شماره ۱۴۱۶۰۲/ت۴۶۵۱۳هـ – ۱۳۹۱/۸/۲۱
هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۹۱/۸/۲۱ بنا به پیشنهاد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری و به استناد ماده (۱۳) قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری ها و اختراعات ـ مصوب ۱۳۸۹ـ آیین‌نامه اجرایی قانون یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:
فصل اول- تعاریف
ماده ۱- در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
الف- قانون: قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات، مصوب ۱۳۸۹
ب- صندوق: صندوق نوآوری و شکوفایی موضوع ماده (۵) قانون.
ج- شورا: [اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
شورای راهبری فناوری‌ها و تولیدات دانش بنیان.
د- تجاری‌سازی: فعالیتهای مرتبط با عرضه محصول یا خدمت جدید مبتنی بر ایده‌ها یا فناوریهای جدید که شامل تمامی فرایندهای مرتبط از جمله ثبت اختراع، ارزش‌گذاری فناوری، اعطای امتیاز، انتقال و انتشار و کسب سایر فناوریهای مورد نیاز (مکمل) و پرداخت حق الامتیازهای مرتبط، جذب سرمایه و منابع (نمونه‌سازی، طراحی صنعتی فرایند یا محصول جدید، انجام آزمونها و دریافت تأییدیه های لازم، تولید آزمایشی، بازاریابی و رفع اشکال) و همچنین خدمات پشتیبانی تخصصی تجاری سازی (شامل فعالیتهای مشاوره، مدیریت فناوری، طراحی محصول و فرایند، خدمات استانداردسازی، اندازه سنجی و خدمات آزمایشگاهی) می شود.
هـ- سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر: سرمایه گذاری در شرکتهای جوان و نوپا که مبتنی بر فناوری و نوآوری شکل گرفته و در معرض ریسکهای بالا و غیرمتعارف می باشند و بر اساس ارزیابی های کارشناسی دارای رشد فراوان در آینده خواهند بود.
و- عامل صندوق: بانکهای عامل، صندوقهای پژوهش و فناوری و سایر صندوقهای مالی دارای مجوز قانونی طرف قرارداد صندوق.
ز- دستگاه اجرایی: دستگاههای اجرایی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری.
ح- کارگروه: [الحاقی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
کارگروه شورای راهبری فناوری ها و تولیدات دانش بنیان، موضوع ماده (4) این آیین‌نامه
ط- معاونت: [الحاقی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
معاونت علمی و فناوری رییس جمهور
ماده ۲- [اصلاحی ۱۳۹۱/۹/۲۹]
شرکتها و مؤسساتی که در زمینه «گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری» و «تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل (طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوریهای برتر و با ارزش افزوده بالا» فعالیت می نمایند، شرکت یا مؤسسه دانش بنیان محسوب می شوند.
تبصره ۱- فعالیتهایی نظیر برگزاری و شرکت در همایشهای علمی، خدمات کتابداری، آموزش و کارآموزی، فعالیتهای عادی و روزمره نرم افزاری و سایر فعالیتهایی که هدف آنها طراحی محص- ولات یا خدمات یا بهبود کیفیت آنها نیست، از فعالیتهای دانش بنیان به شمار نمی روند.
تبصره ۲- نمایندگی شرکت های خارجی و شرکت های واردکننده محصولات دانش بنیان که به امر تجارت می پردازند، از شمول این آیین‌نامه خارج هستند.
تبصره ۳- شرکت های دولتی، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و شرکتها و مؤسساتی که بیش از پنجاه درصد از مالکیت آنها متعلق به شرکت های دولتی، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی باشد، مشمول حمایت های قانون نیستند.
ماده ۳- [الحاقی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
وظایف شورا به شرح زیر است:
الف- سیاستگذاری در خصوص نحوه تشخیص و حمایت از شرکت های دانش بنیان و نظارت بر اجرای قانون.
ب- سیاستگذاری در راستای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و رفع موانع، تقویت و توسعه شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان.
پ- تصویب و ابلاغ طرح‌های اولویت دار اقتصاد دانش بنیان مرتبط با اقلام راهبردی و طرح‌های توسعه توانمندی‌های فناورانه و تولید داخل در حوزه های فعالیت دستگاه های اجرایی.
