مقدمه
چون گاز مایع قابلیت احتراق و انفجار شدیدی داشته و استفاده ناصحیح از آن ممکنست موجب خسارات جانی و مالی جبران ناپذیری گردد لذا این آئیننامه باستناد ماده ۴۸ قانون کار جهت راهنمائی امور مربوط به حمل و نقل- ذخیره سازی و توزیع گاز مایع تدوین و تصویب و برای کلیه مؤسسات توزیع کننده گاز مایع در ایران و عموم افرادی که باین امر اشتغال دارند لازم الاجرا میباشد.
فصل اول
تعاریف
۱ـ گاز مایع
گاز مایع مشتمل برتمام موادی است که از یک یا چند گاز که ذیلا ذکر میگردد تشکیل شده باشدـ پروپان ـ پروپیلن ـ بوتانها ـ (بوتان و ایزوبوتان) و بوتیلین ها که تحت فشار تبدیل بمایع میشوند.
۲ ـ بودارکردن گاز مایع
گاز مایع بوسیله تولیدکننده بامواد مخصوصی از قبیل اتیل مرکایتان تایوفین و یا امیل مرکایتان بودار میگردد. مقدار اینگونه مواد در گاز مایع باندازه ایست که اگر غلظت گاز در هوا به ۵/ ۱ [یک پنجم] حداقل قابلیت انفجار آن برسد بوی آن بخوبی قابل تشخیص میباشد.
۳ ـ مخازن حمل گاز مایع
مخازن حمل گاز مایع عبارت از مخازنی است که بر روی شاسی کامیون یا یدک کش و یا نیمه یدک کش نصب شده و برای حمل گاز مایع بکار میرود.
۴ ـ مخازن ذخیره سازی گاز مایع
مخازن ذخیره سازی گاز مایع عبارت از مخازنی است که گاز مایع در آنها نگهداری میگردد.
۵ ـ تأسیسات
تأسیسات گاز مایع مجموعه ایست که شامل مخازن ذخیره‌سازی لوله کشی ها ـ وسائل بارگیری و تخلیه مخازن حمل و ذخیره سازی وسائل پرکردن سیلندر ـ ساختمانها و سایر وسائل مربوطه میباشد.
۶ ـ سیلندر
سیلندر عبارت از مخازن قابل حملی است که ظرفیت آن حداکثر ۴۵۰ لیتر بوده و برای مصارف خانگی یا تجاری و سایر مصارف که احتیاج بمخزن قابل جابجا شدن دارند بکار میرود.
فصل دوم
مقررات حفاظتی مخازن حمل گاز مایع
ماده ۱ ـ مخازن حمل گاز مایع باید از جنس فولادی باشد که قابلیت تحمل فشار گاز لااقل ۵/ ۱۷ کیلوگرم بر سانتیمترمربع را دارا بوده و طبق استاندارد مصوبه مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ساخته شده باشد.
ماده ۲ ـ هر مخزن حمل گاز مایع باید دارای گواهینامه و مدارک مشخصات ساخت و آزمایش باشد و این اسناد در نزد صاحب مخزن یا استفاده کننده از آن نگهداری گردد بطوریکه همیشه آماده ارائه به مأمورین ذیصلاحیت وزارت کار و امور اجتماعی باشد.
ماده ۳ ـ مخازن حمل گاز مایع که فاقد روپوش آلومینیومی یا فولاد زنگ نزن یا هر فلز براق ثابت دیگر میباشد باید با رنگ سفید یا آلومینیومی و یا رنگهای منعکس کننده مشابه رنگ آمیزی شود. این رنگ آمیزی باید اقلا ۳/ ۲ [دوسوم] سطح فوقانی مخازن مزبور را بپوشاند.
ماده ۴ ـ مجاری خروجی بطور کلی باید به ترتیب زیر باشد:
۱ ـ در زیر مخزن هر دستگاه حمل گاز مایع (گازکش) باید شیری برای تخلیه کامل مخزن تعبیه گردد.
۲ ـ در مخازن حمل گاز مایع تمام منافذ بجز آنهائی که مربوط بوسائل اندازه گیری سطح و محل نصب گرماسنج و سوپاپ اطمینان میباشد باید بوسیله درپوش ـ کلاهک و یا فلنج پیچ و مهره دار مسدود گردد. یا بوسیله شیر جلوگیری کننده از جریان اضافی یا شیر یکطرفه محافظت گردد و یا مجهز به شیری گردد که بتوان آن را از دور کنترل نمود.
سوپاپ اطمینان
ماده ۵ ـ هر مخزن حمل گاز مایع باید مجهز بیک یا چند سوپاپ اطمینان از نوع فنری با شرایط ذیل باشد:
۱ ـ لوله های خروجی سوپاپهای اطمینان باید بدون خمیدگی و روبه بالا بوده و گاز از آن مستقیماً به هوا برود و در مسیر آن مانعی وجود نداشته باشد تا باعث برخورد گاز با بدنه مخزن گردد.
اندازه لوله خروجی نباید کوچکتر از مجرای سوپاپ اطمینان باشد. در پائین ترین قسمت لوله خروجی سوپاپ اطمینان باید یک شیر تخلیه تعبیه گردد تا بتوان مایعات جمع شده در این لوله را خالی نمود.
۲ ـ ظرفیت خروج گاز سوپاپهای اطمینان هر مخزن باید متناسب با سطح خارجی آن مخزن باشد. این ظرفیت باید طوری محاسبه گردد که فشار در مخزن بهیچوجه نتواند از ۱۲۰ درصد فشار تجاوز نماید.
۳ ـ اگر وسائل تنظیم فشار سوپاپ در خارج از مخزن قرار داشته باشد با این وسائل تنظیم مجهز بوسائلی قابل پلمپ کردن بوده و همیشه پلمپ شده باشد.
۴ ـ فشار تنظیم شده برای شروع بخروج گاز و مقدار گاز یا هوای خروجی باید بر حسب واحد حجم در دقیقه (در ۵/ ۱۵ درجه سانتیگراد و فشار اتمسفر) بطور واضح و ثابت روی هر سوپاپ اطمینان حک شده باشد. همچنین نصب سوپاپ باید طوری باشد که شروع بخروج گاز از آن قابل رؤیت باشد.
۵ ـ سوپاپ اطمینان باید در بالای مخزن نصب گردد و مستقیماً بفضای محتوی گاز مربوط باشد.
۶ ـ بین سوپاپ اطمینان و مخزن نباید شیری نصب شود مگر در مخازنی که دو سوپاپ اطمینان یا بیشتر روی آنها نصب شده است که در اینصورت میتوان یک یا دو شیر بین مخزن و سوپاپ اطمینان نصب نمود بشرطی که اولا ساختمان این شیرها طوری باشد که در هر حال یک سوپاپ اطمینان یا بیشتر باز باقی بماند و ثانیاً ظرفیت سوپاپهائی که باز میباشد کافی برای خروج گاز باندازه لازم باشد.
۷ ـ انتهای لوله خروجی سوپاپ اطمینان باید دارای کلاهک یا محافظ مناسب دیگری باشد تا از دخول باران و گرد و غبار و امثال آن بداخل سوپاپ اطمینان جلوگیری شود. این کلاهک باید بطور آزاد روی لوله گذاشته شود و فقط می تواند بوسیله زنجیر یا سیم یا مشابه آن به لوله متصل گردد بطوریکه اگر سوپاپ اطمینان باز شود کلاهک بآسانی از جای خود بلند شود. کلاهک باید بجز مواقعی که سوپاپ اطمینان باز شده و کار میکند در سایر اوقات همیشه روی لوله خروجی قرار داشته باشد. این کلاهک نباید طوری باشد که خروج گاز را در سوپاپ اطمینان کم و یا از آن جلوگیری نماید.
لوله ها و شیرها و اتصالها
ماده ۶ ـ لوله ها ـ شیرها و اتصالها باید دارای مشخصات زیر باشد.
۱ ـ در مواردی که استفاده از لوله های مسی مجاز باشد باید مفاصل را بوسیله جوش زرد و یا جوش معادل آن بهم متصل نمود این اتصالها بهیچ عنوانی (مثلا با حدیده زدن لوله ها) نباید باعث تضعیف قدرت لوله ها گردد. مفاصل باید از نوع فشار قوی باشد از فلزات غیرچکش خوار و شکننده نباید در ساختمان شیرها و مفاصل استفاده نمود.
