شماره ۲۴۲۶۱۷ – ۱۳۹۷/۱۲/۵
جناب آقای دکتر اکبرپور مدیرعامل محترم روزنامه رسمی کشور
به پیوست «آیین‌نامه ایمنی در کارگاه های سنگبری» مصوب شورای عالی حفاظت فنی موضوع ماده ۸۶ قانون کار، منضم به لوح فشرده آن که به استناد تبصره (۱) ماده مذکور به تصویب رسیده است، برای درج در روزنامه رسمی کشور ارسال می گردد. خواهشمند است؛ دستور فرمایید، پس از درج یک نوبت در آن روزنامه، نسبت به ارسال دو نسخه از آن حاوی آیین‌نامه چاپ شده به این وزارتخانه اقدام نمایند.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ محمد شریعتمداری
هدف: این آیین نامه با هدف صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی کشور و پیشگیری از حوادث ناشی از کار در فرآیندها و فعالیت های مرتبط با سنگبری تدوین شده است.
دامنه شمول: مقررات این آیین‌نامه به استناد ماده ۸۵ قانون کار تدوین گردیده و در کلیه کارگاه های سنگبری مشمول قانون کار ، لازم الاجرا است.
فصل اول ـ تعاریف:
سنگ کوپ یا قله:برای رساندن سنگ استخراجی از معادن سنگ به کارخانجات تولید و فرآوری، سنگ را به صورت بلوک در قطعات با اوزان و ابعاد مختلف از محل معدن استخراج، سپس بارگیری و به سمت مقصد ارسال می کنند. این قطعات سنگ خام، سنگ کوپ و یا سنگ قله نامیده می شوند.
سنگ اسلب[۱]:به سنگ های بزرگ و مسطح که از برش سنگ های سالم و با کیفیت قله یا کوپ تهیه می شود، سنگ اسلب گفته می شود.
سنگ پلاک (تزیینی):صفحاتی است که از برش قطعات سنگ کوپ یا قله در کارخانه های سنگ بری تهیه شده و پس از ساب و صیقل به قطعات مورد نظر (معمولا با ضخامت کمتر از ۲۰ میلیمتر) تقسیم می شود.
فصل دوم ـ مقررات عمومی:
ماده ۱- کارفرمایان کارگاه های سنگبری که در حال فعالیت هستند؛ مکلف به رعایت کلیه مصوبات شورای عالی حفاظت فنی و دیگر قوانین و مقررات جاری کشور می باشند و کارفرمایانی که در نظر دارند کارگاه جدیدی احداث نمایند و یا کارگاه موجود را توسعه دهند، مکلفند مطابق ماده ۸۷ قانون کار، نقشه‌های ساختمانی و طرح‌های مورد نظر را به لحاظ پیش بینی مسائل حفاظت فنی و بهداشت کار، برای اظهارنظر و تأیید به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی محل ارسال نمایند.
ماده ۲- کارفرما مکلف به انجام فرآیند مدیریت ریسک، شامل شناسایی خطرات، ارزیابی و کنترل مخاطرات محیط کار است و باید مستندات مرتبط با این موضوع را تهیه و هر سال بازبینی و به روز رسانی نماید و یک نسخه از آن باید همواره در محل کارگاه برای ارائه به بازرسان کار موجود باشد.
ماده ۳- کارفرما باید کارگران را با عملکرد دستگاه ها، تجهیزات و خطرات احتمالی آن ها و مخاطرات محیط کار آشنا نماید. همچنین نسبت به ارایه آموزش های ایمنی عمومی و تخصصی برای کارگران در قبل و حین کار بر اساس آیین‌نامه آموزش ایمنی کارگران، کارفرمایان و کارآموزان از طریق مراجع ذیصلاح اقدام نماید.
ماده ۴- کارفرما مکلف است؛ نسبت به تهیه و ارائه تجهیزات حفاظت فردی و آموزش استفاده از آن ها به کارگران و همچنین نظارت بر استفاده آن ها از وسایل حفاظت فردی از قبیل عینک و نقاب حفاظتی، کلاه ایمنی، گوشی حفاظتی، چکمه ایمنی با سر پنجه حفاظتی مقاوم در برابر ضربه و پیش بند اقدام نماید.