ت- بررسی و تصویب برنامه های حمایتی دستگاه های اجرایی در انطباق با اهداف قانون و قانون جهش تولید دانش‌بنیان – مصوب 1401- و تعیین تکالیف آن ها در حمایت و توسعه و بهره گیری از ظرفیت شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان.
ث- تعیین اهداف کمّی اجرای قانون و تعیین مأموریت دستگاه های اجرایی در تحقق شاخص های اقتصاد دانش بنیان با رعایت قوانین و مقررات مربوط.
ج- تعیین سیاست ها و راهبردهای حمایتی و تشویقی با هدف توسعه شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان
چ- سیاستگذاری و نظارت بر توسعه نظام تأمین مالی اقتصاد دانش بنیان با تمرکز بر هم افزایی میان فعالیت های صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق های پژوهش و فناوری و زمینه سازی برای استفاده از منابع صندوق توسعه ملی در توسعه اقتصاد دانش بنیان.
ح- تصویب ساختار فعالیت کارگروه تولید بار اول و سیاستگذاری و نظارت بر عملکرد آن.
خ- تصویب ساز و کار تشخیص مصادیق رقابت بین شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان و وزارتخانه ها، سازمان ها و شرکت های دولتی و مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و حسب مورد ارجاع موارد تخلف به نهادهای مسئول نظارت و پیگیری.
د- سیاستگذاری در خصوص رفع موانع و توسعه صادرات محصولات دانش بنیان با تأکید بر جهت دهی به کمک های فنی و اعتباری خارجی و توسعه ابزارهای مالی مورد نیاز؛
ذ- تصویب معیارهای مربوط به اندازه گیری و تقویت سرمایه گذاری بنگاه های بزرگ اقتصادی و بخش خصوصی در تحقیق و توسعه اثربخش و ساز و کارهای متناسب با زیست بوم نوآوری و همچنین نظارت بر نحوه تخصیص اعتبار مالیاتی به این بنگاه ها؛
ر- تصویب سازوکارهای مربوط به توسعه سرمایه گذاری سازمان های توسعه ای و بانک ها و موسسات اعتباری در حوزه دانش بنیان با مشارکت صندوق نوآوری و شکوفایی در طرح‌های توسعه فناوری مصوب؛
ز- تصویب نحوه بهره مندی واحدهای پژوهشی، فناوری و مهندسی مستقر در پارک های علم و فناوری و شهرک های فناوری از مزایای قانون به پیشنهاد وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ژ- تسهیل فرایندهای توسعه زیرساخت ها و مجوزهای مورد نیاز برای استقرار و فعالیت شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان و فناور با هماهنگی دستگاه های ذی‌ربط.
تبصره ۱- مصوبات شورا برای دستگاه های اجرایی لازم الاجرا است.
تبصره ۲- دبیرخانه شورا در معاونت تشکیل و جلسات آن حداقل ماهی یکبار برگزار می شود.
ماده ۴-
[اصلاحی ۱۳۹۵/۲/۵] –
[اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲] –
[اصلاحی ۱۴۰۱/۸/۱]
به منظور پیشنهاد سیاست ها و اقدامات اجرایی و تدوین ساز و کار لازم برای اجرای قانون و مقررات مربوط، کارگروه با ترکیب اعضای زیر تشکیل می‌شود:
الف- معاون علمی و فناوری رئیس جمهور (رئیس کارگروه).
ب- معاون وزیر علوم، تحقیقات و فناوری.
پ- معاون وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.
ت- معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت.
ث- معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
ج- معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی.
چ- معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات.
ح- معاون وزیر جهاد کشاورزی.
خ- معاون وزیر آموزش و پرورش.
د- معاون رییس سازمان برنامه و بودجه کشور.
ذ- معاون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
ر- رییس هیئت عامل صندوق.
ز- دو نفر صاحب نظر در حوزه شرکت های دانش بنیان و پارک های علم و فناوری به پیشنهاد کارگروه و حکم رئیس کارگروه.
ژ- یک نفر صاحب نظر به پیشنهاد اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و حکم رییس کارگروه.
تبصره ۱ – نمایندگان سایر دستگاه ها حسب مورد با حق رأی به جلسه دعوت می شوند.
تبصره ۲- دبیر کارگروه با حکم رئیس کارگروه منصوب می شود.
