شماره ابلاغ: 107463/ت60098هـ – ۱۴۰۱/۶/۱۹
هیئت وزیران در جلسه ۱۴۰۱/۶/۱۶ به پیشنهاد شماره 02 /100 /56944 مورخ 14 /4 /1401 وزارت راه و شهرسازی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه نظارت بر ارایه خدمات ناوبری هوایی غیرنظامی را به شرح زیر تصویب کرد:
ماده ۱ – در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
1 – سازمان: سازمان هواپیمایی کشوری.
2 – ایکائو: سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری.
3 – پیمان: کنوانسیون بین المللی هواپیمایی کشوری (1944).
4 – ستاد کل: ستاد کل نیروهای مسلح.
5 – استانداردها و توصیه های پیمان: کلیه الزامات و توصیه های ایکائو که در قالب ضمائم پیمان ارایه شده است.
6 – وسیله پرنده: هر وسیله پرنده که بتواند در نتیجه عکس العمل هوا، به جز عکس العمل هوا در سطح زمین خود را در هوا نگاه دارد.
7 – خدمات ناوبری هوایی: ارایه خدمات واپایش (کنترل) و مدیریت آمد و شد (ترافیک) هوایی، خدمات مخابرات هوانوردی، خدمات هواشناسی هوانوردی، خدمات جستجو و نجات هوانوردی، خدمات مدیریت اطلاعات هوانوردی، خدمات طراحی و دستورالعمل های پروازی، خدمات مدیریت جریان آمد و شد (ترافیک) هوایی می باشد.
8- [اصلاحی ۱۴۰۱/۸/۸]
نشریه اطلاعات هوانوردی: نشریه ای حاوی اطلاعات معتبر، لازم و ضروری که مطابق قوانین و مقررات مربوط منتشر می شود.
9 – منطقه ارایه اطلاعات پروازی: قلمرو هوایی با ابعاد و حدود مشخص که در آن خدمات اطلاعات پرواز و خدمات هشدار پرواز ارایه می شود. حدود و ثغور منطقه ارایه اطلاعات پروازی در نشریه اطلاعات هوانوردی منتشر می گردد.
10 – آمد و شد (ترافیک) هوایی عمومی: آمد و شد (ترافیک) هوایی غیرنظامی که تحت قوانین پیمان و یا مقررات عملیاتی ملی کشور اداره می شوند.
11 – آمد و شد (ترافیک) هوایی عملیاتی: آمد و شد (ترافیک) هوایی از قبیل آمد و شد (ترافیک) های نظامی، عملیات خاص پروازهای پزشکی، آمبولانس جستجو و نجات که مشمول قوانین تدوین شده توسط پیمان نبوده و مقررات آن به صورت مشترک توسط سازمان و ستاد کل تدوین و ابلاغ می گردد.
ماده ۲ – کلیه بهره برداران مشمول مقررات آمد و شد (ترافیک) هوایی عمومی به شرح زیر که از منطقه ارایه اطلاعات پروازی استفاده می نمایند، ملزم به رعایت مقررات این آیین‌نامه می باشند:
1 – عملیات وسایل پرنده در داخل منطقه ارایه اطلاعات پروازی ایران و یا در حال خروج یا ورود از/ به آن.
2 – وسایل پرنده که دارای تابعیت و علامت ثبت از کشور ایران یا در اختیار شرکت های ایرانی هستند، مادامی که با مقررات حاکم بر پرواز بر فراز منطقه ارایه اطلاعات پروازی در تعارض نباشند.
3 – ارایه دهنده خدمات ناوبری هوایی به آمد و شد (ترافیک) هوایی عمومی، بهره برداران فرودگاهی و کارکنان (پرسنل) فعال در عملیات وسایل پرنده.
ماده ۳ – وسایل پرنده الگو (مدل) و اسباب بازی مشمول مقررات این آیین‌نامه نیستند.
تبصره – به منظور حصول اطمینان از به حداقل رسیدن خطرات احتمالی ناشی از عملیات وسیله پرنده الگو (مدل) و اسباب بازی بر ایمنی هواپیمایی کشوری، عملیات وسایل پرنده دیگر و افراد و دارایی آنها، هرگونه فعالیت این وسایل باید مطابق با دستورالعمل مصوب شورای امنیت کشور باشد.
ماده ۴ – اولویت ارایه خدمات ناوبری هوایی نسبت به آمد و شد (ترافیک) هوایی عمومی و عملیاتی به ترتیب پروازهای زیر است:
1 – پرواز رهگیر (scramble)/ مأموریت ویژه نظامی.
2 – پروازهای سازمان اورژانس کشور و فوریت های پزشکی و امدادی.
3 – جستجو و نجات.