۲ـ کلیه شیرهای مخزن باید مناسب با فشار طرح شده برای حرارت محل کار مخزن بوده و میزان فشار روی آنها نوشته شده باشد.
۳ـ لوله ها ـ شیرها ـ اتصالها و لوله های قابل ارتجاع در کامیونهای گاز کش باید در فشار هوائی که کمتر از حداکثر فشار گاز مجاز مخزن نباشد بدون نشت باقی بماند.
۴ـ هر قسمت از لوله حامل گاز مایع (اعم از لوله قابل ارتجاع یا غیر آن) را که امکان بسته شدن دو سر آن وجود داشته باشد باید مجهز بیک سوپاپ اطمینان نمود و بین این سوپاپ اطمینان و لوله هیچ نوع شیر دیگری نباید نصب گردد.
۵ـ روی شیرها و یا صفحاتی که به شیرهای لوله های خروجی و دخولی مخزن نصب شده است (باستثنای لوله هائی که مربوط به سوپاپ اطمینان و وسائل اندازه گیری سطح مایع و فشار سنج میباشد) باید نوشته یا علامتی وجود داشته باشد که ارتباط این لوله ها را با قسمت محتوی مایع مخزن یا قسمت محتوی گاز مخزن در موقع پر بودن مخزن باندازه مجاز مشخص نماید.
۶ـ لوله ها ـ اتصالها ـ سوپاپهای اطمینان و سایر منضمات مخزن باید بوسیله حفاظ فلزی که در اطراف آنها تعبیه میشود در مقابل صدمات وارده در اثر برخورد با وسائط نقلیه یا اشیاء دیگر و یا واژگون شدن گاز کش محافظت کرده ضمناً سوپاپهای اطمینان باید طوری محافظت گردد که در صورت واژگون شدن گاز کش در روی زمین لوله خروجی سوپاپ اطمینان بسته نشده و مانع خروج گاز از مخزن نگردد.
۷ـ هر گاز کش باید مجهز بیک سپر عقب باشد که در صورت برخورد پشت آن باشیاء دیگر سپر مزبور مخزن و اتصالهای آنرا محافظت نماید و باید ساختمان این سپر طوری باشد که امکان برخورد هر یک از قسمتهای وسیله نقلیه را بمخزن به حداقل تقلیل دهد.
۸ـ لوله های پرکننده و تخلیه مخزن هر کدام باید مجهز به شیری باشد که با دست بسته شود و این شیر باید حتی الامکان نزدیک بمخزن نصب گردد.
چنانچه مخزن دارای شیر خودکار داخلی باشد شیر دستی فوق را در هر نقطه از لوله قبل از لوله های قابل ارتجاع میتوان نصب نمود.
پایه ها و مهارها
ماده ۷ ـ پایه ها و مهارهائی که بمنظور متصل کردن مخزن گاز به گازکش بکار میرود باید دارای شرایط و مشخصات زیر باشد:
۱ ـ مخزن گازکش ها باید با جوشکاری و یا بوسیله مهره چپ و راست مهاری و یا وسائل مشابه آن به شاسی چسبیده باشد. بعلاوه برای جلوگیری از لغزش مخزن روی شاسی در موقع شروع حرکت توقف و پیچیدن وسیله نقلیه باید ضامنها و مهارهای مناسبی چسبیده بشاسی و مخزن تعبیه گردد این ضامنها و مهارها باید طوری نصب گردد که بآسانی قابل دسترسی برای بازرسی و تعمیرات باشد.
۲ ـ هیچیک از پایه های مخزن یا سپر نباید مستقیماً بمخزن جوش داده شود.
پایه ها و سپرها باید بورقه های لائی بنحوی متصل شده باشد که اقلا چهار برابر ضخامت لائی از هر طرف با لبه لائی فاصله داشته باشد و هیچ گاه نباید پایه ها و سپرها را مستقیماً به بدنه اصلی مخزن جوش داد.
وسائل اندازه گیری سطح مایع
ماده ۸ ـ مخزن هر گازکش باید مجهز بیک یا چند نوع از وسائل اندازه گیری ذیل که حداکثر سطح مجاز مایع را در مخزن دقیقاً نشان میدهد باشد.
۱ ـ لوله دوار (Rotary Gauge)
۲ ـ لوله لغزان و قابل تنظیم (Slip Tube Gauge)
۳ ـ لوله با طول ثابت (Fixed Tube Gauge)
تبصره یک (اصلاحی ۲۳ˏ۱۰ˏ۱۳۴۸)– نصب لوله های شیشه ای نشان دهنده سطح مایع بر روی هیچ نوع از مخازن حمل گاز مایع مجاز نمیباشد.
تبصره ۲ (الحاقی ۲۳ˏ۱۰ˏ۱۳۴۸)ـ فشار طرح (حداکثر فشار گاز) وسائل اندازه گیری سطح مایع باید اقلا مساوی فشار طرح مخزن مربوطه باشد.
تلمبه ها و کمپرسورها
ماده ۹ ـ تلمبه ها و کمپرسورها باید از نوعی باشد که مخصوص گاز ساخته شده و از شکستن و آسیب دیدن در مقابل تصادفات محفوظ نگهداشته شود این تلمبه ها بجز آنهائی که از نوع گریز از مرکز میباشند باید مجهز بمجرای فرعی باشد که شیر این مجرا در اثر فشار باز شده و جریان مایع را از لوله خروجی تلمبه بلوله ورودی آن و یا مخزن برقرار سازد.
صفحه مشخصات
ماده ۱۰ ـ هر مخزن باید دارای صفحه مشخصات باشد که جنس آن از فلز زنگ نزن بوده و در سمت راست نزدیک بجلو مخزن بوسیله زرد جوش یا جوشکاری که در دورتا دور آن انجام گرفته بمخزن متصل شود و محل نصب آن باید طوری باشد که اولا همیشه محفوظ بماند و ثانیاً به آسانی قابل دسترسی برای بازرسی باشد. در وسائل نقلیه که حامل چند مخزن میباشد صفحه فوق باید جداگانه روی هر یک از مخزنها طوری نصب شود که به آسانی قابل دسترسی برای بازرسی باشد.
روی این صفحه باید با حروف درشت و خوانا بطور حک شده یا برجسته علاوه بر اطلاعاتی که توسط استاندارد مربوطه تعیین شده است اطلاعات زیر هم نوشته باشد.
سازنده مخزن گاز کش
شماره ردیف
شماره و نام استاندارد مربوطه
شماره مشخصات مصالح مخزن
ظرفیت آبی مخزن
تاریخ آزمایش اولیه مخزن
ماده ۱۱ ـ مخزن گاز کش باید هر پنج سال یکبار تحت آزمایش «فشار آب» آزمایش نشت و تمام آزمایشات نظری قرار گرفته و سوپاپ یا سوپاپهای اطمینان مخزن نیز هر دو سال یکبار تنظیم و آزمایش شود. نتایج آزمایشات باید در کارت ثبت گردد.
ماده ۱۲ ـ چنانچه گازکش بدلایلی مانند تصادف یا چپ شدن صدمه ببیند قبل از شروع مجدد بکار باید تحت آزمایش کامل قرارگیرد و اگر گاز کش یکسال یا بیشتر از سرویس خارج شده باشد برای ادامه کار باید دوباره آزمایش شود.
وسائل برقی و روشنائی
ماده ۱۳ ـ کامیونها ـ یدک کش ها و نیمه یدک کش های گازکش نباید بهیچ نوع چراغ و وسیله روشنائی بجز برقی مجهز باشد مدار برقی باید دارای وسائل حفاظتی از قبیل فیوز و قطع کننده اتوماتیک برای مواقع جریان شدید برق باشد و همچنین سیمها باید دارای ظرفیت کافی برای عبور جریان مورد لزوم بوده و بطور مناسبی روی گازکش نصب و عایق کاری گردد.
یدک کشها و نیمه یدک کشها
ماده ۱۴ ـ وسائل اتصال و کنترل حرکت یدک کشها و نیمه یدک کشها باید دارای شرایط زیر باشد:
۱ ـ علاوه بر میله یا میله های محکمی که یدک کش را بوسیله نقلیه متصل میکند باید زنجیرهائی نیز بین یدک کش و وسیله نقلیه نصب گردد.
