شماره: ٢٣٨۴۴٨/ت۶۰٨۴۰هـ – ١۴۰١/۱۲/۲۳
هیئت وزیران در جلسه ١۴۰١/۱۲/۲۱ به پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه حمایت از تولید، دانشبنیان و اشتغالآفرین در حوزه راه و شهرسازی را به شرح زیر تصویب کرد:
ماده ١ـ در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار میروند:
١ـ وزارت: وزارت راه و شهرسازی.
٢ـ معاونت: معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رییس جمهور.
٣ـ دستگاه اجرایی: دستگاههای اجرایی موضوع ماده )۵( قانون مدیریت خدمات کشوری ـ مصوب ١٣٨۶ ـ .
۴ـ شرکتهای دانشبنیان: شرکتهای مشمول قانون حمایت از شرکتها و مؤسسات دانشبنیان و تجاری‌سازی نوآوریها و اختراعات ـ مصوب ١٣٨٩ـ .
۵ ـ واحدهای فناور: واحدهای پژوهش فناوری و مهندسی مستقر در پارکهای علم و فناوری و مراکز رشد دارای مجوز از مراجع ذیربط و واحدهای خلاق موضوع تبصره بند )ب( ماده )۶( قانون جهش تولید دانش بنیان ـ مصوب ١۴۰١ـ .
۶ ـ حوزههای فعالیت وزارت: حوزههای حملونقل، راه، مسکن، معماری و شهرسازی.
ماده ٢ـ اولویتهای حمایتی وزارت در استفاده از ظرفیت شرکتهای دانش بنیان و واحدهای فناور و توسعه فناوریهای نوین در حوزه “حمل و نقل” و “مسکن، معماری و شهرسازی” به شرح زیر است:
١ـ بخش حمل و نقل:
الف ـ سامانه حملونقل یکپارچه، هوشمند، ایمن، سریع، کارآمد، پاک و راهکارهای نوآورانه در راستای افزایش سهم حملونقل همگانی، ایفای نقش مؤثر درگذر )ترانزیت( و تجارت بینالمللی، افزایش چابکی و کارآمدی حاکمیت در بخش حملونقل، کاهش اثرات مضر محیط زیستی، توسعه حملونقل عمومی سبز، بهینه‌سازی مصرف انرژی .
ب ـ ارتقای بهره‌وری در حوزه حمل ونقل، طراحی و ساخت سامانههای حمل و نقل هوشمند )آی.تی.اس( نظیر نگهداری از زیرساخت، سامانههای هوشمند حملونقل و جابهجایی مسافر در شقوق مختلف حمل و نقل، سامانههای هوشمند رهگیری بار و کالا، سامانه اطلاعات یکپارچه )سیستم اتوماسیونی( هدایت بارگنج )کانتینر(ها و فرآیند تخلیه و بارگیری، سامانههای مربوط به راهبری و کنترل هوایی، صنایع و تولیدات هوایی، دریایی و ریلی، زنجیره دریایی و هوایی و سامانههای پیشبینی و هشدار هواشناسی و ارتقای سطح تابآوری زیرساختهای مدیریت بحران و پدافند غیرعامل با محوریت حمایت از تولید داخلی شرکتهای دانش بنیان و واحدهای فناور.
٢ـ بخش مسکن، معماری و شهرسازی:
الف ـ تولید و عرضه صنعتی مسکن با اولویت بهینه‌سازی مصرف انرژی، کاهش قیمت تمام شده ساخت مسکن، افزایش کیفیت و سرعت ساخت با توجه به سند ملی آمایش سرزمین و معماری ایرانی ـ اسلامی.
ب ـ ارائه راهکارهای فناورانه در طراحی و تولید مسکن و ساختمان اعم از استفاده و تولید انرژیهای پاک و تجدیدپذیر از جمله انرژی خورشیدی، مدیریت منابع آب و توسعه استفاده از آب خاکستری، بازچرخانی آب، احداث ساختمانهای سبز و پایدار سازگار با محیط زیست و متناسب با نیازهای سالمندان و افراد کمتوان.
پ ـ حوزههای مربوط به تسریع در بازآفرینی بافت فرسوده و افزایش طول دوره بهره‌برداری ساختمان و توسعه شهر هوشمند، شهرهای ایرانی ـ اسلامی و شهر آینده.