4 – مأموریت های حفاظت محیط زیست و کشاورزی.
5 – تخلیه تجهیزات پزشکی، دارو و مجروحین.
6 – اطفای حریق.
7 – وارسی پروازی.
8 – پرواز مقامات وی آی پی (VIP).
ماده ۵ – به منظور سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، هماهنگی، نظارت، مدیریت یکپارچه، نظم پروازها و اعمال حاکمیت در ارایه خدمات ناوبری هوایی به آمد و شد (ترافیک) هوایی عمومی در چهارچوب قوانین، سازمان به عنوان نماینده دولت در امور حمل و نقل هوایی و خدمات ناوبری و هوانوردی می باشد.
تبصره – سازمان می تواند در صورت بروز هرگونه اختلال در امور هوانوردی حسب ضرورت ارایه خدمات ناوبری را در چهارچوب قوانین محدود و یا تعلیق نماید.
ماده ۶ – سازمان می تواند حسب تشخیص در مواقع خاص به منظور حفظ ایمنی هوانوردی غیرنظامی در چهارچوب مقررات این آیین‌نامه، بخشنامه صادر کند.
ماده ۷ – سازمان باید تمامی اختلاف عملکردهای این آیین‌نامه و دستورالعمل های مربوط را با استانداردها و توصیه های ایکائو، به ایکائو اعلام و همچنین اختلاف عملکردهای اساسی را از طریق نشریه اطلاعات هوانوردی (AIP)، منتشر کند.
ماده ۸ – ارایه خدمات ناوبری هوایی و پرواز بر فراز آب های آزاد مطابق مقررات مندرج در ضمیمه (۲) و (11) پیمان با در نظر گرفتن مصالح حاکمیتی کشور، بدون هیچ استثنا اجرا می شود.
ماده ۹ – سازمان به منظور مقررات گذاری و سیاستگذاری هوانوردی غیرنظامی، در چهارچوب قوانین کلیه مقررات، استانداردها، قواعد و ضوابط فنی ارایه خدمات ناوبری هوایی را بر اساس پیمان و استانداردها و توصیه های ایکائو، در کشور تدوین و بر نحوه اجرای آن نظارت می کند.
تبصره ۱ – سازمان می تواند در انجام امور بازرسی و ممیزی از ارایه دهنده خدمات ناوبری هوایی به صورت کلی یا جزیی از خدمات اشخاص حقیقی و حقوقی صاحب صلاحیت مطابق با مقررات موجود استفاده نماید.
تبصره ۲ – بازرسان سازمان می توانند در راستای اختیارات مندرج در این آیین‌نامه و قوانین و مقررات مربوط هوانوردی به منظور نظارت بر تأمین و حفظ ایمنی، بدون هیچ گونه محدودیت و قید و شرطی، به اماکن، تجهیزات و امکانات و اسناد و مدارک مربوط ارایه دهنده خدمات ناوبری هوایی به آمد و شد (ترافیک) هوایی عمومی دسترسی داشته باشند.
ماده ۱۰ – سازمان تنها مرجع ذی صلاح جهت صدور و نظارت، اعمال محدودیت، لغو و تعلیق مجوز یا گواهینامه عملیاتی در زمینه خدمات ذیل به آمد و شد (ترافیک) هوایی عمومی در منطقه ارایه اطلاعات پروازی ایران می باشد:
1 – خدمات مدیریت آمد و شد (ترافیک) هوایی.
2 – خدمات مخابرات هوانوردی.
3 – خدمات هواشناسی هوانوردی.
4 – خدمات جستجو و نجات هوانوردی.
5 – خدمات مدیریت اطلاعات هوانوردی.
6 – خدمات طراحی و دستورالعمل های پروازی.
7 – خدمات جریان آمد و شد (ترافیک) هوایی و اجازه پروازها.
ماده ۱۱ – ارایه هرگونه خدمات ناوبری هوایی به آمد و شد (ترافیک) هوایی عمومی منوط به اخذ مجوز یا گواهینامه عملیاتی از سازمان می باشد.
ماده ۱۲ – انجام پرواز با وسیله پرنده صرفاً در مناطق پروازی از قبل تعیین شده و با رعایت محدودیت های تعیین شده توسط کمیته دائمی اداره امور فضای کشور مجاز است.
ماده ۱۳ – ارایه دهنده خدمات ناوبری هوایی به آمد و شد (ترافیک) هوایی موظف به رعایت الزامات تعیین شده توسط سازمان از جمله تأیید تجهیزات و صلاحیت نیروی انسانی می باشد.
تبصره – به منظور نظارت بر رعایت مقررات این آیین‌نامه و ارتقای ایمنی، تأیید صلاحیت فنی و تخصصی مدیران ذیل قبل از انتصاب برعهده سازمان می باشد:
1 – مدیر واپایش (کنترل) آمد و شد (ترافیک) هوایی.