۲ ـ مجهز به ترمزهائی باشد که کنترل آنها از اطاق راننده انجام گیرد.
۳ ـ مجهز بچراغهای راهنما ـ ترمز و خطر باشد.
ماده ۱۵ ـ مخزن، شاسی، محور و فنرهای وسائط نقلیه حامل گاز مایع باید بوسیله اتصالهای فلزی بیکدیگر متصل باشد تا از لحاظ الکتریکی یک مداربسته را تشکیل دهد.
ماده ۱۶ ـ سیستم خروج دود مشتمل برصدا خفه کن و لولة خروج دود باید از مخزن سوخت وسیله نقلیه و سایر مواد قابل اشتعال باندازه کافی فاصله داشته باشد انتهای خروجی لوله دود بایستی در جهتی دور از مخزن و متعلقات آن بوده و بیرون از بدنه و اطراف وسیله نقلیه نصب شده باشد.
ماده ۱۷ ـ هر وسیله نقلیه گازکش باید لااقل مجهز به یک آتش خاموش کن قابل حمل با ظرفیت کافی برای خاموش کردن یک مترمربع آتش نوع گازی یا بدون خاکستر باشد و اگر بیش از یک خاموش کننده در وسیله نقلیه موجود باشد هر کدام از آنها باید کافی برای خاموش کردن یک دوم مترمربع آتشهای فوق باشد.
ماده ۱۸ ـ هر وسیله نقلیه گازکش باید همیشه لااقل دو عدد کفشک مناسب با خود همراه داشته باشد تا در موقع توقف و یا تخلیه و بارگیری آنها را زیر چرخها قرار دهند.
تبصره یک – نصب لوله های شیشه ای نشان دهنده سطح مایع بر روی هیچ نوع از مخازن حمل گاز مایع مجاز نمیباشد.
ماده ۱۹ ـ وسائط نقلیه گازکش را نباید در داخل ساختمانها متوقف و نگهداری نمود مگر اینکه ساختمان مجاز برای اینگونه توقفها شناخته شده باشد.
ماده ۲۰ ـ تخلیه مخزندارها و گازکشها باید طبق شرایط زیر انجام گیرد.
۱ ـ سطح ریل انشعاب راه آهن در محلی که مخزن دار (واگن حامل مخزن گاز مایع) برای تخلیه توقف میکند باید فاقد شیب باشد.
۲ ـ مادامی که لوله های تخلیه بمخزندار وصل میباشد باید در انتها و یا در انتهای ریل انشعابی که این مخزندار روی آن قرار دارد تابلوهائی قرارداده شود که روی آن جمله زیر نوشته شده باشد:
«مخزندار گاز مایع در حال تخلیه»
۳ ـ هنگامی که مخزندار برای تخلیه روی انشعابی راه آهن ایستاده باید کفشک های مناسبی زیر چرخهای واگن قرارداد تا از حرکت آن جلوگیری بعمل آید.
۴ ـ در تمام مدتی که مخزندار در حال تخلیه است یکنفر باید مراقب آن و لوله های تخلیه باشد.
۵ ـ خط لوله ای که لوله های قابل ارتجاع تخلیه به آن متصل میباشد باید مجهز بیک شیر یکطرفه باشد تا در صورت پاره یا سوراخ شدن لوله قابل ارتجاع و یا بستهای اتصال آن گاز مایع از مخزنی که در حال پرشدن است و یا از لوله کشی های مربوط بآن خارج نشود.
۶ ـ فاصله محل تخلیه تا ابنیه و املاک مجاور باید مطابق فواصلی باشد که در ماده ۲۵ این آئیننامه گفته شده است.
ماده ۲۰ [۲۱] ـ تخلیه و بارگیری گازکشها باید تحت شرایط زیر انجام گیرد:
۱ ـ هنگام تخلیه یا بارگیری گازکشها باید از وقتی که لوله های انتقال متصل می گردند تا وقتی که عملیات تخلیه یا بارگیری خاتمه یافته و لوله ها جدا میگردد اقلاً یک نفر دائماً مراقب لوله ها و اتصالهای آنها باشد.
۲ ـ برای تسهیل انتقال مایع از مخزنی بمخزن دیگر هیچگاه نباید گاز مخزن پرشونده را بفضای آزاد رها نمود.
۳ ـ در صورتی که برای انتقال گاز مایع از لوله های قابل ارتجاع استفاده میگردد این لوله ها باید از جنس نرم و در مقابل گاز غیرقابل نفوذ باشد و مقاومت این لوله ها باید مناسب برای کار با گاز مایع بوده و در انتهای خروجی مجهز بشیر قطع کننده جریان باشد.
ماده ۲۲ ـ حد مجاز پرکردن مخازن گازکشها و مخزندارها باید طبق جدول مندرج در ماده ۳۲ باشد.
فصل سوم
مقررات حفاظتی مخازن ذخیره سازی گاز مایع
ماده ۲۳ ـ مخازن ذخیره سازی گاز مایع باید از جنس فولادی باشد که قابلیت تحمل فشار گاز لااقل ۸/ ۱۷ کیلوگرم بر سانتیمترمربع (۲۵۰ پاند براینچ مربع) را دارا بوده و طبق استاندارد مصوبه مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ساخته شده باشد.
ماده ۲۴ ـ مخازن ذخیره سازی گاز مایع را باید طبق شرایط زیر نصب و سوار کرد.
۱ـ مخازن را باید روی پایه های بادوام از جنس مواد بنائی سخت یا بتون یا اسکلت فلزی سوار کرد. بهرحال جنس این پایه ها باید در مقابل آتش سوزی مقاوم بوده و زیرسازی آنها محکم باشد.
۲ ـ پایه های مخزن نباید مانع انقباض و انبساط آزادانة مخزن گردد.
۳ ـ هر مخزن را که ظرفیت آبی آن ۷۵۰۰ لیتر یا کمتر است میتوان روی پایه های فلزی محافظت نشده در مقابل آتش سوزی سوار کرد مشروط بر آنکه اولا این پایه ها روی سطح یا زیرسازی بتونی نصب شده باشد و ثانیاً فاصله سطح زیرین بدنة مخزن تا کف بتونی و یا زمین از ۶۰ سانتیمتر تجاوز ننمایند.
۴ ـ در مواردی که برای نصب مخزن انجام جوشکاری در محل ضروری باشد این جوشکاریها فقط میتواند روی ورقه های لائی یا دستکهائی انجام گیرد که قبلا توسط سازنده بمخزن جوش داده شده است.
۵ ـ در مخازن ثابتی که بیکدیگر مربوط شده اند باید پیش بینی های لازم برای مقابله با انبساط ـ انقباض ـ لرزش یا نشست کردن مخازن و لوله های مربوط کننده آنها بعمل آمده باشد.
استفاده از لوله های غیرفلزی برای مرتبط کردن مخازن ثابت بیکدیگر بکلی ممنوع است.
ماده ۲۵ ـ مخازن ذخیره سازی گاز مایع را باید در خارج از ساختمان یعنی در فضای باز و طبق فواصل مندرج در جدول فوق نصب کرد.
| ظرفیت آبی هر مخزن بحسب لیتر | حداقل فاصله | |
| بین مخزن | بین مخزن تا نزدیکترین ساختمان مهم یا عده ای ساختمان یا املاکی که ممکن است در آتیه ساختمان شود | |
|
کمتر از ۵۰۰ 501 تا ۲۰۰ لیتر 2001 تا ۸۰۰۰ لیتر 8001 تا ۱۲۰۰۰۰ لیتر 120001 تا ۲۸۰۰۰۰ لیتر از ۲۸۰۰۰۱ تا ۳۶۰۰۰۰ لیتر |
– یکمتر یکمتر دو متر یک چهارم مجموع قطرهای مخازن مجاوریکدیگر |
– 3 متر 8 متر 16 متر 24 متر 32 متر |
ماده ۲۶ ـ محوطه اطراف مخازن گاز مایع را باید حداقل تا حدود ۳ متر از مواد قابل اشتعال از قبیل خاشاک و علف خشک پاک کرد.
