ماده واحده ـ به دولت اجازه داده می‌شود در شورای حمل و نقل ریلی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع به شرح اساسنامه پیوست عضویت یابد و نسبت به پرداخت حق عضویت مربوط اقدام نماید. تعیین و تغییر دستگاه اجرائی طرف عضویت برعهده دولت است.
تبصره ۱ـ عضویت ایران در این شورا به عنوان ناظر است.
تبصره ۲ـ تغییر و اصلاح اساسنامه و آیین‌نامه موضوع جزء (۴) بند «الف» آن مستلزم رعایت اصل هفتاد و هفتم (۷۷) قانون اساسی است.
اساسنامه شورای حمل و نقل ریلی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع
در این اساسنامه اهداف، وظایف و اختیارات شورای حمل و نقل ریلی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (که از این پس «شورا» نامیده می‌شود) که با انعقاد موافقتنامه مورخ ۱۴ فوریه ۱۹۹۲ میلادی (۲۶ بهمن ۱۳۷۰ هجری شمسی) بین دولتها درباره ایجاد نهاد هماهنگ‌کننده حمل و نقل ریلی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع تشکیل شده است، تعیین گردیده است.
الف ـ کلیات
۱ـ شورا یک سازمان بین دولتی است که فعالیت حمل و نقل ریلی را در میان دولتها هماهنگ می‌نماید.
۲ـ شورا براساس تصمیم سران دولتهای کشورهای مستقل مشترک‌المنافع تشکیل و منحل می‌گردد.
۳ـ شورا مطابق اساسنامه اتحادیه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، براساس موافقتنامه‌های میان دولتها منعقده بین کشورهای مستقل مشترک‌المنافع، براساس تصمیمات شورای سران کشورها و شورای سران دولتهای کشورهای مشترک‌المنافع و براساس تصمیمات سایر مقامات اداره‌کننده، تأسیس‌شده توسط کشورهای مستقل مشترک‌المنافع که دارای اختیارات مربوط در زمینه اتخاذ تصمیم در مورد فعالیت راه‌آهن می‌باشد و براساس قوانین کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و براساس این اساسنامه فعالیت می‌نماید.
شورا با هماهنگی دفتر اجرائی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و کارگروه بین دولتی اقتصادی وابسته به اتحادیه اقتصادی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و نیز سایر سازمانهای کشورهای مستقل مشترک‌المنافع فعالیت می‌نماید و نیز با مجمع هماهنگ‌کننده امور حمل و نقل کشورهای مستقل مشترک‌المنافع در زمینه امور کلی حمل و نقل تشریک مساعی می‌نماید.
۴ـ مقامات اداری و مدیران سازمانهای اداره‌کننده راه‌آهن کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (که از این پس «راه‌آهن» نامیده می‌شود) عضو این شورا می‌باشند که به اعتبار سمت خود در این شورا عضویت دارند.
مشارکت راه‌آهن کشورهایی که عضو اتحادیه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع نمی‌باشند با حق عضویت وابسته، امکانپذیر می‌باشد. حقوق و وظایف عضو وابسته توسط شورا و با تصویب آیین‌نامه وضعیت حقوقی عضو وابسته شورای حمل و نقل ریلی تعیین می‌گردد. راه‌آهن‌های غیرعضو شورا و سازمانهای بین‌المللی می‌توانند در کار شورا با حقوق عضو ناظر مشارکت داشته باشند. شورا، حقوق و وظایف ناظر در شورا را با تصویب آیین‌نامه وضعیت حقوقی ناظر در شورای حمل و نقل ریلی کشورهای مستقل مشترک‌المنافع تعیین می‌نماید.
۵ ـ در صدر شورا، رئیس شورا قرار دارد. ریاست شورا با رئیس شرکت سهامی عام راه‌آهن فدراسیون روسیه بدون محدودیت زمانی می‌باشد. در صورت غیبت رئیس، نایب رئیس شورا وظایف وی را اجراء می‌نماید که همه ساله از میان اعضاء شورا به نوبت از میان مقامهای راه‌آهن به ترتیب الفبای اسامی کشورها انتخاب می‌شود.