ماده ۵- برای جلوگیری از تردد، حضور و استقرار کارگران و یا اشخاص متفرقه در محدوده مناطق عملیاتی ماشین آلات و تجهیزاتی که خطر سقوط بار وجود دارد، باید اقدامات لازم بعمل آورد.
ماده ۶- کارفرما برای تردد کارگران و عبور ماشین آلات به منظور حمل و نقل و جابجایی بار باید مسیرهای مسطحی را به صورت مشخص ایجاد و علامت گذاری نماید.
ماده ۷- قراردادن هر گونه مواد اولیه، ضایعات، محصولات تولیدی، دستگاه ها و تجهیزات نو و مستهلک و نظایر آن در مسیر تردد ماشین آلات حمل و نقل و یا مسیر عبور و مرور کارگران ممنوع است.
ماده ۸- هرگونه تست و آزمون و تعمیرات ادواری ماشین آلات، تجهیزات مکانیکی و برقی که در مجموعه آیین‌نامه های مصوب شورای عالی حفاظت فنی ضروری گردیده باید توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی ذیصلاح انجام گیرد.
ماده ۹- کارفرما مکلف است ماشین آلات و تجهیزات و ابزار معیوب یا ناایمن را سریعاً تعمیر، سرویس و رفع عیب نماید و از کارکردن کارگران با آن ها پیشگیری نماید. ضمناً کارگران نیز ملزم به رعایت نکات ایمنی می باشند.
ماده ۱۰- کارفرما باید تمهیدات ایمنی لازم را به منظور پیشگیری از عدم تعادل، لغزش و احتمال سقوط کارگرانی که بر روی ماشین یا جایگاه کار مشغول بارگیری یا تخلیه بار هستند، فراهم نماید.
ماده ۱۱- رعایت اقدامات ایمنی لازم برای پیشگیری از سقوط یا ریزش قطعات سنگ در شرایط جوی نامساعد الزامی است.
ماده ۱۲- برای جلوگیری از سقوط سنگ ها و رعایت اصول ایمنی، باید ابتدا سنگ های طویل را بر روی دیوار، تکیه گاه و یا خرک ها چیده و سپس اقدام به چیدن سنگ های کوتاه تر نمود.
ماده ۱۳- اپراتور جرثقیل برای انجام کار با این گونه دستگاه ها، باید دارای صلاحیت مهارتی از مرجع ذیصلاح باشد.
ماده ۱۴- کلیه ادوات مربوط به باربرداری نظیر دستگاه های جرثقیل و ملحقات آن ها، مانند سیم بکسل، زنجیر و دیگر تجهیزات باید دارای استاندارد معتبر ملی یا بین المللی و متناسب با میزان و نوع بار بوده و قبل از استفاده مورد بازبینی و بررسی دقیق قرار گیرند.
ماده ۱۵- حضور راننده وسیله نقلیه در داخل یا مجاورت خودرو به هنگام تخلیه و بارگیری ممنوع است و پس از استقرار اطمینان بخش خودرو برای تخلیه سنگ کوپ، باید نسبت به ترک خودرو اقدام نماید.
ماده ۱۶- جابجایی و انتقال مواد اولیه، محصولات، دستگاه ها، تجهیزات، ضایعات و موارد مشابه باید با روش های ایمن و مطابق با آیین‌نامه حفاظتی حمل دستی بار و آیین‌نامه حفاظتی وسایل حمل و نقل و جابجا کردن مواد و اشیاء در کارگاه ها منطبق بوده و با استفاده از کارگران ماهر به صورت ایمن انجام گردد. بارگیری و توزیع بار باید به صورت یکنواخت و متناسب با ظرفیت مجاز ماشین آلات و تجهیزات باربرداری و حمل بار انجام گیرد.