ماده ۲۷ ـ قراردادن مخازن گاز مایع در کنار مخازن محتوی سایر مواد قابل اشتعال با نقطه اشتعال کمتر از ۲۱ درجه سانتی گراد ممنوع است. حداقل فاصله بین مخازن گاز مایع با ظرفیت آبی بیشتر از ۵۰۰ لیتر تا مخازن مواد قابل اشتعال دیگر با ظرفیت بیشتر از هزار لیتر و نقطه اشتعال بیشتر از ۲۱ درجه سانتیگراد باید ۷ متر باشد.
ماده ۲۸ ـ با ایجاد جدول بندی دیواره های خاکی ـ شیب و امثال آن باید از جمع شدن مواد قابل اشتعال در زیر مخازن گاز مایع جلوگیری بعمل آید.
ماده ۲۹ ـ هیچ مخزن محتوی گاز مایع نباید در داخل دیواره خاکی تعبیه شده برای مخازن محتوی مایعات قابل اشتعال دیگر قرار داده شود.
ماده ۳۰ ـ ظرفیت آبی هر یک از مخازن ذخیره سازی گاز مایع نباید از ۳۶۰۰۰۰ لیتر تجاوز نماید.
ماده ۳۱ ـ واشرهائی که بین فلنج های مخازن گاز مایع بکار میرود باید از جنسی باشد که در مقابل گاز مایع مقاومت داشته باشد. این واشرها باید از موادی ساخته شوند که نقطه ذوب آنها بالاتر از ۸۱۶ درجه سانتیگراد (۱۵۰۰ درجه فارنهایت) باشد. استفاده از واشرهای حلقوی آلومینیومی و همچنین واشرهای مارپیچی فلزی نیز برای فلنج های مخازن گاز مایع مجاز میباشد.
ماده ۳۲ ـ مخازن ذخیره سازی را نباید بیشتر از میزان مجاز پر کرد. میزان مجاز پرکردن مخزن عبارتست از وزن درصدی از ظرفیت آبی آن مخزن در ۶/ ۱۵ درجه سانتیگراد که بر حسب چگالیهای مختلف گاز مایع از جدول زیر بدست میآید.
جدول حداکثر مجاز بارگیری بحسب درصد ظرفیت آبی مخزن
| چگالی گاز مایع در ۶/ ۱۵ درجه سانتیگراد | ظرفیت آبی مخزن | |
| تا ۴۵۰۰ لیتر | بیشتر از ۴۵۰۰ لیتر | |
| 496 /۰ تا ۵۰۳ /۰ | 41 درصد | 44 درصد |
| 504 /۰ تا ۵۱۰ /۰ | 42 درصد | 45 درصد |
| 511 /۰ تا ۵۱۹ /۰ | 43 درصد | 46 درصد |
| 520 /۰ تا ۵۲۷ /۰ | 44 درصد | 47 درصد |
| 528 /۰ تا ۵۳۶ /۰ | 45 درصد | 48 درصد |
| 537 /۰ تا ۵۴۴ /۰ | 46 درصد | 49 درصد |
| 545 /۰ تا ۵۵۲ /۰ | 47 درصد | 50 درصد |
| 553 /۰ تا ۵۶۰ /۰ | 48 درصد | 51 درصد |
| 561 /۰ تا ۵۶۸ /۰ | 49 درصد | 52 درصد |
| 569 /۰ تا ۵۷۶ /۰ | 50 درصد | 53 درصد |
| 577 /۰ تا ۵۸۴ /۰ | 51 درصد | 54 درصد |
ماده ۳۳ ـ شیرها و وسائلی که روی مخزن گاز مایع نصب میگردد باید مناسب برای فشار گاز لااقل ۱۷ کیلوگرم بر سانتیمترمربع و حداکثر درجه حرارتی که ممکن است در معرض آن قرار گیرند ساخته شده باشد.
ماده ۳۴ ـ تمام اتصالات مخزن باستثنای اتصالات سوپاپهای اطمینان- وسائل اندازه گیری سطح مایع و منافذی که بوسیله در پوش مسدود شدهاند باید مجهز بشیر باشند.
این شیر باید هر چه ممکن است نزدیکتر بمخزن نصب شده باشد.
ماده ۳۵ ـ لولة پرکننده مخزن باید در محل اتصال بمخزن بیکی از وسائل زیر مجهز باشد:
۱ ـ مجموعه ای از شیر یکطرفه و شیر جلوگیری کننده از جریان اضافی.
۲ ـ یک شیر یک طرفه مضاعف و یا دو عدد شیر ساده یک طرفه.
۳ ـ یک شیر قطع کننده جریان بانضمام یک شیر یکطرفه یا یک شیر جلوگیری کننده از جریان اضافی
ماده ۳۶ ـ منافذ و اتصالات مخزن باید مجهز بیک شیر مناسب جلوگیری کننده از جریان اضافی باشد مگر در موارد زیر:
الف ـ اتصالات لوله های پرکننده مخزن که شرح آنها در ماده ۳۵ داده شد.
ب ـ اتصالات سوپاپهای اطمینان.
پ ـ اتصالات وسائل اندازه گیری سطح مایع که در آنها قطر سوراخ خروج مایع از ۵/ ۱ میلیمتر تجاوز نمیکند و یا اصولا طرز کار آنها طوری است که احتیاج بخروج گاز مایع ندارند مثل نوع شناور یا مشابه آن بشرطی که تمام اتصالات این وسائل طوری طرح شده باشد که بتواند در مقابل حداکثر فشار داخل مخزن بخوبی ایستادگی نماید.
ماده ۳۷ ـ بر روی تمام اتصالات ورودی و خروجی مخازن بظرفیت آبی ۸۰۰۰ لیتر یا بیشتر باستثنای اتصالات مربوط به سوپاپ اطمینان ـ وسائل اندازه گیری سطح مایع و فشارسنجها باید برچسبهائی زده شده باشد که مشخص کند این اتصالات بقسمت محتوی بخار مخزن ارتباط دارند یا بقسمت محتوی مایع آن این برچسبها را روی شیرهای مربوط باتصالات نیز می توان نصب نمود.
ماده ۳۸ ـ در مخازنی که ظرفیت آبی آنها کمتر از ۸۰۰۰ لیتر است تعبیه بیش از دو مجرای مسدود شده بوسیله در پوش مجاز نمیباشد.
ماده ۳۹ ـ سوپاپهای اطمینان مخازن باید در قسمت فوقانی مخزن نصب شده و مستقیماً با قسمت محتوی گاز مخزن ارتباط داشته باشد.
ماده ۴۰ ـ در مخازنی که ظرفیت آبی آنها بین ۵۰۰ تا۸۰۰۰ لیتر است باید لوله خروجی سوپاپ اطمینان آنها عموداً رو ببالا باشد و در مسیر گاز خروجی هیچ مانعی وجود نداشته باشد تا گاز بتواند در هوای آزاد رها شده و هیچ تماسی یا بدنه مخزن پیدا نکند.
روی لوله خروجی سوپاپ اطمینان باید سرپوشی بطور آزادانه قرارداده شود تا مانع ورود باران و امثال آن بداخل لوله شده و در عین حال هنگام خروج گاز این سرپوش از جای خود بلند شده و مانع خروج گاز نگردد.
برای تخلیه مایعاتی که ممکنست در سوپاپ اطمینان و یا لوله خروجی آن جمع شود باید لوله تخلیه مناسبی تعبیه گردد.
ماده ۴۱ ـ در مخازنی که ظرفیت آبی آنها ۵۰۰ لیتر یا کمتر است باید انتهای لوله خروجی سوپاپ اطمینان آنها در فاصله افقی حداقل ۵/ ۱ متر از هرگونه در یا پنجره یا محل باز بداخل ساختمانها که پائین تر از این لوله خروجی واقع شده اند قرار داده شود.
ماده ۴۲ ـ در مخازنی که ظرفیت آبی آنها بیشتر از ۸۰۰۰ لیتر است ارتفاع لوله خروجی سوپاپ اطمینان آنها باید حداقل ۲ متر و مخزن مجهز بیک فشارسنج باشد.
ماده ۴۳ ـ مخزن گاز مایع باید مجهز بیک وسیله اندازه گیری سطح مایع از قبیل نوع شناور گردنده ـ لوله لغزان و یا مغناطیسی باشد تا بوسیله آن بتوان سطح حداکثر مجاز پرشدن مخزن و مقدار درصد حجم پرشده آن را کنترل و بررسی نمود.