ت ـ ارایه مشوقها و حمایتهای صنعتی برای مشارکت تولیدکنندگان مصالح ساختمانی و پیش ساخته و ژئوتکنیک در استفاده از توانمندیهای فناورانه و دانشبنیان با هدف کاهش قیمت تمام‌شده آن و یا افزایش کیفیت و یا صرفه‌جویی در انرژی و یا بهبود استانداردهای محیط زیستی.
ث ـ اولویت‌دهی به هویت فرهنگی با تأکید بر معماری ایرانی ـ اسلامی در ساختمان و شهرسازی.
ج ـ استفاده از ظرفیتهای دانشی و سکوهای داده محور در حوزه عرضه و تقاضای مسکن و حملونقل بار و مسافر.
ماده ٣ـ وزارت موظف است با اولویت موضوع ماده )٢( این آیین‌نامه به منظور حمایت از توسعه فناوری، اشتغال دانش بنیان و بازارسازی محصولات دانش بنیان مرتبط با حوزههای فعالیت وزارت و با مشارکت معاونت، وزارتخانههای صنعت، معدن و تجارت، ارتباطات و فناوری اطلاعات، علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اقدامات زیر را به عمل آورد:
١ـ شناسایی چالشها و ظرفیتهای شرکتهای دانش بنیان و واحدهای فناور و تدوین سازوکارهای حمایتی از قبیل ارائه تسهیلات حمایتی و پوشش بخشی از خطرپذیری )ریسک(های تجاری‌سازی در راستای رفع موانع شرکتهای مذکور.
٢ـ اعلام و احصای تقاضاهای فناورانه در حوزههای فعالیت وزارت از طریق برگزاری فراخوان و ثبت آنها در سامانه نظام افکار نو )ایده‌ها( و نیازها )نان(.
٣ـ تدوین برنامه اجرایی برای بسترسازی، ایجاد و توسعه زیست‌بوم نوآوری، فناوری و کارآفرینی در حوزههای فعالیت وزارت و ارائه آن برای تصویب در شورای راهبری فناوریها و تولیدات دانشبنیان.
۴ـ فراهم نمودن امکان دسترسی سریع و کمهزینه به زیرساختهای آزمایشگاهی با استفاده از ظرفیتهای موجود نظیر مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و آزمایشگاه مکانیک خاک برای شرکتهای دانش بنیان و واحدهای فناور.
۵ ـ فراهم نمودن امکان دسترسی به اطلاعات آماری و سایر نیازمندیهای اطلاعاتی شرکتهای دانشبنیان و واحدهای فناور در حوزههای فعالیت وزارت.
۶ ـ تدوین بسته حمایتی ـ تشویقی تولید دانش بنیان و فناورانه در برنامه‌های حمایتی حوزههای فعالیت وزارت.
ماده ۴ـ وزارت موظف است با همکاری سازمان اداری و استخدامی کشور در چهارچوب قوانین و مقررات ظرف چهار ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه نسبت به بازنگری در ساختار و فرآیندها با هدف مدیریت و راهبری در حوزه پژوهش، فناوری و نوآوری و ارتقای دانش- بنیان شدن حوزههای فعالیت وزارت اقدام نماید.
ماده ۵ ـ وزارت موظف است:
١ـ نسبت به حمایت از ایجاد مرکز نوآوری و پردیسهای پارک علم و فناوری تخصصی در حوزههای فعالیت وزارت با همکاری معاونت و وزارتخانههای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و مشارکت بخش غیردولتی و در جهت حمایت و تقویت پارکهای استانی موجود در کشور اقدام نماید.
٢ـ نسبت به بهره‌گیری از کارخانه‌های خانه‌سازی ذیل سازمان ملی زمین و مسکن با اولویت ایجاد و توسعه کارخانه نوآوری و پردیس پارکهای علم و فناوری اقدام نماید.
٣ـ در راستای حمایت از رشد و توسعه شرکتهای دانش بنیان و واحدهای فناور مرتبط با حوزههای فعالیت وزارت نسبت به اختصاص فضا و امکانات و تخصیص اعتبارات لازم برای راهاندازی پارک علم و فناوری با مجوز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ظرف سه ماه اقدام نماید.
تبصره ـ وزارت مجاز است در چهارچوب قوانین و مقررات، از امکانات و تجهیزات و نیروی انسانی شرکتهای زیرمجوعه موجود خود برای تجهیز و راهاندازی پارک علم و فناوری نیرو استفاده نماید.