۶ـ رکن اجرائی و دائمی شورا، « نهاد مدیریت شورای حمل و نقل ریلی» می‌باشد.
ب ـ اهداف و وظایف اصلی شورا
۷ـ اصلی‌ترین وظایف شورا، هماهنگ نمودن کار حمل و نقل ریلی بین دولتها و در ارتباط با کشورهای ثالث، تنظیم شرایط و اصول فعالیت راه‌آهن به منظور تأمین کار و توسعه رقابت حمل و نقل و اقتصاد میان دولتها در چهارچوب عرصه واحد اقتصادی و نیز تصویب مقررات و مدارک مربوط در حدود فعالیت خود شورا می‌باشد.
۸ ـ شورا وظایف زیر را انجام می‌دهد:
ـ طرحها و مدلهای اصولی مربوط به به‌کارگیری واگنها و بارگُنجها (کانتینرها) را توافق می‌نماید و روشهای محاسبه کار وسایل نقلیه و بارگُنجها (کانتینرها) در حمل و نقل میان دولتها را تصویب می‌نماید.
ـ مدارک یکنواخت مربوط به سازماندهی فعالیتهای حمل و نقل میان کشورها در ارتباط با کشورهای ثالث را تصویب می‌نماید.
ـ نظام تسویه حسابهای متقابل میان راه‌آهنها بابت عملیات حمل و نقل انجام یافته و استفاده از واگن و لوکوموتیو و بارگُنج (کانتینر) و انجام کارهای تعمیراتی را تصویب می‌نماید.
ـ پیشنهادهای مربوط به ساختار و حجم تحویل وسایط نقلیه و بارگُنج (کانتینر) توسط راه‌آهنها را هماهنگ می‌سازد و میزان منابع مالی جهت تهیه آنها را برای ارائه به دولتهای کشورهای مستقل مشترک‌المنافع مشخص می‌نماید.
ـ مـدارک و اسناد مـربوط به مقررات تأمیـن ایمنی حرکـت قـطار و اسـاس استانداردهای میان دولتها را جهت تأمین اجراء عملیات حمل و نقل طبق اصول واحد تصویب می‌نماید.
ـ تصمیمهای هماهنگ شده‌ای را در مورد زمینه‌های اولویت‌دار توسعه راه‌آهنها، در تحقیقات و مطالعات علمی و سایر طرحها و نیز در خصوص تأمین منابع مالی جهت اجرای برنامه‌های به‌کارگیری علمی آنها مطابق پروژه‌های راه‌آهن اتخاذ می‌نماید.
ـ شرایط فنی مربوط به بارگیری و باربندی، مقررات و شرایط حمل و نقل مسافر و بار از جمله در مورد تحویل و تحول بار، شکل مدارک حمل، سایر اسناد و مدارک مربوط به تنظیم روابط طرفین در زمینه عملیات حمل و نقل بین کشورها و تقسیم‌بندی مسؤولیت آنها در نقض مقررات از جمله حفاظت نکردن از بار و توشه را تصویب می‌نماید.
ـ مسائل مربوط به تعرفه‌های راه‌آهن در خصوص حمل مسافر و بار و توشه و بارهای متفرقه در ارتباط بین کشورها و با کشورهای ثالث را تعیین می‌نماید.
ـ مسؤولیت اقتصادی راه‌آهنها را در ارتباط با نقص سازماندهی و تأمین عملیات حمل و نقل، انجام تعمیرات وسایل نقلیه و بارگُنجها (کانتینرها)، عدم حفاظت از بار و توشه و تأخیر در تحویل بار و نیز نقض استانداردهای پذیرفته شده در حمل و نقل میان دولتها و با کشورهای ثالث تعیین می‌نماید و نحوه ایفاء مسؤولیت اقتصادی و روش حل و فصل اختلافها میان راه‌آهنها را تصویب می‌نماید.