ماده ۴۴ ـ وسائل اندازه گیری سطح مایع باید طوری انتخاب شود که با آنها بتوان سطح حداکثر بوتان یا پروپان و یا مخلوط ۵۰/ ۵۰ بوتان و پروپان را اندازه گرفت.
ماده ۴۵ ـ در وسائل اندازه گیری سطح مایع که کار آنها مستلزم رهاکردن مقداری گاز بهوای آزاد است از قبیل نوع لوله دوار و یا لوله لغزان باید قطر سوراخ خروج گاز از آنها از یک و نیم میلیمتر تجاوز ننماید مگر اینکه این وسائل مجهز بشیر جلوگیری کننده از جریان اضافی باشند.
ماده ۴۶ ـ فشار گاز مجاز وسائل اندازه گیری سطح مایع باید لااقل ۶/ ۱۷ کیلوگرم بر سانتیمترمربع (۲۵۰ پوند براینچ مربع) باشد.
ماده ۴۷ ـ از لوله های استوانه ای شیشه ای نشان دهند سطح مایع.
برای مخازن ذخیره گاز مایع می توان استفاده نمود بشرطی که :
الف ـ خروج گاز مایع از مخزن فقط بصورت مایع انجام گیرد.
ب ـ این استوانه های شیشه ای در دو طرف مجهز به شیر فلکه هائی باشند که با دست باز و بسته میشود.
پ ـ این استوانه ها در دو طرف علاوه بر شیرهای فوق مجهز بشیرهای مناسب جلوگیری کننده از جریان اضافی باشند.
ت – شیشه این استوانه ها از نوع فوق العاده محکم بوده و بوسیله حفاظهای فلزی مناسب که سازنده آنها برای آنها ساخته است محافظت گردد.
ماده ۴۸ ـ هر مخزن بتنهائی (بدون هیچیک از منضمات آن) قبل از شروع بکار باید تحت آزمایش فشارآب قرار گیرد.
فشار آزمایش باید برابر فشار گاز حداقل ۵/ ۲۶ کیلوگرم بر سانتیمترمربع و زمان آزمایش ده دقیقه باشد آزمایش فوق باید درحضور نماینده مرجع صلاحیتداری که وزارت کار و امور اجتماعی تعیین میکند انجام و مورد گواهی قرار گیرد.
برای بازرسی مخزن از لحاظ نشت کردن باید مخزن را از هوا پر کرده و فشار هوا را تا ۷ کیلوگرم بر سانتیمترمربع بالا برد ـ تمام جوشکاریها و محلهای اتصال شیر و فشارسنج و شیر اطمینان و سایر منضمات باید هنگام آزمایش با آب صابون آغشته باشد.
ماده ۴۹ ـ سوپاپهای اطمینان مخزن باید قبل از نصب روی مخزن بطور جداگانه با فشار هوا مورد آزمایش قرار گیرد و در ۱۰ درصد بالای فشار گاز یا در ۲۵/ ۱۹ کیلوگرم بر سانتیمترمربع باز شود. این آزمایش باید اقلا هر پنج سال یکبار تکرار و در کارت شناسائی منعکس گردد.
ماده ۵۰ ـ هر مخزن ذخیره گاز مایع باید از لحاظ عیوب احتمالی از قبیل زنگ زدگی فرورفتگی و برآمدگی جوشکاری و سایر عیوب (اقلا هر ده سال یکبار) مورد بازرسی فنی دقیق قرار گرفته و ضخامت جدار مخزن باید با دستگاه مخصوص از قبیل آلتراسونیک اندازه گیری شده و با ضخامت اصلی مقایسه و نتایج این آزمایشها در کارت شناسائی مخزن منعکس گردد.
ماده ۵۱ ـ هیچگونه تغییر تعمیر یا جوشکاری روی جدار مخزن مجاز نمیباشد مگر جوشکاری روی قسمتی از مخزن که تحت فشار نیست.
ماده ۵۲ ـ مخازن ذخیره سازی گاز مایع را که برای مدتی بیشتر از یکسال مورد استفاده قرار نگرفته یا پس از تغییر محل مخزن در صورتی میتوان مجدداً برای ذخیره سازی گاز مایع بکار برد که ازمایشهای موضوع ماده ۴۹ و ۵۰ این آئیننامه در مورد آنها عملی گردد.
ماده ۵۳ ـ روی هر مخزن یا صفحه شناسائی آن باید مشخصات ذیل بطور وضوح حک شده یا بصورت برجسته نوشته شده باشد.
۱ ـ استانداردی که مخزن طبق آن ساخته شده است.
۲ ـ علامت مخصوص مؤسسه بازرسی کننده مخزن.
۳ ـ ظرفیت آبی مخزن بر حسب یکی از واحدهای حجم.
۴ ـ حداکثر فشار گاز مجاز مخزن.
فصل چهارم
مقررات حفاظتی تأسیسات ذخیره سازی و سیلندر پرکنی گاز مایع
ماده ۵۴ ـ در تأسیسات ذخیره سازی و توزیع گاز مایع باید لوله ها و وسائل اتصال که قطر اسمی آنها بیشتر از ۲/ ۱ [یک دوم] اینچ است فولادی باشد از لوله های مسی بدون درز یا برنجی و یا فولادی نرم فقط در مواردی میتوان استفاده نمود که قطر اسمی این لوله ها ۲/ ۱ [یک دوم] اینچ یا کمتر باشد.
ماده ۵۵ ـ لوله ها و اتصالات بیشتر از ۲ اینچ را باید بوسیله فلنج های جوش شده و یا جوشکاری مستقیم بمخازن متصل نمود باستثنای لوله هائی که بعد از شیر جلوگیری کننده از جریان اضافی یا سوپاپهای اطمینان نصب میگردد.
ماده ۵۶ ـ از شیر ـ لوله و وسائل اتصالی چدنی برای لوله کشی گاز مایع بحالت مایع نباید استفاده کرد.
ماده ۵۷ ـ مواد بکار رفته برای مقر سوپاپ دیافراگم واشر و آب بندی میله شیرها و لوله ها باید از جنسی باشد که در مقابل گاز مایع مقاوم باشد.
ماده ۵۸ ـ لوله های نرم باید بدون درزبوده و از مس – برنج- فولاد ساخته شده باشد.
ماده ۵۹ ـ از وسائل اتصال چدنی دنده پیچ شده از قبیل زانو ـ سه راه ـ چهار راه ـ پوشن و مهره ماسوره در تأسیسات ذخیره سازی و سیلندر پرکنی گاز مایع نباید استفاده گردد.
ماده ۶۰ ـ در تأسیسات ذخیره سازی گاز مایع از لوله های قابل ارتجاعی باید استفاده شود که برای گاز مایع بحالت بخار یا مایع ساخته شده باشد.
ماده ۶۱ ـ روی لوله های قابل ارتجاعی که مستقیماً در معرض فشار داخلی مخزن قرار میگیرد باید بفواصل حداکثر سه متر کلمه گاز مایع نوشته شده باشد.
ماده ۶۲ ـ حداقل فشار ترکیدن لوله های قابل ارتجاع که در معرض فشار داخلی مخازن قرار میگیرد باید ۸۵ کیلوگرم بر سانتیمترمربع باشد.
ماده ۶۳ ـ مفصل اتصال لوله های قابل ارتجاع بمخازن باید بتواند بدون نشت فشار آزمایش لااقل ۳۵ کیلوگرم بر سانتیمترمربع را تحمل نماید.
ماده ۶۴ ـ لوله هائی که از زیر جاده و خیابان عبور میکند باید طوری محافظت گردد که در اثر حرکت وسائط نقلیه آسیب نبیند.
ماده ۶۵ ـ لوله های خارج از ساختمان را میتوان روی زمین ـ زیرزمین و یا بهر دو حال نصب نمود ولی در هر حالت باید در مقابل صدمات احتمالی محافظت گردد. در مواردیکه ممکن است نوع خاک محل لوله کشی ایجاد خورندگی در لوله نماید باید لوله ها را در مقابل آن محافظت کرد.
ماده ۶۶ ـ هنگام نصب لوله ها باید پیش بینی های لازم برای مقابله با انبساط ـ انقباض ـ لرزش و نشست کردن لوله ها بعمل آید.