ماده ۶ ـ وزارت موظف است با همکاری معاونت به منظور حمایت از توسعه فعالیت شرکتهای دانشبنیان و واحدهای فناور از طریق صندوق توسعه حملونقل و صندوق ملی مسکن و در چهارچوب اساسنامه آنها، نسبت به ارایه خدمات ضمانتی و ارائه تسهیلات موردنیاز شرکتهای دانشبنیان و واحدهای فناور با اولویت طرحها، اقلام و تجهیزات راهبردی، تحریمی و یا ارزبر در حوزههای فعالیت وزارت اقدام نماید.
تبصره ـ دستگاههای اجرایی مجازند در چهارچوب قوانین تضامین اعتباری و تضامین مربوط به فرآیند ارجاع کار، خرید انواع کالا و ماشین‌آلات، معاملات پیمانکاری، انجام تعهدات، پیش‌پرداخت و حسن انجام کار، ضمانتهای صادره مذکور در این ماده را بپذیرند.
ماده ٧ـ وزارت موظف است با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، الگوی مالی زنجیره تأمین مسکن و حمل و نقل را با تمرکز بر به کارگیری محصولات شرکتهای دانشبنیان و واحدهای فناور در حوزه مسکن و حمل و نقل حداکثر ظرف شش ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه تدوین نموده و برای تصویب به شورایعالی مسکن ارائه نماید.
ماده ٨ ـ وزارت موظف است با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در طول اجرای چهار سال قانون جهش تولید مسکن، نسبت به افزایش استفاده از صنعتی‌سازی در برنامه‌های تولید مسکن با اولویت استفاده از ظرفیت شرکتهای دانشبنیان و واحدهای فناور به میزان حداقل سه درصد )٣%( سالانه اقدام نماید.
ماده ٩ـ وزارت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظفند با رعایت ترتیبات قانونی مربوط و تصویب مراجع ذیصلاح ترتیبی اتخاذ نمایند تا شرایط دریافت پیش پرداخت تسهیلات متعلقه تا سقف بیست درصد )٢۰%( کل قرارداد در صورت استفاده از فناوریهای نوین تولید صنعتی مسکن و یا محصولات شرکتهای دانشبنیان و واحدهای فناور برای طرح )پروژه(های طرح جهش تولید مسکن تسهیل گردد.
ماده١۰ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مکلف است پیشنهاد افزایش سقف تسهیلات ساخت و فروش اقساطی طرح )پروژه(- های تولید صنعتی مسکن و دانشبنیان با معرفی وزارت متناسب با میزان صنعتی‌سازی و استفاده از محصولات شرکتهای دانشبنیان و واحدهای فناور تا سی و پنج درصد )٣۵%( را جهت تصویب در شورای پول و اعتبار ارائه نماید. فهرست روش ها و سامانه )سیستم(های کامل تولید صنعتی و فناوریهای نوین سالانه توسط وزارت )مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی( اعلام میشود.
تبصره ١ـ ساختار شکست مربوط به مراحل پرداخت تسهیلات مشارکت مدنی در طرح )پروژه(های تولید صنعتی به نحوی تهیه شود که حداقل هفتاد درصد )٧۰%( تسهیلات مورد نظر تا مرحله اسکلت و سقف پرداخت گردد.
تبصره ٢ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است حداکثر ظرف سه ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، با رعایت ترتیبات قانونی مربوط و تصویب مراجع ذیصلاح شیوه پرداخت و نوع عقد تسهیلات مربوط به احداث مسکن صنعتی و استفاده از محصولات دانشبنیان در این بخش را متناسب با شرایط و ویژگیهای تولید صنعتی مسکن و حمایتهای مورد نیاز برای توسعه این بخش تدوین و جهت اجرا ابلاغ نماید.
ماده ١١ـ وزارت موظف است ظرف سه ماه پس از تصویب این آیین‌نامه نسبت به راهاندازی صندوق پژوهش و فناوری حملونقل پیشرفته و صندوق پژوهش و فناوری مسکن با مشارکت بخش غیردولتی و از محل وجوه در اختیار خود و سازمانهای تابع و وابسته و با همکاری صندوق نوآوری و شکوفایی و با رعایت قوانین و مقررات اقدام نماید.