ماده ۱۷- برای حمل و نقل سنگ هایی که در هنگام جابجایی، احتمال آسیب رساندن بر اثر شکستن آن ها وجود دارد، باید از انواع لیفتراک یا چرخ دستی مجهز به صفحه کفی آج دار و دارای حفاظ ایمن، استفاده نمود.
ماده ۱۸- ضایعات ابزارآلات مانند تیغه های برش شکسته یا مستعمل و موارد مشابه باید از محیط کار خارج شوند و به محلی دور از دسترس کارگران منتقل گردند.
ماده ۱۹- به منظور جلوگیری از برخورد تکه سیم های جدا شده از فرچه های سیمی دوار و برخورد آن ها به دیگر کارگران، باید محل کار فرچه زن از سایر قسمت های کارگاه جدا گردد.
ماده ۲۰- قدرت و سرعت الکتروموتور، تجهیزات و قسمت های محرک ماشین آلات سنگبری باید با توان برشی، جنس سنگ، نوع تیغه برشی و دیگر مشخصات فنی متناسب باشد.
ماده ۲۱- تیغه اره ها باید مطابق دستورالعمل های شرکت سازنده و در شرایط مناسب نگهداری شوند و بدون ترک، شکستگی و عیوب دیگر باشند.
ماده ۲۲- دستگاه های سنگ بری باید مجهز به تجهیزات قطع اضطراری جریان برق بوده و این تجهیزات باید به سهولت در معرض دید و در دسترس کارگران قرار داشته باشد.
ماده ۲۳- باید قبل از شروع عملیات برش سنگ و در زمان برشکاری، برای پیشگیری از لغزش و یا شکستن احتمالی تیغه برش یا قطعه سنگ، از تثبیت قطعه سنگ بر روی میز کار با استفاده از گیره های مخصوص اطمینان حاصل نمود.
ماده ۲۴- کارفرما باید برای انجام هرگونه عملیات تعمیراتی و سرویس ماشین آلات و تجهیزات ضمن استفاده از کارگران ماهر، با تجربه و آموزش دیده، بر اساس دستورالعمل های شرکت سازنده اقدام نماید. ضمناً انجام عملیاتی مانند تنظیم، تعمیر، روغن کاری، تمیزکاری و موارد مشابه که امکان درگیر شدن اعضاء بدن با دستگاه ها و احتمال وقوع مخاطراتی وجود دارد فقط در زمانی که دستگاه خاموش و از مدار جریان برق خارج است، صورت پذیرد.
ماده ۲۵- کارفرما باید انواع برنامه زمان بندی برای بازرسی روزانه و دوره ای از دستگاه ها، حفاظ ها، سیستم های اینترلاک و دیگر قسمت ها را تنظیم و بر انجام آن ها نظارت نماید.
ماده ۲۶- در صورتی که برای انجام عملیات تعمیر، تنظیم، روغن کاری، تمیزکاری، سرویس و موارد مشابه نیازمند به حضور و استقرار تعمیرکار در ارتفاع باشد، رعایت آیین‌نامه های مصوب شورای عالی برای ایمنی کار در ارتفاع الزامی است.
ماده ۲۷- دستگاه های سنگبری باید به حفاظ های ایمن مجهز باشند و هر گونه تغییر و دستکاری در سیستم ایمنی این دستگاه ها و تجهیزات مانند حذف حفاظ ها، گیره ها و تجهیزات جانبی حفاظتی و ملحقات آن ها ممنوع است.
ماده ۲۸- دستگاه های سنگبری باید مجهز به افشانک های آب باشند تا از انتشار و تجمع گرد و غبار در کارگاه جلوگیری شود.
ماده ۲۹- در هنگام عملکرد دستگاه های سنگبری نباید آب به قسمت های برقی و امثالهم نفوذ نماید.
ماده ۳۰- انبار نمودن انواع مواد اولیه، ضایعات، لاشه های سنگ و موارد مشابه در مجاورت تابلوهای برق، تجهیزات، دستگاه ها، سیستم های اعلام و اطفای حریق و مسیرهای تردد و حمل و نقل ممنوع است.