ماده ۶۷ ـ لوله های سخت را باید بطریق دنده پیچ ـ فلنج جوشکاری لحیم سخت و یا زرد جوش یا موادی که نقطه ذوب آنها از ۵۴۰ درجه سانتی گراد کمتر نباشد بیکدیگر متصل نمود.
اتصال لوله های نرم بدون درز مسی ـ برنجی ـ فولادی را باید با وسائل اتصال مخصوص لوله های نرم و یا بوسیله لحیم و یا زرد جوش یا موادی که نقطه ذوب آنها از ۵۴۰ درجه سانتیگراد کمتر نباشد انجام داد.
ماده ۶۸ ـ در تأسیسات ذخیره سازی و سیلندر پرکنی گاز مایع شیرها باید برای کار با گاز مایع (بحالت گاز یا مایع) مناسب بوده و فشار کار آنها حداقل از ۵/ ۱۷ کیلوگرم بر سانتیمترمربع کمتر نباشد.
ماده ۶۹ ـ سر ورودی لوله پرکننده مخزن باید در فضای آزاد قرار داده شود.
ماده ۷۰ ـ از لوله های قابل ارتجاع برای اتصال مخازن ثابت بیکدیگر نباید استفاده کرد.
ماده ۷۱ ـ لوله اصلی اتصال دهنده چند مخزن با ظرفیتی بیشتر از ۴۰۰ لیتر باید از ساختمانهای مسکونی مجاور لااقل ۳۵ متر فاصله داشته باشد. این فاصله باید از حد نهائی شیری که لوله اصلی را از سایر سیستم های محتوی گاز مایع مجزا میسازد اندازه گرفته شود.
ماده ۷۲ ـ محل پرکردن سیلندرها باید بصورت سکو بوده و حداقل فاصله نزدیکترین لبه این سکو تا مخازن ذخیره سازی گاز مایع باید سه متر و تا ساختمانهای مسکونی مجاور هشت متر باشد.
ماده ۷۳ ـ محل تخلیه یا بارگیری مخزندارهای حمل گاز مایع باید از ساختمانهای مسکونی مجاور لااقل ۸ متر و از تلمبه ها و کمپرسورها ۳ متر فاصله داشته باشد.
ماده ۷۴ ـ کف و سایر قسمتهای سکوی سیلندر پرکنی باید از بتون و یا مواد مشابه آن که نسوز باشد ساخته شود. دیوارههای اطراف سکو باید طوری باشد که مانع جریان هوا در روی سکو سطح آن نگردد.
ماده ۷۵ ـ ارتفاع سکوی سیلندر پرکنی باید متناسب با وسائط نقلیه مخصوص حمل سیلندر( در حدود یک متر) باشد.
ماده ۷۶ ـ در اطراف سکو باید وسائلی تعبیه گردد تا از برخورد مستقیم وسائط نقلیه بسکو جلوگیری نماید.
ماده ۷۷ ـ پرکردن سیلندر باید توسط ترازوهای خودکاری انجام گیرد که پس از پرشدن سیلندر تا میزان تعیین شده بطور اتوماتیک جریان گاز مایع را قطع کند.
ماده ۷۸ ـ برای بررسی کار ترازوهای خودکار و اطمینان از صحت کار آنها و پرشدن سیلندر باندازه معین علاوه برترازوهای خودکار باید لااقل یک ترازوی مناسب و دقیق دیگری در روی سکوی سیلندر پرکنی نصب گردد تا بتوان بطور اتفاقی از هر چند سیلندر پرشده یکی را مجدداً با این ترازو وزن کرده و صحت حد مجاز گاز پرشده در آنرا بررسی نمود.
ماده ۷۹ ـ تلمبه کمپرسور و منضمات آن باید برای کار با گاز مایع ساخته شده و حداقل فشار طرح آنها از حداکثر فشاری که ممکنست در معرض آن قرار گیرند کمتر نباشد.
منضمات تلمبه ها باید برای فشار گاز لااقل ۵/ ۱۷ کیلوگرم بر سانتیمترمربع ساخته شده باشد.
ماده ۸۰ ـ لوله خروجی تلمبه باید دارای لوله برگشتی مجهز بشیری باشد تا اگر لوله خروجی تلمبه مسدود گردد در اثر بالارفتن فشار این شیر باز شده و جریان گاز مایع را بمخزن اصلی و یا بلوله ورودی تلمبه برگرداند.
ماده ۸۱ ـ در صورتیکه تلمبه ها و کمپرسورها در ساختمانی جداگانه نصب شده باشد این ساختمان باید از مخازن ذخیره سازی گاز مایع لااقل ۳ متر و از ساختمانهای مسکونی مجاور و منابع احتراق ۸ متر فاصله داشته باشد.
ماده ۸۲ ـ وسائل برقی که در تأسیسات ذخیره سازی و توزیع گاز مایع نصب میگردد از قبیل موتور تلمبه ـ موتور کمپرسور کلیدها ـ وسائل روشنائی ـ جعبه تقسیم برق ـ پریز برق و امثال آن باید از نوع ضد شعله (FLAME PROOF) و ضد گاز (GAS PROOF) باشد.
ماده ۸۳ ـ در تأسیسات گاز مایع باید خاموش کننده های حریق بتعداد کافی در نقاط مختلف و بخصوص در روی سکوی سیلندر پرکنی ـ نزدیک تلمبه ها ـ کمپرسورها ـ انبارها و امثال آن قرار داده شده باشد.
ماده ۸۴ ـ برای مقابله با آتش سوزی در تأسیسات گاز مایع باید لوله کشی آب آتش نشانی با منبع آب متناسب با وسعت تأسیسات در نظر گرفته شود.
پیش بینی های لازم برای بکارانداختن تلمبه آب آتش نشانی باید بعمل آید تا در صورت قطع جریان برق اصلی تأسیسات بتوان آب لازم را تأمین نمود.
شیرهای آب آتش نشانی باید بآسانی قابل دسترسی بوده و در محلی قرار گرفته باشد که آتش گرفتن مخازن یا تلمبه ها و امثال آن مانع استفاده از آنها نگردد.
ماده ۸۵ ـ در محوطه تأسیسات ذخیره سازی و توزیع گاز مایع نباید دخانیات استعمال شود و باید تابلوهای مناسبی که ابعاد آن از ۴۰*۶۰ سانتیمتر کمتر نباشد در نقاط مختلف تأسیسات که در معرض دید قرار داشته باشد نصب گردد رنگ زمینه این تابلوها باید سفید بوده و روی آنها با حروف قرمز شبرنگ جمله (استعمال دخانیات اکیداً ممنوع است) نوشته شده باشد.
درصورتیکه برای استعمال دخانیات محلی در نظر گرفته شده باشد محل مذکور باید محصور و از نزدیکترین محل احتمالی خروج گاز باید لااقل ۳۰ متر فاصله داشته باشد.
ماده ۸۶ ـ هر یک از لوله های سخت یا نرم انتقال گاز مایع باید بعد از نصب با فشاری و لااقل یک برابر ونیم حداکثر فشار گاز آنها با آب آزمایش شود.
این لوله ها و وسائل اتصال آنها و شیرها را باید بعد از نصب از نظر نشت بوسیله هوا با فشار ۵/ ۷ کیلوگرم بر سانتیمترمربع با آب نیز آزمایش کرد.
ماده ۸۷ ـ لوله های قابل ارتجاع یا مفاصل دو انتهای آن باید لااقل سالی یکبار با فشار ۳۵ کیلوگرم بر سانتیمترمربع با آب آزمایش گردد. در صورت بروز هرگونه نشت عیب و نقص از قبیل زدگی ترک خوردگی یا ظواهری از خشک شدن در این لوله ها باید بلافاصله آنها را تعویض نمود. از لوله های قابل ارتجاع مرمت شده در تأسیسات گاز مایع نباید استفاده کرد.
تبصره ـ نتایج آزمایشهای مندرج در مواد ۸۶ و ۸۷ باید با ذکر تاریخ آزمایش در کارت مخصوص منعکس و همیشه قابل ارائه باشد.
ماده ۸۸ ـ لوله های قابل ارتجاع و لوله های سیلندر پرکنی باید مجهز به هدایت کننده برق ساکن باشد. مقاومت برقی این هدایت کننده ها باید از [یک و یک دوم] اهم در هر متر تجاوز نکند.