2 – مدیر ارایه دهنده خدمات مخابرات هوانوردی.
3 – مدیر ارایه دهنده خدمات جستجو و نجات هوایی.
4 – مدیر ارایه دهنده خدمات مدیریت اطلاعات هوانوردی.
5 - مدیر ارایه دهنده خدمات طراحی و دستورالعمل های پروازی.
6 – معاون/ مدیرعملیات هوانوردی فرودگاه.
7 – مدیران و مسئولین عملیاتی فرودگاهی.
8 – مدیر ایمنی و تضمین کیفیت.
ماده 14 – ایجاد، توسعه، بهره برداری و نگهداری زیرساخت های خدمات ناوبری هوایی از قبیل سامانه های ارتباطی، ناوبری، مخابراتی، نظارتی و سامانه های مدیریت آمد و شد (ترافیک) هوایی در کل فرودگاه های غیرنظامی و منطقه ارایه اطلاعات پروازی ایران توسط ارایه دهنده خدمات ناوبری هوایی به آمد و شد (ترافیک) هوایی عمومی باید در چهارچوب قوانین و مقررات باشد.
ماده 15 – سازمان می تواند در موارد تخلف از مقررات این آیین‌نامه، متناسب با تخلف ارتکابی و در چهارچوب قوانین مجوز یا گواهینامه متخلف را محدود، لغو یا تعلیق نماید.
ماده 16 – کارگروه دائمی اداره امور فضای کشور مکلف است در راستای ارتقای هماهنگی در مدیریت قلمرو هوایی کشور و بهره برداری از زیرساخت های هوانوردی، احداث فرودگاه ها و راه های هوایی تصمیمات لازم را اتخاذ نماید.
ماده 17 – سازمان مکلف است پس از اعلام علل امنیتی و دفاعی از سوی مقامات ذی صلاح امنیتی و نظامی ارایه خدمات ناوبری هوایی را به وسایل پرنده غیرنظامی بر فراز قسمتی یا کل منطقه اطلاعات پروازی کشور محدود یا ممنوع نماید. دستورالعمل مربوط توسط سازمان با همکاری ستاد کل تدوین و ابلاغ می گردد.
ماده 18 – انجام هرگونه فعالیت نظامی که برای پرواز وسایل پرنده غیرنظامی مخاطره آمیز می باشد، مستلزم اعلام قبلی نهاد نظامی مربوط به سازمان است.
ماده ۱۹- [اصلاحی ۱۴۰۱/۸/۸]
در مواردی که وزارتخانه ها و دستگاه های دولتی اقدام به تهیه و تدوین مقررات، ضوابط و الزامات مرتبط با هوانوردی در فضای کشور و فرودگاه ها می نمایند که ممکن است به هر نحوی از انحا هوانوردی غیرنظامی را دچار محدودیت و یا متأثر نماید، موظفند قبلاً نظر شورای عالی هواپیمایی کشوری را جلب نمایند.
ماده 20 – سازمان با همکاری ستاد کل، مطابق ماده (25) پیمان، مساعدت و اقدامات مقتضی نسبت به هواپیمایی که در قلمرو هوایی آن دچار مخاطره یا مفقود شده است را به عمل می آورد. همچنین مالک و مقامات کشور ثبت کننده می توانند تحت نظر سازمان تدابیر لازم برای مساعدت به هواپیما را معمول دارند.
ماده 21 – به منظور مساعدت با هواپیمایی که در قلمرو هوایی ایران دچار مخاطره یا مفقود شده است، سازمان اقدامات و مساعدت لازم را بر اساس پیمان و ضمائم آن به عمل می آورد.
تبصره – سند ملی جستجو و نجات هوایی با پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی (سازمان) با همکاری ستاد کل و سازمان مدیریت بحران کشور ظرف هجده ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه تدوین و به تصویب هیئت وزیران می رسد.
ماده 22 – فرودگاه ها، ایستگاه های بی سیم، وسایل ارتباطاتی، رمزها و علائم مخابراتی، چراغ ها، نقشه‌ها، اطلاعات هوانوردی، ایستگاه های هواشناسی و سایر تسهیلات و تجهیزات خدمات ناوبری هوایی برای ارائه خدمات به پروازهای بین المللی باید الزامات ماده (28) پیمان را به صورت متحدالشکل رعایت نمایند.
ماده 23 – کلیه دستورالعمل های مورد نیاز برای اجرای این آیین‌نامه در موضوعات در صلاحیت سازمان با رعایت قوانین و مقررات مربوط توسط سازمان تصویب و ابلاغ می شود.
محمد مخبر- معاون اول رییس جمهور