ماده ۵-
[اصلاحی ۱۳۹۳/۱۱/۲۶]
[اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
به منظور استفاده شرکتها و مؤسسات دانش بنیان از منابع صندوق یا نهادهای مالی همکار آن برای دریافت کمکها و تسهیلات و سایر حمایتهای پیش بینی شده در قانون، صندوق موظف است نسبت به بررسی وضعیت اقتصادی و مالی شرکتها و مؤسسات یاد شده و تعیین تضامین مناسب برای هر نوع از خدمات اقدام نماید.
فصل دوم- اعطای کمک
ماده ۶- [الحاقی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
کارگروه موظف است در چهارچوب سیاست های شورا اقدامات زیر را انجام دهد:
الف- تدوین حوزه های فعالیت های دانش بنیان و معیارهای تشخیص مصادیق و نظارت بر ارزیابی شرکت های دانش بنیان توسط معاونت.
ب – نظارت بر عملکرد دستگاه ها و معاونت در ارزیابی و حمایت از شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان و تدوین و ارایه گزارش های دوره‌ای به شورا.
پ- شناسایی موانع و مشکلات توسعه شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان و پیشنهاد راهکارهای رفع آنها به شورا.
ت- [اصلاحی ۱۴۰۱/۸/۱]
تدوین ساز و کار لازم برای اجرای قانون مقررات مربوط.
ث- بررسی برنامه های حمایتی موجود و طراحی برنامه های حمایتی جدید در تعامل با دستگاه های اجرایی در چارچوب اهداف قانون و ارایه پیشنهاد به شورا.
ج- بررسی موارد تخلف مربوط به رقابت میان شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان و وزارتخانه ها، سازمان ها و شرکت های دولتی و مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و گزارش آنها به شورا.
چ- تدوین برنامه های حمایتی در راستای پشتیبانی و رفع موانع توسعه صادرات محصولات دانش بنیان به ویژه با تأکید بر جهت دهی به کمک های فنی و اعتباری خارجی و توسعه ابزارهای مالی موردنیاز در تعامل با دستگاه های ذی‌ربط.
ح- تعیین مصادیق سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم بنگاه های اقتصادی، سازمان های توسعه ای و بانک ها و مؤسسات اعتباری فقط در طرح‌های دانش بنیان، تحقیق و توسعه اثربخش و فعالیت های نوآورانه و نظارت بر هزینه کرد تحقیق و توسعه آنها در چارچوب معیارهای مصوب شورا.
خ- اعطا و لغو مجوز، هدایت و نظارت بر فعالیت صندوق های پژوهش و فناوری و تصویب ضوابط فعالیت آنها در چهارچوب اساسنامه و مصوبات شورا.
ماده ۷-
[اصلاحی ۱۳۹۹/۳/۲۵– متن زیر جایگزین مواد (۵) تا (۱۶) و شماره سایر مواد به ترتیب اصلاح می‌شود:]
[اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
دستورالعمل اعطای حمایتهای مالی و تسهیلاتی، بر اساس اساسنامه صندوق با تصویب هیأت امنا و در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط مشخص می‌شود.
تبصره- صندوق موظف است به منظور تطبیق با اهداف مندرج در قانون، آیین‌نامه‌های مصوب را در اختیار دبیرخانه شورا قرار دهد و امکان دسترسی کامل و برخط شورا بر عملکرد صندوق را در موارد مربوط فراهم سازد.
ماده ۸- [اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
در اجرای بند (هـ) ماده (۳) قانون و به منظور کاهش خطرپذیری محصولات و خدمات شرکتها و مؤسسات دانش بنیان، بیمه مرکزی ایران مکلف است پوشش بیمه ای مناسب را در مراحل طراحی، تولید، عرضه و بکارگیری این نوع محصولات و خدمات طراحی و ایجاد نماید.
فصل پنجم- مشارکت
ماده ۹- [اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
به منظور توسعه سرمایه گذاری ریسک‌پذیر، صندوق برای تأسیس و توسعه شرکتها و صندوقهای سرمایه گذاری ریسک پذیر تا سقف چهل و نه درصد سهام، مشارکت نماید و حداکثر پس از پنج سال سهام خود را واگذار نماید.
ماده ۹ مکرر-
[الحاقی ۱۳۹۱/۹/۲۹]
[اصلاحی ۱۳۹۹/۳/۲۵]
[اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
صندوق مجاز است بر اساس دستورالعمل مصوب هیئت امنا نسبت به مشارکت در طرح‌های تجاری سازی شرکتها و مؤسسات دانش بنیان اقدام نماید.
