ماده واحده ـ موافقتنامه همکاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان در زمینه ادامه ساخت، بهره برداری و استفاده از منابع آب و انرژی سدها و نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه سی بر روی رودخانه ارس، مشتمل بر یک مقدمه و هفده ماده به شرح پیوست تصویب و اجازه تسلیم اسناد آن داده می شود.
تبصره ـ در اجرای این موافقتنامه رعایت اصول هفتاد و هفتم (۷۷)، هفتاد و هشتم (۷۸) و یکصد و سی و نهم (۱۳۹) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران الزامی است.
بسم الله الرحمن الرحیم
موافقتنامه همکاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان در زمینه ادامه ساخت، بهره برداری و استفاده از منابع آب و انرژی سدها و نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه سی بر روی رودخانه ارس
دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری آذربایجان که از این پس “طرفها” نامیده خواهند شد، با پیروی از اصول تساوی و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر و احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی دو کشور و تلاش متقابل در راستای توسعه و تحکیم بیش از پیش همکاری های فنی و اقتصادی مبتنی بر نفع متقابل؛
با تأکید بر توسعه روابط موجود بین دو کشور براساس احترام متقابل، تفاهم و حسن همجواری، با پیروی از معاهده اصول مناسبات دوستانه و همکاری منعقده در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۸۱ (۲۰ می ۲۰۰۲) بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان، مفاد قرارداد ترتیب تسویه اختلافات و حوادث مرزی منعقده بین ایران و شوروی مورخ ۲۴ / ۲/ ۱۳۳۶ (۱۴ می ۱۹۵۷) و با در نظر گرفتن موافقتنامه راجع به استفاده مساوی از رودخانه های ارس و اترک مورخ ۲۰ / ۵/ ۱۳۳۶ (۱۱ اوت ۱۹۵۷) بین ایران و شوروی و یادداشت تفاهم منعقده در تاریخ ۱۱ تیر ۱۳۷۳ (۲ جولای ۱۹۹۴) بین جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان درخصوص همکاری در زمینه آب و برق؛
با تأیید کلیه توافق های انجام شده توسط طرفها درخصوص سدهای خداآفرین و قیزقلعه سی؛
با تأکید بر حقوق مساوی هر دو طرف نسبت به تمامی منابع آب و انرژی بخشهای رودخانه مرزی ارس در سراسر سدهای خداآفرین و قیزقلعه سی؛
با یادآوری اهمیت ادامه ساخت و تکمیل سدها و نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه سی براساس اقدامات انجام گرفته توسط طرف ایرانی؛
با تأکید بر اهمیت حاکمیت هر دو طرف در راستای ساخت و بهره برداری سدها و نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه سی؛
با درنظر گرفتن اهمیت برقراری تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان طبق مفاد قطعنامه های سازمان ملل متحد؛
با درنظر گرفتن اهمیت وجود مرزهای مشترک و انجام تدابیر عملیاتی در زمینه های انتقال انرژی؛
با تأکید برضرورت سرعت بخشیدن به تداوم ساخت مجموعه سدهای خداآفرین و قیزقلعه سی با نظارت متخصصان دو طرف؛
در خصوص موارد زیر به توافق رسیدند:
ماده ۱ـ طرفها براساس حاکمیت و تمامیت ارضی و منافع هر دو کشور در رابطه با ادامه ساخت و بهره برداری از سدها و نیروگاههای برق آبی “خداآفرین” و “قیزقلعه سی” بر روی رودخانه مرزی “ارس” در محدوده مرزی دو کشور فعالیت مشترک انجام خواهند داد.
طرف ایرانی ساخت سدها و نیروگاههای برق آبی را براساس این موافقتنامه ادامه می دهد.
بهره برداری، حفاظت، نگهداری، استفاده از منابع آب و انرژی از سدها و نیروگاههای برق آبی طبق مفاد این موافقتنامه انجام خواهد شد.
ماده ۲ـ طرفها به منظور انجام وظایف مندرج در ماده (۱)، “کمیسیون فنی مشترک” را تأسیس می نمایند. وظایف این کمیسیون به شرح زیر خواهد بود:
الف ـ مشخص کردن مطابقت نقـشه های منعکس کـننده کارهای انجام شده با وضعیت واقعی
ب ـ پیگیری و نظارت بر انجام برآورد حجم کارهای انجام شده در احداث سدها
پ ـ مشخص کردن وضعیت موجود عملیات ساخت و سرعت بخشیدن به روند عملیات اجرائی
ت ـ مشخص نمودن قیمت های کارهای ساختمانی با توجه به توافق های اولیه درخصوص هزینه ها و تعرفه های مربوط به احداث و اعلام آن به مراجع مربوط
ث ـ مشخص نمودن و توافق در مورد میزان خسارت وارده ناشی از ساخت سدها در چهارچوب توافق های اولیه
ج ـ همکاری با کمیسیون دائمی بهره برداری از منابع آب و انرژی رودخانه ارس در تهیه و تدوین نظام و دستورالعمل واحد برای بهره برداری و نگهداری از سدها و نیروگاههای برق آبی احداث شده بر روی رودخانه ارس (ارس، خداآفرین و قیزقلعه سی و میل ـ مغان)
چ ـ تهیه و تدوین دستورالعمل های مرتبط با بهره برداری و نگهداری از سدها و نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه سی (در شرایط عادی و شرایط غیرمترقبه طبیعی)
ماده ۳ـ طرفها، ترکیب کمیسیون فنی مشترک مذکور در ماده (۲) را حداکثر ظرف مدت یک ماه پس از لازم الاجراء شدن این موافقتنامه از طریق مجاری دیپلماتیک به یکدیگر اعلام خواهند نمود.