ماده ١٢ـ به منظور کاهش هزینه‌های حملونقل وزارت مکلف است با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت )شرکت شهرکهای صنعتی ایران(، وزارت جهاد کشاورزی و سایر دستگاههای اجرایی حسب مورد و در چهارچوب قوانین و مقررات از جمله قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، در صورت دارا بودن زمین یا فضای مناسب در نزدیکی طرح )پروژه(ها یا معادن و متناسب با کاربری زمین برای استقرار کارگاه‌های تولید محصولات دانشبنیان، نسبت به اجاره آن با مدت زمان مشخص و با اعمال تخفیف مطابق با دوره ساخت طرح )پروژه( به شرکتهای دانشبنیان و واحدهای فناور طرف قرارداد با شرکتهای سازنده اقدام نماید.
تبصره ـ دستورالعمل اجرایی موضوع این ماده حداکثر ظرف دو ماه پس از تاریخ ابلاغ آیین‌نامه توسط وزارت و با همکاری دستگاههای اجرایی ذیربط تهیه و ابلاغ میشود.
ماده ١٣ـ به منظور توسعه نقش‌آفرینی سکوهای داده محور حوزه خدمات برخط حملونقل بار و مسافر و ارایه خدمات توسط این سکوها، وزارت موظف است نسبت به تدوین ضوابط مربوط به ارایه خدمات حمل و نقل بین شهری بار و مسافر و توسعه زیرساختهای مورد نیاز آن اقدام نماید.
ماده ١۴ـ به منظور توسعه صنعت پهپادهای غیرنظامی در کشور با اولویت حوزههای خدماتی، تفریحی و ورزشی، وزارت موظف است با همکاری معاونت، ستاد کل نیروهای مسلح و وزارت کشور و رعایت ترتیبات قانونی نسبت به تسهیل مجوزهای فعالیت شرکتهای دانشبنیان و واحدهای فناور فعال در این حوزه و ایجاد فضاهای مناسب در محدوده کلان شهرها برای آزمون و اجرای عملیات پرنده‌های کوچک هدایت‌پذیر خدمات غیرنظامی اقدام نماید.
تبصره ـ وزارت )شرکت فرودگاههای کشور و سازمان هواپیمایی کشوری( با همکاری وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح موظف است نسبت به راهاندازی و تکمیل سامانه بومی پرواز برای تشخیص و مدیریت پروازهای دارای مجوز، حداکثر ظرف شش ماه پس از تصویب این آیین‌نامه اقدام نماید.
ماده ١۵ـ سازمان هواپیمایی کشوری و شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران موظفند با هدف بومی سازی اقلام پرکاربرد مصرفی مورد نیاز شرکتهای ارائه‌دهنده خدمات هوایی و ریلی نسبت به شناسایی و تجمیع تقاضای این اقلام حسب مورد اقدام نمایند.
تبصره ـ وزارت مکلف است به نحوی برنامه‌ریزی نماید که سالانه ده درصد )١۰%( از نیاز کشور به واردات در این حوزه با استفاده از ظرفیت داخلی و با اولویت شرکتهای دانشبنیان و واحدهای فناور مرتبط کاهش یابد.
ماده ١۶ـ وزارت مکلف است فهرست اقلام راهبردی موضوع بند )الف( ماده )١( قانون جهش تولید دانشبنیان ـ مصوب ١۴۰١ـ سازمانها و شرکتهای تابع و وابسته را با رعایت اولویتهای این آیین‌نامه به صورت سالیانه منتشر نماید.
تبصره ـ وزارت مکلف است با شرکتهای دانشبنیان و واحدهای فناور، قرارداد مرتبط با کالا و خدمات دانشبنیان از محل بودجه پژوهشی در آن دستگاه منعقد نماید. مزایای بندهای )الف( و )ب( ماده )١٢( قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی به قراردادهای آنها در حوزه تولید کالا و خدمات دانشبنیان با رعایت شرایط مقرر در قانونی مزبور تسری مییابد.
ماده ١٧ـ وزارت موظف است با هدف استفاده از محصولات دانش بنیان، فناوریهای نوین ساختمانی و تولید صنعتی مسکن و ساختمان در این صنعت، حداکثر ظرف شش ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه نسبت به اصلاح ضوابط و مقررات ملی ساختمان و آیین‌نامه‌های مربوط و در صورت لزوم پیشنهاد به مراجع ذیصلاح اقدام نماید.
