شماره ۳۸۰۷/۹۲/دش – ۱۳۹۲/۴/۱۱
مصوبه «نظام نامه پیوست فرهنگی طرح‌های مهم و کلان کشور» که در جلسه ۷۳۲ مورخ ۱۳۹۲/۱/۲۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ می شود:
مقدمه
با توجه به اجرای طرح‌های توسعه در ابعاد اقتصادی، فرهنگی، آموزشی، ارتباطی، اجتماعی، حقوقی، قضایی، سیاسی، امنیتی و… در کشور که تأثیرات مهمی در فرهنگ جامعه و شیوه زندگی افراد ایجاد می کند و بی توجهی به آثار و پیامدهای این گونه طرحها نتایج زیانبار و غیرقابل جبرانی در زمینه های فرهنگی و اجتماعی به دنبال دارد و در مواردی در تعارض آشکار با اهداف متعالی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران قرار می گیرد، لذا رصد آثار و پیامدهای فرهنگی طرحها، لوایح، تصمیمات و مصوبات، پروژه ها و اقدامات در دستگاه ها و قوای سه گانه و بخش خصوصی و توجه به اثرگذاری مستقیم یا غیرمستقیم موارد ذکر شده در جامعه (در حالی که اساساً هدف اصلی انقلاب اسلامی گسترش و حاکمیت ارزش و فرهنگ اسلامی است)، مسأله ای ضروری و اجتناب ناپذیر است و عدم توجه به روند متناسب سازی طرحها و تصمیمات و اقدامات باعث توسعه نامتوازن و پیدایش معضلات و بعضاً بحران های فرهنگی در سطوح و موضوعات مختلف فردی، خانوادگی و اجتماعی می شود .
رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مدظله العالی) در دیدار اعضای شورایعالی انقلاب فرهنگی در آذرماه سال ۱۳۸۶ ضرورت تهیه پیوست فرهنگی برای طرح‌های گوناگون کشور را مورد تأکید قراردادند و فرمودند «در طرح‌های گوناگون که در کشور تنظیم می شود، طرح‌های پولی و مالی و عمرانی، حتماً یک پیوست فرهنگی وجود داشته باشد» و همچنین در نخستین بند سیاست های کلی برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۵/۱۰/۱۳۸۹ ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب و نیز در ماده (۲) قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، تهیه پیوست فرهنگی برای طرح‌های مهم و جدید توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد تأکید و تصویب قرار گرفته است.
پیوست فرهنگی فرصتی ارزشمند به منظور جاری ساختن سیاست های کلان فرهنگی، ابزاری برای ایجاد مصونیت و پیشگیری از پیامدهای منفی درعرصه فرهنگ و همچنین اقدامی در راستای ایجاد تحول و پیش برندگی در فرایندها و روش های مدیریت فرهنگی کشور مبتنی بر ارزش های فرهنگ اسلامی و در نهایت، عامل مؤثر در جهت ارتقای بهره‌وری محسوب می گردد.
مهم ترین هدف نظام نامه پیوست فرهنگی ایجاد زمینه و شرایطی است که با ایجاد گفتمان فراگیر اصلاح عملکرد فرهنگی تصمیمات مدیریتی در همة سازمان های اجرایی کشور، ضمن اینکه طرح‌های مهم به ویژه پروژه های عمرانی و اجتماعی، اقتصادی به نحو مطلوبی اجرا می شوند، ارزش های دینی، ملی و انقلابی نیز حفظ و تقویت گردند.
نظام نامه پیوست فرهنگی، با هدف تبیین ضرورت، جایگاه، چیستی، ساختار و الزامات قانونی مربوط به تدوین و اجرای پیوست فرهنگی درسطح کشور تهیه شده که ذیل نقشه مهندسی فرهنگی و ترسیم گر نقطه کانونی سامانه نظارت و ارزشیابی در نظام مدیریت راهبردی فرهنگی کشور است.