ماده ۳۱- به منظور تثبیت و پیشگیری از لغزش یا سقوط سنگ ها، استفاده از وسایلی مانند گوه الزامی است.
ماده ۳۲- فاصله مرز بیرونی انبارش سنگ ها از مسیرهای تردد افراد و ماشین آلات و ساختمان های مجاور باید بیش از ارتفاع سنگ ها بوده و همچنین زمین انبار باید مستحکم، صاف و هموار باشد.
ماده ۳۳- سنگ های کوپ باید از سطح مقطع بزرگتر بر روی زمین قرار گیرند و ارتفاع سنگ های کوپ که بر روی هم چیده شده اند، باید متناسب با دستگاه های جابجاکننده بار باشد.
ماده ۳۴- برای پیشگیری از لغزش، جابجایی و ریزش احتمالی سنگ های کوپ، باید آن ها را بر اساس ابعاد و از بزرگ به کوچک بر روی هم قرار داد.
ماده ۳۵- چیدمان سنگ های اسلب و پلاک، باید پایدار، ایمن و مانع از سقوط آن باشد. ضمناً دیوارها و ستون هایی که به عنوان تکیه گاه مورد استفاده قرار می گیرد باید در برابر نیروی وارده از طرف سنگ ها، مقاوم و مستحکم باشند.
ماده ۳۶- برای پیشگیری از عدم تعادل و ریزش ناگهانی سنگ های پلاک و اسلب، باید از پالت های مخصوص برای جابجایی و حمل و نقل آن ها استفاده نمود.
ماده ۳۷- در زمانی که برای حمل و جابجایی سنگ از دستگیره های مکنده استفاده می شود باید از ایمن بودن و ظرفیت متناسب و کافی دستگیره ها اطمینان حاصل گردد. دستگیره های مکنده را باید صرفاً برای حمل و جابجایی سنگ های صاف، صیقلی و فاقد تخلخل و خلل و فرج استفاده نمود.
ماده ۳۸- ماشین آلات سنگبری باید قبل و بعد از هر شیفت کاری به لحاظ رعایت ملاحظات فنی و ایمنی بازرسی و کنترل شوند.
ماده ۳۹- دستگاه های برش سیمی سنگ منصوب در داخل کارگاه، باید به حفاظ پیرامونی اینترلاک و میکروسوئیچ قطع کننده جریان برق اصلی (سری استاپ) مجهز باشند.
ماده ۴۰- استفاده از جریان مداوم آب برای خنک کردن سیم برش و همچنین انتقال پودر و نرمه های سنگ حاصل از برش الزامی است.
ماده ۴۱- دستگاه های مرتبط با صنایع سنگ (مانند دستگاه های برش و ساب) که دارای سیستم افشانک آب می باشند باید برای جلوگیری از پاشش آب به محیط اطراف، مجهز به حفاظ ایمن و مناسب باشند.
فصل سوم ـ مقررات اختصاصی:
الف) کوپ های سنگی
ماده ۴۲- در زمان تخلیه سنگ های کوپ از روی خودرو، رعایت فواصل جانبی ایمن با ساختمان ها، مسیرهای تردد و ماشین آلات الزامی است.
ماده ۴۳- رعایت حریم دستگاه برش در زمان عملکرد دستگاه الزامی است و نباید امکان ورود افراد به منطقه خطر وجود داشته باشد. برای کاهش خطرات ناشی از حضور کارگر در منطقه خطر، باید دستگاه برش سنگ قله و اره به کف بر مجهز باشند تا پس از اتمام برش و توقف کامل تیغه برش، قطعات برش خورده از بدنه جدا و با استفاده از روش های خودکار و بدون نیاز به اپراتور به قسمت های بعدی منتقل گردند.
ماده ۴۴- هر گونه جابجایی، انتخاب سطح مناسب و چرخاندن کوپ برای برش، باید توسط تجهیزات مکانیکی و بدون دخالت و اعمال نیروی بدنی از طرف کارگر صورت گیرد.
