندی مناسب با اهداف بادشکن را پیرامون تاسیسات مربوط احداث نماید.
ماده ۱۲- سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور موظف است در راستای برنامه اقدام ملی مقابله با بیابان زایی و کاهش اثرات خشکسالی در کشور با همکاری وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سازمان هواشناسی کشور و سازمان بسیج سازندگی نیروی مقاومت بسیج ظرف پنج سال، سالانه نسبت به احداث حداقل (۶۰۰) کیلومتر مربع نهال کاری به صورت اشکوب بندی شده و با استفاده از گونه های بومی سازگار به کم آبی را با اولویت مناطق آسیب پذیر از نظر زیست محیطی به شرح زیر در جنوب و غرب کشور به مورد اجرا گذارد:
1- کمربند فضای سبز کلیه فرودگاههای منطقه با رعایت حریم فرودگاهها.
2- حریم ایمنی (۱۵۰) متری راه آهن و جاده های بین شهری.
3- حوضه های آبخیز سده ها مورد بهره برداری.
4- کمربند سبز در نوار مرزی جنوب غربی.
5- کانونهای بحرانی فرسایش بادی.
6 – [الحاقی ۱۳۹۱/۲/۱۰]
کمربند سبز اطراف شهرهای متأثر از پدیده گرد و غبار.
تبصره – استانداران موظفند پروژه های استانی موضوع این ماده را به عنوان پروژه های اولویت دار در کمیته برنامه‌ریزی استان جهت تصمیم گیری برای تامین اعتبار از محل اعتبارات طرح‌های استانی مطرح نمایند تامین اعتبار برای پروژه های ملی با رعایت قوانین مربوط و به ترتیب مقرر در ماده (۱۷) این آیین‌نامه در لوایح بودجه سالانه برای سیر مراحل تصویب منظور خواهد شد.
ماده ۱۳- معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور موظف است یک ردیف بودجه ای مستقل را در لوایح بودجه کل کشور به منظور مطالعات مرتبط با گرد و غبار در کشور و منطقه توسط پژوهشکده اقلیم شناسی با هماهنگی سازمان حفاظت محیط زیست پیشنهاد نماید.
ج – برنامه های بلند مدت
ماده ۱۴ – [الحاقی ۱۳۹۱/۲/۱۰]
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف است، نسبت به تکمیل زیر ساخت های مخابراتی جهت توسعه و ارتقای شبکه های پایش زیست محیطی آلودگی هوا اقدام نماید.
ماده ۱۵ – [الحاقی ۱۳۹۱/۲/۱۰]
سازمان های حفاظت محیط زیست و هواشناسی مکلفند ضمن توسعه و ارتقای تجهیزات ایستگاه های سنجش آلودگی هوا، اقدامات لازم ازجمله استفاده از فناوریهای نوین درخصوص به روز رسانی استانداردهای کمی و کیفی پدیده گرد و غبار را با رعایت قوانین و مقررات مربوط به عمل آورد.
ماده ۱۶- وزارت جهاد کشاورزی مکلف است به منظور حفاظت از منابع خاک در معرض فرسایش بادی، طرح جامع مدیریت و احیاء مراتع استانهای جنوب و غرب کشور را ظرف یک سال تهیه و جهت اجرا و تأمین بودجه لازم در برنامه پنجم توسعه به دولت ارایه نماید.
ماده ۱۷- وزارت جهاد کشاورزی مکلف است طرح جامع مقابله با شنهای روان و فرسایش بادی در پهنه جنوب و غرب کشور را با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و با اولویت روشهای بیولوژیکی تهیه و در طول برنامه پنجم توسعه اجرا نماید.
ماده ۱۸- وزارت راه و ترابری مکلف است برنامه توسعه و تجهیز فرودگاههای جنوب و جنوب غرب کشور به تجهیزات و تأسیسات ناوبری و هواشناسی پیشرفته را جهت هدایت هر چه بهتر پروازهای مربوط در شرایط وقوع بحران گرد و غبار تهیه و اجرا نماید.
ماده ۱۹- به منظور انجام بررسیهای ابعاد برون مرزی این پدیده، و ایجاد زمینه همکاری منطقه ای تیم کارشناسی به انتخاب کارگروه موضوع ماده (۱) تعیین تا با انجام اقدامات لازم توسط وزارت امور خارجه به کشورهای منطقه اعزام شوند و راهکارهای لازم را برای تصمیم گیری به کارگروه ارائه نمایند.
ماده ۲۰- سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور به عنوان مرجع ملی کنوانسیون مقابله با بیابان زایی در کشور مکلف است با همکاری سازمانهای حفاظت محیط زیست و هواشناسی کشور و وزارتخانه های نیرو و امور خارجه ظرف سه ماه، پیش نویس طرح همکاری چند جانبه کشورهای منطقه را با هدف پیشگیری و کنترل پدیده گرد و غبار منطقه تهیه و به تأیید کارگروه موضوع ماده (۱) برساند.
ماده ۲۱ – [الحاقی ۱۳۹۱/۲/۱۰]
دستگاه های اجرایی عضو کارگروه می توانند بخشی از هزینه های اجرای طرح‌های مشترک مقابله با پدیده گرد و غبار در کشورهای منطقه را پس ازتصویب کارگروه با رعایت قوانین و مقررات مربوط از محل اعتبارات مصوب ملی و استانی خود تأمین و هزینه نمایند.
ماده ۲۲ – [الحاقی ۱۳۹۱/۲/۱۰]
وزارت امورخارجه مکلف است، تمهیدات لازم برای جلب و استفاده از تجربیات علمی، فنی و اعتبارات سازمان های منطقه ای و بین المللی به منظور تحقق اهداف این آیین‌نامه را به عمل آورد.
ماده ۲۳ – [الحاقی ۱۳۹۱/۲/۱۰]
سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است گزارش اجرای این آیین‌نامه را هر شش ماه یکبار به دفتر هیئت دولت ارایه نماید.
ماده ۲۴ – [الحاقی ۱۳۹۱/۲/۱۰]
دستگاههای اجرایی مربوط موظفند با همکاری معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور اعتبارات لازم برای تحقق برنامه های موضوع این آیین‌نامه در حوزه خود را در لایحه بودجه سنواتی پیش بینی نمایند.
محمود احمدی نژاد
رییس جمهور