ماده ۱ـ واژگان
در این نظام نامه اختصار واژگان ذیل بدین شرح می باشد:
پیوست فرهنگی: پیوست
نظام نامه پیوست فرهنگی: نظام نامه
ستاد راهبری پیوست فرهنگی: ستاد راهبری
نقشه مهندسی فرهنگی کشور: نقشه
ماده ۲ـ تعاریف
۲ـ۱ـ نظام نامه: مجموعه ای است شامل چیستی، چگونگی، تهیه، تصویب، اجرا و ارزیابی پیوست فرهنگی که به منظور درک مشترک از مفاهیم، اقدامات، مسئولیت های سازمانها و نهادهای مشارکت کننده در تحقق یک هدف خاص به تصویب مراجع ذیربط رسیده و مبنای اقدامات، قضاوت و ارزیابی قرار می گیرد.
۲ـ۲ـ پیوست فرهنگی: مجموعه ای است برای شناسایی، اقدام و ارزیابی از آثار و پیامدهای فرهنگی طرحها و فعالیت ها که پس از انجام مطالعات لازم و با استناد به مبانی نظری و اسناد بالادستی بویژه نقشه مهندسی فرهنگی کشور متناسب با مقتضیات و شرایط جامعه، ضمن معرفی داده ـ ستاده یک سیاست اجرایی، طرح یا لایحه، پروژه یا هر فعالیت مهم دیگری با فرهنگ جامعه، با ارائه راهکارهای عملی برای تقویت آثار مثبت و حذف و کاهش پیامدهای مخرب آن در فرهنگ جامعه، راهنمای مجریان فعالیت ها و طرحها در رعایت راهبردها، اعمال الزامات و استانداردهای مربوط و راهکارها در برنامه ها و اقدامات عملی در اجرای آن فعالیت خواهد بود.
۲ـ۳ـ نظام نامه پیوست فرهنگی: سندی است که فعالیت ها و طرح‌های مهم، شرح وظایف و حدود مسئولیت نهادها و سازمان های مختلف کشور، تعیین شیوه و چگونگی اعمال نظارت بر فرایند تهیه، تدوین و اجرای پیوست های فرهنگی و سایر اقدامات مربوط به ایجاد ضمانت اجرا و پشتیبانی از آن راتعیین می کند.
۲ ـ۴ـ فعالیت ها و طرح‌های مهم:
به سیاست های اجرایی، طرحها و لوایح، پروژه های اجرایی و یا تصمیمات مهم و سازمان یافته ای اطلاق می شود که درعرصه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و غیره اتخاذ یا اجرا شده یا می شود و بواسطه گستره تعامل آن با فرهنگ جامعه و آثار و پیامدهای آن مطابق با ساز و کارهای پیش بینی شده در آیین‌نامه ها و دستورالعمل های این نظام نامه به عنوان طرح مهم تلقی شده و ملزم به تدوین پیوست فرهنگی است.
۲ـ۵ـ شاخص های فرهنگی: به متغیرهای اصلی و مهمی اطلاق می شود که براساس شاخص های نقشه مهندسی فرهنگی در فرایند تبیین آثار و پیامدهای فرهنگی، راهکارهای اصلاحی و اعمال ارزشیابی و نظارت برفرایند تهیه، تدوین و اجرای پیوست های فرهنگی تعیین شده و با روش علمی اندازه گیری و برای تعیین میزان موفقیت اجرای پیوست فرهنگی و آثارآن در هر فعالیت بدان استناد می شود.