فصل ششم- معافیتهای مالیاتی و گمرکی
ماده ۱۰- [اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
به منظور تکمیل چرخه سرمایه گذاری خطرپذیر و امکان استفاده شرکتها و مؤسسات دانش بنیان از بازار سرمایه، سازمان بورس و اوراق بهادار مکلف است نسبت به تعیین و تسهیل ساز و کار عرضه سهام شرکتهای دانش بنیان در بازار فرابورس، دستورالعمل های اجرایی لازم را تهیه و ابلاغ نماید.
ماده ۱۱- [اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
درآمدهای مشمول مالیات شرکتها و مؤسسات دانش بنیان ناشی از قراردادها و فعالیتهای تحقیق و توسعه، تجاری سازی و تولید محصولات و خدمات دانش بنیان به مدت پانزده سال از مالیات موضوع ماده (۱۰۵) قانون مالیاتهای مستقیم معاف هستند.
ماده ۱۲- [اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
شرکتها و مؤسسات دانش بنیان از پرداخت هزینه های عوارض و حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض صادراتی معاف هستند.
ماده ۱۳- [اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
در اجرای ماده (۳) قانون وزارت امور اقتصادی و دارایی با همکاری معاونت موظف است دستورالعمل اجرایی این فصل را ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه تهیه و به سازمان امور مالیاتی کشور و گمرک ایران ابلاغ نماید.
فصل هفتم- اولویت دهی به شرکتها و مؤسسات دانش بنیان و سایر حمایت ها
ماده ۱۴-
[اصلاحی ۱۳۹۹/۳/۲۵]
[اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
شهرک های صنعتی دولتی و شهرک های فناوری، شهرک های سلامت، شهرک های کشاورزی، پارکهای علم و فناوری، مراکز رشد، مناطق ویژه علم و فناوری و مناطق ویژه اقتصادی موظفند نسبت به اولویت‌دهی در استقرار شرکتها و مؤسسات دانش بنیان اقدام نمایند.
ماده ۱۵- [اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
صندوق حداقل سی درصد کمکها، تسهیلات و سرمایه گذاری های خود را به شرکتهای دانش بنیان مستقر در مراکز رشد علم و فناوری، پارکهای علم و فناوری، مناطق ویژه علم و فناوری و مناطق ویژه اقتصادی تخصیص دهد.
ماده ۱۶- [اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
شرکتها و مؤسسات دانش بنیان در مناقصات قراردادهای پژوهشی، فناوری و تجاری سازی و عرضه کالاهای دانش بنیان ساخت داخل دستگاههای اجرایی حائز اولویت می‌باشند.
تبصره ۱- [اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
دستگاه اجرایی پس از دریافت تأییدیه صلاحیت شرکت ها و مؤسسات دانش بنیان، امتیاز ارزیابی کیفی و فنی آنها را با ضریب 2/ 1 (120 درصد)، برای شرکت های دانش بنیان مستقر در مناطق ویژه اقتصادی تا ضریب 5/ 1 (150 درصد) و برای شرکت های دانش بنیان فعال در حوزه فناوری های مرتبط با بهبود محیط زیست تا ضریب 2 (200 درصد) محاسبه می نماید. برای شرکت های مستقر در پارک های علم و فناوری و مناطق ویژه علم و فناوری تا ضریب 5/ 1 (150 درصد) با تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حسب مورد قابل افزایش است.
تبصره ۲- شرکتها و مؤسسات دانش بنیان برای ارایه و فروش محصولات و خدمات دانش بنیان خود در مناقصات دولتی مشمول تخفیف پنجاه درصدی در مبلغ سپرده شرکت در مناقصه می گردند.
ماده ۱۷-
[اصلاحی ۱۳۹۲/۲/۱۵]
[اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
دستگاه های اجرایی می توانند در اجرای ماده (۶) قانون و از محل اعتبارات مصوب مربوط حداقل یک درصد مبلغ خرید کالا یا خدمات با مبدأ خارجی را در راستای تحقیق و توسعه، طراحی، تجاری سازی و ساخت داخل کالا یا خدمات مذکور از طریق شرکتها و مؤسسات دانش بنیان هزینه نمایند.