ـ تغییرات و متمم و الحاقیه‌ها را در صورت موافقت تمامی اعضاء در آیین‌نامه مربوط به نهاد مدیریت شورای حمل و نقل ریلی اعمال می‌کند.
ـ ساخـتار و وظایف و فهرست سمتهای اداری و جدول کارکنان و بودجه هزینه‌های سازمانی و نظام تأمین هزینه‌های نهاد مدیریت شورای حمل و نقل ریلی را تصویب می‌نماید.
ـ رئیس نهاد مدیریت شورای حمل و نقل ریلی و معاونین وی را انتخاب و عزل می‌نماید.
ـ در خصوص مشارکت کشورهای غیرعضو اتحادیه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع در کار شورا براساس قرارداد جداگانه راه‌آهنها تصمیم می‌گیرد.
۹ـ شورا حق دارد سایر مسائل به وجود آمده در ارتباط با حمل مسافر، بار و توشه در ارتباط میان کشورها و با کشورهای ثالث را مورد بررسی قرار دهد.
۱۰ـ شورا می‌تواند مطالب دارای جنبه منطقه‌ای را براساس پیشنهادها و درخواستهای راه‌آهنها مورد بررسی قرار دهد.
۱۱ـ شورا بنا به دستور شورای سران کشورها و شورای سران دولتهای کشورهای مستقل مشترک‌المنافع می‌تواند وظایف دیگری را نیز انجام دهد.
۱۲ـ شورا می‌تواند برای حل و فصل مسائل جداگانه مربوط به صلاحیت شورا، اختیارات مربوطه را به نهاد مدیریت شورای حمل و نقل ریلی واگذار نماید.
پ ـ ترتیب کار شورا
۱۳ـ شورا مسائل مربوط را در جلسات خود که حداقل دو بار در سال برگزار می‌گردد بررسی و حل و فصل می‌نماید.
۱۴ـ فراخوانی جلسات شورا توسط رئیس انجام می‌شود و معمولاً به صورت نوبتی در یکی از کشورهای عضو اتحادیه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع برگزار می‌شود. دستور کار مقدماتی، زمان و محل برگزاری جلسه نوبتی شورا در جلسه پیشین مشخص می‌شود. دستور کار نهائی در اجلاس تشکیل شده، تصویب می‌گردد.
در صـورت ضرورت جلـسات غیـرنوبتی با پیشـنهاد یک یا چـند عضو شـورا از طرف رئیس شورا و یا به ابتکار رئیس، به شرط موافقت حداقل دوسوم اعضاء شورا فراخوانده می‌شود.
۱۵ـ جلسه شورا به شرط حضور حداقل تعداد دوسوم اعضاء آن رسمیت می‌یابد.
۱۶ـ هر عضو شورا دارای یک رأی می‌باشد. تصمیمهای مربوط به برگزاری جلسه و مطالب اداری و عملیاتی شورا که به منافع اقتصادی اعضاء شورا ربطی ندارد با اکثریت آراء اتخاذ می‌شود. در ضـمن تصمیمهای متخذه توسط شورا برای آن عده از اعضاء که نسبت به این نوع تصمیمها نظر منفی داشته‌اند و نظرات خود را اعلام نموده‌اند لازم‌الاجراء نمی‌باشد. اما این قبیل اعضاء شورا در صورت تمایل خود می‌توانند در آینده به تصمیمهای مذکور بپیوندند. تصمیمهای مربوط به مسائل مالی به شرط اتفاق آراء تصمیم‌گیری می‌شود.
۱۷ـ در صورتی که به دلایلی یک عضو شورا نتواند در جلسه شورا شرکت کند، می‌تواند اختیارات خود را در شورا به معاون خود یا شخص دیگر دارای اختیارات مربوط و اعلام به شورا قبل از برگزاری جلسه واگذار نماید.