ماده ١٨ـ وزارت موظف است با همکاری سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور حداکثر ظرف )١۰( ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه، آموزشهای لازم به عوامل اجرای مسکن و ساختمان به ویژه مهندسان و ناظران ساختمانی را به نحوی ارائه نماید که امکان نظارت بر طرح )پروژه(های تولید صنعتی ساختمان و طرح )پروژه(های احداثی با استفاده از فناوریهای نوین، محصولات دانشبنیان یا فناورانه فراهم شود.
ماده ١٩ـ وزارت موظف است با همکاری معاونت، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، شهرداریها و مشارکت بخش غیردولتی در راستای حمایت از فناوریهای پیشران )پرچمدار( با استفاده از ظرفیت قانون جهش تولید مسکن ـ مصوب ١۴۰۰ ـ ، تسهیلات و حمایتهای لازم جهت ایجاد شهر و شهرکهای هوشمند الگو یا هوشمندسازی شهرهای موجود با رعایت ملاحظات محیط زیستی و زیرساختهای هوشمند با زیستپذیری و خود اشتغالی بالا با رویکرد استفاده از ظرفیت شرکتهای دانش بنیان و واحدهای فناور را فراهم سازد.
تبصره ١ـ در راستای تأمین انرژی پایدار برای شهرکهای مسکونی احداث شده توسط وزارت، وزارت نیرو با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است از طریق توسعه صنایع دانش بنیان مرتبط با انرژیهای تجدیدپذیر و تولید برق پاک در محل مصرف، نسبت به تأمین انرژی این شهرکها اقدام نماید.
تبصره ٢ـ به منظور هوشمندسازی ساختمانها وزارت موظف است با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به تدوین ضوابط و استانداردهای هوشمندسازی اقدام و برای تصویب به مراجع ذیربط ارایه نماید. ضوابط و استانداردهای مذکور به عنوان بخشی از مقررات ملی ساختمان لازم الاجرا است.
ماده ٢۰ـ وزارت موظف است با همکاری معاونت و در راستای شناسایی چالشهای طراحی، ساخت، اجرا و نگهداری ساختمان و نیز ترویج استفاده از ظرفیتهای دانشبنیان، در هر استان یک طرح )پروژه( ساختمانی شاخص و الگو با اولویت نوسازی بافت فرسوده و اولویتهای ماده )٢( این آیین‌نامه و با هدف محرکسازی و جذابیت حول منطقه اجرای طرح )پروژه( موضوع این ماده و متناسب با اقلیم و جغرافیای هر منطقه در دستور کار قرار دهد.
ماده ٢١ـ وزارت موظف است با همکاری سازمان حفاظت محیطزیست و وزارتخانههای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دستورالعمل حمایت و توسعه فناوریهای مرتبط با ساختمان سبز، جنگلهای عمودی و تطبیق محیط زیستی را در راستای گسترش فضای سبز شهری و مدیریت مصرف انرژی ساختمان و کاهش آلایندگی ظرف سه ماه تدوین و ابلاغ نماید.
ماده ٢٢ـ سازمان برنامه و بودجه کشور موظف است زمینه استفاده از محصولات دانش بنیان و فناوریهای نوین در صنعت ساخت‌وساز را با اصلاح نظام فنی و اجرایی مرتبط با طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای دولت، فهرست بها و شرایط عمومی پیمان را فراهم نماید.
ماده ٢٣ـ وزارت مکلف است با همکاری معاونت و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و در جهت ارتقای بهره‌وری، نسبت به کارگیری رویکردهای نوآورانه در فعالیتها و فرآیندهای خود اعم از هوشمندسازی مدیریت منابع انسانی وزارت و سازمانهای تابع و وابسته و داده‌کاوی بانکهای اطلاعاتی و سایر فرآیندهای کلیدی وزارتخانه زیر نظر سازمان اداری و استخدامی کشور با رویکرد تحقق برنامه‌ریزی‌ها و فعالیتها مطابق اسناد بالادستی برای نیل به اهداف خود اقدام نماید.
ماده ٢۴ـ ایجاد مدارس و هنرستانهای دانشبنیان و هوشمند در حوزه ریلی توسط وزارت آموزش و پرورش با همکاری وزارت براساس آمایش وزارتخانههای یادشده و با رعایت قوانین و مقررات مربوط مجاز است.
ماده ٢۵ـ وزارت مکلف است از طریق سازمان برنامه و بودجه کشور، بودجه لازم برای اجرای این آیین‌نامه را در لوایح بودجه سنواتی پیشبینی نماید.
معاون اول رئیس‌جمهور ـ محمد مخبر