ماده ۱۸- [اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موظف است با همکاری دستگاههای اجرایی ذی‌ربط، در اجرای تبصره (۲) ماده (۱) قانون حداکثر استفاده از توان فنی و مهندسی تولیدی و صنعتی و اجرایی کشور در اجرای پروژه ها و ایجاد تسهیلات به منظور صدور خدمات- مصوب ۱۳۷۵- فهرست نیازهای فناورانه، تجهیزات و مواد اولیه مورد نیاز دستگاه های اجرایی مندرج در قانون مذکور را به شرکتها و مؤسسات دانش بنیان نیز اعلام نماید.
ماده ۱۹-
[اصلاحی ۱۳۹۵/۲/۵]
[اصلاحی ۱۳۹۹/۳/۲۵]
[اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
در اجرای ماده (۹) قانون و به منظور ایجاد و توسعه شرکتها و مؤسسات دانش بنیان و تقویت همکاری های بین المللی، اجازه داده می شود واحدهای پژوهشی، فناوری و مهندسی مستقر در پارکهای علم و فناوری و مناطق ویژه علم و فناوری در جهت انجام مأموریتهای محوله از مزایای قانونی مناطق آزاد درخصوص روابط کار، معافیتهای مالیاتی و عوارض سرمایه گذاری خارجی و مبادلات مالی بین المللی برخوردار گردند.
تبصره ـ [الحاقی ۱۳۹۱/۹/۲۹]
آیین‌نامه اجرایی ماده (۴۷) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران موضوع تصویب‌نامه شماره ۲۸۶۰۹/ت۳۲۸۶۳هـ مورخ ۱۰/۵/۱۳۸۴ به عنوان مقررات اجرایی ماده (۹) قانون تنفیذ می گردد.
ماده ۲۰ ـ
[اصلاحی ۱۳۹۹/۳/۲۵]
[اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
شرکتها و مؤسسات دانش بنیان مجازند مرکز فعالیت خود را در محدوده شهر تهران و دیگر شهرها با رعایت مقررات زیست محیطی مستقر نمایند.
فصل نهم ـ نظارت و گزارش دهی، رسیدگی به اعتراضات و مجازاتهای قانونی
ماده ۲۱ـ
[اصلاحی ۱۳۹۹/۳/۲۵]
[اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
شرکتها و مؤسسات دانش بنیان می توانند اعتراض خود را نسبت به عملکرد دستگاههای مجری قانون با ارایه مستندات به دبیرخانه شورا ارسال نمایند. دبیرخانه شورا موظف است ظرف یک ماه نسبت به رسیدگی به اعتراضات واصل شده اقدام نماید.
ماده ۲۲ـ
[اصلاحی ۱۳۹۹/۳/۲۵]
[اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
دبیرخانه شورا موظف است جهت ایجاد فرصتهای برابر و شفاف سازی حمایتها و تسهیلات مندرج در این آیین نامه نسبت به انتشار آیین نامه ها و دستورالعملهای ذی ربط، اسامی دستگاههای اجرایی مرتبط و بانک اطلاعاتی شرکتها و مؤسسات دانش بنیان برخوردار شده از این تسهیلات از طریق پایگاه جامع اطلاع رسانی اقدام نماید.
ماده ۲۳-
[اصلاحی ۱۳۹۵/۲/۵]
[اصلاحی ۱۳۹۹/۳/۲۵]
[اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
شرکتها و مؤسسات دانش بنیان که از حمایتهای قانون برخوردار می شوند، چنانچه براساس گزارش دستگاه اجرایی ذی ربط یا نظارت دوره ای یا موردی دبیرخانه شورا یا صندوق با کتمان اطلاعات یا ارایه اطلاعات ناصحیح از این حمایتها برخوردار شده باشند یا حمایتها و تسهیلات اعطا شده بر طبق قانون را برای مقاصد دیگری مصرف نموده باشند، با تشخیص دبیرخانه شورا یا صندوق، ضمن محرومیت از استفاده مجدد از حمایتهای قانون، با ارجاع به مراجع قانونی ذی صلاح، مشمول مجازاتهای موضوع ماده (۱۱) قانون خواهند گردید.
ماده ۲۴ـ
[اصلاحی ۱۳۹۹/۳/۲۵]
[اصلاحی ۱۴۰۱/۵/۱۲]
دبیرخانه شورا مسئولیت پیگیری اجرای این آیین نامه را به عهده دارد و مکلف است گزارش عملکرد و نحوه اجرای قانون را هر شش ماه یک بار به شورا و مجلس شورای اسلامی ارایه نماید.
معاون اول رییس جمهور ـ محمدرضا رحیمی