۱۸ـ در اجلاسها، رئیس نهاد مدیریت شورا با داشتن حق رأی مشورتی شرکت می‌نماید. مشاورین و کارشناسان شورا نیز می‌توانند در جلسات شورا شرکت نمایند.
۱۹ـ نهاد مدیریت شورا، وظایف دبیرخانه‌ای جلسات شورا را ایفاء می‌کند.
۲۰ـ شورا در زمان برگزاری اجلاس می‌تواند کمیسیونهای مربوط را برای تنظیم و تحریر پیشنهادهای مربوط به مطالب دستور کار اجلاس تشکیل دهد.
۲۱ـ با موافقت رئیس شورا، مدیریت شورا می‌تواند جلسه مشورتی کارشناسان را که دارای اختیارات مربوط می‌باشند جهت بررسی مقدماتی مطالب گنجانده شده برای جلسه آتی شورا تشکیل دهد.
۲۲ـ در فاصله میان جلسات شورا، مدیریت شورا براساس دستورات شورا می‌تواند جلسات مشورتی نمایندگان دارای اختیار اعضاء شورا را برای تصمیم‌گیری در مورد مطالب جداگانه برگزار نماید. نمایندگان دارای اختیار اعضاء شورا توسط رؤسای راه‌آهنها از میان مقامهای بلندپایه راه‌آهنها با مطلع ساختن نهاد مدیریت شورا قبل از آغاز جلسه منصوب می‌شوند.
۲۳ـ در صورت ضرورت تصمیم‌گیری در فاصله میان اجلاس شورا، رئیس شورا می‌تواند پیشنهاد مربوط به تصمیم‌گیری از طرف شورا از طریق جلب موافقت کتبی اعضاء شورا را ارائه نماید. در این مورد بعد از جلب موافقت تمام اعضاء شورا، تصمیم مربوط به عنوان تصمیم متخذه تلقی می‌شود. در صورتی که ظرف دو ماه پس از ارسال تصمیم مربوط، ایرادی از طرف یک عضو شورا واصل نگردد، تصمیم مزبور قابل اجراء محسوب خواهد شد.
۲۴ـ هزینه‌های مربوط به برگزاری اجلاس شورا توسط راه‌آهنی که جلسه در قلمرو آن برگزار می‌گردد، تأمین می‌شود. هزینه‌های مربوط به شرکت در اجلاس بر عهده عضو شورا می‌باشد. هزینه‌های مربوط به جلسات غیرنوبتی شورا وقتی که در مقر نهاد مدیریت شورا برگزار می‌شود توسط نهاد مدیریت تأمین می‌گردد.
۲۵ـ زبان کاری شورا زبان روسی می‌باشد. کلیه اسناد و مدارک مربوط به فعالیت شورا به زبان کاری تنظیم می‌شود.
ت ـ کمیسیون بازرسی شورا
۲۶ـ به منظور نظارت بر صحت استفاده شورا از منابع مالی، کمیسیون بازرسی تأسیس می‌شود. اعضاء این کمیسیون از سه راه‌آهن کشورهای عضو شورا، هر یک، یک نماینده، می‌باشد.
۲۷ـ کمیسیون بازرسی در فعالیت خود از مفاد آیین‌نامه کمیسیون بازرسی شورای حمل و نقل ریلی کشورهای عضو اتحادیه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع مصوب شورا پیروی می‌نماید.
۲۸ـ کمیسیون بازرسی حداقل یک بار در سال مدارک مربوط به بخش مالی نهاد مدیریت شورا را مورد بازرسی قرار می‌دهد. رئیس کمیسیون بازرسی نتایج بازرسی را به آگاهی مدیریت شورا و اجلاس نوبتی شورا می‌رساند.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده منضم به متن اساسنامه در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ هفتم تیرماه یکهزار و سیصد و نود مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ ۱۵/۴/۱۳۹۰ به تأیید شورای نگهبان رسید.
رئیس مجلس شورای اسلامی ـ علی لاریجانی