ماده ۴۵- قبل از بارگیری و یا در زمان تخلیه سنگ کوپ از خودرو و همچنین هنگام انبار نمودن آن، باید فرد با تجربه و متخصص، کوپ را برای شناسایی لایه های خاک، وجود ترک احتمالی، میزان استحکام و موارد مشابه بازبینی نماید.
ماده ۴۶- جابجایی سنگ کوپ باید با استفاده از روش های ایمن و وسایل بار بندی سالم که متناسب با وزن، حجم و شکل کوپ باشد، انجام گردد.
ب) سنگ پلاک
ماده ۴۷- نظارت بر وضعیت استقرار کارگران برای جدا نمودن و جابجایی پلاک های سنگ باید به نحوی باشد که خطر سقوط یا برخورد سنگ و ابزار به کارگران وجود نداشته باشد.
ماده ۴۸- حمل دستی سنگ پلاک از دستگاه برش سنگ، ممنوع بوده و برای حمل آن باید از وسایل مکانیکی ایمن و متناسب با حجم و وزن سنگ پلاک استفاده نمود.
ماده ۴۹- ورود سنگ پلاک به دستگاه برش سنگ باید متناسب با ابعاد میزکار و ظرفیت دستگاه باشد.
ماده ۵۰- قرار دادن انگشتان در بین سنگها، برای ورق زدن سنگ های اسلب، پلاک و تزیینی بدون استفاده از وسایل و تجهیزات مناسب، ممنوع است.
پ) کانال های آب، حوضچه رسوب گیر و استخر پسآب
ماده ۵۱- کلیه کانال ها، گودال ها، حفره ها و شیارهایی که در کف کارگاه احداث می شوند باید به وسیله نرده، درپوش یا حفاظ های مقاوم و ایمن پوشانده و محفوظ گردند؛ این حفاظ ها باید در برابر خوردگی، ضربه و شکستگی کاملاً مقاوم شوند.
ماده ۵۲- برای پیشگیری از انتشار آلودگی به محیط کارگاه و محیط زیست، باید پسآب و گل و لای حاصل از عملیات برش توسط کانال جمع آوری و به حوضچه های مخصوص گل و لای و پسآب که از بتن مسلح ساخته شده اند، منتقل گردد.
ماده ۵۳- کانال پسآب باید دارای شیب بندی لازم به طرف استخر پسآب و حوضچه رسوب گیر باشد و به صورت منظم نظافت گردد.
ماده ۵۴- به کارگماری کارگران برای عملیات تخلیه یا نظافت استخر پسآب و حوضچه رسوب گیر، به تنهایی و بدون حضور فرد دیگر ممنوع است و این عملیات باید با تجهیزات کافی و مناسب انجام پذیرد.
ماده ۵۵- استخر یا حوضچه آب که برای خنک کاری تیغه های برش استفاده می شود باید در خارج از سالن کارگاه باشد و اطراف آن دیوارکشی یا حصارکشی گردد تا از ورود و یا احتمال سقوط کارگران و یا افراد متفرقه به داخل آن ممانعت بعمل آید.
ماده ۵۶- دیواره ها و کف حوضچه رسوب گیر باید از مصالح مقاوم ساخته شود و مجهز به نرده و حفاظ متحرک با ارتفاع و مقاومت کافی باشد تا امکان بازکردن و نصب مجدد آن ها هنگام تخلیه حوضچه فراهم گردد.
ماده ۵۷- مسئولیت اجرای مقررات این آیین‌نامه بر اساس مواد ۹۱ و ۹۵ قانون کار بر عهده کارفرما می باشد.
این آیین‌نامه مشتمل بر ۵۷ ماده در جلسه مورخ ۱۳۹۷/۰۷/۰۹ شورای عالی حفاظت فنی تدوین و در تاریخ ۱۳۹۷/۱۰/۱۷ به تصویب وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی رسیده است .
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ محمد شریعتمداری