ماده ۳ـ پیوست فرهنگی با تکیه بر مبانی، ارزش ها و احکام اسلامی و اصول، اهداف و چشم انداز نقشه مهندسی فرهنگی ازجمله موارد ذیل تدوین می شود:
۱ـ هویت در ابعاد اسلامی، ایرانی و انقلابی،
۲ـ عقلانیت در ابعاد حکمت، معرفت و بصیرت،
۳ـ اخلاق در ابعاد ملکات انسانی، معنویت روحی و تعبد عملی،
۴ـ عدالت در ابعاد فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی،
۵ ـ کرامت در ابعاد فردی، اجتماعی و سازمانی،
۶ ـ تعلیم و تربیت در ابعاد روحی، فکری و رفتاری،
۷ـ سبک زندگی در ابعاد فردی، خانوادگی، اجتماعی و سازمانی،
۸ ـ ارتباطات در ابعاد تعامل، تبادل و تفاهم،
۹ـ وحدت و انسجام در ابعاد مذهبی، قومی و ملی،
۱۰ـ نظم اجتماعی در ابعاد فردی، اجتماعی و سازمانی،
۱۱ـ استقلال در ابعاد فرهنگی، اجتماعی،سیاسی و اقتصادی،
۱۲ـ تولید ملّی کالا و خدمات فرهنگی در ابعاد دیداری، شنیداری، مکتوب و…
ماده ۴ـ اهداف
۱ ـ حفظ، تقویت و گسترش ارزش های اسلامی، ملی و انقلابی و تعالی فضای فرهنگی کشور با اجرای مطلوب فعالیت ها و طرح‌های مهم اقتصادی، عمرانی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و …
۲ـ نهادینه شدن اجرای اهداف و سیاست های نقشه مهندسی فرهنگی کشور
۳ـ بهره گیری از فرصت های فرهنگی جامعه برای افزایش اثربخشی فعالیت ها و طرحها
۴ـ پیش بینی، پیشگیری و بازدارندگی از آسیب ها و اصلاح پیامدهای مخرب فرهنگی کلیه فعالیت ها و طرحها.
ماده ۵ ـ فعالیت ها یا طرح‌های مهم و کلانفعالیت ها یا طرح‌های مهم و کلان مشمول پیوست فرهنگی، به فعالیت ها و طرح‌هایی اطلاق می شود که با توجه به معیارهای زیر و متناسب با امکانات کشور، مورد تصویب قرار می گیرد:
۵ ـ۱ـ گستردگی و اهمیت نوع تأثیرات فرهنگی فعالیت یا طرح
۵ ـ۲ـ جمعیت تحت پوشش و تأثیرپذیر از فعالیت یا طرح
۵ ـ۳ـ میزان ماندگاری و انتشار آثار و پیامدهای فرهنگی فعالیت یا طرح
۵ ـ۴ـ نسبت بین آثار و پیامدهای فرهنگی فعالیت و یا طرح با تهاجم فرهنگی و فرایندهای جهانی سازی
۵ ـ ۵ ـ میزان منابع انسانی و مادی مصرفی و اعتبارات لازم برای اجرای فعالیت یا طرح
۶ ـ ۵ ـ نسبت نزدیکی آثار و پیامدهای فرهنگی فعالیت یا طرح با نقشه مهندسی فرهنگی.
ماده ۶ ـ گستره شمول و اجرای پیوست فرهنگیتهیه و تدوین پیوست فرهنگی شامل طرحها و فعالیتهای مهم و کلانی است که:
۱ـ در حال طراحی هستند.
۲ـ در حال اجرا هستند.
تبصره ۱ـ پیوست فرهنگی برای طرح‌های مهم وکلانی که قبلاً اجرا شده و کماکان نیازمند توجه و ارتقاء فرهنگی می باشند نیز پیش بینی و تدوین خواهد شد.
تبصره ۲ـ دستگاه ها می توانند در خصوص پیوست نگاری سایر فعالیت ها و طرحها با استفاده از منابع اعتباری خود اقدام نمایند.
ماده ۷ـ ضوابط عمومی پیوست فرهنگی، تشکیل و ساختار و وظایف کمیسیون پیوست فرهنگی، نحوه انتخاب عناوین طرح‌های مهم و کلان، چگونگی اجرای پیوست فرهنگی در دستگاه ها و استان ها و سایر ضوابط و دستورالعمل های مربوط به فرایند اجرا، نظارت و ارزیابی ضمانت اجرایی و خدمات پشتیبانی و…، به تصویب شورای تخصصی مهندسی فرهنگی کشور خواهد رسید.
ماده ۸ ـ این مصوبه مشتمل بر یک مقدمه، ۸ ماده و دو تبصره در جلسه ۷۳۲ مورخ ۱۳۹۲/۱/۲۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید.
رییس جمهور و رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ محمود احمدی نژاد