تاریخ و محل برگزاری جلسات کمیسیون فنی مشترک و دستور کار آن از طریق مجاری دیپلماتیک توافق خواهد شد.
مرجع صلاحیتدار کمیسیون فنی مشترک، از طرف جمهوری اسلامی ایران وزارت نیرو و از طرف جمهوری آذربایجان وزارت انرژی خواهد بود.
ماده ۴ـ پس از مشخص شدن هزینه های مالی مشترک طرفها در رابطه با احداث سدها و نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه سی توسط کمیسیون فنی مشترک، نحوه بازپرداخت سهم جمهوری آذربایجان به طرف ایرانی از محل انرژی برق تولیدشده در نیروگاههای برق آبی سدهای مزبور متعلق به طرف آذربایجانی یا از روشهای دیگر در مدت هجده ماه از زمان آغاز فعالیت کمیسیون فنی مشترک، مورد توافق قرار گرفته و به مرجع صلاحیتدار هر کشور ارائه خواهد گردید. این مدت در صورت ضرورت با توافق متقابل طرفها قابل تمدید می باشد.
خسارت وارده به طرفها در اثر احداث سدها و نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه سی در محاسبات متقابل درنظر گرفته خواهد شد.
ماده ۵ ـ مسؤولیت حفظ ، نگهداری و بهره برداری از سدها و نیروگاههای برق آبی به صورت مساوی برعهده طرفها خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران تا برقراری تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان طبق مفاد قطعنامه های سازمان ملل متحد این مسؤولیت را در وضعیت کنونی به جز در شرایط رویداد اجتناب ناپذیر برعهده خواهد گرفت. در این رابطه طرف آذربایجانی سهم خود در مورد هزینههای مربوط که توسط طرف ایرانی اعلام می شود را پس از تأیید توسط کمیسیون فنی مشترک به طرف ایرانی پرداخت خواهد کرد.
ماده ۶ ـ طرفها واگذاری موقت یا دائمی حفاظت و بهره برداری از منابع آب و انرژی سدها و نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه سی به اشخاص حقیقی و حقوقی کشور ثالث را ممنوع خواهند کرد.
ماده ۷ـ بهره برداری طرفها از منابع سدهای خداآفرین و قیزقلعه سی براساس اصل تساوی صورت خواهد گرفت و انرژی حاصل از نیروگاههای برق آبی هر طرف متعلق به همان کشور خواهد بود.
از تاریخ آغاز بهره برداری از سدها و نیروگاههای برق آبی براساس اصل تساوی و روش مورد توافق طرفها، طرف آذربایجانی تا زمانی که امکان برداشت آب از سدها را نداشته باشد به میزان آبی که طرف ایرانی از سد قیزقلعه سی خواهد گرفت، از آب رودخانه در محل سدهای “میل مغان” و “بهرام تپه” واقع بر روی رودخانه ارس و با کسر تلفات مسیر استفاده خواهد کرد.
ماده ۸ ـ برق تولید شده در نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه سی متعلق به جمهوری آذربایجان تا برقراری تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان طبق مفاد قطعنامه های سازمان ملل متحد فقط در قلمرو جمهوری اسلامی ایران و براساس توافق متقابل مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
طرف آذربایجانی حق انتقال گذری (ترانزیت) برق تولیدشده در نیروگاههای مزبور طبق توافق متقابل را دارد.
در پایان هر سال سهم نیروی برق آذربایجان توسط کمیسیون فنی مشترک مشخص خواهد شد و از طریق توافق در مورد تعرفه ها محاسبات انجام خواهد گرفت.
ماده ۹ـ در شرایط فعلی تا برقراری تمامی ارضی جمهوری آذربایجان طبق مفاد قطعنامه های سازمان ملل متحد، جمهوری اسلامی ایران مسؤول اتخاذ تدابیر لازم برای فراهم کردن دسترسی متخصصان جمهوری آذربایجان برای نظارت بر عملیات ساخت و مشارکت آنها در بهره برداری خواهد بود.
کمیسیون فنی مشترک ضوابط تحقق موضوع فوق را تعیین خواهد نمود.