ماده ۸۹ ـ سیستم لوله کشی باید طوری باشد که انبساط و انقباض لوله ها باعث ایجاد شکستگی در لوله ها و اتصالات آنها نگردد.
فصل پنجم
مقررات حفاظتی پرکردن و نگهداری سیلندر توزیع گاز مایع و وظایف توزیع کنندگان
ماده ۹۰ ـ سیلندر گاز مایع باید طبق استاندارد مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ساخته شده باشد و چنانچه سیلندر گاز مایع از خارج کشور وارد گردد باید مشخصات آن با استاندارد مذکور مطابقت داشته باشد.
ماده ۹۱ ـ سیلندرهای گاز مایع را باید در ترازوهای خودکاری که پس از پرشدن سیلندر باندازه معین جریان گاز مایع را بطور اتوماتیک قطع میکند پر کرد.
ماده ۹۲ ـ سیلندر گاز مایع را باید باندازه ظرفیت تعیین شده آنها پر نمود و همیشه مقداری فضای خالی برای مقابله با فشار ناشی از انبساط گاز مایع در آن باقی گذاشت مقدار مجاز پرکردن انواع مخازن مختلف در ماده ۳۲ این آئیننامه تعیین شده است.
ماده ۹۳ ـ شیر سیلندر گاز مایع باید مجهز بسوپاپ اطمینان باشد که در فشار ۵/ ۲۶ کیلوگرم بر سانتیمترمربع باز شده و شروع باخراج گاز بنماید.
ماده ۹۴ ـ سیلندرهای کوچک مسافرتی باید برای گاز پروپان طرح و ساخته شده و استاندارد ساخت آن مورد تأیید مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران قرار گرفته شده باشد.
ماده ۹۵ ـ شیر سیلندرهای کوچک مسافرتی باید پس از پرشدن سیلندر قابل بستن با دست بوده و مجهز بشیر کنترل سطح مایع و سوپاپ اطمینان باشد.
ماده ۹۶ ـ مشخصات سیلندر از قبیل وزن خالص سیلندر وزن مجاز پروپان مایعی که میتوان در آن پر نمود و همچنین اسم یا علامت اختصاری سازنده سیلندر باید بروی حلقه گلوئی یا حلقه پایه سیلندر حک شده باشد.
ماده ۹۷ ـ دهانه اوریفیس (URIFISSE) انتهای شیلنگ مخصوص پرکردن سیلندرهای کوچک مسافرتی باید باندازه ای باشد که مدت لازم برای پرکردن این سیلندرها از ۳ دقیقه کمتر نشود.
ماده ۹۸ ـ انتهای شیلنگ مخصوص پرکردن سیلندرهای فوق باید مجهز بشیر مخصوص ( ) باشد که پس از پرشدن سیلندر باندازه مجاز بتوان فوراً جریان گاز را قطع نمود.
ماده ۹۹ ـ برای توزین سیلندرهای کوچک مسافرتی باید از ترازوهای دقیقی استفاده شود که حداقل تا ۱۰ گرم را با دقت نشان دهد تا از پرشدن سیلندر بیش از حد مجاز کاملا جلوگیری شود.
ماده ۱۰۰ ـ توزیع کنندگان سیلندرهای گاز مایع مکلفند برای حمل و توزیع سیلندر گاز از وسائل موتوری چهارچرخه یا بیشتر استفاده نمایند.
ماده ۱۰۱ ـ کف و بدنه وسیله نقلیه مخصوص حمل سیلندر گاز مایع باید عاری از روغن و هرگونه مواد سریع الاشتعال باشد.
ماده ۱۰۲ ـ سیلندرها باید بحالت عمودی و در یک طبقه بطوری در وسیله نقلیه قرار داده شود که از جابجا شدن آنها در حین حرکت وسیله نقلیه جلوگیری شود.
ماده ۱۰۳ ـ کلاهک سیلندرها (در سیلندرهای کلاهک دار) باید هنگام حمل سیلندر برروی آنها قرار داشته باشد. برای اجرای این منظور باید همیشه چند کلاهک یدکی در وسیله نقلیه موجود باشد.
ماده ۱۰۴ ـ سیلندرهائی که دارای نشت باشد بهیچوجه نباید مورد استفاده قرار گیرد.
ماده ۱۰۵ ـ افراد غیرمجاز را نباید در وسیله نقلیه مخصوص حمل گاز مایع سوار کرد.
ماده ۱۰۶ ـ توزیع کننده موظف است مخزن گاز مایع مصرف کننده ای را که از مخزن ثابت استفاده میکند قبل از پرکردن بازدید کرده مقدار گاز مایع موجود در آنرا تعیین و سپس آن را تا حد مجاز پر کند.
ماده ۱۰۷ ـ مادام که شعله باز و یا منبع آتش زا در مجاورت مخزن گاز ثابت وجود دارد باید از تحویل گاز مایع خودداری کرد.
ماده ۱۰۸ ـ توزیع کننده موظف است تمام منضمات و اتصالات مخزن ثابت گاز مایع مصرف کننده را بازدید کرده و در صورت وجود نشت از پرکردن آن خودداری نماید.
ماده ۱۰۹ ـ سیلندرهای محتوی گاز مایع را نباید در مجاورت اشیاء قابل اشتعال و منابع حرارتی قرارداد.
ماده ۱۱۰ ـ سیلندرهای گاز مایع را نباید مجاور درهای خروجی پله کانها یا محوطه هائی که بطور معمول مورد استفاده برای عبور و مرور مکرر افراد قرار میگیرد گذاشت.
ماده ۱۱۱ ـ سیلندر محتوی گاز مایع را نباید در مجاورت سیلندر محتوی اکسیژن یا هوای فشرده قرار داد و سیلندرهای محتوی این دو نوع گاز را نباید با هم در یک اطاق یا انبار نگهداری نمود.
ماده ۱۱۲ ـ شیر سیلندرهای گاز مایع اعم از اینکه سیلندر پر یا خالی باشد باید بجز مواقعی که از آنها استفاده میگردد در سایر اوقات همیشه بسته باشد.
ماده ۱۱۳ ـ کلاهک محافظ شیر سیلندرهائی که بدستگاههای گازسوز اتصال ندارند اعم از این که سیلندر پر یا خالی باشد باید روی سیلندر پیچ شده باشد.
ماده ۱۱۴ ـ میزان گاز مایع محتوی در سیلندرهای گاز مایع انبار شده در یک محل نباید از ۵۰۰۰ کیلوگرم تجاوز نماید.
ماده ۱۱۵ ـ در ساختمان انبارهای ذخیره سیلندرهای گاز مایع نباید از مصالح ساختمانی قابل اشتعال استفاده کرد.
ماده ۱۱۶ ـ برای انتقال فشار بخارج (در مواقع انفجار) باید حداقل ده درصد سطح جانبی و سقف انبار از شیشه معمولی (تا ضخامت ۴ میلیمتر) که در مقابل فشار مقاوم نباشد انتخاب گردد.
ماده ۱۱۷ ـ انبارها باید هم از قسمت بالای دیوارها و هم از قسمت پائین آنها بطور کامل تهویه گردند دریچه هائی که بدین منظور در دیوارها تعبیه میگردند باید از در یا پنجره ساختمانهای دیگر لااقل دو متر فاصله داشته باشد. در این انبارها ضلع مشرف بمعابر عمومی باید فاقد درب یا پنجره یا هر روزنه دیگر باشد.
ماده ۱۱۸ ـ درهای اصلی انبارهای ذخیره سیلندرهای گاز مایع نباید بطرف داخل انبار باز شود.
ماده ۱۱۹ ـ انبارها نباید زیرزمینی باشند.
ماده ۱۲۰ ـ انبارهای توزیع گاز مایع نباید هم جوار ساختمانهائی از قبیل مدرسه ـ مسجد ـ سینما ـ بیمارستان و یا سایر اماکن عمومی قرار گیرند. فاصله این انبارها از ملک مجاور باید لااقل ۱۵ متر باشد.