ماده ۱۰ـ پس از اجرای مفاد فوق الذکر این موافقتنامه و ارائه گزارش نهائی و دستورالعمل و مقررات بهره برداری سدهای خداآفرین و قیزقلعه سی توسط کمیسیون فنی مشترک و تأیید این اسناد توسط مراجع صلاحیتدار دو کشور، کمیسیون مشترک دائمی بهره برداری از منابع آب و انرژی رودخانه ارس (سدهای ارس و میل مغان) مسؤول اجرای دستورالعمل و مقررات مربوط به بهره برداری از سدها و نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه سی خواهد بود.
ماده ۱۱ـ طرفها برنامه اقدامات مربوط به مرمت، حفظ و نگهداری پلهای تاریخی خداآفرین را تهیه خواهند نمود. جمهوری اسلامی ایران در شرایط فعلی اجرای برنامه فوق را به جز در شرایط رویداد اجتناب ناپذیر به طور یکجانبه بر عهده می گیرد. هزینه سهم جمهوری آذربایجان از بابت اجرای برنامه مذکور پس از توافق در کمیسیون فنی مشترک توسط طرف آذربایجانی به طرف ایرانی پرداخت خواهد شد.
طرفین به طور مشترک اسناد مربوط را جهت قرار گرفتن پلهای تاریخی خداآفرین در فهرسـت میراث جهانی تهیه و جـهت ثبت به مرکز میراث جهانی یونسکو ارائه خواهند نمود.
ماده ۱۲ـ طرفها برای حفاظت از محیط زیست حداکثر تلاش را خواهند نمود و اقدامات مربوط را در قالب تصمیم های کمیسیون فنی مشترک اتخاذ خواهند کرد.
طرفها خطرات احتمالی زیست محیطی در زمان بهره برداری از سدها و نیروگاههای برق آبی خداآفرین و قیزقلعه سی را تحلیل و برای جلوگیری از آنها اقدامات مورد توافق را به عمل خواهند آورد.
کمیسیون مشترک فنی ضوابط حفاظت از منابع زیستی طبیعی مخازن آبی سدهای خداآفرین و قیزقلعه سی و استفاده مشترک از آنها را تهیه و در مورد آن توافق خواهد نمود.
ماده ۱۳ـ طرفها در زمینه پیشگیری از بروز حوادث غیرمترقبه طبیعی و فنی، مقابله و کاهش اثرات آن همکاری خواهند نمود.
کمیسیون مشترک فنی به منظور پیش بینی تأثیرات مضر ناشی از بروز حوادث غیرمترقبه طبیعی (سیل، زلزله و غیره) و فنی (حریق، سانحه، انفجار، فروریختگی سازه ها و غیره) که ممکن است در تأسیسات آبی ـ فنی و نیروگاههای برق آبی رخ دهد، ارتقای سطح آگاهی مردم در این رابطه و جلوگیری از حوادث غیرمترقبه، سامانه پایش و هشدار را ایجاد خواهد کرد و برنامه فعالیت مشترک با هدف اجرای اقدامات جامع پیشگیرانه، توسط کمیسیون مشترک فنی تهیه خواهد شد.
ماده ۱۴ـ خط مرز کشوری کنونی پس از آبگیری سدها براساس روشهای مورد توافق، روی سطح آب مشخص، علامت گذاری و به عنوان مرز کشوری بین دو کشور محسوب خواهد شد.
ماده ۱۵ـ هرگونه تغییر و اصلاح در این موافقتنامه می تواند با رضایت متقابل طرفها و به صورت تشریفات (پروتکل های) جداگانه ای که به عنوان جزء لاینفک این موافقتنامه می باشد، انجام شود و طبق مفاد ماده (۱۷) لازم الاجراء می شود.
ماده ۱۶ـ اختلاف هایی که ممکن است از تفسیر یا اجرای مفاد این موافقتنامه ناشی شود در فضای حسن تفاهم و همکاری متقابل از راه گفتگو و رایزنی بین طرفها حل و فصل خواهد شد.
ماده ۱۷ـ این موافقتنامه برای زمان نامحدود منعقد شده است و پس از تاریخ دریافت آخرین اطلاعیه کتبی طرفها از طریق مجاری دیپلماتیک درخصوص تکمیل تشریفات داخلی مقرر برای لازم الاجراء شدن آن، لازم الاجراء خواهد شد.
این موافقتنامه در تاریخ ۴ /۱۲ / ۱۳۹۴ هجری شمسی برابر با ۲۳ فوریه ۲۰۱۶ میلادی در شهر تهران در دو نسخه اصلی هر یک به زبانهای فارسی، آذربایجانی و انگلیسی که همه متون دارای اعتبار یکسان می باشد، امضاء گردید. در صورت بروز اختلاف در تفسیر این موافقتنامه، متن انگلیسی ملاک خواهد بود.
از طرف از طرف
دولت جمهوری اسلامی ایران دولت جمهوری آذربایجان
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده و یک تبصره منضم به متن موافقتنامه، شامل مقدمه و هفده ماده در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ هفدهم آذرماه یکهزار و سیصد و نود و پنج مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ ۸ /۱۰ / ۱۳۹۵ به تأیید شورای نگهبان رسید.
رئیس مجلس شورای اسلامی – علی لاریجانی