ماده ۱۲۱ ـ از استعمال دخانیات و روشن کردن یا همراه داشتن هر نوع شعله در انبارهای سیلندر گاز مایع باید خودداری کرد برای این منظور باید جلو هریک از درهای ورودی انبار تابلو بزرگی که جمله استعمال دخانیات ممنوع است بر روی آن نوشته شده باشد نصب شود.
ماده ۱۲۲ ـ در انبارهای سرپوشیده سیلندرهای گاز مایع باید لااقل یک دستگاه خودکار اعلام کننده وجـود گاز در فضـا (Continuous Gaz Detectiong Asarm) نصب گردد.
ماده ۱۲۳ ـ کلیه وسائل برقی انبارهای سرپوشیده ذخیره سیلندرهای گاز مایع باید از نوع ضد شعله(Flame Proof) باشد.
ماده ۱۲۴ ـ برای مبارزه با حریق در انبار ذخیره سیلندرهای گاز مایع باید تعداد متناسب دستگاه آتش خاموش کن پودری ۱۲ کیلوئی یا معادل آن و یا تعداد یک دستگاه خاموش کننده پودری ۵۰ کیلوئی چرخدار قرار داده شود و برای خنک کردن سیلندرها در مواقع حریق و همچنین کم کردن میزان غلظت گاز منتشر شده در هوا را باید از سیستم لوله کشی آب تحت فشار استفاده نمود.
ماده ۱۲۵ ـ میزان گاز مایع محتوی در سیلندرهائی که در فروشگاه ها یا نمایشگاه های وسائل گازسوز نگهداری میشود نباید از ۴۵ کیلوگرم تجاوز نماید.
ماده ۱۲۶ ـ در فروشگاهها و یا نمایشگاههای وسائل گازسوز نباید سیلندرهای گاز مایع در مجاورت سیلندرهای گازهائی از قبیل اکسیژن ـ هوای فشرده و وسائل و منابع ایجادکننده حرارت قرارداده شود.
ماده ۱۲۷ ـ در فروشگاهها یا نمایشگاه های وسائل گازسوز باید یک دستگاه کپسول پودری آتش نشانی بظرفیت حداقل ۶ کیلوگرم در محل قابل دسترس نصب شود.
ماده ۱۲۸ ـ اگر میزان گاز مایع محتوی در مجموع ظرفیت سیلندرهای گاز مایع انبار شده در یک محل از ۵۰۰۰ کیلوگرم بیشتر باشد باید آنها را در هوای آزاد و زیر سایبان مناسب نگهداری نمود. این محل باید از ساختمانها یا املاک مجاور حداقل ۱۵ متر فاصله داشته باشد.
این نوع انبارها نباید در جوار اماکن عمومی مانند مدرسه – مسجد ـ سینما ـ بیمارستان ـ ورزشگاه و سایر اماکن نظیر قرار گیرند. اطراف این انبارها باید با حفاظ مناسبی محصور شود تا سیلندرها از دسترسی افراد غیر مجاز مصون بماند.
ماده ۱۲۹ ـ سیلندرهای خالی را باید حتی الامکان در فضای آزاد نگهداری کرد. اگر این سیلندرها در فضای سربسته از قبیل انبار و امثال آن نگهداری میگردد برای محاسبه حداکثر تعداد سیلندرهائی که میتوان در این محل ها نگهداری کرد باید از ضوابط مقرر در مواد ۱۱۴ ـ ۱۳۵ و ۱۳۸ استفاده نمود و سیلندرهای خالی را هم از نظر تعداد مجاز برای انبارکردن در ردیف سیلندرهای پر در نظر گرفت.
ماده ۱۳۰ ـ برای جلوگیری از یخ زدن و یا جمع شدن برف برروی شیرها و سوپاپهای اطمینان سیلندرها ـ باید کلاهک مخصوص شیر سیلندر را برروی آن نصب نمود.
در مورد سیلندرهای فاقد کلاهک باید آنها را با وسائل مقتضی دیگر محافظت کرد.
ماده ۱۳۱ ـ برای مبارزه با حریق در محل هائی که بیش از ۵۰۰۰ کیلوگرم گاز مایع محتوی در سیلندر انبار شده باشد علاوه برلوله کشی آب تحت فشار باید چهار دستگاه خاموش کننده پودری ۵۰ کیلوئی چرخدار در اطراف محوطه انبار قرارداد.
ماده ۱۳۲ ـ سیلندرهای گاز مایع باید توسط مؤسسات توزیع کننده گاز مایع حداقل هر پنج سال یکبار از جهات زیر مورد بازرسی کامل و آزمایش قرار گرفته و نتایج آن در کارتهای مخصوص و قابل ارائه ببازرسان مربوط ثبت شود.
۱ ـ داخل و خارج سیلندر از نظر صدمات مکانیکی ـ زنگ زدگی ـ ترک خوردگی و غیره.
۲ ـ شیر و سوپاپ اطمینان از نظر صحت کار.
۳ ـ آزمایش فشار آب از نظر نشت و انبساط فلز.
ماده ۱۳۳ ـ در هر آزمایش دوره ای باید وزن خالص سیلندر باضافه وزن شیر آن (بدون سایر منضمات) اندازه گیری شده و در صورتیکه این وزن از ۹۵ درصد وزن اولیه سیلندر و شیر (که بر روی سیلندر حک شده است) کمتر باشد باید از بکاربردن آن خودداری نمود.
ماده ۱۳۴ ـ اگر سیلندری در معرض آتش سوزی قرار گرفته باشد باید از بکاربردن مجدد آن خودداری نمود.
ماده ۱۳۵ ـ در صورت آسیب دیدگی شدید یا فرورفتگی نیز در بدنه سیلندر (بطوریکه عمق این فرورفتگی بیشتر از قطر متوسط ناحیه فرورفته باشد) و همچنین در صورت برآمدگی واضح و قابل رؤیت در بدنه سیلندر باید از بکاربردن آن خودداری نمود.
ماده ۱۳۶ ـ درصورتیکه شیر سیلندر نسبت به بدنه سیلندر کج شده باشد باید از بکاربردن آن سیلندر خودداری نمود.
ماده ۱۳۷ ـ بطور کلی هر سیلندری که در یکی از آزمایشها و یا بازرسی های فنی معیوب تشخیص داده شود باید بوسیله شرکت توزیع کننده گاز مایع بصورتی درآید که استفاده مجدد از آن برای سرویس گاز مایع غیرممکن گردد.
ماده ۱۳۸ ـ شرکتهای توزیع کننده گاز مایع باید برای سیلندرهای خود کارت مخصوصی تهیه و مشخصات هر یک از سیلندرهای خود و همچنین آخرین اقدامات مربوط بهر یک از این سیلندرها را بر روی کارت فوق یادداشت کرده و آنرا برای ارائه بمسئولین مربوطه همیشه در بایگانی خود آماده نگهدارند.
تبصره ـ کارت سیلندرهائی که از سرویس خارج میگردد باید حداقل پنج سال در بایگانی راکد شرکت مربوطه نگهداری گردد.
ماده ۱۳۹ ـ شرکتهای توزیع کننده گاز مایع باید از پرکردن سیلندرهائی که تاریخ آزمایش مجدد آنها منقضی شده است خودداری نمایند.
ماده ۱۴۰ ـ کلیه مسئولیتهای ایمنی و فنی و رعایت مقررات موضوعه بعهده شرکت پرکننده سیلندر خواهد بود و در مواردیکه شرکتهای توزیع کننده گاز مایع از سیلندرهای شرکت دیگر استفاده میکنند باید اجازه کتبی از شرکت مزبور تحصیل نماید.
ماده ۱۴۱ ـ شرکتهای توزیع کننده گاز مایع موظفند قبل از فروش گاز بمصرف کنندگان صنعتی و تجاری ـ تأسیسات و وسائل گازسوز این مؤسسات را مورد بازرسی قرار داده و پس از حصول اطمینان از رعایت مقررات ایمنی – استاندارد ـ پیشگیری از حریق بتوزیع گاز اقدام نمایند.
ماده ۱۴۲ ـ این آئیننامه که مشتمل بر پنج فصل و ۱۴۲ ماده و ۴ تبصره میباشد باستناد ماده ۴۷ قانون کار در سیصد و چهلمین جلسه شورایعالی حفاظت فنی مورخ ۲۳/ ۱۰/ ۴۸ بتصویب نهائی رسیده و قابل اجراء میباشد.